Search is not available for this dataset
url
stringlengths 17
295
| title
stringlengths 1
295
| text
stringlengths 0
1.82M
|
|---|---|---|
http://engime.org/tairip-upravlenie-potokom-vipolneniya-s-ispolezovaniem-operato.html | Тақырып: управление потоком выполнения с использованием оператора цикла for | И
Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті
«Ақпараттық есептеуіш жүйелер» кафедрасы
ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС №5
«Программная инженерия» пәні
Тақырып: УПРАВЛЕНИЕ ПОТОКОМ ВЫПОЛНЕНИЯ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ОПЕРАТОРА ЦИКЛА FOR
Қабылданған:
Кисина М. К.
(аты-жөні)
______ «__» ______ 20__ ж.
(қолы ) (күні)
Орындаған:
ИС-22-1с тобы
Шаймарданов Нурасыл
(аты-жөні)
Қарағанды 2023
Отчет по лабораторной работе должен содержать:
1. Номер и название лабораторной работы.
2. Цели лабораторной работы.
3. Ответы на контрольные вопросы.
4. Экранные формы и листинг программного кода, показывающие порядок выполнения лабораторной работы, и результаты, полученные в ходе её выполнения.
Номер и название лабораторной работы.
Лабораторная работа 1. УПРАВЛЕНИЕ ПОТОКОМ ВЫПОЛНЕНИЯ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ОПЕРАТОРА ЦИКЛА FOR
Цели лабороторной работы.
Цель лабораторной работы: изучить операторы, позволяющие организовывать циклическое выполнение программного кода.
Задачи лабораторной работы:
– научиться применять оператор цикла for во вложенных циклах;Ответы на контрольные вопросы
1. Как оформляется комментарий?
В C# существуют два основных типа комментариев:
Однострочные комментарии:
Однострочный комментарий начинается с двойного косой черты // и продолжается до конца строки. Весь текст после // до конца строки считается комментарием и игнорируется компилятором.
Многострочные комментарии:
Многострочные комментарии начинаются с /* и заканчиваются */. Любой текст между /* и */ считается комментарием. Многострочные комментарии могут занимать несколько строк и могут быть использованы для объяснения более крупных блоков кода.
В разделе «Теоретическое обоснование» приведены примеры 1, 2 и 3. Почему в примерах 2 и 3 для переменной Sum выбран тип long, хотя в примере 1 для Sum выбран тип int? Обоснуйте ответ.
Опешите синтаксис оператора цикла for. Можно ли с помощью for реализовать бесконечный цикл? Поясните ответ на примерах
Оператор цикла for в языке программирования C# используется для выполнения повторяющихся операций в пределах заданного диапазона значений. Синтаксис оператора for в C# выглядит следующим образом:
for (инициализация; условие; итерация) { // Тело цикла }
Где:
инициализация: Это выражение выполняется только один раз в начале цикла и обычно используется для инициализации счетчика цикла. Например: int i = 0; инициализирует переменную i значением 0.
условие: Это булево выражение, которое проверяется перед каждой итерацией цикла. Если условие истинно (true), то выполнение цикла продолжается. Если условие ложно (false), цикл завершается. Например: i < 10 проверяет, что i меньше 10.
итерация: Это выражение выполняется после каждой итерации цикла. Оно обычно используется для изменения значения счетчика цикла или других переменных, которые могут влиять на условие цикла. Например: i++ увеличивает значение i на 1.
Тело цикла: Здесь вы можете разместить операторы, которые будут выполняться на каждой итерации цикла. Это блок кода, который должен быть выполнен, пока условие цикла истинно.
Пример:
for (int i = 0; i < 10; i++)
{ Console.WriteLine($"Значение счетчика: {i}"); }
В этом примере цикл for выполняется с i начиная с 0, итерируется до тех пор, пока i меньше 10, и после каждой итерации увеличивает i на 1.
Создать бесконечный цикл крайне просто. Например для того, чтобы сделать бесконечным цикл for, необходимо просто оставить пустые поля в скобках при нём: for ( ; ; ).
Давайте посмотрим, как это выглядит в программе. Для начала мы объявим и инициализируем переменную i нулем. С неё будет вестись отсчёт чисел. Затем идёт цикл for без условий в скобках. Внутри цикла мы сделаем инкремент переменной i, иными словами – прибавим к переменной единицу. Ну и, наконец, так же в цикле будем выводить значение переменной i в консоль.
namespace infinite_loop
{
class Program
{
static void Main(string[] args)
{
int i = 0;
for (; ; )
{
i++;
Console.WriteLine(i);
}
}
}
}
Экранные формы и листинг программного кода, показывающие порядок выполнения лабораторной работы, и результаты, полученные в ходе её выполнения.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/saba-parallelogramm-fales-teoremasi-sabati-masati.html | Сабақ Параллелограмм. Фалес теоремасы Сабақтың мақсаты | 4 сабақ
Параллелограмм. Фалес теоремасы
Сабақтың мақсаты:
Параллелограмның анықтамасын беру оның қасиеттерін дәлелдеу. Фалес теоремасын дәлелдеу. Фалестің тарихын келтіру
Оқушыларды дәлелдеулерде ұқыптылыққа үйрету.
Пәнаралық байланыс геометрия, тарих.
Сабақтың жоспары:
Ұйымдастыру
Оқушылардың үй жұмысын тексеру. Дұрыс көпбұрыш анықтамасын, оның ішкі бұрыштарының қосындысына центрлік бұрыштарының шамаларының мәндерінің формулаларын сұрастыру.
Фалестің өмірбаяны – Милет қаласынан шыққан ең бірінші грек математигі (бэд VII ғасыр).
Жаңа сабақ өту. Параллелограмм дегеніміз – қарама-қарсы қабырғалары параллель түзулер бойында жататын төртбұрыш.
Сабақта параллелограмм туралы 3 теорема дәлелденді.
Теорема 1.2. Егер төртбұрыштың диагональдары қиылысып және қиылысу нүктесіне қақ бөлінетін болса онда бұл төртбұрыш – параллелограмм.
Бер: АВСD – төртбұрыш. АОВ=СОD (вертикаль бұрыштар және берілгені АО=СО, ВО=DО. Үшбұрыштардың теңдігінің бірінші белгісі бойынша ∆АОВ=∆СОD тең үшбұрыштардың сәйкес элементтері тең болатындықтан DСО=ВАО АВ және СD түзулерін АС қиып өткенде айқыш бұрыштар тең болғандықтан АВ||СD. Дәл осылайша ВС||АD екендігі ∆ВОС=∆DОА және ВСО=DАО –дан ВС||АD екендігі шығады. Анықтама бойынша АВСD – параллелограмм. Бұдан кейін теорема 1.2-ге кері теореманы дәлелдейміз.
Теорема 1.3. Параллелограмның диагональдары қиылысады және қиылысу нүктесінде қақ бөлінеді.
Бер.: АВСD – параллелограмм АС және ВD диагональдар. АС∩ВD=O, АО=ОС, ВО=ОD және қиылысу нүктесінде қақ бөлінетінін.
АВС1D – берілген параллелограмм болсын. ВD диагоналін жүргіземіз де оның ортасы О нүктесін белгілейік. АО кесіндісінің созындысында оған тең ОА1 кесіндісін саламыз. Дәлелденген теорема 1.2 бойынша АВС1D- параллелограмм. Демек түзуден BC1||AD, DC1||AB түзуден тыс жатқан В нүктесінен АD-ға параллель бір ғана түзу жүргізуге болады. Яғни, BC1 түзуі BC түзуімен беттеседі. DС1 мен DC түзулерінің беттесетіндігі дәл осылайша дәлелденеді. Бұдан C1 мен C беттесетіндігі шығады. Олай болса және АВСD параллелограмдары беттеседі. Демек АВСD параллелограмның да диагональдары қиылысады және қиылысу нүктесінде қақ бөлінеді.
Осыдан кейін параллелограмның қарама-қарсы қабырғаларының және бұрыштарының қасиеті туралы теорема дәлелденеді.
Теорема 1.4. Параллелограмның қарама-қарсы қабырғалары тең, қарсы жатқан бұрыштары тең. Бер: АВСD – параллелограмм.
Д/к: АВ=DС, BC=AD, = , B=
Дәлелдеу үшін О нүктесінде қиылысатын АС және ВD диагональдарын жүргіземіз. Үшбұрыштар теңдігінің І белгісі ∆АОВ=∆СОD, бұларда вертикаль бұрыштар болғандықтан және параллелограмның қасиеті бойынша АО=ОС, ВО=ОD. Үшбұрыштар тең болғандықтан АВ=DС
Дәл осыған ұқсас АОD және СОВ үшбұрыштарының теңдігінен АD=ВС шығады. Яғни, параллелограмның қарама-қарсы қабырғалары тең.
Қарама-қарсы бұрыштардың теңдігі үшбұрыштардың теңдігінің үшінші белгісі арқылы дәлелденеді.
АВС=∆СDА, бұларда АВ=DС, ВС=АD ал АС – ортақ қабырға, яғни В=D. ∆АВD=∆СDВ, бұларда АВ=DС, ВС=АD ал ВD – ортақ қабырға, яғни A=D.
№
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bjrek-kanalshalarini-jasushalari-gematoksilin-eozinmen-boyaui.html | Бүйрек каналшаларының жасушалары. Гематоксилин-эозинмен бояуы | Бүйрек каналшаларының жасушалары. Гематоксилин-эозинмен бояуы.
1 үлкен түтікшелі канал
2 цитоплазма
3 ядро
Плацента. Гематоксилин-эозинмен бояуы.
Плацента. Нәресте бөлігі.
Гематоксилин-эозин, х 400.
1 - ана қанына толы лакуналар (шүңқырлар),
2 - хорион бүрлерінің кесінділері,
3 - тамырлар.
Плацента. Нәресте бөлігі.
Гематоксилин-эозин, х 100.
1 - амнион қабығы,
2 - хорион пластинкасы,
3 - ана қанына толған лакуналар,
4 - хорион бүрлерінің кесінділері
Сперматозоид. Гематоксилин бояуы.
Адамның сперматозоидтары.
Гематоксилин, x 1000.
1 - акросомасы,
2 - басы,
3 - құирығы
4.Жұмыртқа жасушасы. Гематоксилин-эозинмен бояуы.
Борпылдақ қалыптаспаған талшықты дәнекер тіні
Борпылдақ қалыптаспаған талшықты дәнекер тіні. Макрофагтар. Темірлі гематоксилин, х 400.
1- макрофагтар,
2 - коллаген талшықтары,
3- эластин талшықтары.
Адам қан жағындысы. Романовский бойынша боялған
Адам қанының жағындысы.
Бояуы: Романовский - Гимза әдісі бойынша. х 900.
1-эритроциттер;
2-лимфоциттер (ұсақ, ірі);
3-моноцит;
4-нейтрофильді лейкоциттер (түйіршікті);
5-эозинофильді лейкоциттер;
6-базофильді лейкоцит;
7-қан пластинкалары (тромбоциттер)
Қабыршақты (пластинкалы) сүйек тіні.
Сыртқы жалпы пластинкалар қабаты. Периост.
Шморль бойынша. х 100.
1- периост,
2 - сыртқы жалпы пластинкалар қабаты,
3 - остеондар,
4 - остеондардың өзектері,
5 - аралық пластинкалар.
Пластинкалы сүйек тіні; Шморль әдісі бойынша боялған
Тілдің көлденең жолақты бұлшық ет тіні. Темірлі гематоксилин, х 100.
1- көлденең жолақты ет талшықтарының көлденең кесіндісі,
2 - қалыптаспаған талшықты дәнекер тінінің жұқа қабаты,
3 —тамыр,
4 —көлденең жолақты ет талшықтарының бойлық кесіндісі.
. Көлденең жолақты бұлшықет тіні, тіл кесіндісі. Темірлі гематоксилинмен боялған
Тілдің көлденең жолақты бұлшық ет тіні. Темірлі гематоксилин, х 630.
1-көлденең жолақты ет талшықтарының бойлық кесіндісі,
2 - көлденең жолақты ет талшықтарының көлденең кесіндісі,
3 - қалыптаспаған борпылдақ дәнекер тінінің жүқа қабаты.
Гиалинді шеміршек тіні (кеңірдектің көлденең кесіндісі). Гематоксилин-эозинмен боялған
1- көп қатарлы кірпікшелі эпителий;
2- кілегей асты негізі;
3-кеңірдек бездері;
4-перихондрий;
5- талшықты шеміршекті қабық (гиалин шеміршегі бар);
6 - адвентиция
Жұлын нейроциттерінің базофильді заты. Ниссль әдісі бойынша тионинмен боялған
Жүлынның қозғалтқыш нейрондарының цитоплазмасындағы базофилді заттьщ түйіршіктері. х 200.
1 - базофилді заттың түйіршіктері,
2 - ядро,
3 - ядрошық.
Жіңішке ішектің тегіс бұлшықут тіні. Гематоксилин-эозинмен боялған
1 тегіс миоциттердің бойлық және
2көлденең кесілген шоғырлары
3 ядро миоцит
Электронды микросуреттердің тізімі:
1. Биологиялық мембрана (А) мен жасуша қабығының (Б) құрылысы
1-липид молекуласы;
2-билипид қабаты;
3- интегральды белоктар;
4-шеткі белоктар;
5- жартылай интегральды белоктар;
6-гликокаликс;
7-мембрана асты қабаты;
8-актинді микрофиламенттер;
9-микротүтікшелер;
10-аралық филаменттер;
11-гликопротеиндер мен глико- липидтердегі көмірсулардың
молекулалары
Клетканың кірпікшелері.
Егеуқуйрық кеңірдегінің дистальды бөлімінің кірпікшелі эпители- оциттерінің злектронды микросуреті.
А-клетка кірпікшелерінің көлденең кесіндісі. .
Б-клетка кірпікшелерінің бойлық кесіндісі.
1-клетка қабығы (цитолемма);
2-кірпікшенің цитоплазмасы;
3-шеткі қос микрофибриллалар;
4-орталық кос микрофибрилла;
5-базальды денешік (кинетосома); 6-клетканың дистальды бөлімінің цитоплазмасы
3. Гольджи кешені.
Гольджи кешені. Егеуқуирықтың жулын түйініндегі нейрондардың цитоплазмасы барбөлігінің электронды микросуреті.
1 - гамма цитомембрана;
2 - вакуольдер;
3-көпіршіктер
Митоздағы жасушаның метафаза кезеңі.
Метафаза кезеңіндегі митоз. Электронды микросурет.
1- хромосомалардың полярлық орналасуы;
2- митохондриялар;
3- цитомембрана
6. Электронды- микроскопиялық зерттеулерге сәйкес адам сперматозоидының құрылысының үлгісі.
А. Басы, мойны, ортаңғы бөлігі мен құйрығының жоғарғы бөлігінің көлденең кесіндісі;
1-басының қапшықшасы;
2-вакуоль;
3-ядролық құрылым;
4-центриоль;
5-митохондриялар;
6-терминальды (соңғы) сақина;
7-біліктілік филаменттер;
8-қабық;
5. Аналық жыныс клеткасының құрылысы.
7.Фибробласт, миофибробласт және фиброкласт
9.Талшықты дәнекер тінінің макрофагы
10. Бұлтты жасушалардың ультрақұрылысы
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/kurdecha-lyudmila-ivanovna-uchitele-visshej-kategorii-g-perme.html | Курдеча Людмила Ивановна, учитель высшей категории г. Пермь 2015-2016 учебный год пояснительная записка рабочая программа | РАССМОТРЕНО СОГЛАСОВАНО УТВЕРЖДАЮ
На заседании школьного методического совета заместитель директора по УВР Директор МБОУ «СОШ №42»г.Перми
Протокол №1 от11.09.2015 Н.В. Глухих Н.В.Наугольных
12.09.2015 Приказ №207 от 15.09.2015
Рабочая программа по биологии для 7 класса
Курдеча Людмила Ивановна ,
учитель высшей категории
г. Пермь
2015-2016 учебный год
Пояснительная записка
Рабочая программа составлена с учётом Федерального Государственного стандарта, Примерной программы основного общего образования по биологии для 7-го класса «Животные», авторов В. В. Пасечника, В. В. Латюшина В.М. Пакуловой //Сборник нормативных документов. Биология/ Сост. Э.Д. Днепров, А.Г. Аркадьев. М.: Дрофа, 2006,- 172., полностью отражающей содержание Примерной программы с дополнениями, не превышающими требования к уровню подготовки обучающихся.
Согласно действующему Базисному учебному плану рабочая программа для 7-го класса предусматривает обучение биологии в объёме 2 часа в неделю.
Согласно действующему в лицее учебному плану и с учетом направленности классов рабочая программа предусматривает в 7-х классах обучение биологии в объеме 2 часов в неделю (всего за год 68 часов).
На основании примерных программ МОРФ, содержащих требования к минимальному объему содержания по биологии в 7-х классах, реализуется базисный и продвинутый уровни преподавания биологии, что позволяет реализовать индивидуальный подход к обучению, развитие познавательной активности младших подростков и формирование познавательной и информационных компетентностей учащихся.
Рабочая программа для 7 класса включает в себя сведения о строении и жизнедеятельности животных, их многообразии, принципах классификации, индивидуальном и историческом развитии, структуре и функционировании биогеоценозов, их изменении под влиянием деятельности человека.
Принципы отбора основного и дополнительного содержания связаны с преемственностью целей образования на различных ступенях и уровнях обучения, логикой внутрипредметных связей, а также с возрастными особенностями развития учащихся.
В контексте деятельностного подхода к обучению биологии изучение тем включает в себя три уровня освоения учебной информации:
воспроизведение и описание учебной информации;
интеллектуальный уровень;
творческий уровень.
Для приобретения практических навыков и повышения уровня знаний в рабочую программу включены лабораторные и практические работы (предусмотренные Примерной программой). Нумерация лабораторных работ (ввиду специфики курса) дана в соответствии с их расположением в перечне лабораторных и практических работ, представленном в Примерной программе. Все лабораторные и практические работы являются этапами комбинированных уроков и могут оцениваться по усмотрению учителя.
Система уроков сориентирована не столько на передачу «готовых знаний», сколько на формирование активной личности, мотивированной к самообразованию, обладающей достаточными навыками и психологическими установками к самостоятельному поиску, отбору, анализу и использованию информации.
Рабочая программа ориентирована на использование учебника:
В.В. Латюшин, В.А. Шапкин «Биология. Животные»: 7класс: Учеб. для общнеобразоват. учеб. заведений. – М.: Дрофа, 2005. – 304с.: ил.;
а также методических пособий для учителя:
В.В. Латюшин, Г.А. Уфимцева «Биология. Животные» 7 класс: Тематическое и поурочное планирование к учебнику «Биология. Животные» 7 класс. – М.: Дрофа, 2004, - 192с.;
Сборник нормативных документов. Биология. / Сост. Э.Д. Днепров, А.Г. Аркадьев. М.: Дрофа, 2006;
Рабочие программы по биологии 6-11 классы (по программам Н.И. Сонина, В.Б. Захарова; В.В. Пасечника; И.Н. Пономарёвой) Авт.-сост.: И.П. Чередниченко, М.В. Оданович. М.: ООО «Глобус», 2007;
Биология. 7-8 классы: тесты / авт.-сост. М.В. Оданович. – Волгоград: Учитель, 2007. – 150с.;
дополнительной литературы для учителя:
Дмитриева Т.А., Суматохин С.В. «Биология, Растения, бактерии, грибы, лишайники, животные». 6-7кл.: Вопросы. Задания. Задачи. – М.: Дрофа, 2002.- 128с.6 ил. – (Дидактические материалы);
Рабочая программа составлена на основе Программы основного общего образования по биологии для 7 класса «Животные» авторов В.В. Пасечника, В.В. Латюшина, В.М. Пакуловой (Сборник нормативных документов. Биология. Составители Э.Д. Днепров, А.Г. Аркадьев. М.: Дрофа. 2007, -62)
УМК:
Сборник нормативных документов. Биология. Федеральный компонент государственного стандарта. Федеральный базисный план и примерные учебные планы. Примерные программы по биологии. М.: Дрофа. 2007.
Программы основного общего образования по биологии для 7 класса «Животные» авторов В.В. Пасечника, В.В. Латюшина, В.М. Пакуловой. (Сборник нормативных документов. Биология. Составители Э.Д. Днепров, А.Г. Аркадьев. М.: Дрофа. 2006, -172.)
Учебник В.В.Латюшин, В,А, Шапкин. Биология. Животные. 7 класс, учебник для общеобразовательных учебных заведений. – М.: Дрофа, 2005
Содержание курса
Введение. Общие сведения о животном мире (2 ч)
История изучения животных. Методы изучения животных. Наука зоология и её структура. Сходство и различия животных и растений. Систематика животных.
1. Многообразие животных (34ч)
Простейшие
Простейшие. Многообразие, среда и места обитания. Образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Колониальные организмы.
Демонстрация живых инфузорий, микропрепаратов простейших.
Лабораторная работа
Наблюдение многообразия водных одноклеточных животных.
Многоклеточные животные
Тип губки. Многообразие, среда обитания, образ жизни. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Тип кишечнополостные. Многообразие, среда обитания, образ жизни. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Исчезающие, редкие и охраняемые виды.
Демонстрация микропрепаратов гидры, образцов кораллов, влажных препаратов медуз, видеофильма.
Тип плоские черви. Многообразие, среда и места обитания. Образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Тип круглые черви. Многообразие, среда и места обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Лабораторная работа
Знакомство с многообразием круглых червей.
Тип кольчатые черви. Многообразие, среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Лабораторная работа
Внешнее строение дождевого червя.
Тип моллюски. Многообразие, среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Лабораторная работа
Знакомство с разнообразием брюхоногих и головоногих моллюсков.
Тип иглокожие. Многообразие, среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Демонстрация морских звёзд и других иглокожих, видеофильма.
Тип членистоногие. Класс ракообразные. Многообразие. Среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Исчезающие, редкие и охраняемые виды.
Класс паукообразные. Многообразие. Среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Класс насекомые. Многообразие. Среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека.
Лабораторная работа
Изучение представителей отрядов насекомых.
Тип хордовые. Класс ланцетники.
Надкласс рыбы. Многообразие: круглоротые, хрящевые, костные. Среда обитания, образ жизни, поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Исчезающие, редкие и охраняемые виды.
Лабораторная работа
Наблюдение за внешним строением и передвижением рыб.
Класс земноводные. Многообразие: безногие, хвостатые, бесхвостые. Среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Исчезающие, редкие и охраняемые виды.
Класс пресмыкающиеся. Многообразие: ящерицы, змеи, черепахи, крокодилы. Среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Исчезающие, редкие и охраняемые виды.
Класс птицы. Многообразие. Среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Исчезающие, редкие и охраняемые виды.
Лабораторная работа
Изучение внешнего строения птиц.
Класс млекопитающие. Важнейшие представители отрядов млекопитающих. Среда обитания, образ жизни и поведение. Биологические и экологические особенности. Значение в природе и жизни человека. Исчезающие, редкие и охраняемые виды.
Демонстрация видеофильма.
2. Эволюция строения. Взаимосвязь строения и функций органов и их систем у животных (14ч)
Покровы тела. Опорно-двигательная система и способы передвижения. Полости тела. Органы дыхания, пищеварения, выделения, кровообращения. Кровь. Обмен веществ и энергии. Органы размножения, продления рода. Органы чувств, нервная система, инстинкт, рефлекс. Регуляция деятельности организма.
Демонстрация влажных препаратов, скелетов, моделей и муляжей.
Лабораторные работы
Изучение особенностей различных покровов тела. Наблюдение за способами передвижения животных.
Наблюдение за способами дыхания животных. Наблюдение за особенностями питания животных. Знакомство с различными органами чувств у животных
3. Индивидуальное развитие животных (3ч)
Способы размножения. Оплодотворение. Развитие с превращением и без превращения. Периодизация и продолжительность жизни.
4. Развитие животного мира на Земле (2ч)
Доказательства эволюции: сравнительно-анатомические, эмбриологические, палеонтологические.
Ч. Дарвин о причинах эволюции животного мира. Усложнение строения животных и разнообразие видов как результат эволюции.
Демонстрация палеонтологических доказательств эволюции.
5. Закономерности размещения животных на Земле (2ч)
Ареал. Зоогеографические области. Закономерности размещения. Миграции.
Фенологические наблюдения за весенними явлениями в жизни животных.
6. Биоценозы (2ч)
Естественные и искусственные биоценозы (водоём, луг, степь, тундра, лес, населенный пункт). Факторы среды и их влияние на биоценоз. Цепи питания, поток энергии. Взаимосвязь компонентов биоценоза и их приспособленность друг к другу.
Экскурсия: изучение взаимосвязи животных с другими компонентами биоценоза.
7. Животный мир и хозяйственная деятельность человека (3ч)
Воздействие человека и его деятельности на животных. Промыслы.
Одомашнивание. Разведение, основы содержания и селекции сельскохозяйственных животных.
Законы об охране животного мира. Система мониторинга. Охраняемые территории. Красная книга. Рациональное использование животных.
Экскурсия: посещение выставок сельскохозяйственных и домашних животных.
Нормы и критерии оценивания по биологии.
Оценивание устного ответа учащихся
Отметка «5» ставится в случае:
1. Знания, понимания, глубины усвоения обучающимся всего объёма программного материала.
2. Умения выделять главные положения в изученном материале, на основании фактов и примеров обобщать, делать выводы, устанавливать межпредметные и внутрипредметные связи, творчески применяет полученные знания в незнакомой ситуации.
3. Отсутствие ошибок и недочётов при воспроизведении изученного материала, при устных ответах устранение отдельных неточностей с помощью дополнительных вопросов учителя, соблюдение культуры устной речи.
Отметка «4»:
1. Знание всего изученного программного материала.
2. Умений выделять главные положения в изученном материале, на основании фактов и примеров обобщать, делать выводы, устанавливать внутрипредметные связи, применять полученные знания на практике.
3. Незначительные (негрубые) ошибки и недочёты при воспроизведении изученного материала, соблюдение основных правил культуры устной речи.
Отметка «3» (уровень представлений, сочетающихся с элементами научных понятий):
1. Знание и усвоение материала на уровне минимальных требований программы, затруднение при самостоятельном воспроизведении, необходимость незначительной помощи преподавателя.
2. Умение работать на уровне воспроизведения, затруднения при ответах на видоизменённые вопросы.
3. Наличие грубой ошибки, нескольких негрубых при воспроизведении изученного материала, незначительное несоблюдение основных правил культуры устной речи.
Отметка «2»:
1. Знание и усвоение материала на уровне ниже минимальных требований программы, отдельные представления об изученном материале.
2. Отсутствие умений работать на уровне воспроизведения, затруднения при ответах на стандартные вопросы.
3. Наличие нескольких грубых ошибок, большого числа негрубых при воспроизведении изученного материала, значительное несоблюдение основных правил культуры устной речи.
Оценка выполнения практических (лабораторных) работ.
Отметка «5» ставится, если ученик:
1) правильно определил цель опыта;
2) выполнил работу в полном объеме с соблюдением необходимой последовательности проведения опытов и измерений;
3) самостоятельно и рационально выбрал и подготовил для опыта необходимое оборудование, все опыты провел в условиях и режимах, обеспечивающих получение результатов и выводов с наибольшей точностью;
4) научно грамотно, логично описал наблюдения и сформулировал выводы из опыта. В представленном отчете правильно и аккуратно выполнил все записи, таблицы, рисунки, графики, вычисления и сделал выводы;
5) проявляет организационно-трудовые умения (поддерживает чистоту рабочего места и порядок на столе, экономно использует расходные материалы).
6) эксперимент осуществляет по плану с учетом техники безопасности и правил работы с материалами и оборудованием.
Отметка «4» ставится, если ученик выполнил требования к оценке "5", но:
1. опыт проводил в условиях, не обеспечивающих достаточной точности измерений;
2. или было допущено два-три недочета;
3. или не более одной негрубой ошибки и одного недочета,
4. или эксперимент проведен не полностью;
5. или в описании наблюдений из опыта допустил неточности, выводы сделал неполные.
Отметка «3» ставится, если ученик:
1. правильно определил цель опыта; работу выполняет правильно не менее чем наполовину, однако объём выполненной части таков, что позволяет получить правильные результаты и выводы по основным, принципиально важным задачам работы;
2. или подбор оборудования, объектов, материалов, а также работы по началу опыта провел с помощью учителя; или в ходе проведения опыта и измерений были допущены ошибки в описании наблюдений, формулировании выводов;
3. опыт проводился в нерациональных условиях, что привело к получению результатов с большей погрешностью; или в отчёте были допущены в общей сложности не более двух ошибок (в записях единиц, измерениях, в вычислениях, графиках, таблицах, схемах, и т.д.) не принципиального для данной работы характера, но повлиявших на результат выполнения;
4. допускает грубую ошибку в ходе эксперимента (в объяснении, в оформлении работы, в соблюдении правил техники безопасности при работе с материалами и оборудованием), которая исправляется по требованию учителя.
Отметка «2» ставится, если ученик:
1. не определил самостоятельно цель опыта; выполнил работу не полностью, не подготовил нужное оборудование и объем выполненной части работы не позволяет сделать правильных выводов;
2. или опыты, измерения, вычисления, наблюдения производились неправильно;
3. или в ходе работы и в отчете обнаружились в совокупности все недостатки, отмеченные в требованиях к оценке «3»
4. допускает две (и более) грубые ошибки в ходе эксперимента, в объяснении, в оформлении работы, в соблюдении правил техники безопасности при работе с веществами и оборудованием, которые не может исправить даже по требованию учителя.
Оценка самостоятельных письменных и контрольных работ.
Отметка «5» ставится, если ученик:
1. выполнил работу без ошибок и недочетов;
2) допустил не более одного недочета.
Отметка «4» ставится, если ученик выполнил работу полностью, но допустил в ней:
1. не более одной негрубой ошибки и одного недочета;
2. или не более двух недочетов.
Отметка «3» ставится, если ученик правильно выполнил не менее 2/3 работы или допустил:
1. не более двух грубых ошибок;
2. или не более одной грубой и одной негрубой ошибки и одного недочета;
3. или не более двух-трех негрубых ошибок;
4. или одной негрубой ошибки и трех недочетов;
5. или при отсутствии ошибок, но при наличии четырех-пяти недочетов.
Отметка «2» ставится, если ученик:
1. допустил число ошибок и недочетов превосходящее норму, при которой может быть выставлена оценка «3»;
2. или если правильно выполнил менее половины работы.
Требования к уровню подготовки выпускников
В результате изучения биологии ученик должен
Знать/ понимать
Признаки биологических объектов: живых организмов; животных; популяций; экосистем и агроэкосистем; животных своего региона
Сущность биологических процессов: обмен веществ, питание, дыхание, выделение, транспорт веществ, рост, развитие, размножение, регуляция жизнедеятельности организма животных, раздражимость, круговорот веществ и превращения энергии в экосистемах.
Особенности строения организмов животных разных систематических групп
Уметь
Объяснять: роль биологии в формировании современной естественнонаучной картины мира, в практической деятельности людей и самого ученика; родство, общность происхождения и эволюцию животных; роль различных организмов в жизни человека и собственной деятельности; взаимосвязи организмов и окружающей среды; необходимость защиты окружающей среды
Изучать биологические объекты и процессы: ставить биологические эксперименты, описывать и объяснять результаты опытов; наблюдать за ростом и развитием животных, поведением животных, сезонными изменениями в природе; рассматривать на готовых и приготовленных микропрепаратов и описывать биологические объекты
Распознавать и описывать: на таблицах основные части и органоиды животной клетки; на живых объектах и таблицах органы и системы органов животных, животных отдельных типов и классов; наиболее распространённых животных своей местности, домашних животных, опасные для человека животные.
Выявлять изменчивость организмов, приспособления животных к среде обитания, типы взаимодействия разных видов животных между собой и с другими компонентами экосистем
Сравнивать биологические объекты (клетки, ткани, органы и системы органов, животных, представителей отдельных систематических групп) и делать выводы на основе сравнения;
Определять принадлежность животных определенной систематической группе (классификация)
Проводить самостоятельный поиск биологической информации: находить в тексте учебника отличительные признаки животных основных систематических групп; в биологических словарях и справочниках значение зоологических терминов; в различных источниках необходимую информацию о животных (в том числе с использованием информационных технологий);
Использовать приобретённые знания и умения в практической деятельности и повседневной жизни для:
Соблюдения мер профилактики заболеваний, вызываемых животными;
Оказания первой помощи при укусах животных
Соблюдения правил поведения в окружающей среде
Выращивания и размножения домашних животных, ухода за ними
Число часов в неделю – 2, Всего 68 часов
Виды контроля и система оценивания учащихся:
вид работы
|
I четв
|
II четв
|
III четв
|
IV четв
|
итого в год
|
самостоятельная
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
проверочная
|
3
|
3
|
4
|
4
|
14
|
зачёт
|
1
|
1
|
0
|
1
|
3
|
лабораторная
|
4
|
3
|
1
|
1
|
9
|
всего уроков
|
18
|
14
|
20
|
18
|
70
|
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/windows-ofistik-onimderi.html?page=2 | Курстың мақсаты - Windows офистік өнімдері | Курстың мақсаты:
Оқушылардың компьютерлік сауаттылығын арттыру, Word, Excel бағдарламаның барлық мүмкіндік терең меңгерту.
Курстың міндеті:
Оқушыларда дүниетанымдық көзқарас негіздерін қалыптастыру.
Оқушылардың компьютерлік жүйедегі теориялық білімі мен біліктілігін
дамыту.
Күтітілетін нәтижелер:
Білімінің күтілетін нәтижелері мен оқушыларға үйренуге керек, тек қана болашақ мамандық таңдауға ғана емес арықарай жұмыс істеуге көмектеседі.
Курстың мазмұны:
Курста мынадай тақырыптар қарастырылады: Microsoft Word –тың мәтіндік процессорлары; Microsoft Word –тың бастау, құжаттарды әзірлеу, орфографиялық тексеру, пішімдеу маңызы, режимдік пішімдер, мәтінді алмастыру, мерзімі мен уақытты қою, беттерді нөмірлеу, құжаттарды баспаға беру.
Microsoft Excel кестелік процессоры; Excel деректерінің нәтижесі, деректерді сақтау және қорғау, деректерді өңдеу формулалары, деректерді жылжыту және көшіру, жұмыс кестесін автоматтық пішімдеу, кестелерді баспаға шығару, диаграмма мен жұмыс атқару, графикалық объектілерді қою, деректер базасын өңдеу бойынша Excel-дің мүмкіндіктері, деректер базасын сұрыптау және фильтрациялау.
Қоғамдық-гуманитарлық бағыт «Windows –тың офистік өнімдері» тақырыбы бойынша 11 сыныптармен өткізілетін қолданбалы курс жоспары (34сағат)
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/saba-tairibi-organ-muzikasi.html | Сабақ тақырыбы Орган музыкасы | Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)
6.1.1.1 тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау;
6.1.2.1классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау;
6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізе отырып, екі дауыспен,немесеканон элементтерін қолдана отырып, әртүрлі стильдегі және жанрдағы әндерді орындау.
Сабақмақсаттары
Орган музыкасы туралы таныстыру,оқып танысқан халық музыкасының шығармаларын ажырата білу дағдыларын қалыптастыру.
есте сақтау қабілеттерін дамыту, музыкалық ұғым туралы түсініктерін кеңейту.
өнерге, өнер иелеріне деген сүйіспеншіліктерін арттыру. |
http://engime.org/sbornik-algoritmov-vipolneniya-prakticheskih-navikov-po-mdk.html?page=7 | БИОМЕХАНИЗМ РОДОВ ПРИ ЗАДНЕМ ВИДЕ ЗАТЫЛОЧНОГО ПРЕДЛЕЖАНИЯ | БИОМЕХАНИЗМ РОДОВ ПРИ ЗАДНЕМ ВИДЕ ЗАТЫЛОЧНОГО ПРЕДЛЕЖАНИЯ Родами в заднем виде затылочного предлежания называют вариант биомеханизма, при котором рождение головки плода происходит, когда затылок обращен к крестцу. Причинами образования заднего вида затылочного предлежания плода могут быть изменения формы и емкости малого таза, функциональная неполноценность мышц матки, особенности формы головки плода, недоношенный или мертвый плод.
Первый момент- сгибание головки (flexiocapitis). Головка вставляется в І плоскость малого таза стреловидным швом в поперечном или в одном из косых размеров и по правилу двуплечего рычага под. действием сил действия
(сокращения миометрия и брючного пресса) и сил противодействия (мышцы промежности) совершает сгибание. Проводной точкой становится середина стреловидного шва, а размер, которым головка опускается в таз – средний косой (10,5 см), окружность, ему соответствующая – 33 см |
http://engime.org/olsheu-tehnikasi-men-filimni-jene-ondiristi-ozara-bajlanisi.html | Өлшеу техникасы мен ғылымның және өндірістің өзара байланысы | Өлшеу техникасы мен ғылымның және өндірістің өзара байланысы
Адамзат тарихы дамуының барлық кезеңдері өлшеуді қолданумен дамып келді және оны қолданумен сипатталады, өлшеусіз ғылым саласында бірде-бір жаңалық ашу мүмкін емес.
Кез-келген өнімді өндіру бірнеше өлшеулер жүргізу арқы-лы жасалынады. Өлшеу арқылы өнімнің сапасына, өлшем бірлік-теріне басқада қасиеттеріне қойылатын талаптар анықталады.
Өнімнің сапасының жетілуі де өндіріс орнындағы өлшеу жұмыстарының қаншалықты жоғары деңгейде ұйымдастырылғанан көрсетеді.
Өлшеу техникасының дамуы арқасында өлшеу нақтылығы жоғарлайды, ал ол өз кезегінде ғылым саласында жаңадан жетістіктерге жетелейді. Мысалы микроскопты іс жүзіне енгізу микроорганизмдерді зерттеуге мүмкіндік берсе ол кейіннен микробиология ғылымының пайда болуына себеп болды. Көбінесе қандайда бір құбылыстарды зерттеу үшін неғұрлым жетілдірілген аппаратураның қажеттілігін туғызады. Сондай-ақ ғылымдағы жаңалықтар өлшеу техникасының жетіле түсуіне себеп болады немесе өлшеу техникасының жаңа түрінің пайда болуына себеп болады.
Электрлік құбылыстарды алғашқы зерттеуге деген ұмтылыстар осы мақсатта пайдалануға қажетті аспаптарға деген сұраныстар туғызды. 1744 жылы М.И. Ломоносов «электричество взвешено, быть может» деген ой айтты және кейіннен Г.В. Рихманмен бірігіп көрсеткіші және шкаласы бар электрөлшегіш аспап ойлап тапты.
Электр теориясының дамуына байланысты жаңа заңдар ашылды және осы заңдар негізінде өлшеудің жаңа әдістері ойлап табылды және өлшеу практикасы жетіле түсті.
Өлшеу аспаптарының алуан түрлілігі мен өлшеу әдістерінің дамуы негізінде ғылымның жаңа саласы - метрология – нақты өлшеулер туралы ғылымы пайда болды.
Негізгі анықтаулар мен түсініктер
Кез-келген ғылымдағы секілді метрология ғылымында да қолданылатын терминдерді әркім өзінше түсіндіруге болмайды. Метрология саласындағы терминологияны 16263-70 «ГСИ. Метрология. Термины и определения» Мемлекеттік стандарты белгілейді. Әрбір түсінік үшін анықтамасы берілген жалғыз стандартталған термин бекітіледі.
Метрология – өлшеу, өлшеу әдістері мен жабдықтары, олардың бірлігі және қажетті нақтылыққа жету жолдары туралы ғылым.
Метрологиялық қамсыздандыру – өлшеудің белгілі бір нақтылығына қол жеткізуге қажетті техникалық жабдықтар мен ережелерді қолданудың ғылыми немесе ұйымдастырушылық негіздерін қалыптастыру.
Көрсетілім – есептеуге сәйкес келетін физикалық шама.
Өлшеу принципі - өлшеу негізделген физикалық құбылыстардың жиынтығы.
Өлшеу - белгілі бір физикалық шамамен оның өлшем бірлігі ретінде қабылданған мән арасындағы сандық қатынасты іс жүзінде анықтауға арналған ақпараттық процес.
Ақпарат - объект туралы алғашқы белгісіз білімдерді азайтуға ықпал жасайтын мәліметтер жиынтығы.
Өлшеу эксперименті – қандайда бір нақтылықпен өлшеу нәтижесін анықтауға арналған, ғылыми тұрғыда негізделген әдіс.
Өлшеу жабдығы – өлшеу экспериментін жүргізуге қолданылатын техникалық сипаттамалары мөлшерленген техникалық құрылғы.
Cигнал – ақпараттың материалдық тасымалдаушысы.
СИ – халықаралық бірліктер жүйесі – SI (System International).
Өлшеу нақтылығы – өлшеу нәтижесінің өлшенетін шаманың ақиқат мәніне жуықтық дәрежесі.
Бақылау – бақыланып отырған объекті қасиеттерінің неме-се сипатының белгілі бір мөлшерге сәйкестігін анықтау процессі.
Өлшеу ақпаратын алу үшін қолданылатын өлшеу жабдықтарын жасау мен оларда дұрыс пайдалану және бұл кезде пайда болатын ғылыми сұрақтармен айналысатын ғылым өлшеу техникасы деп аталады.
Өлшеу техникасының негізгі бір бөлігі электрлік өлшеу техникасы болып табылады. Электрлік өлшеу техникасы – электрлік өлшеу жабдықтарын (өлшеу ақпараты негізінен алғанда электр сигналдарының көмегімен тасымалданаты аспаптар) жасау, пайдалану және оларды ғылыми зерттеу мен байланысты адамдардың ғылыми - өндірістік қызметінің бір саласы.
Физикалық шамаларды электрлік өлшеу аспаптарының көмегімен өлшеу – электрлік өлшеу деп аталады.
Өлшеу нәтижесі - өлшеу жабдығы көмегімен эксперимент арқылы алынған физикалық шаманың өлшем бірлігі бар сан мәні.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/sbornik-algoritmov-vipolneniya-prakticheskih-navikov-po-mdk.html?page=2 | Алгоритм выполнения практического навыка №1 | Алгоритм выполнения практического навыка №1 «Биомеханизм родов при переднем и заднем виде затылочного предлежания» Биомеханизм родов- совокупность всех движений, которые совершает плод при прохождении через родовые пути матери.
На фоне поступательного движения по родовому каналу плод осуществляет сгибательные, вращательные и разгибательные движения.
Затылочным предлежаниемназывают такое предлежание, когда головка плода находится в согнутом состоянии и наиболее низко расположенной областью её является затылок.
Роды в затылочном предлежании составляют около 96% всех родов.
Выделяют 2 варианта биомеханизма родов в затылочном предлежании: передний и задний вид Передний вид чаще наблюдают при первой позиции, задний – при второй. |
http://engime.org/windows-ofistik-onimderi.html#Түсінік_хат. | Windows офистік өнімдері | « №28 жалпы орта мектебі»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Қолданбалы таңдау курстың тақырыбы
"Windows офистік өнімдері"
Сыныбы: 11
Информатика пәні мұғалімі: Зулпыхаров Алмас
2018-2019 оқу жылы
“БЕКІТЕМІН” “КЕЛІСЕМІН” ҚАРАЛДЫ
Мектеп директоры: Оқу ісі меңгерушісі : Ә.Б.отырысында:
Хаттама №
_________________ __________________ _______________
« » 2018ж « » 2018ж « » 2018ж
«№28 жалпы орта мектебі» мемлекеттік
мекемесінің тнформатика пәні мұғалімі А.Зулпыхаровтың
11 сыныпқа арналған «Windows –тың офистік өнімдері»
қолданбалы таңдау курсы бойынша
оқу бағдарлама
2018-2019 оқу жылы
Түсінік хат.
Қазіргі заманда оқушыларды кәсіби мамандыққа, еңбекке, білімін жалғастыруға дайындауда, информатиканың орны өте зор. Ұсынылып отырған бағдарлама бейіндік оқыту курсы қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы арнайы курсына арналған.
Информатиканы оқытудың негізгі мақсаты оқушыларды ақпаратты беру, түрлендіру және оны қолдану білімдерімен қаруландыру, олардың компьютерлік технологияны өз қызметтеріне еркін, тиімді пайдалана алу қабілеттерін қалыптастыру.
Бұл бейіндік оқыту курсы «Windows офистік өнімдері» курсын оқушылардың білімін тереңдетуге және жұмыс жасауға тиімді. Олар оқу-методикалық жоспарын жалғастыруға, оның қосымша бөлімдеріне лайықталған.
Пәнаралық байланыс қатынасы мектеп курсындағы барлық пәндерімен, яғни онда «Windows офистік өнімдері» өз орнын табады. Курстан білім алуды, таңдауды игеру және профессионалдық біліммен іс-жүргізуде.
Курстың мақсаты және тапсырмасы оқушылардың білімдерін тереңдетеді және курс бойынша тақырыптармен қосымша жұмыс жасауға үйретеді.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/windows-ofistik-onimderi.html?page=3 | Р/с
Тақырыбы - Windows офистік өнімдері | Р/с
|
Тақырыбы
|
Сағат саны
|
Мерзімі
|
|
Microsoft Word –тың мәтіндік процессорлары
|
15
|
|
1
|
Microsoft Word –ты бастау.
|
1
|
|
2
|
Құжаттарды әзірлеу.
|
1
|
|
3
|
Офографиялық тексеру.
|
1
|
|
|
Мәтіндік құжаттарды пішімдеу
|
|
|
4
|
Пшімдеу маңызы.
|
1
|
|
5
|
Режимдік пішімдер.
|
1
|
|
|
Мәтіндерді орын ауыстыру және пішімдеу
|
|
|
6
|
Мәтінді алмастыру.
|
1
|
|
7
|
Күндер мен уақытты қою.
|
1
|
|
|
Мәтіндік құжаттың нәтижелері
|
|
|
8
|
Бетті нөмірлеу.
|
1
|
|
9
|
Құжатты баспаға беру.
|
1
|
|
|
Кестені пішімдеу.
|
|
|
10
|
Кестені әзірлеу.
|
1
|
|
11
|
Ұяшықтарды қосу, өшіру және біріктіру.
|
1
|
|
12
|
Кестені бөлікке бөлу.
|
1
|
|
13
|
Параметр беттерін орнату.
|
1
|
|
|
Microsoft Word –тың графикалық мүмкіндіктері
|
3
|
|
14
|
Мәтіндік құжатқа кескінді баптау, графикалықты қою.
|
1
|
|
15
|
Фигуралық мәтінді қою.
|
1
|
|
16
|
Сынақ сабағы.
|
1
|
|
|
Microsoft Excel кестелік процессор
|
15
|
|
17
|
Microsoft Excel –дің мүмкіндіктері
|
1
|
|
18
|
МС Excel –дің іске қосу және элементтерінің жұмыс кестелері.
|
1
|
|
19
|
Жұмыс парағының әрекеті.
|
1
|
|
20
|
Жұмыс кестесіндегі парақтардың орын ауыстыруы.
|
1
|
|
21
|
Жұмыс кестесіндегі парақтар мен орын ауыстыруы
|
1
|
|
22
|
Кестелік парақтың жарлықтарын алмастыру.
|
1
|
|
23
|
Бағананың ені мен қатардың биіктігін өзгерту.
|
1
|
|
|
Microsoft Excel –дің деректердің жұмысы
|
|
|
24
|
Excel деректерінің нәтижесі.
|
1
|
|
25
|
Деректерді сақтау және қорғау.
|
1
|
|
26
|
Деректерді өңдеу формулалары.
|
1
|
|
27
|
Деректерді жылжыту және көшіру.
|
1
|
|
28
|
Жұмыс кестесін автоматтық пішімдеу.
|
1
|
|
29
|
Кестелерді баспаға шығару.
|
1
|
|
|
Microsoft Excel –дің графикалық мүмкіндіктері.
|
|
|
30
|
Диаграмма мен жұмыс атқару.
|
1
|
|
31
|
Графикалық объектілерді қою.
|
1
|
|
|
Microsoft Excel-де деректер базасы.
|
|
|
32
|
Деректер базасын өңдеу бойынша Excel-дің мүмкіндіктері.
|
1
|
|
33
|
Деректер базасын сұрыптау және фильтрациялау.
|
1
|
|
34
|
Сынақ сабағы.
|
1
|
|
|
Барлығы
|
34
|
| |
http://engime.org/windows-ofistik-onimderi.html#Мектеп_директоры:_Оқу_ісі_меңгерушісі_:_Ә.Б.отырысында:___Хаттама_№________________________________________________________«_» | Windows офистік өнімдері | « №28 жалпы орта мектебі»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Қолданбалы таңдау курстың тақырыбы
"Windows офистік өнімдері"
Сыныбы: 11
Информатика пәні мұғалімі: Зулпыхаров Алмас
2018-2019 оқу жылы
“БЕКІТЕМІН” “КЕЛІСЕМІН” ҚАРАЛДЫ
Мектеп директоры: Оқу ісі меңгерушісі : Ә.Б.отырысында:
Хаттама №
_________________ __________________ _______________
« » 2018ж « » 2018ж « » 2018ж
«№28 жалпы орта мектебі» мемлекеттік
мекемесінің тнформатика пәні мұғалімі А.Зулпыхаровтың
11 сыныпқа арналған «Windows –тың офистік өнімдері»
қолданбалы таңдау курсы бойынша
оқу бағдарлама
2018-2019 оқу жылы
Түсінік хат.
Қазіргі заманда оқушыларды кәсіби мамандыққа, еңбекке, білімін жалғастыруға дайындауда, информатиканың орны өте зор. Ұсынылып отырған бағдарлама бейіндік оқыту курсы қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы арнайы курсына арналған.
Информатиканы оқытудың негізгі мақсаты оқушыларды ақпаратты беру, түрлендіру және оны қолдану білімдерімен қаруландыру, олардың компьютерлік технологияны өз қызметтеріне еркін, тиімді пайдалана алу қабілеттерін қалыптастыру.
Бұл бейіндік оқыту курсы «Windows офистік өнімдері» курсын оқушылардың білімін тереңдетуге және жұмыс жасауға тиімді. Олар оқу-методикалық жоспарын жалғастыруға, оның қосымша бөлімдеріне лайықталған.
Пәнаралық байланыс қатынасы мектеп курсындағы барлық пәндерімен, яғни онда «Windows офистік өнімдері» өз орнын табады. Курстан білім алуды, таңдауды игеру және профессионалдық біліммен іс-жүргізуде.
Курстың мақсаты және тапсырмасы оқушылардың білімдерін тереңдетеді және курс бойынша тақырыптармен қосымша жұмыс жасауға үйретеді.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/windows-ofistik-onimderi.html#11_сыныпқа_арналған_«Windows_–тың_офистік_өнімдері»__қолданбалы_таңдау_курсы_бойынша__оқу_бағдарлама___2018-2019_оқу_жылы | Windows офистік өнімдері | « №28 жалпы орта мектебі»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Қолданбалы таңдау курстың тақырыбы
"Windows офистік өнімдері"
Сыныбы: 11
Информатика пәні мұғалімі: Зулпыхаров Алмас
2018-2019 оқу жылы
“БЕКІТЕМІН” “КЕЛІСЕМІН” ҚАРАЛДЫ
Мектеп директоры: Оқу ісі меңгерушісі : Ә.Б.отырысында:
Хаттама №
_________________ __________________ _______________
« » 2018ж « » 2018ж « » 2018ж
«№28 жалпы орта мектебі» мемлекеттік
мекемесінің тнформатика пәні мұғалімі А.Зулпыхаровтың
11 сыныпқа арналған «Windows –тың офистік өнімдері»
қолданбалы таңдау курсы бойынша
оқу бағдарлама
2018-2019 оқу жылы
Түсінік хат.
Қазіргі заманда оқушыларды кәсіби мамандыққа, еңбекке, білімін жалғастыруға дайындауда, информатиканың орны өте зор. Ұсынылып отырған бағдарлама бейіндік оқыту курсы қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы арнайы курсына арналған.
Информатиканы оқытудың негізгі мақсаты оқушыларды ақпаратты беру, түрлендіру және оны қолдану білімдерімен қаруландыру, олардың компьютерлік технологияны өз қызметтеріне еркін, тиімді пайдалана алу қабілеттерін қалыптастыру.
Бұл бейіндік оқыту курсы «Windows офистік өнімдері» курсын оқушылардың білімін тереңдетуге және жұмыс жасауға тиімді. Олар оқу-методикалық жоспарын жалғастыруға, оның қосымша бөлімдеріне лайықталған.
Пәнаралық байланыс қатынасы мектеп курсындағы барлық пәндерімен, яғни онда «Windows офистік өнімдері» өз орнын табады. Курстан білім алуды, таңдауды игеру және профессионалдық біліммен іс-жүргізуде.
Курстың мақсаты және тапсырмасы оқушылардың білімдерін тереңдетеді және курс бойынша тақырыптармен қосымша жұмыс жасауға үйретеді.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bafdarlamasi-haliarali-derbes-ifi-zatanu-mamandifina-050301-se.html | Бағдарламасы Халықаралық дербес құқығы Заңтану мамандығына 050301 Семей 2012ж Мазмұны | ОӘК042-14-5-02.01.24.01.55-2012
|
№1 басылым
|
беттің беті
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университететі
|
Құжат СМК 4 кезеңдегі
|
ОӘК
|
ОӘК042-14-5-02.01.24.01.55-2012
|
Халықаралық дербес құқығы пән бойынша оқу-әдістемелік кешен атауы
Заңтану 050301
|
Баспа №1
|
Оқу-әдістемелік кешен атауы және үшін оқу жұмыс
бағдарламасы
Халықаралық дербес құқығы
Заңтану мамандығына 050301
Семей 2012ж
Мазмұны
1
|
Глоссарий
|
3
|
2
|
Дәріс
|
4
|
3
|
Практикалық сабақ
|
4
|
4
|
Курсовой жұмыстарын тақырыбы
|
5
|
5
|
Студенттін өздік жұмыс
|
6
|
Глоссарий
Халықаралық құқық
осы заманғы халықаралық құқықтың бір саласы.
|
Мемлекеттер арасындағы әр түрлі саяси, экономикалық және өзге де қатынастарды, сондай-ақ халықаралық қатынастарға қатысушы басқа да құрылымдарды реттейтін құқықтың бір бөлімі.
|
Қағидалар
|
Қандай да бір жүйенің негізін қалайтын идеялар, нақты жүйенің барлық нормалары бағынатын, әрекеті көлемді нормалар.
|
Халықаралық құқықтық нормалар
|
Бұл халықаралық жария құқық субъектілері тәртіптерінің белгілі бір ережелері
|
Халықаралық құқықтың қайнар көздері
|
Халықаралық құқық субъектілерінің келісілген еркінбілдіретін халықаралық құқық нормаларына айналған нысандар.
|
Индивид
|
Бұл жекеадам, жеке өмір сүретін тірі тіршілік
|
De-jure
|
Бұл толық көлемдегі заңдық салдар туындағанда, құқық бойынша, тұтастай ресми тану.
|
De-facto
|
Тануы көпжылдық қатынастар орнатуға, экономикалық және әкімшілік сипаттағы шарттар жасасуға міндеттейтін тану.
|
Ad hoc
|
Субъектінің танылуы жоқ, мемлекетке туындаған мәселелерді реттеу үшін белгілі бір қатынастарға түсу, яғни фактілік сипаттағы мойындау.
|
Құқықмирасқорлық
|
Бұл бір субъектінің құқықтары мен міндеттерінің белгілі оқиғалар мен жағдайлардың туындауы нәтижесінде екінші біреуге өтуі.
|
Халықаралық шарттар ұғымы
|
Шарттық-құқықтық нормалар жиынтығын құрайтын, халықаралық шарттардың жасалу тәртібін, жарамдылық шарттарын, әрекет етуі мен тоқтатылуын айқындайтын халықаралық жария құқықтың бір саласы.
|
Халықаралық шарт
|
Бұл халықаралық құқық субъектілерінің, ең алдымен және негізгі орайда мемлекеттер еріктерінің келісілген көрінісі, ол тараптардың өзара мүдделі мәселелері бойынша жасалады және қатынастарды халықаралық құқықтың негізгі қағидаларына сай, өзара құқықтар мен міндеттерді жасау жолымен реттейтін шарттық ережелер
|
Pacta sunt servanda
|
“шарттар орындалуы тиіс” деген рим құқығынан алынған шарттар құқығының негізгі ережесі.
|
Халықаралық шарттарды жасау дегеніміз
|
Бірнеше жүйелі сатылардан құрылатын күрделі процесс.
|
Парафирлеу
|
Шарттың түпнұсқасын жасау.
|
Депоненттеу
|
Бекіту грамоталарымен алмасу.
|
Промульгациялау
|
Шартты жариялау.
|
Шарт мәтінін қабылдау
|
Дауыс берудің қажетті рәсімі, оның көмегімен мемлекеттердің немесе халықаралық ұйымдардың өкілетті тұлғалары мәтінімен келісілетіндіктерін білдіру.
|
Мәтәннің түпнұсқалығын бекіту
|
Шарттың қабылданған мәтіні түпкілікті деп танылатын рәсім (грек сөзі authentikos–түпнұсқа, алғашқы қайнар көзден шығады деген мағынаны білдіреді).
|
Ad referendum
|
Мемлекеттің шарттың өзіне міндетті екндігімен келісу әдісі.
|
Ескерту дегеніміз
|
Мемлекеттің кез келген нысанда және кез келген атауда жасайтын бір тарпты жариялауы.
|
Ратификациялау
|
Бекітушарт процессінің маңызды сатыларының бірі, ол мемлекеттік биліктің жоғары органының халықаралық шартты бекітуін көрсетеді.
|
Халықаралық жариялаудан басқа ішкі мемлекеттік промульгация
|
Ол қатысушы мемлекеттің бұқаралық ақпарат құралдарында халықаралық шартты ресми жариялау.
|
Депозитарий
|
бір немесе бірнеше мемлекеттер, халықаралық ұйымдар немесе осындай ұйымның бас атқарушы лауазымды адамы.
|
Депозитке беру деп
|
Депозитарийге халықаралық шарттың, бекіту грамоталарының, халықаралық шарттқа қосылу туралы құжаттардың немесе шарттың бұзылғаны туралы құжаттардың түпнұсқасымен сақтауға беруді айтамыз.
|
Халықаралық шарттардың өз күшіне енуі дегеніміз
|
Шарт тараптарының қатысушылар ретінде заңды құқықтар мен міндеттерге ие болуы.
|
Шарттың әрекет етуінің тоқтатылуы дегеніміз
|
Халықаралық құқыққа сәйкес барлық құқықтық қатынастардың тоқтауы.
|
Консенсус
|
Шешімдерді дайындау мен қабылдау рәсімі, оған мүше мемлекеттердің позициясын дауыс бермей-ақ уйлестіру және қабылданатын шешімдерге толықтай алғанда қарсылықтардың болмауы.
|
Халықаралық ұйым
|
Бұл белгілі бір міндеттерді орындау үшін халықаралық шарт негізінде құрылған, тұрақты әрекет ететін органдар жүйесі бар, халықаралық құқық субъектілігіне және халықаралық құқық номалары мен қағидалары негізінде құрылған мемлекеттердің тұрақты бірлестігі.
|
БҰҰ Бас Ассамблеясы
|
Оның барлық мүшелерінен тұратын Біріккен Ұлттар Ұйымының басты органы.
|
Хатшылық
|
БҰҰ-ның әкәмшілік органы
|
Халықаралық құқықтағы жауапкершілік
|
Бұл халықаралық құқықтық міндеттемелерді бұзған жағдайда халықаралық құқық субъектілері үшін туындайтын заңдық салдар.
|
Зиян (залал)
|
Мемлекеттің құқыққа қайшы тәртібінің салдары.
|
Реституция
|
Бір мемлекеттің аумағынан тартып алынып, келесі бір мемлекетке шығарылғанмүлікті қайтару.
|
Субституция
|
Егер заттарды қайтара алмаған жағдайда келісім бойынша соған тең бағалы немесе жақын келетін затпен қайтару.
|
Репрессалий
|
Басқа мемлекеттің бұзған өзінің құқықтарын қалпына келтіруге бағытталған мемлекеттердің мәжбүрлеу әрекеттері.
|
Абсолюттік жауапкершілік
|
Бұл мемлекеттің жауапкершілігі.Мемлекет өзінің органдары арқылы халықаралық аренаға шығады, яғни мемлекет өзінің атқарушы, заң шығарушы, сот органдарының барлығының әрекеті үшін жауап береді.
|
Реторсия
|
Бұл мемлекеттің басқа мемлекеттің жеке және заңды тұлғаларын кемсітетін актісіне жауап беруге жасалған құқыққа сай мәжбүрлеу әрекеті.
|
Ресторация
|
Құқық бұзушы мемлекеттің бұрынғы жағдайда қалпына келтіруі мен соған байланысты барлық жағымсыз салдарды көтеруі.
|
Қандық құқық
|
Тууына байланысты азаматтық алу (jus sanguninis).
|
Топырақ құқығы
|
Туған жеріне байланысты азаматтық алу (jus soli).
|
Азаматтыққа алу
|
Мүдделі адамның өтініші бойынша белгілі бір мемлекеттің азаматтыққа қабылдауы.
|
Оптация
|
Бір мемлекеттен екінші мемлекеттің қарамағына көшкен жердің халқының қай мемлекеттің азаматтығын өзі таңдап алуы.
|
Трансферт
|
Бірмемлекеттен екіші бір мемлекетке өтетін аумақтың халқын беру, соған орай бір азаматтықтан екінші азаматтыққа өту.
|
Дипломатиялық құқық
|
Бұл халықаралық қатынасқа қатысушы халықаралық құқық субъектілерінң еркін білдіретін қағидалар мен номалардың халықаралық құқық субъектілерінңкелісім және қамтамасыз ету нәтижелерінде бекітетін жиынтығы.Бейбітшілік пен бейбіт қатар өмір сүруді қолдау және нығайту мақсатындағы ресми органдарының жағдайы мен қызметін реттейді.
|
Дискриминация
|
Біреулердің басқа біреудің құқықтарына қысым жасауын білдіретін жалпы құқықтық термин.негізінде ішкі құқықта да, халықаралық құқықта да кемсітушілікке тыйым салынған.
|
Дипломатия
|
Бұл мемлекеттің сыртқы саясатының, халықаралық қызметінің құрамдас бір бөлігі.
|
Агреман
|
Бір елдің дипломатиялық өкілі ретінде белгілі бір адамды тағайындауға екінші бір елдің алдын-ала келісім беруі.
|
Арнайы миссиялар
|
Сыртқы қатынастардың шетелдегі уақытша органдарының бір түрі, ол араларында айқындалатын нақты міндеттерді орындауы үшін бір мемлекеттің екінші мемлекетке жіберетін өкілдерінен тұратын миссиялар.
|
Консулдық құқық
|
Бұл консулдық мекеменің құқықтық жағдайын, консулдықтың лауазымды адамдарын тағайындауды, қызметтерін, артықшылықтары мен иммунитеттерін реттейтін қағидалар мен нормалар жиынтығы.
|
Консул
|
Бұл басқа бір мемлекеттің белгілі бір аумағына келісіммен тағайындалатын мемлекеттің лауазымды адамы, ол осы ауданда өз мемлекетінің, заңды және жеке тұлғаларының мүдделерін қорғайды, саяси, экономикалық, ғылыми, мәдени және басқа да байланыстарды дамытуға жәрдемдеседі.
|
Бас консул
|
Бас консулдықтың басшысы, оның құқықтық жағдайы консул жағдайымен ұқсас.
|
Штаттан тыс консул
|
өз міндеттерін орындаған кездерінде ғана берілетін жеке басына қол сұғылмаушылықты қоспағанда, штаттағы консулдар сияқты артықшылықтар мен иммунитеттерді пайдаланушы консул.
|
Жеке консул
|
Дипломатиялық өкілдіктен дербес консулдық мекемені басқаратын адам.
|
Консулдық экзекватура
|
Консулдық орналасқан мемлекеттің консулдық мекеме басшысының өз міндеттерін атқару үшін нақты консулдық округке баруына рұқсат беретін құжат. Консулдық экзекватура беру тәртібі консулдық орналасқан елдің ұлттық заңдарымен айқындалады.
|
Ұжымдық қауіпсіздік
|
Бұл БҰҰ-ның Жарғысында бекітілген халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау мақсатында және осы әмбебап ұйым мен басқа ацмақтық ұйымдар аясында бейбітшілікке қауіп төндіретін және басқыншылық актілерінің немесе бейбітшілікті бұзатын басқа қауіп-қатердің алдын алу және жою үшін мемлекеттердің жүзеге асыратын ортақ іс-әрекеттерінің жүйесі.
|
Ядросыз аймақ
|
Бұл халықаралық шарт негізінде ядролық қарудан бос болатын аумақ.
|
Блоктарға қосылмау қозғалысы
|
Бұл сыртқы саяси бағыт, оған қандай да бір әскери одақтарға немесе топтарға қосылудан бас тарту сипаты.
|
Ашық теңіз
|
Бұл Әлемдік мұхиттың кең байтақ кеңістігі, оған қандай да болсын бір мемлекеттің дербестігі таралмайды.
|
Жанасып жататын аймақ
|
Бұл аумақтық теңіздің сыртқы шекарасынан тыс жатқан, ені 24 миль болатын, аумақтық теңіздің ені өлшенетін бастапқы сызықтардан есептелетін теңіз кеңістігінің белдеуі.
|
Когтинеттік қайран
|
Бұл жағалаудағы мемлекеттің аумақтық теңізінің сыртқы су асты шекарасының шегінен немесе құрлықтың сыртқы су асты шекарасымұндай қашықтыққа таралмайтын аумақтық теңіздің ені өлшенетін бастапқы сызыққа 200 мильдей жетпейтін теңіздің түбі мен оның қойнауы.
|
Ерекше экономикалық аймақ
|
Бұл аумақтық теңіздің сыртқы шекарасынан тыс жатқан және оған ені 200 мильдей қабысатын, аумақтық теңіздің ені өлшенетін сызықтан есептелетін теңіз кеңістігінің белдеуі.
|
Плебисцит
|
Бұл қандай да бір мәселе бойынша халықтың пікірін білу мақсатында бүкілхалықтық сауал жүргізу.
|
Халықаралық бұғаздар
|
Бұлар барлық мемлекеттердің халықаралық кеме қатынасы мен әуе навигациясында барлық тулардың теңдігі негізінде пайдаланылатын әлемдік су жолдарының ажырамас құрамдас бөлігі болып табылатын теңіздер мен мұхиттарды қосатын бұғаздар.
|
Халықаралық каналдар
|
Бұлар халықаралық қарқынды кеме қатынасы жолында орналасқан және халықаралықкелісімдерге, халықаралық құқықтың көпшілік таныған қағидалары мен нормаларына сәйкес және каналдардың меншік иелері болып табылатын мемлекеттердің ешқандай кемсітушіліксіз пайдаланатын теңіздер мен мұхиттарды қосатын жасанды құрылыстар.
|
Антарктика
|
Жер шарының Оңтүстік полюстың айналасына орналасқан ауданы.
|
Халықаралық ғарыш құқығы
|
Бұл халықаралық құқық субъектілерінің ғарыш кеңістігін, аспан денелерін қоса алғанда, зерттеу және пайдалану қызметтеріне байланысты олардың арасындағы қатынастарды реттейтін құқықтық нормалар мен қағидалар жиынтығын көрсететін осы заманғы халықаралық құқықтың бір саласы.
|
Ғарыш кеңістігі
|
Бұл Жер шарының ауа қабаты шегінен тыс орналасқан кеңістік, оның құқықтық режимі халықаралық ғарыш құқығымен айқындалады.
|
Халықаралық әуе құқығы
|
Бұл құқықтық нормалар мен институттар жиынтығын көрсететін, әуе кеңістігін пайдалану және әуе қатынастарын ұйымдастыру жөніндегі мемлекеттер арасындағы қатынастарын ұйымдастыру жөніндегі мемлекеттер арасындағы қатынастарды реттейтін осы заманғы халықаралық құқықтың бір саласы.
|
Халықаралық теңіз құқығы
|
Бұл сауда саласында, сондай-ақ әскери теңіз жүзулерінде,. әлемдік мұхиттаәлемдік мұхитта минералды ресурстарды өндіру, зерттеу, игеру қатынастарында және басқа да қызмет түрлерінде қалыптасатын құқықтық нормалар мен институттар жиынтығын көрсететін осы заманғы халықаралық құқықтың бір саласы.
|
Жағалаудағы аймақ
|
Жағаға жақын мемлекеттің аумағында немесе аумақтық теңіз шегінде тиісті ережелерді бұзудың алдын алу мақсатында бақылау жасау үшін аумақтық судың сыртқы шекарасына жақын белгіленген, ашық теңіз ауданы.
|
Балық аулайтын аймақ
|
Жағалық мемлекет судағы, теңіз түбін жабатын, теңіз түбіндегі және оның қойнауындағы тірі қорларды барлау, өңдеу және сақтау, сондай-ақ осы қорларды басқару мақсатында егемендік немесе заңды құқығын жүзеге асыратын аумақтық теңіз сыртындағы және оған жақын жатқан аудан.
|
Халықаралық есеп айырысу туралы келісімдер
|
Бұлар төлемдер жүргізу, тәртібі туралы келісімдер: төлемдік, клирингтік және төлемкрилингтік келісімдер
|
Халықаралық несие шарттары
|
Бұлар экономикалық әріптестер арасында жасалатын келісім, оған сәйкес бір тарап – несие беруші екінші тарапқа – борышқорға белгілі бір ақша немесе тауар береді, ал борышқор белгілі бір мерзім ішінде қарыз сомасын қайтаруға және несиені пайдаланғаны үшін сыйақы төлеуге міндеттенеді.
|
ГАТТ келісімі
|
Бұл халықаралық сауда кодексі.
|
Халықаралық гуманитарлық құқық
|
Бұл ізгілік қағидаларына негізделген және қарулы қақтығыстар салдарын шектеуге бағытталған құқықтық нормалар мен институттардың жиынтығы.
|
Халықаралық дербес құқық пәні бойынша дәрістер кешені
Дәріс1: ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕРБЕС ҚҰҚЫҚ ТҮСІНІГІ
1. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕРБЕС ҚҰҚЫҚ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ АТАУЫ
2. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕРБЕС ҚҰҚЫҚТЫҢ МАЗМҰНЫ МЕН МӘНІ
3. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕРБЕС ҚҰҚЫҚТЫҢ ҚҰҚЫҚ САЛАСЫ РЕТІНДЕГІ МӘНІ
4. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДЕРБЕС ҚҰҚЫҚТЫҢ ҚҰҚЫҚ ЖҮЙЕСІНДЕ АЛАТЫН ОРНЫ
Дәріс мақсаты: ХДҚ түсінігін ашу.
Дәріс міндеттері: 1. Халықаралық дербес құқық түсінігін және атауын ашу;
2. Халықаралық дербес құқықтың мазмұны мен мәнін сипаттау;
3. Халықаралық дербес құқықтың құқық саласы ретіндегі мәнін ашу;
4. Халықаралық дербес құқықтың құқық жүйесінде алатын орнын сипаттау.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
Богуславский М.М. Международное частное право. М., 1999.
Ануфриева П.К. Международное частное право: В 2 т. М.: БЕК, 2000.
Лунц Л.А., Марышева Н.И., Садиков О.Н. Международное частное право. М., 1984.
1. Халықаралық дербес құқықтың дамуына бүгінгі күнгі факторлар өте тиімді әсер етуде.
Біріншіден, бұл шаруашылық өмірдің интернационалдандырудың объективті процесі осыған сай жан-жақты экономикалық қатынастардың жаңа деңгейін талап етуде. Бұл тұстағы айқын мысал ретінде еуропалық континенттік дамуды атауға болады. Шаруашылық өмірдің интернационалдандырудың ең жарқын көрінісі ретінде жан-жақты экономикалық және экономикалық-техникалық қауымдастықтың дамуын атауға болады. Егер де XIX-XX ғасырларда ол қатынастар тек саудамен ғана шектеліп отырған болса, ендігі ХХ-ХХІ ғасырларда бұл тек тауар мен қызмет алмасу ғана емес, өндірістік кауымдастық, оның қүрамына бірлескен кәспорындар мен өндірістер, бірлескен зерггеулер мен ізденістерді жүргізулер кіреді.
Екіншіден, бұл жағдай - соғыстар мен түрлі сипаттағы қактығыстарға байланысты, саяси және ұлттық себептерге қатысты, сонымен қатар жұмысқа орналасу мен білім алуға байланысты халықтың көшіп-қонуының (миграциясының) тез арада өсіп кетуіне байланысты болды.
Үшіншіден, ғылыми-техникалық прогресс бір жағынан, коммуникациядағы, көлік жетістіктері аркасында көптеген елдер өзара жақындасты, осының аркасында, жалпы, адамзаттық қарым-қатынас дамыды, теле-радио кұралдары, бейнетехника мен спутниктік құрылғыларды қолдануға байланысты ғылымда болып жатқан жетістіктер дүние жүзінде әр түрлі хабарларды тез арада таратып отыруға мүмкіндік берді; космосты игерудегі жетістіктер тағы бар, ал екінші жағынан ғылыми-техникалық прогресстін кертартпа тұстары, атап айтқанда, Чернобыль мен Ирактағы трагедиялар, коршаған ортаның ластануы мен улануы бір ғана мемлекеттің шекарасымен шектеліп кана коймайды.
Халықаралық дербес құқық, үшін басты маңызды болып табылатын нәрсе - халықаралық қатынастар гуманизациялануы болып табылады. Барлық мемлекеттердің - халықаралық қатынас реттеуіне қатысушыларының назарында адам, оның жай-күйі, құқықтары мен бостандықтары болуы тиіс.
Мемлекеттердің өзара байланыстылығы әр түрлі салалардағы өзара ықпалдастық тұтастарынан да көрінеді.
Мемлекеттер арасындағы қауымдастық туралы мәселелерді шешу кезінде құқықтық және оның әдістері мен құрылымдарының орны ерекше болып келеді.
Халықаралық дербес құқықтың спецификалық ерекшелігі осы мемлекеттердің арасындағы, құқық жүйелерінің арасындағы айырмашылықты сақтай отырып, коллизиялық деп аталатын нормалардың көмегімен қай мемлекеттің құқығы тиісті жағдайларда қолданылатындығын анықтауға бағытталған.
Халықаралық дербес құқықтың мақсаты әр түрлі елдердің фирмалары мен ұйымдарының арасындағы іскерлік байланыстарды құқықтық реттеу болып табылады.
Қатынастардың екінші бір тобы - шетелдік қатысушылар, яғни азаматтардың қатысуымен болады. Халықаралық құқықтағы сияқты халықаралық дербес кұқыққа да жалпы қоғамдық мүдде мен жеке тұлғаның мүдделері толығымен ескерілуге жатады.
Халықаралық дербес құқықта шетелдіктердің жеке мүліктік және жеке мүліктік емес құқықтары туралы, олардың еңбек, отбасы және басқа салалардағы құқықтары туралы сөз болады. Осы аталған құқықтарға кепіл болу халықаралық дербес құқықта басты орынға қойылады, әсіресе, бұл аралас (шетелдің қатысуымен) некелерге, отбасылардың түрлі мемлекет азаматтарынан құрылуына байланысты болып табылады. Халықаралық дербес құқық нормалары Қазақстаңдағы шетел азаматтарының құқықтық жағдайын және біздің азаматтардың шетел мемлекетіндегі жағдайын анықтайды.
Халықаралық дербес құқықтың реттеу пәні халықаралық өмірде пайда болатын азаматтық-құқықтық сипаттағы түрлі қатынастар болып табылады.
Халықаралық дербес құқық халықаралық жария құқықпен (не жалпы халықаралық кұқықпен) тығыз байланысты. Халықаралық дербес құқық өз бетіндік, тәуелсіз құқық жүйесі болып табылады. Үстемдік етіп тұрған концепцияға (тұжырымдамаға) сүйенсек халықаралық дербес құқық болып табылады.
Халықаралық жария құқық пен халықаралық дербес құқықтың нормалары бір ғана мақсат үшін - әр түрлі саладағы халықаралық қауымдастықты дамытудың құқықтық алғышарттарын дайындау қызметін атқаруда. Бұл екеуінің арасындағы ортақ мүдде - осы жердегі халықаралық қатынастар туралы ойлар бұл ұғымдардың кең мағынада, яғни екі немесе одан да көп мемлекеттердің қатысуымен болатын, бір мемлекет аумағынан тыс туындайтын қатынастар туралы болып отыр. Дегенмен, халықаралық дербес құқық жария құқықтық емес, жеке құқықтық қатынастарды реттейді. Бұл реттегі халықаралық дегеніміз шетел элементімен күрделендірілген қатынасты білдіріп тұрады.
Халықаралық дербес құқықтың халықаралық жария құқықтан ең бірінші айырмашылығы - олардың реттейтін қатынастарының мазмұнының әр түрлігінде. Халықаралық жария құқықта мемлекеттер арасындағы саяси қарым-қатынастар, бейбітшілік пен халықаралық кауіпсіздік, мемлекеттің егемендігі мәселелері, мемлекет ісіне араласпау, қарусыздану сияқты мәселелер қарастырылады. Халықаралық жария құқықта халықаралық сауда, экономикалық әрекеттесу сияқты сауалдардың кең етек алуы халықаралық экономикалық құқықтың туындауына әкеліп соқтырады. Дегенмен, олармен реттелетін қатынастар азаматтық-құқықтық емес, мемлекетаралық сипатқа ие болып табылады. Ал халықаралық дербес құқыққа келер болсақ, оның реттеу аясы халықаралық қатынастағы нақ осы жеке құқық саласында көрініс табады. Бұл ең біріншіден, мүліктік қатынастар (мәселен, авторлық пен патенттік құқық саласында), яғни бұлар халықаралық дербес құқықтың реттеу аясына жататын қатынастар болып табылады.
Халықаралық жария құқықтан халықаралық дербес құқық тек өзінің реттеу пәнімен ғана емес, сол қатынастардың субъектілерінен де ерекшеленеді. Мемлекеттер халықаралық жария құқықтың негізгі субъектілері болып табылады. Сонымен қатар, халықаралық ұйымдар мен өз тәуелсіздігі мен бостандығы үшін күресуші ұлттарды да осы топқа жатқызады. Ал халықаралық дербес құқықта қатысушылар мемлекет қана емес (бірақ оның қатысуы да жоққа шығарылмайды), ең басты қатысушылар жеке тұлғалар мен заңды тұлғалар болып табылады. Жеке тұлғалар бұл азаматтар, ал заңды тұлғалар - бұл мемлекеттік ұйымдар, жеке фирмалар, өндірістер, ғылыми зерттеу және басқа да ұйымдар.
Ендігі жерде халықаралық дербес кұқықты халықаралық жария құқықтан ерекшелейтін үшінші белгісін атап өтуге болады. Халықаралық шарт халықаралық жария құқықта қатынастарды реттеудің негізгі қайнар көзі болып табылады. Халықаралық дербес кұқыкта да халықаралық шарттардың алатын орны ерекше, бірақ олардың ережелері кейбір мемлекеттердің заңнамаларына сіңірілсе де, сіңірілмесе де қолданыла береді, ал кейбір мемлекеттерде ол шарт тек мемлекет санкциясын алған уақытта ғана қолданысқа ұшырайды.
Халықаралық дербес құқықта маңызды орынды (бұл халықаралық жария құқыққа барынша тән қасиет) таза ішкі сипаттағы заңнама, сот және арбитраж тәжірибесі алады.
Енді, халықаралық дербес құқықтың мәнін анықтағаннан кейін, оны құқықтық тұрғыдан алғандағы түсінігіне байланысты пікірлерді карастырған жөн.
Кеңестік дәуірде осы ғылымның дамуының алдында тұрған сұрақтардың бірі халықаралық дербес құқық деген түсінікке байланысты болып табылған. Жалпы жағдайларда, лениңдік түсінік - біз ешқандай жекөлікті танымаймыз, бізде бәрі ортақ, сондықтан да, жария құқықтық деген түсінік қолданылуы керек деген де болды. Дегенмен де осы дербес кұқық деген сөздің өзі тұтастай алғанда осы ғылымның ішкі мәнін және оның мазмұнын айқындап тұр, өйткені бұл сонау ерте римдік дәуірдегі құқықтарды дербес және жария деп бөлуді ары қарай дамытып отыр. Бұны Ульпиниан қалыптастырған болатын, оның айтуынша жария құқық мемлекеттің жағдайына байланысты, ал дербес құқық жеке тұлғалардың құқықтарына байланысты болып табылады. Халықаралық дербес құқықтағы халықаралық деген түсінік қазіргі кездің өзіне дейін даусыз болып келеді. Бірақ көптеген авторлардың пікірі бойынша халықаралық дербес құқық барынша ішкі құқықпен тығыз байланыста бола отырып, құқық саласы ретінде танылады және ұлттық құқық жүйесінің бөлігі болып табылады. Ал енді ең соңғы авторлардың қатары құқық деген сөзге өздерінің қарсылығын білдірді, себебі олардың пікірі бойынша халықаралық дербес құқық ол реттеуші функцияны емес, тек қана сілтемелік функцияны атқарушы болып табылады және мұндағы басты орынға коллизиялық ережелер ие деп тұжырымдады.
Сонымен қатар, осы халықаралық дербес кұқық деген түсінікке өзгертулер енгізуге байланысты жұмыстар одан әрі жалғасты. В.М. Корецкий өзінің «Очерки международного частного права» деген кітабында осы пәнді қамтиды деген 50-ден астам пәннің атауын ұсынады. Олардың қатарына келесі пәндерді жатқызуға болады: 1) халықаралық азаматтық құқық; 2) халықаралық шаруашылық құқық; 3) жеке құқықтық қатынастардың халықаралық режимі; 4) халықаралық дербес құқық; 5) шетелдік құқықты қолдану; 6) халықаралық құқық кағидаларына сәйкес түрлі мемлекеттердің заңдарын қолдану; 7) мемлекеттердің аумағынан тыс жерлерде құқықты тану; 8) құқықты тану; 9) шетелдіктердің жалпы жеке құқықтары; 10) бөлектейтін құқық; 11) жеке құқық саласындағы құқық конфликтілерінің теориясы; 12) кұқық конфликтісі т.б.
Халықаралық дербес кұқықтың мазмұнына аталған атаулардың қайсысы көбірек келетіндігін біз төменде көрсетілген бөлімдерден білетін боламыз, ал қазір біз халықаралық дербес құқық деген сөзді қолданған барынша дұрыс екендігін айта аламыз.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/el-farabi-azu-atindafi-ou-edistemelik-keshen-str-1-iz-62.html?page=11 | Сот төрелігін заң мен сот алдындағы теңдік негіздерінде жүзеге асыру | әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен
стр. 9 из 62
бекітілген, судья сот төрелігін іске асыру кезінде тәуелсіз және Конституция мен
заңға ғана бағынады, сот төрелігін іске асыру жөніндегі соттың қызметіне қандай
да болсын араласуға жол берілмейді, нақты істер бойынша судьялар есеп
бермейді.
Сот ісін жүргізуді тараптардың бәсекелестігі мен тең құқықтылығы
негізінде жүзеге асыру.
ҚІЖК-нің
23-бабында бекітілген бұл принципінің
мәні – қылмыстық істі жүргізудің айыптау және қорғау тараптарының бір-
бірінен бөлектенуне негізделуі және тараптарға тең процессуальдық
құқықтар беру арқылы олардың сот талқылауына қатысуларына бірдей
мүмкіндік туғызу болып табылады. Қылмыстық iзге түсу, қорғау және iстi
соттың шешуi бiр-бiрiнен бөлiнген және оларды әртүрлi органдар мен
лауазымды адамдар жүзеге асырады.
Сотталушыға тағылған айыпты дәлелдеу мiндетi айыптаушыға
жүктеледi. Қорғаушы сотталушыны қорғаудың заңда көзделген барлық
құралдары мен әдiстерiн пайдалануға мiндеттi. Сот қылмыстық iзге түсу
органы болып табылмайды, айыптау немесе қорғау жағында болмайды және
құқық мүдделерiнен басқа қандай да болсын мүдделердi бiлдiрмейдi. Сот
объективтiлiктi және бейтараптылықты сақтай отырып, тараптардың өз iс
жүргiзу мiндеттерiн орындауы және өздерiне берiлген құқықтарын жүзеге
асыруы үшiн қажеттi жағдай туғызады. Қылмыстық сот iсiн жүргiзуге
қатысушы тараптар тең құқықты, яғни оларға Конституциямен және
ҚРҚІЖКөз айқындамаларын қорғауға бiрдей мүмкiндiк берiлген. Сот, iс
жүргiзу шешiмiн, зерттеуге қатысу тараптардың әрқайсысына бiрдей негiзде
қамтамасыз етiлген дәлелдерге ғана негiздейдi. Тараптар қылмыстық сот iсiн
жүргiзу барысында өзiнiң айқындамасын, оны дербес және сотқа, басқа да
органдар мен адамдарға тәуелсiз қорғаудың әдiстерi мен құралдарын
таңдайды. Сот тараптың өтiнiшi бойынша оған ҚРҚІЖК көзделген тәртiппен
қажеттi материалдарды алуға жәрдем көрсетедi. Мемлекеттiк айыптаушы
мен жеке айыптаушы белгiлi бiр адамның қылмыстық iзiне түсудi жүзеге
асыра алады немесе заңда көзделген жағдайларда қылмыстық iзiне түсуден
бас тарта алады. Сезiктi мен айыпталушы өзiнiң кiнәсiн еркiн жоққа шығара
алады немесе өзiн кiнәлiмiн деп мойындай алады. Азаматтық талапкер талап
арыздан бас тартуға немесе азаматтық жауапкермен бейбiт келiсiм жасасуға
құқылы. Азаматтық жауапкер талап арызды мойындауға немесе азаматтық
талапкермен бейбiт келiсiм жасасуға құқылы. Сот тараптарға бiрiншi және
аппеляциялық сатылар бойынша істі қарауға қатысу құқығын қамтамасыз
етедi, айыпталушы және оның қорғаушысы iстi қарау кезiнде, қадағалау
тәртiбiмен, жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша жiберiледi. Сот әрбiр
қылмысты iстi қараған кезде айыптау тарабының мемлекеттiк не жеке
айыптаушысы болуға тиiс. Сот iстi қарағанда тараптардың қатысуы мiндеттi
болатын басқа да жағдайлар ҚРҚІЖКпен айқындалады.
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/?q=принцип | принцип - жүктеу | | Ведущим принципом модульного обучения является принцип сочетания комплексных, интегрирующих и частных дидактических целей. Не менее важным для управления обучением при модульной технологии обучения является принцип обратной связи Не менее важным для управления обучением при модульной технологии обучения является принцип обратной связи 20,29 Kb. 1 | оқу |
| Основы права 11 класс со вариан Задани (4б) Принцип права крови принцип приобретения гражданства, согласно которому гражданство ребёнка зависит от гражданства родителей независимо от того на территории какого государства он родился и на территории какого государства проживают сами 4,8 Mb. 1 | оқу |
| Вагонные замедлители, их различие и классификация. Конструкция и принцип действия замедлителей типа kb, кнп -5, рнз 2, взпг Тема урока: Вагонные замедлители, их различие и классификация. Конструкция и принцип действия замедлителей типа kb Урок 1,13 Mb. 3 | оқу |
| Принцип максимума задачи типа Бицадзе-Самарского Задача 285 Kb. 2 | оқу |
| 1. Тарихи-дәстүрлік принцип бойынша жазылған сөздерді белгілеңдер 21,52 Kb. 6 | оқу |
| Возобновляемой энергетики Изложить принцип выбранного способа преобразования и использования солнечной энергии 34 Kb. 1 | оқу |
| Тепловые двигатели Знает: принцип действия теплового двигателя; разновидность тепловых машин; практическое применение их Урок 222 Kb. 3 | оқу |
| Оқыту процесі-тұтас жүйе «Принцип» (лат.) – негізгі, бастапқы, қағида, ұстанымдар деген мағынаны білдіреді 0,94 Mb. 4 | оқу |
| Как устроена сэс, принцип работы и особенности строения Солнечная электростанция состоит из солнечных панелей, инвертора, коммутации и крепления 20,96 Kb. 7 | оқу |
| «Серологический метод исследования» Реакция связывания комплемента, принцип, основные фазы. Реакция Вассермана 437,79 Kb. 24 | оқу |
| Холинорецепторлардың түрлері. Қандай принцип бойынша жіктеледі Тыныс алу стимуляторларына анықтама беріңіз. Бұл топтағы дәрілік заттардың негізгі сипаттамалары 51,12 Kb. 8 | оқу |
| Архитектура компьютера Магистрально-модульный принцип архитектуры современных персональных компьютеров подразумевает такую логическую организацию его аппаратных компонентов, при которой 23,88 Kb. 8 | оқу |
| Викторина «справедливый казахстан: качественное образование, честное поколение, успешная нация» Какой принцип справедливости является основным для развития образования в Казахстане? Викторина 1,12 Mb. 1 | оқу |
| Урок физики в 11 классе : «Природа света. Законы отражения и преломления света. Принцип Ферма. Зеркала: плоские и сферические и ход лучей в них» Урок физики в 11 классе: «Природа света. Законы отражения и преломления света. Принцип Ферма. Зеркала: плоские и сферические и ход лучей в них» Урок 89,7 Kb. 1 | оқу |
| Разновидности Опишите назначение, принцип действия датчика – расходомера воздуха и приведите способы проверки датчика с помощью измерительных приборов 39,64 Kb. 8 | оқу | |
http://engime.org/sabati-tairibi-derekter-orini-negizgi-tsinikteri.html | Сабақтың тақырыбы Деректер қорының негізгі түсініктері | Ұзақ мерзімді жоспардың таралуы
Ақпараттық жүйелер
|
Колледж:Сжжтк
Мұғалімніңаты-жөні: Досанова Ж.К
|
Күні:
|
Қатысушылар саны:
|
Тобы:161
|
Қатыспағандар:
|
|
Сабақтың тақырыбы
|
Деректер қорының негізгі түсініктері
|
Осы сабақта қолжеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)
|
10.3.1.1. «реляциондық деректер қоры » ұғымын түсіндіру
10.3.1.3. деректер қорында бірінші кілтті анықтау
|
Сабақтың мақсаты
|
Барлығы: «реляциялық деректер қорын», деректер қорында бірінші кілтті анықтай алады
Көпшілігі: реляциялық деректер қорын құра алады, негізгі кілтін орната алады.
Кейбірулері: кестедегі деректерді байланыстыру үшін бастапқы және сыртқы кілттерді орната алады.
|
Бағалау критерийі
|
«реляциялық деректер қорын», деректер қорында бірінші кілтті анықтайды
реляциялық деректер қорын құрады, негізгі кілтін орнатады
кестедегі деректерді байланыстыру үшін бастапқы және сыртқы кілттерді орнатады
|
Тілдік мақсатттар
|
Пәнге қатысты лексика және терминология:
деректер қоры - база данных- date base, кілт - ключ- key
Негізгі сөздер тіркестер: реляциондық деректер
|
Құндылықтарға баулу
|
Құрметтеу: топтық жұмыс кезінде жұптық қарым-қатынастарды дамытуды қамтиды
Академиялық адалдық: академиялық адалдық принциптерін сақтауға негізделген басқа адамдардың идеялары мен ойларын құрметтеу.
|
Пәнаралық байланыстар
|
Орыс тілі, ағылшын тілі.
|
Алдыңғы білім
|
Деректер қорын құру, деректер қорын сақтау әдістерін , сұрыптау, сүзгілеу туралы білімі бар
|
Сабақ барысы
|
Сабақ кезеңдері
|
Сабақта орындалатын іс-әрекеттер
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
2 минут
3 минут
|
Ұйымдастыру: Оқушылармен сәлемдесу. Психологиялық ахуал туғызу (әр оқушы өзінің көңіл күйде келгендігіне орай өзін өзі смайликтермен бейнелеп көрсетеді)
Түрлі түсті фигуралар беріледі.
Оқушылар үлестірмелерді таңдай отырып, пішіндер бойынша 3 топқа бөлінеді.
Жаңа сабақты бастамас бұрын оқушыларға өткен тақырыпты қайталау мақсатында Kahoot.com программасын қолдандым
Деректер қорының қандай түрлері бар?
Обьекттің анықтамасы?
Кесте деге?
Сұрыптау дегеніміз не?
Деректер қорын өңдеуге арналған программалық жасақтамалар
|
Смайликтер Үлестірмелі қағаздар, пішіндер
|
Сабақтың ортасы
2 минут
10 минут
8 минут
10 минут
Сабақтың соңы
3 минут
2 минут
|
(Ұ) «Көрсетілім» әдісі.Оқушыларға жаңа тақырып bilimland.kz сайты арқылы беріледі.
Жаңа тақырыптағы термин сөздердің ағылшын тілінде аудармасымен танысады, қайталайды.
(Т) Джигсо әдісі
Плакатқа өз ойларын топтaстырып, постер қорғaйды. 2 топ бір-бірін пікірін тыңдай отырып, бaғaлaйды.
1-топ: реляциялық деректер қоры;
2-топ:бастапқы кілт туралы ұғым;
Оқушылардың айтылымын тыңдай отырып толықтырып түсінік береді.
Дескриптор:
- реляциялық деректер қорын сипаттайды;
- бастапқы кілтті анықтайды;
ҚБ. «Медаль мен миссия» әдісі бірін бағау
2. (ЖЖ) әдіс
Оқушылар жұппен есепті талдайды
Дескриптор:
ҚБ әдіс. Өзара бағалау
(Ж) әдіс. Сараланған тапсырма.
Оқушыларға таратпа материалдарын жеке – жеке қажеттілігіне қарай саралап беремін.
Оқушылар 3 тапсырманың (кем дегенде 2) таңдайды:
бір тапсырма тұтынушы реляциялық кестені құрады
1)
2)
3)
Дескриптор
ҚБ әдіс өзін өзі бағалау
Сабақты қортындылау үшін АКТ техналогияны пайдалану арқылы «learningApps.org» бағдарламасы көмегімен тест аламын.
Кері байланыс
Шульмaнның үш көмекшісі. Бaс, қол, жүрек суреттерін қолдaну.
- Бүгінгі сaбaқта бaсыңыз aрқылы нені
меңгердіңіз?
- Бүгінгі сaбaқтa қолыңыз aрқылы нені жaсaй
aлдыңыз?
- Бүгінгі caбaқта жүрегіңіз aрқылы нені
сезіндіңіз?
|
https://bilimland.kz/kk/courses/informatika-kk/9-synyp/lesson/derekqory-turaly-tusinik
|
Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?
|
Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?
|
Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
|
Саралау тапсырмаларды іріктеуді, белгілі бір оқушыдан күтілетін нәтижені, оқушыға жеке қолдау көрсетуде, оқу материалы мен ресурстарды оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып әзірлеуді қамтуы мүмкін (Гарднер бойынша көптікзия ттеориясы).
Уақытты тиімді пайдалана отырып, саралауды сабақтың кез келген кезеңінде қолдануға болады.
|
Бұл бөлімде оқушылардың сабақ кезінде нені үйренгендерін бағалау үшін қолданатын әдіс-тәсілдерді жазыңыз.
|
Денсаулық сақтау технологиялары.
Сабақта сергіту жаттығуларымен белсенді жұмыс түрлерін қолдану.
Осы сабақта қолданылатын
Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары
|
Сабақ бойынша рефлексия
Сабақ мақсаттары немесе оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болдыма?
Барлық оқушылар оқумақсатынақолжеткіздіме?Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?
Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?
|
Бұл тарауды сабақ туралы рефлексия жасау үшін пайдаланыңыз. Сол бағандағы өзіңіз маңызды деп санайтын сұрақтарға жауап беріңіз.
|
|
Жалпы бағалау
Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?
1:
Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?
1:
Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?
| |
http://engime.org/el-farabi-azu-atindafi-ou-edistemelik-keshen-str-1-iz-62.html?page=7#Сот_төрелігін_тек_соттың_ғана_іске_асыруы._Қазақстан_Республикасы | Заңдылық принципі - Әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен стр. 1 из 62 | әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен
стр. 6 из 62
- іске қатысушы мүдделі тұлғалардың соттың,прокурордың
және алдын
ала тергеу органдарының іс-әрекеттері мен шешімдеріне шағымдану
құқығы және ондай шағымдардың заңда көрсетілген тәртіп бойынша
уақытында қаралып шешілуге міндеттілігі.
Сот төрелігін тек соттың ғана іске асыруы.
Қазақстан
Республикасы
Конституциясының 75-бабы және ҚІЖК –нің 11-бабының жазылуы бойынша,сот
төрелігін тек соттың ғана жүзеге асыруы принципі мына мәселелерді қамтиды:
соттың үкімі бойынша болмаса,ешкімде қылмыс жасағаны үшін кінәлі деп таныла
алмайды
сот төрелігін Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты, облыстық және
басқа жергілікті соттар жүзеге асырады, бұл соттар жүйесі
Қазақстан
Республикасы
Конституциясымен
және
конституциялық
заңмен
белгіленген, қандай да бір атаумен арнаулы және төтенше соттарды
құруға жол берілмейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/su-obektilerini-organoleptikali-asietterin-anitau-organoleptik.html | Су объектілерінің органолептикалық қасиеттерін анықтау Органолептикалық қасиеттер | Су объектілерінің органолептикалық қасиеттерін анықтау
Органолептикалық қасиеттер. Органолептикалық қасиеттер көру (лайлылық, түстілік) және иіс сезу (иіс) органдарымен анықталады. Қанағаттандырылмайтын органолептикалық қасиеттер судың ластануын көрсетеді. Алғашқы су сапасын бағалау, оның температурасын, органолептикалық қасиетін анықтау суатта жүргізіледі. Судың температурасын анықтау жылулық ластануды бақылау үшін қажет, сондықтан өлшеуді бір-бірінен бірнеше 100 м қашықтықта болатын бірнеше нүктелерде жүргізу керек. Ерекше назар аударарлық зат, бұл суатқа құятын жылға, өзен, ақаба сулары болуы тиіс. Өлшенген температуралардың бірнеше градус (температуралық градиенттер) айырмашылығы болса, жылулық ластану жайында айтуға болады.
Су сапасының органолептикалық бағалануы – суды бақылаудың алғашқы міндетті санитарлы-химиялық процедураларының бірі. |
http://engime.org/diplomdi-jmis-5v011100-informatika-v2.html?page=4 | Қорытынды - Дипломдық ЖҰмыс 5В011100 «Информатика» | Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті ел ретінде даму стратегиясы ҚР Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында атап өтілгендей, қоғамымыздың басым міндеттерінің бірінің жүзеге асырылуы – халықтың компьютерлік сауаттылығын қалыптастырумен байланысты. Мемлекет барлық деңгейдегі техникалық және технологиялық білім беруді дамытуға бағытталған тиісті шараларды қолдауда. Мемлекет басшысының Қазақстан халқына осы жолдауы тың ойларға жетелейді. Президент өз Жолдауында XXI ғасыр деңгейінде білім беру мен кәсіптік даярлау мәселесіне аса көңіл бөлуі еліміздің әлеуметтік экономикалық даму жолындағы тағы бір белестен асып, көздеген межеге жақындап келе жатқанымызды білдіреді .
Қазіргі кезде қоғам әрекеттерінің барлық саласында компьютер көмегімен ақпараттық ресурстар жасалынып жатыр. Олар тауар-ақша қатынасына кіреді және материалдық, инновациялық, энергиялық және еңбек ресурстарымен қатар индустриялық үрдістерге де белсенді қатысады. Яғни ХХІ ғасыр бүкіл дүние жүзін ақпаратты қоғамға көшірумен басталды. Оған қоғамдағы барлық білім, ғылым, экономика, басқару салаларды ақпараттандыру арқылы қол жеткізуге болатындығы белгілі.
Біздің елде осы мәселелердің маңызды екендігі және оларды шешу керектігі тұралы жалпы түсінік бар. Мұның барлығы тек техникалық құралдарды көбейтуге емес, жоғары білікті мамандарды дайындауға да байланысты. Сондықтан да қазіргі кезде әр бір маманның іс-әрекеті осы ақпараттандыруды талдай және жаңа информациялық технологияларды дұрыс пайдалана білуге көп тәуелді.
Интернеттің WWW қызметінен кеңінен пайдалану арқасында IT-технологияларды меңгеру қажеттілігімен қатар мультимедиялық электрондық оқулықтарды құру мәселесі туындады. Мұның барлығы, электрондық оқулық құрушылардың html-форматта контент дайындауды өңдеуге арналған қосымша топ тартуын талап етеді. Бұл жобаның мақсаты электронды оқыту құралын құруда бағдарламашының жұмысын автоматтандыру және оның аталған үрдісте қатысуын азайту болып табылады.
Мұндай құрылған бағдарлама әсіресе Интернетте электронды оқыту бағдарламасын құру технологиясын жетiлдiруге және көптеген пайдаланушыға білімін көтеруге көмектеседі.
Диплом жұмысын қорытындыласақ, визуалды бағдарламалау ортасының компьютерлiк оқыту құралын оқу процесiнде пайдалану, оны басқару мен бақылауды жеңiлдетуге, студенттiң курсты игерудегi ебдейлiгi мен дағдысының жылдам қалыптасуына және студенттiң компьютермен үздіксіз байланыста болуын қамтамасыз етедi. Компьютерлiк оқыту құралының құрамындағы теориялық материалдар, тапсырмалар, олардың арасындағы интерактивтiлiк пен тақырыптық-логикалық байланыстар, қайталанбайтын көпнұсқалы тапсырмалар жоғарыда аталған мақсаттарға жетудiң тиiмдi де қысқа жолы деп санаймыз.
Сонымен визуалды бағдарламалау ортасының компьютерлiк оқыту құралдары:
курсты оқудың мақсатымен таныстыру, оның мазмұны мен құрылымын түсiну;
курсты игеру мақсатында берiлетiн түрлі деңгейдегi лабораториялық жұмыстарды орындау;
студенттiң түрлі есептердi шешудегi дағды мен ебдейлiгiн қадлыптастыру;
эксперименттiк жұмыстар жасау даярлығын қалыптастыру;
шығармашылық деңгейдегi есептердi шешу қабiлетiн қалыптастыру;
iскерлiктi, дағды мен ебдейлiктi бекiту, орнықтыру;
курсты игерудегi студенттiң бiлiм деңгейiн объективтi бағалау,
т.с.с. педагогикалық мәселелердi шеше алады.
Сонымен қатар компьютерлiк оқыту құралдары дәстүрлі оқыту жүйелерiне қарағанда келесi артықшылықтарға ие: студентке өзiне ыңғайлы уақытта оқу жылдамдығын өз қалауынша таңдауға және оқу материалын өз бетiнше игеруге мүмкіндiк бередi; курс мазмұнындағы зерттелетiн объектiлер мен процестердi көрнекi мультимедиялық формада бейнелеуге мүмкіндiк бередi; тапсырмалар мен оқу материалдарын оқушының бiлiм деңгейiне сай беру оқыту процесiндегi дараландыру әдiсiн жоғары деңгейде жұзеге асырады; бiлiктiлiк пен дағдыны автоматы түрде бақылау жүйесi оқушының бiлiмiн объективтi түрде бағалауға мүмкіндiк бередi; қайталанбайтын көпнұсқалы және ерекше жағдайларға арналған тапсырмалар жүйесi оқушының шығармашылық қабiлетiн арттырады.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/jsatarmen-leumettik-jmis.html | Жсатармен јлеуметтік жўмыс | Ш ымкент, 2022 2 Ф-19-01/02 Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Шымкент университеті «Жаратылыстану және гуманитарлық ғылымдар» факультеті
«Құқықтану» кафедрасы Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
_____ Бижан Н.Р «____» __________
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС Қылмыстық ізге түсудің ерекшеліктері
5В030100 – Құқықтану мамандығы Орындаған: ________ Ақәділұлы Б.
Ғылыми жетекші доктор PhD ________ Акчабаев Ш.К. Норма бақылаушы _______ Айтқұл С. А. Ш ымкент, 2022
1 ЖЕКЕ АЙЫПТАУ ІСТЕРІН ҚОЗҒАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖҮРГІЗУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 1.1 Жеке, жеке жариялы және жариялы ізге түсу мен айыптау істері...................5 1.2 Жеке айыптау істерін қозғаудың түсінігі..........................................................7 1.3 Қылмыстық ізге түсуді жеке жариялы түрде жүзеге асыру. Жеке айыптау…………………………………………………………………..................12 1.4 Жеке айыптау істері бойынша іс жүргізу ерекшеліктері…………………....14
2 ЖЕКЕ АЙЫПТАУ ІСТЕРІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРАТЫН МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАР МЕН ЛАУАЗЫМДЫ АДАМДАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚЫЗМЕТІ 2.1 Қылмыстық ізге түсуді жүзеге асыратын мемлекеттік органдар және олардың қызметі…………………………………………………............................21 2.2Прокурор…………………………………………………...................................24 2.3 Тергеу бөлімінің бастығы және тергеуші……….............................................32 2.4 Анықтау органы, анықтау органының бастығы, анықтаушы.........................38 |
http://engime.org/el-farabi-azu-atindafi-ou-edistemelik-keshen-str-1-iz-62.html?page=15 | Прокурор, оның қылмыстық процестегі өкілеттілігі | әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен
стр. 12 из 62
орынбасарлары, аға көмекшілері мен көмекшілері, прокуратура органдары
департаментернің бастықтары және олардың орныбасарлары, облыстардың
прокурорлары және оларға теңестрілген прокурорлар, олардың орныбасарлары
мен көмекшілері, қалалық, аудандық прокурорлар және оған теңестірілген
прокурорлар, олардың орынбасарлары мен көмекшілері, қадағалау саласы
бойынша прокурорлар, прокуратура басқармалары мен бөлімшдерінің аға
прокурорлары
және
прокурорлары,
мамандандырылған
және
арнайы
прокурорлар.
Прокуратура органдарының ұйымдастырылуы, прокурордың өкілеттілігі
және қызмт атқаруға тәртібі Қазақстан Республикасы Конституциясының
нормаларымен, Қазақстан Республикасының 1995 жылғы «Прокуратура туралы»
заңымен және өзге заң актілермен реттелген.
Прокурордың қылмыстық процестегі өкілеттілігі ҚІЖК-нің 62 бабы боынша
айқындалады. Бұл бапқа сәйкес, қылмыстық процестегі прокурордың қызметі
өзара тығыз байланысты болып келетін негізгі екі түрге бөлінеді: 1) қылмыстық
ізге түсу қызметін атқару; 2) жедел-іздестіру қызметінің, алдын-ала тергеу және
анықтау жүргізудіңғ сондай-ақ соттың шешімдерінің заңдылығын қадағалау.
Прокурордың заңда көрсетілген өкілеттіліктерінің әр стадияға сай өз
ерекшеліктері бар. Алдын-ала тергеу стадиясында прокурорға заңдылықтың
сақталуын қадағалау міндеті жүктелген және соған байланысты кең өкілеттіктер
берілген болса, басты сот талқылауы стадиясында прокурор заңдылықтың
сақталуын қадағалау функциясын атқарады деп айтуға жатпайды. Басты сот
талқылауы кезінде прокурор айыптаушы ретінде дәлелдемелерді зерттеуге
қатысады, өтініштер мәлімдеуге, түсініктер беруге құқылы және жарыссөздерге
қатысады.
Ал,
апелляциялық
және
қадағалау
сатыларында
іс
қаралғандаипрокурор өзі немесе басқа прокурор келтірген наразылықты
қолдайды, шағымдалған соттың үкімінің заңдылығы және дәлелдігі жөнінде
өзінің пікірін білдіреді.прокурор өз өкілеттілігін жүзеге асыру кезінде ешкімге де
тәуелді болмай, тек заңға ғана бағынады және заңның талаптарын басшылыққа
ала отырып қызмет атқарады.
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/?q=органдары | органдары - жүктеу | | Р еспубликасы Құқық қорғау органдары Олар қоғамдағы құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз етеді. Құқық қорғау органдарына: сот, прокуратура, Ішкі істері органдары, Ұлттық қауіпсіздік, Әділет органдары, Кедендік бақылау органдары Реферат 39,48 Kb. 4 | оқу |
| БөЖ: Мемлекет пен оның органдары қызметінің принциптері қандай. Мемлекет дегеніміз Мемлекеттік аткару органдары: Үкімет, министрліктер, ведомстволар, жергілікті басқару органдары, әкімдер. Мем- лекеттік органдарының құрылу тәртібі мен алдына қойылған 25,58 Kb. 5 | оқу |
| Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдары Мемлекеттің түрлі органдары бар. Олар өздерінің тікелей биліктік міндеттерін атқаруда өзара тығыз байланыста және бір біріне бағынышта болады. Мемлекеттік органдар арасында "Құқық қорғау органдары" айрықша орын алады 0,64 Mb. 4 | оқу |
| Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарының қызметі мен ұйымдастырылуы Студент: Садакбаева Диана Олар қоғамдағы құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз етеді. Құқық қорғау органдарына: сот, прокуратура, Ішкі істері органдары, Ұлттық қауіпсіздік, Әділет органдары, Кедендік бақылау органдары 89,9 Kb. 1 | оқу |
| Тыныс алу органдары Сол жақ өкпенің жоғарғы-артқы бөлігінде орналасады: I ii сегмент Туберкулездік инфекцияның ағзаға кірген жолдарына қарамастан туберкулезбен жиі зақымдалады: тыныс алу органдары 45,38 Kb. 19 | оқу |
| СоөЖ. Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдары Республикасының құқық қорғау органдары дегеніміз бұзылған құқықты орнына келтіруге, заң бойынша міндеттің орындалуын қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік органның мәжбүрлеу қызметі. Осы шараларды қолдау үшін ерекше құқық қорғау 19,93 Kb. 6 | оқу |
| Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясы мемлекеттік билік органдары жүйесінде бірінші орынға Президентті қойды Мемлекеттік органның Конституциямен белгіленетін құқықтық мәртебесі мемлекеттік билік органдары жүйесінде бөлінетін орнымен анықталады. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясында Президент туралы тарау Жоғарғы Кеңес туралы тараудан 12,91 Kb. 1 | оқу |
| Құқық қорғау органдары 16,64 Kb. 1 | оқу |
| ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені 5В073200 «Стандарттау, сертификаттау және метрология (салалар бойынша)» мамандығы бойынша «Сертификаттау органдары мен сынақ зертханаларын аккредиттеу» пәнінен ОҚУ-Әдістемелік материалдары «Сертификаттау органдары мен сынақ зертханаларын аккредиттеу» пәнінен оқу-әдістемелік материалдары 1,06 Mb. 4 | оқу |
| ҚР – құқықтық мемлекет. ҚР мемлекеттік билік органдары Сабақ 12,34 Kb. 1 | оқу |
| Қазақстан Республикасы Әділет органдары азаматтық қызметшілерін аттестаттаудан өткізу қағидасы мен шарттары Республикасы Әділет органдары азаматтық қызметшілерін аттестаттаудан өткізу қағидасы мен шарттары 128,28 Kb. 1 | оқу |
| БАҒдарламасы (syllabus) Пәннің атауы: «Қазақстан Республикасының Құқық қорғау органдары» 90,19 Kb. 4 | оқу |
| 1. Туберкулездік инфекцияның ағзаға кірген жолдарына қарамастан туберкулезбен жиі зақымдалады: тыныс алу органдары Туберкулездік инфекцияның ағзаға кірген жолдарына қарамастан туберкулезбен жиі зақымдалады: тыныс алу органдары 72,65 Kb. 1 | оқу |
| Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанындағы Құқық қорғау органдары академиясы Белгілер мен қЫСҚартулар 0,73 Mb. 54 | оқу |
| Шағын және орта бизнес суьекттерінің іс әрекетін мемлекет органдары тарапынан тексеру жургізіу ережелері 110,6 Kb. 1 | оқу | |
http://engime.org/kursi-1-mamandifi-051101-mejirbike-isi-mamandifi.html | Курсы: 1 Мамандығы: 051101 Мейірбике ісі мамандығы | |
«Астана Медицина Университеті» АҚ
|
ӘН № 07.1.19
|
Шығарылған күні
|
Құқық негіздері мен сот медицинасы кафедрасы
|
Тексерілген күгні
|
Тексеріс #:
|
бет -
|
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Құқықтық қатынастардың түсінігі және түрлері"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған: оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Құқықтық қатынастардың түсінігі және түрлері.
2.Мақсаты: Бұл саланы оқып-үйрену құқықтық қатынастар және олардың түрлері туралы негізгі ұғымдарды білуге мүмкіндік береді. Құқықтық қатынастар - бұл жақтары өзара мемлекетпен қорғалатын заңды құқықтар мен міндеттермен тығыз байланысты қоғамдық қатынастар. Мемлекет құқықтық нормаларды жүзеге асыру үшін барлық жағдайларды жасауда.
3. Оқыту мақсаты:
-Презентацияларды жазу дағдасына үйрену.
-Конституцияның баптарымен жұмыс істеу барысында құқықтық терминдердің сипаттамасын оқып-үйрену.
-Ауызша бақылау жұмысы кезінде тақырып бойынша мысалдар келтіріп сауатты сұрақтар қойып үйрену.
4.Өткізілу түрі: презентация
5. Тақырып бойынша тапсырма:
- тақырыпқа сәйкес презентация жазу.
- презентация келесі талаптарға сәйкес болуы тиіс.
- тақырыпқа сәйкес презентацияның жоспарын құру.
- тақырыптық сызбаны пайдалану.
- кішігірім анықтамалардың, терминдердің болуы.
- POWER POINT бағдарламасында жазу.
- презентацияны аудиторияда қорғау.
Презентация үшін сұрақтар тізімі:
1. Құқықтық қатынастардың түсінігі.
2. Құқықтық қатынастарының субъектілері.
3. Құқықтық қатынастардың құрылымы.
4. Құқықтық қатынастардың белгілері.
5. Заңды фактілердің түсінігі;
6. Заңды фактілердің түрлері;
7. Құқық қабілеттіліктің түсінігі;
8. Әрекет қабілеттіліктің түсінігі;
9. Әрекет қабілеттіліктің түрлері.
10. Құқықтық қатынастардың түрлері.
6. Таратылатын материал: жағдайлық есептер.
7.Әдебиет:
Негізгі:
1. Сапарғалиев Г.С. Мемлекет және құқық негіздері, Алматы ,Жеті Жарғы
1997 жыл, 340-373б.
2. Оспанов К.И Құқық негіздері, оқу құралы Алматы, Жеті Жарғы. 2007 жыл, 106-118 б.
3. Тұрлаев П.Р. Мемлекет және құқық негіздері, Карағанды АРКО баспасы 2004 ж.
4. ҚР Конституциясы 1995, өзгерістер мен толықтырулар 2008жылдың 1 қаңтарында енгізілген. 27 бап
5. ҚР конституциясының түсіндірме сөздігі.
6. «Неке және отбасы туралы» Заң 1998 жыл.
Қосымша:
1. «Жалпы құқық теориясы». "Құқықтану" мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған оқулық , А.С. Пигалкина 2-ші баспа, толықтырды МГУ 1996 жыл, 1998жыл
2. «Құқықтық жалпы оқу ұйымдастырушыларына көмек ретінде құқықтық жалпы оқуды ұйымдастыру және өткізу» орындады Р.К. Баймурзаева 2-ші қосымша баспа Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл.
3. «Құқықты не және қалай реттейді» Пратасов В.С.оқу құралы М. 1995 жыл.
8.Бақылау: өзіндік жұмыс.
Өзін-өзі бақылау үшін сұрақтар:
Құқықтық қатынастар дегеніміз не? Құқықтық қатынастардың белгілері.
Құқықтық қатынастардың пайда болу себептері.
Заңды факт дегеніміз не?
Заңды фактілердің қандай түрлерін білесіндер?
Оқиға дегеніміз не?
Әрекет дегеніміз не? Әрекеттің түрлерін атап, оларды сипаттаңыз.
Құқықтық қатынастардың объектілері.
Құқықтық қатынастардың субъектілері: жеке және заңды тұлғалар.
Құқықтық субъектілік: құқық қабілеттілік, әрекет қабілеттілік және деликтоқабілеттілік.
Жеке тұлғаның әрекет қабілеттілігіне қандай факторлар себеп болады?
Өзіндік жұмыс үшін тапсырмалар.
1. Келесі терминдерге түсінік беріңіздер:
- құқықтық қатынастар;
- заңды фактілер;
- құқық қабілеттілік;
- әрекет қабілеттілік;
- деликтоқабілеттілік;
- құқықтық субъектілік;
3. «Заңды фактілер мен оқиғалар» туралы кестені толтырыңыз
-
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Заңды жауапкершіліктің түсінігі және түрлері"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Заңды жауапкершіліктің түсінігі және түрлері.
2.Мақсаты: тақырыпты зердеделеу барысында заңды жауапкершілік туралы нақты біліп және заңды жауапкершіліктің түрлерін ажырата білу. Құқық бұзушылықтың түрлеріне сәйкес заңды жауапкершілік: азаматтық – құқықтық, қылмыстық – құқықтық, әкімшілік, тәртіптік және материалдық болып жіктелуін зерделеу.
3.Оқыту мақсаты:
Студенттерге заңды жауапкершіліктің негізгі санаттары және оның түрлері туралы білім жүйесін қалыптастыру;
Студенттердің құқықтық тәрбие деңгейін жоғарылату және аумағын кеңейту үшін база құру;
Топта ұжымдық жұмыс істей білуге және өзінің көзқарасын толық та нақты жеткізе білуге үйрету;
4. Өткізілу түрі: шағын топтар.
Әр топқа 3-4 студенттен бөлу керек.
5. Тақырып бойынша тапсырмалар: шағын топтарға арналған жұмыстың мысалын қолдана отырып, жұмыс түрлерін дайындау «Заңды жауапкершіліктің түрлері».
Топтар Заңды жауапкершіліктің әр түріне толық сипаттама беріп, түрлі жағдайларды көрсетулері қажет:
Әкімшілік – құқықтық жауапкершілік;
Азаматтық – құқықтық жауапкершілік;
Тәртіптік жауапкершілік;
Қылмыстық – құқықтық жауапкершілік;
Экологиялық - құқықтық жауапкершілік.
Әр команда тапсырма алады. Командалардың жұмысы 5 ұпайлық жүйемен бағаланады.
Заңды жауапкершіліктің түрлерін ашуға арналған негізгі сұрақтар:
1. Заңды жауапкершіліктің түрлері туралы түсінік.
2. Жауапкершіліктің түрлерінің субъектісі.
3. Заңды жауапкершіліктің негіздері
4. Заңды жауапкершіліктің жеке ерекшеліктері.
5. Заңды жауапкершіліктен босату жағдайлары
6. Құқық бұзушылық үшін берілетін жаза түрлері
Топтарға арналған қосымша сұрақтар:
1. Заңды жауапкершілік дегеніміз не? Ол қандай белгілермен сипатталады? Тұлғаны заңды жауапкершілікке тартудың негіздемесі не?
2.Заңды жауапкершіліктің қандай түрлерін білесіз?
3. Заңды жауапкершіліктен шығарылып тасталған жағдайларды атаңыз 4.Сіздің ойыңызша, құқықбұзушылыққа не себеп?
6. Таратылатын материал: кесте «Заңды жауапкершіліктің түрлері».
7. Әдебиеттер:
Негізгі:
1.Баққұлов С. Д. «Құқық негіздері» Оқулық,2-ші басылым. Алматы,2004..
2. Оспанов Қ.И "Құқық негіздері" 2-бас.,толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007.
3. ҚР Конституциясы. I бөлім Жалпы ережелер. Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О.,«ҚР-ның Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
10.Баянов Е.«ҚР Мемлекеті мен құқығының негіздері».Алматы 2003 ж.
8. Бақылау - «Заңды жауапкершіліктің түсінігі және түрлері»
тақырыбы бойынша жазбаша бақылау сұрақтары:
Заңды жауапкершілікке анықтама беріңіз.
Заңды жауапкершіліктің мақсатын, функцияларын, негіздерін атаңыз.
Заңды жауапкершіліктен шығарылып тасталған жағдайларды атаңыз.
Заңды жауапкершіліктің қандай түрлерін білесіз?
Заңдылыққа анықтама беріңіз. Мәні не?
Заңдылықтың субъектісі?
7.Құқықтық тәртіп дегеніміз не?
8.Құқық бұзушылық дегеніміз не?
9. Қылмыс дегеніміз не?
10.Теріс қылық дегеніміз не?
2. Тапсырмаларды орындаңыздар.
А) 10 сынып оқушылары Игорь мен Саша көлде қайықпен жүзуді ұйғарады. Терең жерге жеткен кезде Игорь Сашаға суға шомылуды ұсынады. Саша жүзе алмайтынын айтып шомылудан бас тартады. Дегенменде, Игорь жүзуді үйрететінін айтып, әзілдеп Сашаны суға итеріп жібереді.Суға тұншыққан Саша тереңге батып кетеді. Игорь оныіздертаба алмады.
Қылмыс жасалды ма? Құрамын сипаттаңыз.
Б) 5 қабатта тұратын Сухотина өз пәтерінің көшеге шығып тұрған терезесінен бос консерві ыдысын лақтырады. Консерві ыдыс көшеден өтіп бара жатқан Афонинаның бетіне тиеді. Нәтижесінде, зардап шегуші бір көзінен айырылады.
Осы болған оқиғаға Сухотина кінәлі ме? Оның кінәсінің түрі қандай? Қылмыс құрамының элементтерін сипаттаңыз.
3. «Заңды жауапкершіліктен шығарылып тасталған жағдайлар» кестесін толтырыңыз.
|
|
|
|
|
|
|
|
Заңды жауапкершіліктен шығарылып тасталған жағдайлар
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Қазақстан Республикасы соттарының негізгі қызметі ретіндегі сот әділдігінің жүзеге асырылуы"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Қазақстан Республикасы соттарының негізгі қызметі ретіндегі сот әділдігінің жүзеге асырылуы
2.Мақсаты: ҚР аумағындағы сот қызметінде әділ соттың жүзеге асырылуы негіздері бойынша студенттерге теориялық ұғым қалыптастыру. Сот билігі органдары қызметінің маңызды қағидалары: заңдылық, адам құқығын сақтау және силау, ізгілік, басымдылық, демократия екендігін студенттерге түсіндіріп, заң бойынша кешенді білім қалыптастыру қажет.
3. Оқыту мақсаты:
-іскерлік ойынның жоспарын құрып үйрену.
-коммуникативтік дағдыларды дамыту.
-мемлекеттік – құқықтық құбылыстар жайындағы алған білім негізінде құқықтық мәденетті дамыту.
4.Өткізілу түрі: іскерлік ойын.
Іскерлік ойын — оқытудың белсенді әдістерінің бірі.
Оқытудың белсенді әдісі ретіндегі іскерлік ойынның талабы: ойынға қатысушылардың арасында ролдердің бөлінуі; ойын бойынша бірлесіп шешім қабылдау үшін екі тараптың сөйлесу әрекеті; уақыт өлшемін пайдалану; ойын жарысы барысында кәсіби білім мен ойынның нәтижесін бағалау жүйесін қолдана; ойын барысында шынайы өмірді көрсете білу.
5. Тақырып бойынша тапсырма:
-іскерлік ойынның жоспарын құру.
-ойынның жоспарымен хронометражына сәйкес ойынлды жүргізу.
-іскерлік ойынға барлық студенттердің қатысуы.
-іскерлік ойынды өткізу нәтижесінде туындаған қосымша сұрақтарды талқылау.
-қорытынды жасау.
Іскерлік ойын барысында келесі сұрақтарды ашу:
1. Мемлекеттік биліктің басқа да тармақтарымен сәйкестілігі туралы жалпы түсінік беру.
2. ҚР Жоғарғы сот қызметі.
3. ҚР Сот жүйесінің мақсаты мен міндеттері.
4. Сот әділдігіне түсінік беру.
5. Сот әділдігіне жіберу барысындағы соттың қызметі.
6. Сот әділдігіне жіберу барысындағы конституциялық қағидалардың мақсаты .
7. Кінәсіздік презумциясына түсінік беру.
8. Сот әділдігіне жіберу барысындағы заңдылық қағидасы.
9. ҚР соттарына қойылатын талаптар.
10. Адам және азаматтардың құқықтарымен бостандықтарын қорғау бойынша сот әділдігінің қағидасын жүзеге асыру.
Іскерлік ойынның мысалы:
Іскерлік ойынды өткізу әдістемесі « Үстел ортасындағы қаламсап»
Қажетті нәрселер:
Бөлек қағаздарға басылған сұрақтар.
таза парақтар, қаламсаптар.
Жұмыс дәптері.
Жұмыс барысы:
Топтағы барлық топтар 3 топтамаға бөлінеді.
Әрбір топ бөлек столға отырады да таза парақ пен қаламсап дайындайды.
3. Қағазға қатысушы студенттердің аты жөні, факультеті, топтың нөмірі, іскерлік ойынның атауы және өткізілген күні жазылады.
4. Тапсырмалар: нақты бір сұраққа барлық топ жауап береді.
5. Әр студент параққа өзінің тегін және жауаптың бір нұсқасын жазып көршісіне береді де қаламсабын столдың ортасына жылжытып жібереді.
6. Оқытушы топтардың жұмысын және барлығының қатысуын қадағалайды. Дұрыс жауаптың жалпы бір нұсқасы дәптерге жазылады.
7. Оқытушы студенттердің жауаптарын бағалап, тиісті бал қояды.
8. Жауап жазылған парақтарға оқытушы тиісті ұпай және қолын қояды.
9. Студенттерге ұпай сабақ барысында есептеліп қойылады.
10. Журналдың төменгі бос орнына іскерлік ойынның өткізілгендігі жазылып, топ жетешісі (староста) қолын қояды.
11. Студенттердің жасаған жұмыс жазбаларын оқытушы сақтап қояды. 6. Таратылатын материал: жағдайлық есептер
7. Әдебиет Негізгі
1.Баққұлов С. Д.«Құқық негіздері».Оқулық, 2 - ші басылым. Алматы, 2004 .-
248 бет. VII бөлім.118-125 беттер..
2.Оспанов И.Қ .«Құқық негіздері»2- бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы , 2007. - 304 бет. VII бөлім 192-224 беттер.
3.ҚР Конституциясы 75, 78 баптар і Алматы 2008 ж.
4.Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
10.Баянов Е.«ҚР Мемлекеті мен құқығының негіздері».Алматы 2003ж.
8. Бақылау: жазбаша бақылау
«Әділсоттың қағидалары» терминіне анықтама беріңіз, мысал келтіре отырып соттың маңыздылығын көрсетіңіз.
Сот жүйесінің негізгі функцияларын атаңыз.
ҚР Конституциясының 77 бабын қолдана отырып сот әділдігі қағидаларының құқықтық мемлекетте алатын ролін анықтаңыз.
Оқулықтарды, дәрістерді зерделеу негізінде ҚР сот жүйесіне қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін сипаттаңыз.
Қандай да бір құқықбызушылық бойынша жағдайлық есеп құрып, құқықтық тәртіп сақтау органдарындағы сот қызметінің құзыреттілігін анықтап көрсетіңіз.
«Заңдылық», «құқықтық тәртіп», «құқықбұзушылық», «заңға сыйымды тәртіп» терминдерінің мазмұнынасипаттама беріңіз.
Сөйлемді жалғастырыңыз: «Сот жүйесінің бірінші инстанциясына ........... жатады.
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: " Әкімшілік жауапкершілікті қолдану тәртібі мен түсінігі"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Әкімшілік жауапкершілікті қолдану тәртібі мен түсінігі.
2.Мақсаты: Құқықтың бұл саласын қарастыру оның жалпы құқық жүйесіндегі ролін, сондай – ақ әкімшілік жауаптылық, оны қолдану шарттары мәселелерін түсіну үшін маңызды болып табылады.
3.Оқыту мақсаты:
-Жағдайлық есептерді шешуге дағдыландыру.
- Жағдайлық есептерді дұрыс құрып, тақырыпқа сай сұрақ құрастыруды үйрету.
- Конституция баптарымен жұмыс істеу барысында құқықтық терминдерге сипаттама беруді үйрету.
-Ауызша бақылау жұмысы барысында нақты мысал келтіре отырып дұрыс сұрақ құрастыруға үйрету.
4.Өткізілу түрі: жағдайлық есептер.
5. Тақырып бойынша тапсырма:
Келесі сұрақтар бойынша жағдайлық есептерді жазу:
1. Әкімшілік жауапкершіліктің түсінігі және оны қолдану шарттары.
2. Әкімшілік жауапкершіліктің негіздері.
3. Әкімшілік құқық бұзушылықтың түсінігі.
4. Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы.
5. Әкімшілік жазалардың түсінігі және түрлері
6. Таратылатын материал: жағдайлық есептер.
7. Әдебиет
Негізгі
1. Баққұлов С.Д «Құқық негіздері» Оқулық, 2 -ші басылым. Алматы, 2004.
- 248 бет. ІІІ бөлімі 47- 50 беттер.
2. Оспанов Қ.И "Құқық негіздері" 2-бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007. - 304 бет. ІІІ бөлімі 90- 93 беттер.
3. Қ.Р. Конституциясы ІІ бөлім Адам және азамат Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
7. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
8.Бақылау: тақырыпқа сәйкес 10 термин бойынша кроссворд құрастыру
№ 1 НҰСҚА
№ 1 тапсырма
Жолдың арғы бетіндегі автобус аялдамасына жетуге асыққан 15 жастағы С.Денис 20 шақырым жерде орналасқан жаяу жүргіншілер өтетін жер асты жолымен өтпей, келе жатқан жүк көлігітің алдын кесіп өтіп кетеді.
Жүк көлігінің жүргізушісі Кукушкин С.Денисті қағып кетпеу үшін көлікті оңға бұрып жіберіп жарық шамды бағанды соғып, бағанмен көлікке зақым келтіреді.
С.Денистің теріс қылығына құқықтық сипаттама беріңіз. Қай жастан бастап әкімшілік жауапкуершілікке тартуға болады? Жол қозғалысы ережесінің бұзылғаны үшін жауапқа тартуға қандай орган құқылы?
№ 2 тапсырма
Мемлекеттік органдардың (лауазымды тұлғалардың) мына әрекеттері мемлекеттік басқарудың қай түріне жатады?:
ведомстволық нормативтік кесімдердің қабылдануы;
қаржылық тексеріс жасау;
жеке кесімдер (бұйрықтар) шығару;
келісімдер жасау;
қызметтік жиналыс өткізу;
жинақтаушы құралдар, шикізат, материалдар сатып алу.
№ 3 тапсырма
Астана қ. санитарлық бас дәрігері қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының бірнеше қызметкерлерін жұқпалы аурулардың таралмауы үшін жұмыстан уақытша шеттету туралы шешім қабылдайды.
Лауазымды тұлғаның әрекеті дұрыспа? Осы шешімді әкімшілік – құқықтық мәжбүрлеу шарасына жатқызуға бола ма?
№2 НҰСҚА
№ 1 тапсырма
А.В. Демьянов айыппұл төлеу түрінде әкімшілік жауапқа тартылған. Дегенменде, ол айыппұл төлеуден жалтарған.
Айыппұл төлеуді жалтару жағдайының соңы неге әкеп соғады? Айыппұл төлеуден бостау мүмкіндігі барма? Жауапты дәлелдеңіз.
№2 тапсырма
Государственный санитарный врач принял решение о временном отстранении от работы повара столовой, являющегося носителем возбудителей инфекционного заболевания.
Мемлекеттік санитарлық дәрігердің іс - әрекеті дұрыс па? Бұл мәселе қай нормативтіке кесімде қарастырылған? Бұл қолданылған шараны әкімшілік ескерту шарасына ма не болмаса әкімшілік алдын алу шарасына жатқызуға бола ма
№ 3 тапсырма
Тәжірибелік сабақта сабақ айтып тұрған стиудент Ивлев әкімшілік алдын алу шараларын атады:
құқық бұзушылықтың тікелей объектісі болатын заттарды немаесе құжаттарды алып қою;
заттарды тәркілеу;
күш қолдану, арнайы құралдармен оқ атылатын қаруларды қолдану;
Ресей Федерациясынан келген азаматтығы жоқ шетел азаматтарын әкімшілік оқшаулау;
жеке тексеру;
бас бостандығынан айыру мекемелерінен босап шыққан тұлғаларды әкімшілік бақылау;
оқу орнынан шығару;
жол қозғалысы қауіпі төніп тұрған жолдарда қозғалыс жасауға тиым салу;
әкімшілік ұстау;
жұмыстан шығару;
лауазымынан түсіру;
әкімшілік қамауға алу;
Айтылған жауапта қателіктер бар ма? Бар болса қандай қате?
№3 НҰСҚА
№ 1 тапсырма
Полиция қызметкері Кулешов, әскери қызметкер Петров, аудандық салық қызметінің бастығы Осинин, сот төресі Попов және облыс депутаты Абрамов 12 маусымда орманға демалуға барып, от жаққан да өздері көлге түсуге кеткен. Осы кезде лаулап жанған от өрши түскен. Бірінші келіп қалған Кулешов отты өшірген. Болған жағдайды көрген орман шаруашылығының бастығы өрт қауіпсіздігі ережесінің бұзылғандығын көрсетіп әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама құрады. Демалушылардың әр қайсына 3 000 теңге көлемінде әкімшілік айыппұл салады. Келесі күні аудандық прокурорға және әр субъектінің жоғары лауазымды тұлғасына тәртіптік жаза қолдану үшін болған жайды хабарлайды
Лауазымды тұлғалардың қабылдаған шешімдерінің барлығы дұрыс па?
№ 4 НҰСҚА
№ 1 тапсырма
Азамат Сидоров қоғамдық трамвай көлігінде өзінің жеке портативті магнитофонын бар дауысына салып қосып қояды. Жолаушылар даусын ақұырындатуды немесе мүлдем өшіруін өтінеді. Бірақ, ол жолаушылардың өтінішіне көңіл аудармайды. Әкімшілік құқықбұзушылық туралы материалдар аудандық сотқа жіберіледі. Сот шешімі – магнитофонды тәркілеу, ал Сидоровты 15 тәулікке әкімшілік қамауға алу.
Қабылданған шешім дұрыс па?
№ 2 тапсырма
1 маусым күні мопед айдап келе жатқан азамат Петровты өзінің үйіне жаяу жүргіншілер жолымен келгенін көріп қалған ІІД қызметкері ұстайды. Құқық бұзғаны үшін оған 4000 теңге көлемінде айыппұл салынады.
ІІД қызметкерінің іс-әрекеті заңсыз және өзі мопед айдап келе жатып ешқандай құқықбұзушылық жасамағанын, сондай-ақ тұрғындардан оған қарсы шағым-арыз жоқ екенін нұсқап Петров сотқа шағым түсіреді.
Осы іс өндірісінде құқықбұзушылық бар ма? Петровтың шағымы бойынша сот қандай шешім қабылдайды?
№ 3 тапсырма
Жол бақылау қызметінің инспекторы автокөлік жүргізушісі Сивцовты көлікті тиісті құжаттарынсыз айдағаны үшін ұстайды да үш есе базалық айыппұл салады. Жүргізуші Сивцов бұл шешім туралы облыстық МАИ Басқармасына өзінің қажетті құжаттарының бәрі бар, бірақ үйінде ұмытып кеткенін айтып шағым түсіреді.
Облыстық МАИ Басқармасының атынан азамат Сивцовқа жауап дайындаңыз.
№5 НҰСҚА
№ 1 тапсырма
1 маусым күні ІІД инспекторы автокөлік айдау рұқсат куәлігінсіз көлік айдап келе жатқан Малковты тоқтатады. Құжаттарды рәсімдеу барысында малков әскери қызметтен шығарылғаннан кейін әскери есепке тұрмаған және «Продмаш» зауытының жатақханасында ағасы коменданттың міндетін атқарушы болып жұмыс істегендіктен сол жатақханада тіркеусіз тұрып жатқандығы және өзі №3 автобазада слесарь жұмысын істейтіндігі анықталады.
Кім қандай құқық бұзушылықтары үшін әкімшілік жауапқа тартылуы мүмкін?
№ 2 тапсырма
17 қаңтарда 17 жастағы азамат Барсуков жеңіл масаң күйінде троллейбус аялдамасында тұрған адамдардың алдында былапыт сөздер айтады. Осы құқықбұзушылығы үшін азамат Барсуковқа сот әкімшілік жаза түрінде 10 тәулікке қамауға алу туралы шешім шығарады
Сот төрағасының іс-әрекетіне құқықтық баға беріңіз.
№3 тапсырма
Ворошилов аудандық сотының сот процесі барысында сот төрағасы Фомушкин өзінің талаптарына бірнеше рет бағынбаған жауап беруші Буянованы әкімшілік жауапкершілік түрінде 5 тәулікке қамауға алу туралы қаулы шығарады.
Буянованың кәмелет жасқа толмаған Настя атты қызы бар.
Буяноваға берілген жаза дұрыс па?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: Азаматтық – құқықтық жауапкершілікті қолдану тәртібі мен түсінігі.
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Азаматтық – құқықтық жауапкершілікті қолдану тәртібі мен түсінігі.
2.Мақсаты: бұл тақырыпты зерделеу азаматтық –құқықтық жауапкершілік ұғымын кеңінен ашуға мүмкіндік береді. Өмірдегі кездесетін кейбір жағдайларда азаматтық – құқықтық жауапкершілікті анықтау, жауапқа тартудың негізімен шарттарын және азаматтық – құқықтық жауапкершіліктен босату негіздерін анықтай білуді үйрету.
3.Оқыту мақсаттары: Студенттерге азаматтық – құқықтық жауапкершілік және оның қолданылу шарттары туралы толық түсінік қалыптастырып, алған білімдерін тәжірибелік сабақтарда қолдана білуді үйрету. Жұптасып жұмыс жасауға дағдыландыру. Жұптасып жұмыс жасау барысында белгіленген уақытқа сәйкес берілген тапсырмаларға талдау жасап, жұптағы екінші адамды толықтыра отырып негізгі жауап дайындауға үйрету.
4.Өткізілу түрі: жұптасып жұмыс жасау.
5.Тақырып бойынша тапсырма:
1 жұп
Заңды жауапкершілік түсінігі.
ҚР Конституциясының 6,26 баптарына талдау жасау.
2 жұп
1. Азаматтық – құқықтық жауапкершілік түсінігі.
2. Азаматтық – құқықтық жауапкершіліктің ерекшеліктері
3 жұп
«Кез келген шығынды зиян келтіруші толықтай орнына келтіруі қажет».
4 жұп
1. «Азаматтық құқықтық жауапкершщілік негіздері» тақырыбына кесте (схема) құру.
Үлес, пікірлестік, субсидиялық жауаптылыққа түсінік беру;
«Азаматтық – құқықтық жауапкершілік» тақырыбы бойынша сөзжұмбақ құру
6 жұп
1. Жағдайлық есептің шешімін табыңыз:
Тігінші Малышев Климентьевке кысқы пальто тігіп беру туралы келіскен болатын. Климентьев тігін матасын ғана әкеледі де, ал қара каракуль жағасымен басқа керек жарақтарын тігінші Малышев өзі қосатын болып келіскен. Малышевтің айтуы бойынша Кллиментьев пішініне қарап жағасының құнын 10 000 теңгеге бағалайды. Тігіннің аяқталу мерзімі 1 ай. Климентьев пальтосын екінші рет өлшеуге келген кезде тігінші Малышев пальтоның жағасы қымбаттап кеткендігі туралы хабарлайды, яғни 35 000 теңге қоса төлеуін сұрайды. Климентьев жағаның қымбаттау салдары менің есебімнен болмауы керек деп қарсылық білдіреді.
Климентьев пальтосын алып кетуге келгенде, пальтосына тағылған каракуль жағаның ауқымы кішкентай екенін көріп екеуінің арасында дау туады. Климентьев келіскен баға бойынша пальтоға тиісті жағаны тігіп беруін талап етеді. Ал Малышев болса қосымша ақы төленбегеннен кейін осы кішкентай жағаны таққан. Климентьев ең біріншіден келісім бойынша пальтоны ала алмайды. Дау мәселесі сотқа жіберіледі.
7 жұп
Мына ұғымдарға тиісті сөздерді қойыңыз:
Азаматтық-........ жауаптылық құқық бұзушының мүлкінен айыру, не алу, немесе кәсіпкерлікпен .............тыйым салумен, заңды тұлғаны мәжбүрлікпен жою, не қайта құрумен байланысты, жағымсыз нәтижелі, құқықтық жауаптылықтың бір түрі.
7. Әдебиет
Негізгі
1. Баққұлов С. Д.«Құқық негіздері».Оқулық, 2-ші басылым. Алматы 2004 . -
248 бет. IV- бөлімі. 54-102 беттер.
2. Оспанов Қ.И "Құқық негіздері"2 - бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы. 2007. - 304 бет. IV- бөлімі. 93-112 беттер.
3. ҚР Конституциясы. II Адам және азамат Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
5. Азаматтық кодексі жалпы бөлімі 1994 ж.
6. Азаматтық кодексі ерекше бөлімі 1999 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
8.Бақылау : «Азаматтық – құқықтық жауапкершіліктің түсінігі мен шарттары» тақырыбы бойынша 10 терминнен глоссарий құру
№1 нұсқа.
Халық қолданатын тауарларды тасымалдау және сақтау үшін кәсіпорын нотариалдық куәландырудан өтпеген, салықтарды төлемеген, мемлекеттік тіркеу тәртібінде келісімі жоқ, акционерлік қоғаммен келісімге отырады. Бір айдан кейін осы заңды тұлғаларға заңсыз келісімде отырғаны үшін шағым түседі. Әділет органы бұл шағымды орынды деп қабылдайды. Келісім шартты жасау барысында қандай бұзушылық болды?
№2 нұсқа.
Азамат Р.С. өзінің төлеу ақысыз демалысында кәсіпкерлік қызметпен айналысты. Екі айдан кейін бұл қызметін есірткіні қиянат жасағаны үшін тоқтатты. Бұл арада ол жұмыс орнынан ақшалай көмек алуды керек еді. Азамат Р.С. әрекеті заңды ма?
№3 нұсқа.
15 жасар азамат Л.П. өзі қамқорлықта бола тұра, коммерциялық заңды тұлғаға автокөлікті сатып алу - сату туралы ұсыныс жасады. Заңды тұлға бұл мәміледен бас тартты. Бұл іс- әрекет заңды ма?
№4 нұсқа.
Қол жазба машина жасайтын зауытта шарт бойынша екі жұмыскер шрифт пен клавишке күнін қоймаған, ақырында зауыт қарапайым құралға бола біраз шығынға ұшырады. Зауыт шрифт жасайтын жұмыскерлерден шығынға ұшыраған құралдарды өтеуді талап етті. Соңғысы қарсылық көрсетті. Зауыттың іс-әрекеті дұрыс па?
№5 нұсқа.
Азамат Р.С. өзінің төлеу ақысыз демалысында кәсіпкерлік қызметпен айналысты. Екі айдан кейін бұл қызметін есірткіні қиянат жасағаны үшін тоқтатты. Бұл арада ол жұмыс орнынан ақшалай көмек алуды керек еді. Азамат Р.С. әрекеті заңды ма?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Неке келісіміне тұру тәртібі және түсінігі"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Неке келісіміне тұру тәртібі және түсінігі
2.Мақсаты: Бұл саланы зерделеу жалпы құқық жүйесіндегі алатын орнын түсіну үшін қажет. Әкімшілік жауапкершілік, оны қолдану шарттарын зерделеу заңды жауапкершіліктің түрлері жайлы ұғымдарын толық қалыптастырады.
3.Оқыту мақсаты:
- тақырыпқа дайындалу барысында оқулық бойынша негізгі ережелерді ажырата білу.
-Конституция баптарымен жұмыс істеу барысында төмендегі аталған мына құқықтық терминдерге сипаттама беру: мемлекеттік басқару, мелекеттік қызмет, әкімшілік жауапкершілік.
- ауызша бақылау жұмысы барысында нақты мысал арқылы дұрыс сұрақ қоя білу.
- қосымша әдебиеттерді қолдана білу
4.Өткізілу түрі: презентация.
5. Тақырып бойынша тапсырма:
-презентацияны тақырыпқа сай жазу.
Презентация төмендегі талаптарға сай болуы керек:.
-презентацияның жоспары тақырыпқа сай құрылуы керек
- тақырыптық кестені қолдану керек.
-терминдердің аздаған түсінікиемелері.
-POWER POINT бағдарламасымен жазу керек.
-презентацияны дәрісханада қорғау қажет.
Презентацияның сұрақтары:
1.Отбасы құқықтық қатынасындағы неке келісімінің түсінігі мен маңызы.
2.Неке келісімінің құрылу шарты.
3.Неке келісіміндегі ерлі зайыптылардың, балаларының мүліктік және мүліктік емес құқықтары мен міндеттері.
4. Неке келісімін өзгерту және тоқтату тәртібі.
5. Неке келісімі шартын бұзғаны үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілікке тартылу.
6. Неке келісіміндегі ерлі – зайыптылардың құқықтарының жүзеге асырылуы және қорғалуы.
7. Неке келісімінің жарамсыздық негіздемесі.
8. Неке келісімі бойынша құнды қағаздар меншік құқығын беру туралы мәселенің жоба – шешімін құру.
9.Неке келісіміне тұру барысында мемлекеттік органдардың қатысуы.
10. Разрешение имущественных споров по брачному договору в суде.
6.Таратылатын материал: жағдайлық есептер.
7. Әдебиет
Негізгі
1. Баққұлов С. Д. «Құқық негіздері». Оқулық, 2 - ші басылым. Алматы, 2004.
- 248 бет. V- бөлім 107-111 беттер.
2. Оспанов Қ.И "Құқық негіздері"2 - бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007. - 304 бет.IV бөлім 113-140 беттер.
3. ҚР Конституциясы. II бөлімі Адам және азамат Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
5. Неке және отбасы туралы 1998 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
10.Баянов Е.«ҚР Мемлекеті мен құқығының негіздері».Алматы 2003 ж.
8.Бақылау : «Неке келісіміне тұру тәртібі және түсінігі» тақырыбы бойынша кестені толтыру
№
|
Неке келісімінің міндетті шарттары
|
Ерлі-зайыптылардың неке келісімі бойынша құқықтары мен міндеттері
|
|
|
|
|
|
|
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Еңбекті қорғау құқықтық негіздері"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Еңбекті қорғау құқықтық негіздері.
2.Мақсаты: тақырыпты зерделеу барысында еңбек қызметінің ұйымдастырылуы, құқықтық, әлеуметтік – экономикалық, ұйымдастырушылық – техникалық, санитарлық - гигиеналық, емдеу – алдын алу іс шаралары, реабилитация және басқа да шаралармен қатар қызметкердің жұмыс процесіндегі өмірі мен денсаулығын қорғау жүйесі ретіндегі еңбек қорғау құқығының негіздері бойынша негізгі ұғымдарды кеңінен ашу қажет.
3.Оқытудың мақсаты: Дидактикалық қосымша құралдарды қолдана отырып тапсырмаларды өзі орындау.
- тақырыптқа дайындалу барысында қосымша әдебиеттерді пайдалану
- өздігінше немесе топтасып жұмыс істеу барысында өзінің жеке ойын айтуға дағдыландыру
-тақырыпты зерделеу барысында жұмыс істеу уақытын, демалу уақытын, еңбек қорғау туралы, еңбек шартын құруға қойылатын жалпы талаптарды үйрену. Еңбек құқықтық қатынастарындағы түрлі қатысушылардың құқықтық әрекеттерін анықтап талдай білуге үйрету.
- еңбек заңдылығын талдауға дағдыландырып, оны тәжірибеде қолдана білуге бейімдеу.
4. Өткізілу түрі: шағын топтар
5. Тақырып бойынша тапсырма: шағын топтардағы жұмыс жасау мысалын қолдана отырып осы топтармен жасалатын жұмыстың түрлерін дайындау. Топтар тақырып бойынша берілген сұрақтарға толық сипаттама жасаулары керек. Әр топқа жеке тапсырма беріледі.
1 топ
Еңбек қорғау мағынасында не түсінесіз?
Еңбек қорғау жүйесіндегі мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары қандай?
2 топ.
Еңбек қорғаудың талаптарын анықтаңыз.
Еңбек қорғау бойынша негізгі нормативтік актілерді атаңыз.
3 топ.
Жұмысшының еңбек қорғау құқығына, сондай-ақ осы құқық кепілдігінің жүзеге асырылуы бойынша қандай құқықтары бар?
Жұмыс берушінің жұмысшыны жұмыс қауіпсіздігі жағдайларымен қамтамасыз ету міндеттері қандай?
4 топ.
Әйел адамдар, кәмелет жасқа толмағандар және төмен қабілетті тұлғалардың (мүгедектер) еңбек қорғау бойынша арнайы нормалары қандай?
Еңбек қорғау ережесін сақтауды бақылаудың тәртіптері қандай?
5 топ.
Еңбек қорғау заңдылығының тәртібін бұзған жұмыс берушіге тағайындалатын жауапкершіліктің түрлері қандай?
Зиян келтіретін жұмыстармен айналысатын жұмысшыларға еңбек қорғау бойынша қойылатын негізгі талаптар қандай?
6. Таратылатын материал: жағдайлық есептерді шешу
7.Әдебиет:
Негізгі
1.Баққұлов С. Д.«Құқық негіздері» Оқулық, 2 - ші басылым. Алматы, 2004 .-
248 бет.IX- бөлімі 137-149 беттер.
2.Оспанов Қ.И.«Құқық негіздері» 2- бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007. - 304 бет.VIII бөлім 238-272 беттер..
3. Қ. Р. Конституциясы.II бөлім Адам және азамат Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
5. Қ.Р Еңбек туралы заңы 1999 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
10.Баянов Е.«ҚР Мемлекеті мен құқығының негіздері».Алматы 2003 ж
8. Бақылау: Таратылатын материал: жағдайлық есептер
1 есеп
Шағын көтермелеп сату дүкені азаматша Лыськоны қоймашы лауазымына жұмықа алып еңбек шартына отырады. Жұмысқа қабылдау бұйрығына сәйкес оған бір ай сынақ мерзімі бекітіледі. Жұмысқа тұрғаннан кейінгі үш аптадан кейін дүкен директоры қоймаларды тексереді, тексеру барысында Лыськоның жұмыс орнында бей – берекеттілік байқалады, яғни тауарлармен азық – түліктер ұқыпсыз жиналған, , сондай-ақ өрт қауіпсіздігі ережесі бұзылып қоқыстар бөгет болып жиналып қалған. Бұл ескертулерге Лысько жинайтын адамдар жоқ және бірнеше рет жинайтын адам сұрағанын, ал қораптарды тасу оның қызметтік міндетіне кірмейтінін, сонымен қатар өзінің жүкті екенін айтады. Екі күннен кейін кадр бөлімінің инспекторы Лыськоны шақырып алып сынақ мерзіміне шыдай алмағаны үшін оны лауазымынан босату туралы бұйрықты қолына береді де қолхат жаздырып алады.
Әкімшіліктің әрекеттеріне баға беріңіз?
2 есеп
Химик – сараптамашы Свиридова реактив зертханасына жаңадан жұмысқа келушілермен бірге жұмыс ережесі бойынша нұсқаулықтан өтуге екі рет міндеттеледі. Себепсіз жағдайлармен нұсқаулықтан өтуге келмей қалғаны үшін әкімшілік оған сөгіс жариялайды. Сөгістен кейін екінші күні Свиридова реактивтерді араластырып тұрғанда қолындағы құты жарылып кетеді де ол қатты күйіп қалады.
Әкімшілік бұл болған жағдайға жауап береді ме?
3 есеп
Еңбек қорғау жөніндегі мемлекеттік инспектор кәсіпорында еңбек қорғау ережесінің өрескел бұзылып, нәтижесінде бақытсыз жағадайлардың орын алғанын анықтайды. Инспектор келесі шешімдерді қабылдайды:
а) жөндеу жұмыстарына келмейтін механизм құралдарына пломба салу;
б) ауаның газдалынуы тиісті мөлшерден 1,5 есе асып кеткен ыстық құйылым учаскелерінің жұмыс істеуіне тиым салу;
в) сақтандыру жабдықтары және бөліп тұратын торлары жоқ құралдармен жұмыс істейтін цехтың жұмысын тоқтату;
г) техникалық қауіпсіздік жөіндегі инженердің лауазымына сәйкес келмеуі себебі бойынша жұмыстан шығарылуын әкімшіліктен талап ету;
д) цех бастығына айыппұл салу.
Еңбек қорғау жөніндегі мемлекеттік инспектордың іс-әрекеті дұрыс па? Жоғарыда көрсетілген нұсқалардың дұрыс жауабын анықтаңыздар.
4 есеп
Темір бетондар бұйымдарын шығаратын зауыттағы еңбек қорғау заңдылығы ережелерінің сақталуын тексеру барысында мемлекеттік инспектор өндіріске қатысты бірнеше оқыс оқиғалардың болғанын анықтайды. Негізгі себептері: 1) еңбек қауіпсіздігі ережелерін үйрету жүйесінің жоқтығы; 2) жұмысқа қабылдау барысында да, сондай-ақ өндірістік жұмыс барысында да нұсқаулықтың жүргізілмегендігі. Зауыттың бас инженері жұмысқа тек қана білікті жұмысшылар қабылданғанын, сондықтан да аталған іс – шараларға қажеттілік туындамағанын айтады. Әкімшіліктерге еңбек қауіпсіздігін үйрету бойынша қандай міндеттер бекітілген? Еңбек қорғау жөніндегі инспектор айыптыларға қандай шара қолдана алады?
5 есеп
Орта кәсіби – техникалық училищені бітірген 17 жастағы Сергей Панков жұмыс істеуге кәсіпорынға жіберіледі. Кадрлар бөлімі училищеден берілген жолдамасына сәйкес 3 разрядтағы дәнекерлеуші жұмысына тағайындайтындарын айтады. Дегенменде, техникалық қауіпсіздік жөніндегі инженер ауыр және зиянды жұмыстар өндірісінің тізіміне сәйкес 18 жасқа жетпей кәмелет жасқа толмағандарға жұмыс істеуге тиым салынатынын айтып баланы бұл жұмысқа алуға қарсы болады. Сондықтанда, инженер Панковты 18 жасқа толғанға дейін темір ұстасы жұмысына алуға ұсыныс жасайды. Кадрлар бөлімі бастығының орынбасары инженердің ұсынысына келіспейді. Сіздің айтып тұрған «тиым салу» егер біз өзіміз тікелей жұмысқа қабылдаған жағдайда ғана іске асады, ал училищеден жолдама алып келген түлектерді өздерінің кәсібі мен разрядына сәйкес жұмысқа қабылдауға міндеттіміз және олардың мамандығын, разрядын өзгертуге не болмаса жұмысқа қабылдаудан бас тартуға біздің құқығымыз жоқ дейді. Осыған байланысты Панковты дәнекерлеуші жұмысына қабылдауымыз қажет дейді.
Техникалық қауіпсіздік жөніндегі инженердің және кадрлар бөлімі бастығының орынбасарының пікірлерінің негіздемелеріне құқықтық баға беріңіздер.
6 есеп
Химиялық зауыттағы ауысым бастығы Болатовтың кінәсінен өрескел технологиялық ереже бұзушылық болады. Бұны сезген цех бастығы «Біз сізбен қаншама жұмыс істеп келе жатырмыз бірақ мән-мағына жоқ. Ауысым бастығы болғаныңызға үш жыл болды, әлі де қателіктер жасайсыз. Бұрын жұмыс дағдыларыңыз аз болды, үйреттік, біліктілікті жоғарылату курсына да жібердік. Ал соңғы бір жарым жыл? Технология ережесі мен техникалық қауіпсіздік ережесін бұзғаныңыз үшін бұйрықпен екі жаза берілді. Міне тағы да қателік жасадыңыз. Сіз басшы болуға жарамайсыз. Түсініктеме жазыңыз. Сізді аппаратшы жұмысына ауыстыруға тура келеді»,-дейді. Өзінің жазған түсніктемесінде Болатов кінәсін толық мойындайды, бірақ аппаратшы жұмысына ауысуға қарсылық білдіреді. Цех бастығы зауыттың директорына Болатов ауысым бастығының лауазымына сәйкес еместігін және оның жұмыстағы барлық кемшіліктеріне толық сипаттама беріп, аппаратшы жұмысына ауысудан бас тартқаны жөнінде баяндама хат жазып зауыт директорынан Болатовты тиісті лауазымынан босатуын өтінеді.
Әкімшіліктің іс-әрекеттері дұрыс па?
7 есеп Темір жолда екі адам оқыс оқиғаға душар болады. Профкомның еңбек қорғау жөніндегі уәкілі әкімшіліктің өтініші бойынша бар кінәні зардап шегушілерге артып жалған акт жазады. Бұл дерек еңбек қорғау жөніндегі мемлекеттік инспекторға мәлім болып, ол жиналған барлық материалдарды прокуратураға жібереді.
Прокурор жіберілген материалдар бойынша қандай шешім қабылдауы қажет?
8 есеп
Кәсіпорынның кінәсінен болған апатқа байланысты краншы Степанов мертігеді. Ол кәсіби жұмысқа қабілеттілігінен толық айырылып 1-ші топ мүгедегі болып танылады. Степановқа мүгедектігі бойынша 18 000 теңге зейнетақы тағайындалады. Ал оның мертіккенге дейінгі орташа айлық жалақысы 56 000 теңге болған.
Осы жағдайда залалды өтеу бойынша ай сайынғы төлем қанша болуы керек екендігін анықтаңыздар.Степановтың денсаулығына келтірілген залалды өтеу жөніндегі шешімді қандай орган және қандай тәртіппен шығарады?
9 есеп
Кәсіпорын жұмысшысы түскі үзілісте кәсіпорыннан тыс жердегі асханаға бет алады. Асхананың жаныда оны жеңіл авто көлік қағып кетеді, көлік иесі табылмайды. Өндіріске байланысты бақытсыздық жағдайы актісін беру барысында зардап шеккен жұмысшыға басшылық тарапынан наразылық білдіріледі. Әкімшілік өкілі наразылықты негіздей отырып, бұл оқиға кәсіпорын аумағында емес, яғни тыс жерде болғанын және оның қызметтік міндеттеріне де өндіріске де қатысы жоқ екенін мәлімдейді. Зардап шегуші бұл наразылыққа келіспей кәсіпорынның профсоюз органына шағымданады. Шағымда кәсіпорын оларды түскі ас ішетін асханамен қамтамасыз етпегенін, сондықтан да тыс жерге барып түстенуге мәжбүр болғандығын, яғни өндіріске қатысты деп тануларын көрсетеді.
Жұмысшының залалды өтеу жөніндегі талабына құқықтық баға беріңіздер?
10 есеп
Металл жонушы Меньшовтың кәмелет жасқа толмаған шәкірті екінші жұмыс күні оқыс оқиға нәтижесінде көзінен айырылады. Әкімшілік Меньшовтың кінәсінен болды деп есептейді, себебі өткізілген нұсқаулыққа қарамастан көзілдіріксіз жұмыс істеген (басқалары да көзілдіріксіз жұмыс істеген). Еңбек қорғаудың негізгі шарттарын атаңыздар?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Міндетті әлеуметтік сақтандырудың құқықтық негіздері"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1. Тақырып: "Міндетті әлеуметтік сақтандырудың құқықтық негіздері"
2.Мақсаты: бұл тақырыпты зерделеу барысында студенттер сақтандыру негіздері, эконмикалық мәнін және сақтандырудың функциялары, міндетті әлеуметтік сақтандыру құқығының мемлекеттік қаржы жүйесінде алатын орны мен атқаратын ролі және қоғамдық өндірісте оның қолданылу аясымен, сондай -ақ апат жағдайларында материалдық өтеуін, әлеуметтік және жеке сақтандыруда - картаюдың салдарынан, сырқаттану, бақытсыз жағдайларда ғы сақтандырулармен толық таныса алады.
3.Оқытудың мақсаты:
- Конституция баптарымен жұмыс істеу барысында құқықтық терминдерге сипаттама беруді үйрету.
- Тақырып бойынша дайындалу барысында сақтандырудың түрлері бойынша іскерлік ойынның жоспарын дайындау.
- Ауызша бақылау жұмысы барысында тақырыпты нақты мысал келтіре отырып дұрыс мазмұндауға үйрету.
4. Өткізілу түрі: іскерлік ойын.
Іскерлік ойын — оқытудың белсенді әдістерінің бірі.
Оқытудың белсенді әдісі ретіндегі іскерлік ойынның талабы: ойынға қатысушылардың арасында ролдердің бөлінуі; ойын бойынша бірлесіп шешім қабылдау үшін екі тараптың сөйлесу әрекеті; уақыт өлшемін пайдалану; ойын жарысы барысында кәсіби білім мен ойынның нәтижесін бағалау жүйесін қолдана; ойын барысында шынайы өмірді көрсете білу.
5.Тақырып бойынша тапсырма:
-іскерлік ойынның жоспарын құру.
-ойынның жоспарымен хронометражына сәйкес ойынлды жүргізу.
-іскерлік ойынға барлық студенттердің қатысуы.
-іскерлік ойынды өткізу нәтижесінде туындаған қосымша сұрақтарды талқылау.
-қорытынды жасау.
Іскерлік ойын барысында мына сұрақтарға жауап беру қажет:
1. Міндетті әлеуметтік сақтандыру аясындағы заңдылық пен нормативтік құжаттар;
2. Міндетті әлеуметтік сақтандыру негізінің санаттары мен ұғымы;
3. Міндетті әлеуметтік сақтандырудың түрлері;
4. ҚР сақтандыру жүйесі құрылымының негізгі қағидалары;
5. Сақтандырушымен сақтандырылушыға түсінік беру.
6. Таратылатын материал: " Міндетті әлеуметтік сақтандыру құқығының негіздері" тақырыбы бойынша 10 түсінік арқылы глосарий құру
7. Әдебиет
Негізгі
1.Баққұлов С. Д.«Құқық негіздері» Оқулық, 2 - ші басылым. Алматы, 2004 .-
248 бет.IX- бөлімі 137-149 беттер.
2.Оспанов Қ.И.«Құқық негіздері» 2- бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007. - 304 бет.VIII бөлім 238-272 беттер..
3. ҚР Конституциясы II бөлім Адам және азамат Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
5. ҚР Еңбек туралы заңы 1999 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
10.Баянов Е.«ҚР Мемлекеті мен құқығының негіздері».Алматы 2003 ж
8.Бақылау: "Міндетті әлеуметтік сақтандырудың құқықтық негіздері" тақырыбы бойынша сөзжұмбақ құрастыру.
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Қылмыстық жауапкершілікті қолдану тәртібі және түсінігі"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1. Тақырыбы: "Қылмыстық жауапкершілікті қолдану тәртібі және түсінігі".
2. Мақсаты Бұл тақырыпты оқып - үйрену процессуалдық құқықтың негізгі түсініктерімен, сот төрлеігін жүзеге асыру тәртібімен сыбайлас жемқорлық түсінігімен, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылығымен, оның объектілерімен және субъектілерімен осы құқық бұзушылық үшін жауапкершілікпен танысуға мүмкіндік береді.
3. Оқыту мақсаты
- Қылмыстық жауапкершіліктің түсінігін жалпы зерделеу
- Конституцияның баптарымен жұмыс істеу барысында төмендегі құқық терминдеріне сипаттама беруді үйрету: азаматтық процесс, сот төрелігі, қылмыстық процесс, құқықтық тәртіп.
- шағын топтарда жұмыс істеу барысында жұмыстың сценариін құруды ұйрету.
- мемлекеттік - құқықтық құбылыс бойынша білімінің негізінде құқықтық мәдениетті дамыту.
4. Өткізілу түрі: Шағын топтар.
Әр шағын топ 3-4 студенттен құралады.
5. Тақырып бойынша тапсырмалар:
1 топ.
1. Қылмыстың түсінігі және белгілері.
2. Қылмыстық жауапкершілік және қылмыс құрамы.
3. Келесі анықтамаға қандай түсінік сәйкес келеді?
Жасалған қылмыс үшін қылмыстық жауапкершілікті белгілейтін, мемлекеттік биліктің жоғарғы органдарының нормативті актісі - ...
2 топ.
1. Әрекеттің қылмыс еместігін анықтайтын мән-жайлар.
2. Қылмысқа қатысу. Қылмысқа қатысудың түрлері.
3. Келесі анықтамаға қандай түсінік сәйкес келеді?
Ұрланған заттарды қажет етпейтін, ұрлыққа қызығушылық - бұл ...
3 топ.
1. Қылмыс жасау сатылары.
2.Заң қабылдануға дейін қызметін атқарған қоғамдық қатынастарға заң әрекеттерін тарату - бұл ...
4 топ.
1. Жазаның түсінігі және мақсаттары.
2. Кінәнің түсінігі.
3. Келесі анықтамаға қандай түсінік сәйкес келеді?
Қылмыстық жауапкершілікке тарту үшін бір мемлекеттен екінші мемлекетке азаматты беру - бұл ...
5 топ.
1. Қылмыстың мақсаты және ниеті.
2. Келесі анықтамаға қандай түсінік сәйкес келеді?
Қылмыстық кодексте жазалау қатерімен тыйым салынған айыпты қоғамдық қауіпті әрекет - бұл ...
6. Таратылатын материал: Жағдайлық есептер.
7. Әдебиет
Негізгі
1. Баққұлов С. Д. «Құқық негіздері» Оқулық, 2 - ші басылым. Алматы, 2004.
- 248 бет. X- бөлім 171-172 және XII бөлімі 177-180 беттер.
2. Оспанов Қ.И "Құқық негіздері" 2- бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007. - 304 бет. VI бөлімі 190-191 және VII бөлім 192-238 беттер.
3. Қ. Р. Конституциясы Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
5. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңы 1998 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
10.Баянов Е.«ҚР Мемлекеті мен құқығының негіздері».Алматы 2003 ж.
8. Бақылау : жазбаша бақылау.
1.Қылмыстың негізгі белгілерін және олардың категорияларын анықтаңыздар.
2.Қылмыстық жауапкершіліктің түсінігін, оны қолданудағы шарттарымен айырмашылығын анықтаңыздар.
3. Қылмыстық жауапкершіліктің субъективті жағын түсіндіріңіздер.
4. Қылмыстық жауапкершіліктің объективті жағының айырмашылығын анықтаңыз (әрекет және әрекетсіздік), мысал келтіріндер.
5. Қылмыстық құқық бойынша жазаның негізгі және қосымша түрлерінің айырмашылықтарын анықтандар.
Таратылатын материал: Жағдайлық есептерді шешінде
1. Жедел медициналық жәрдем кезекшілігінен кеш қайтқан мейірбикенің алдынан кенеттен қолында пышағы бар белгісіз ер кісі шығады. Ол мейірбикеден қымбат әшекей-бұйымдарымен ақшасын беруін талап етеді. Сөмкесіндегі хирургиялық қайшының бар екені мейірбикенің есіне түсіп кетіп, дереу қайшыны алып шығып жаңағы ер адамның ішіне екі рет тығып алады. Қылмыскер оқиға болған жерден қашып кетеді, ал мейірбике болған оқиға жайлы полиция бөлімшесіне хабарлайды. Бірнеше сағаттан соң қылмыскер ұсталынады.
Сұрақ: Мейірбике қылмыстық жауапқа тартылады ма?
2. Әкімшілік басшысы К. пара алғаны үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Қылмыстық іс тергеу ісіне жіберілді. Жуық арада қалалық газет басылымдарында тілші В.-ның әкімшілік басшысының "дағдылы пара алушы" екені туралы мақаласы шығады.
Сұрақ: Тілші әкімшілік басшысына жала жапқаны үшін қылмыстық жауапқа тартылады ма?
3. 16 жастағы жасөспірім А. дүкенді тонауға бел буады. Ол өзінің танысы, яғни дүкеннің сатушысынан терезені ашық қалдыруын өтініп, келіседі. А. өзінің 16,17 жастағы достары Л. және Ю. дан көмек сұрайды. Түнде жасөспірімдер А. мен Ю. дүкенге ұрлыққа түсіп бейнеаппаратураны алып шығады да Л.-ның гаражына апарып тығып қояды.
Сұрақ: Әр қылмыскердің қатысу түрлерін анықтаңыз?
4. 26-жастағы Лясин 14-15 жастағы жасөспірімдерден топ жинап алып, келе жатқан поездың апатқа ұшырап, жолаушылардың заттарын ұрлау үшін теміржол рельстарының бөлшектерін қасақана бұрап алған. Дегенменде, бұл дайындықпен жасалған әрекет дер кезінде анықталған.
Сұрақ: Лясин және ол жинаған жасөспірімдер тобы қылмыстық жазаға тартылады ма?
5. 15-жастағы Матвеевпен 13-жастағы Ельцов қызық болсын деп клиникалық ауруханағаға телефон шалып, ауруханада жарылғы құрылым заттың бар екенін хабарлайды. Жағдайды анықтау үшін сырқаттармен аурухана қызметкерлері сыртқа шығарылады.
Сұрақ: Матвеев пен Ельцов қылмыстық жауапқа тартылады ма?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Міндеттеме түсінігі және түрлері"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Міндеттеме түсінігі және түрлері.
2.Мақсаты: тақырыпты оқып-үйрену азаматтық құқық пен міндеттеме және оның түрлері туралы нақты түсінікті қалыптастыру.
3.Оқыту мақсаты:
Студенттерге мемлекет және құқықтың түсінігі мен категориялары туралы білім жүйесін, негізгі заңды әрекеттерді, мемлекет және құқықтың дамуы мен қызметін қалыптастырады.
Студенттердің құқықтық тәртіп деңгейін көтеру және көлемін кеңейту үшін базаның құрылуы;
Шығармашылық қызметті қоса, өздерінің заңды мүдделері үшін құқықтар мен міндеттерге ие болатындарды сауатты және тиімді күреспен қамтамасыз ету.
Құқықбұзушылықты алдын-алу;
Құқықтық тәртіпті белсендіру.
6. Жұптасып жұмыс жасауды үйрену.
4.Өткізілу түрі: жұптасып жұмыс жасау.
5.Тақырып бойынша тапсырма:
Жұптарға бөлініп тапсырмаларды орындау.
1 жұп.
1.Міндеттемеге түсінік беріңіз.
2.Жағдайлық есепті шешіндер:
«А» заңды тұлғасы «Б» заңды тұлғасына келісім шартпен келісіп тауар апарады. «Б» заңды тұлғасы өзінің міндетін атқармады.
«А» өзінің құқықтарын қалай қорғай алады?
2 жұп.
1. Міндеттемелердің мағыналарын ашу.
2. "Міндеттемелердің түрлері" кесте құру.
3 жұп.
1. Міндеттемелердің пайда болу негіздері.
2. Жағдайлық есепті шешіндер.
В.А. Семенова аяқ киім жөндеу бойынша шеберханаға туфлиін тапсырып 900 тенге төледі. Семенова аяқ киімін алып кетуге келгенде, туфлиі жоғалғаны белгілі болды. Жоғалған аяқ киімнің құнын өтеуге шеберханаға қарсылық білдірді.
Бұл жағдайда В.А. Семенова не істеуі керек? Бұл жағдайда қандай құқықтық нормаларға жүгінуі тиіс?
Істі шешіндер.
4 жұп.
1. "Несие беруші" сөзіне түсінік беріңіз
2. "Несие беруші мен борышкердің құқықтары мен міндеттері"кесте құру
5 жұп.
1. Міндеттемені қамтамасыз ету түрі ретінде айып төлеу түсінігі.
2. Міндеттемені бұзғаны үшін жауапкершіліктің түрлері.
6 жұп.
1. Міндеттемені қамтамасыз ету түрі ретінде кепіл түсінігі.
2. Жағдайлық есепті шешіндер:
2004 ж. 25 тамызда Л. Пономарева, Астана қаласының тұрғыны, «Коммерция және құқық институты» мемлекеттік емес мекемесімен келісім шартқа отырады. Шартқа сәйкес институт «Еңбек экономикасы» мамандығы бойынша білім беріп, мамандандыруға міндеттенеді. Сонымен қатар келісім шартта лицензия және мемлекеттік тексеріс туралы куәлік бар екені көзделген. Л. Понамарева келісім шартты жасасып уақтылы оқуға 100 мын тенге төледі. Бірақта 2005жылдың 10 наурызында институттың «Еңбек экономикасы» факультетінде мемлекеттік тексерістен өту туралы куәлігі жоқ екені белгілі болды. Бұл мемлекеттік үлгідегі диплом алуға, салық бойынша жеңілдіктер алуға, оқу демалыстарын төлеуі т.б. құқықтарын шектейді. Л. Понамарева төленген қаражатты өтеп алу үшін сотқа талап-арыз жазады. Бір жақты тәртіпте шартты бұзуға құқығы бар ма? Азаматша Л. Понамареваның талап-арызы қанағаттандырылады ма?
7 жұп.
1. Міндеттемені қамтамасыз ету түрі ретінде кепілге алу түсінігі.
2. Міндеттемелерді орындау жағдайлары.
Бұл тапсырмалардың жауабы мысалдар келтіре отырып нақты және толық болуы тиіс.
6.Таратылатын материал: жағдайлық есептер.
7.Әдебиет:
Негізгі:
1. Сапарғалиев Г.С. Мемлекет және құқық негіздері, Алматы ,Жеті Жарғы
1997 жыл. 7-19 бет
2. Оспанов К.И Құқық негіздері, оқу құралы Алматы, Жеті Жарғы. 2007 жыл. 5-27б
3. Тұрлаев П.Р. Мемлекет және құқық негіздері, Карағанды АРКО баспасы 2004 ж.
4. ҚР Конституциясы 1995, өзгерістер мен толықтырулар 2008жылдың 1 қаңтарында енгізілген 33 бап
5. ҚР Конституциясының түсіндірме сөздігі.
Қосымша:
1. «Қазіргі Қазақстанның мемлекет және құқық негіздері» оқу құралы, Дулатбеков Н.О. Астана Фолиант 2000 ж.
2. «Қазақтың кәдімгі құқығы бойынша ақпараттар». Жинақ Алматы 1998 жыл
3. «Жалпы құқық теориясы». "Құқықтану" мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған оқулық , А.С. Пигалкина 2-ші баспа, толықтырды МГУ 1996 жыл.
4.«Құқықтық жалпы оқу ұйымдастырушыларына көмек ретінде құқықтық жалпы оқуды ұйымдастыру және өткізу» орындады Р.К. Баймурзаева 2-ші қосымша баспа Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл .
5. ҚР конституциясының түсіндірме сөздігі Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл
6. «Мемлекет және құқық». Алексеев С.С. Н-курс. Москва 1994 жыл
7. «Құқық теориясы» Алексеев С.С. Москва 1994 жыл.
8. «Құқықты не және қалай реттейді» Пратасов В.С.оқу құралы М. 1995 жыл.
9. «ҚР конституциялық құқығы» Г. Сапарғалиев Алматы Жеті Жарғы 2005 жыл.
8.Бақылау: Тақырыпты бекіту үшін жағдайлық есептерді талдап шешу.
№ 1 жағдайлық есеп
Автокөлік зауытына жалпы құны 500 тенгеге қолданылатын материалдарды сату мерзімі өтіп кеткен үшін мүліктік санкция қолдану туралы автокөлік зауыты талап-арызымен фабрикаға жүгінді. Фабрика санкциядан босатуын сұрады, қөлік зауытымен уақтылы шартты орындай алмаған себебі өзінің серіктесінен шикізатты мерзім өтіп кеткеннен кейін алды. Тасымалдау жоспарымен көзделген, темір жол уақтылы вагондар бөлмеген, сондықтан шикізатты сату тоқтатылды. Бұл жағдайда біреудің құқықтары бұзылды ма? Несие беруші қай мерзім ішінде және қандай органға жүгініп, бұзылған құқықтарын қалпына келтіре алады? Қандай шешім шығарылуы тиіс? Наразылық және талап-арыз құрастырыңдар?
№ 2 жағдайлық есеп
Қаңтар айында зауыт жалпы құны 1млн. 300мың теңгеге сатып алушы тоңазытқыштар зауытына мотор-компрессорлар жеткізбеді. Бірақ ақпан айында жеткізді. Наурызда мотор-компрессорлардың бір бөлігі жалпы құны 300мың тенгеге қабылдану кезінде стандарттарға сәйкес болмағаны үшін қабылданбады. Сатушыға қайтарып беру себебінен тоңазытқыштар зауыты 100мың тенгеге шығынға ұшырады. Осы жағдайлардан кейін сатып алушы сатушыға талап жазады.
Тауарларды қабылдау үшін қандай тәртіп қарастырылған? Бұл жағдайда не шығын болып табылады? Тоңазытқыштар зауытының талап-арызын түсіндіріндер. Наразылық және талап-арыз жазындар. Дау қалай шешіледі?
№ 3 жағдайлық есеп
Громова жаңбырлы күні Смолинаның үйінен кетіп бара жатып қайтарып берем деп плащын сұрады. Екінші күні да, бір жұмадан кейін да плащ қайтарылмады. Смолина телефон бойынша Громоваға дереу плащын қайтаруын сұрады, бірақ Громова уақытым жоқ деді.
Дауды қалай шешеді?
№ 4 жағдайлық есеп
Фермер Рощин ауылшаруашылық кооперативтен ақтүйнектің жана өнімі сатылғаннан кейін оның құнын төлеймін деген шартымен тұқымдық ақтүйнекті қарызға алды. Кепілге алушы фермер Олялин болды. Рощин уақытында қарызын төлей алмады, себебі ақтүйнек түптері колорадтық қоңызбен және фитофторамен жойылған. Кооперативке Олялин қарызды өтеді. Қандай іс-әрекеттердің күшімен Олялин Рощинның қарызын өтеді? Рощинның қарызын өтегеннен кейін Олялин қандай құқықтарға ие болды?
№ 5 жағдайлық есеп
Вьюнов Карловтың үйін жөндеп сырлауға міндеттеніп, алдын-ала жарты ақшасын төлеуін сұрады. Карлов аванстың орнына кепілпұл беруін ұсынып, жазбаша түрде ресімдеді. Бір күннен кейін Вьюнов жұмысты атқарудан бас тартады. Карлов Вьюновтан кепілпұлдың мөлшерін екі есе қайтаруға және шығынын өтеуге талап етеді. Карловтың Вьюновқа талабы заңды ма?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "ҚР салық жүйесі және түсінігі"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған: оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: ҚР салық жүйесі және түсінігі.
2.Мақсаты: тақырыпты оқып-үйрену ҚР –да салықтық саясат туралы ұғым қалыптастыру үшін маңызды. Бұл тақырып Қазақстанның салық жүйесінің негізгі ұғымдарын және салық түрлерін оқып білуге мүмкіндік береді. Әрбір мемлекетте салықтар мемлекеттің бюджет кірісінің көп бөлігін құрайды.
3.Оқыту мақсаты:
Студенттерге жан-жақты танымдық оқу әрекеттеріне салықтық сауаттылық негіздері мен құқықтық мәдениетті қалыптастыру.
Презентациялар жасауға дағдыландыру.
Студенттердің коммуникативтік дағдыларын дамыту.
4. Өткізілу түрі: презентация
5. Тақырып бойынша тапсырма:
-тақырыпқа сәйкес презентация жазу.
-презентация келесі талаптарға сәйкес болуы тиіс:
-тақырыпқа сәйкес презентацияның жоспарын құру.
-тақырыптық сызбаны пайдалану.
-кішігірім анықтамалардың, терминдердің болуы.
-POWER POINT бағдарламасында жазу.
- презентацияны аудиторияда қорғау.
Презентация келесі мәселелер бойынша жазылады:
1. ҚР салық жүйесінің түсінігі және мақсаты
2. Салықтың түсінігі.
3. Салықтың белгілері.
4. ҚР салықтың түрлері.
5. Тура салықтар, олардың мақсаты.
6. Жанама салықтар, олардың мақсаты.
7. Республикалық салықтар, түрлері.
8. Жергілікті салықтар, олардың түрлері.
9. Қосылған құн салығы, оның міндеті.
10. Әлеуметтік салық және оның міндеті.
Бұл жұмыс барысында салықтың мақсатын, қызметін және түрлерін ашу керек.
6. Таратылатын материал: жағдайлық есептер.
7.Әдебиет:
Негізгі:
1. Сапарғалиев Г.С. Мемлекет және құқық негіздері, Алматы ,Жеті Жарғы
1997 жыл. 7-19 бет
2. Оспанов К.И Құқық негіздері, оқу құралы Алматы, Жеті Жарғы. 2007 жыл 5-27 бет
3.Тұрлаев П.Р. Мемлекет және құқық негіздері, Карағанды АРКО баспасы 2004 ж.
4. ҚР Конституциясы 1995, өзгерістер мен толықтырулар 2008жылдың 1 қаңтарында енгізілген. 33 бап
5.ҚР конституциясының түсіндірме сөздігі.
Қосымша:
1. «Қазіргі Қазақстанның мемлекет және құқық негіздері» оқу құралы, Дулатбеков Н.О. Астана Фолиант 2000 ж.
2. «Қазақтың кәдімгі құқығы бойынша ақпараттар». Жинақ Алматы 1998 жыл
3. «Жалпы құқық теориясы». "Құқықтану" мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған оқулық , А.С. Пигалкина 2-ші баспа, толықтырды МГУ 1996 жыл.
4.«Құқықтық жалпы оқу ұйымдастырушыларына көмек ретінде құқықтық жалпы оқуды ұйымдастыру және өткізу» орындады Р.К. Баймурзаева 2-ші қосымша баспа Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл .
5. ҚР конституциясының түсіндірме сөздігі Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл
6. «Мемлекет және құқық». Алексеев С.С. Н-курс. Москва 1994 жыл
7. «Құқық теориясы» Алексеев С.С. Москва 1994 жыл.
8. «Құқықты не және қалай реттейді» Пратасов В.С.оқу құралы М. 1995 жыл.
9. «ҚР конституциялық құқығы» Г. Сапарғалиев Алматы Жеті Жарғы 2005 жыл.
8.Бақылау: Топта жазбаша жұмыс жасау.
№ 1 тапсырма
Келесі терминдерден сөйлем құрастырындар:
1 нұсқа.
Салық
Міндетті, қайтарымсыз
Қамтамасыз етеді, реттейді, қорғайды
Әрбір азамат салық төлейді
міндет
2 нұсқа.
Салық. Республикалық, жергілікті. Алынады, ұсынылады, өтініледі
Төле, босатыл, тыныш өмір сүр. Міндет.
№2 тапсырма
Тапсырма шарты: салық заңнамасына қатысы бар «С» әрпінен басталатын сөз тіркестерін құрастырындар.
(салық құқығы, салық құқығының нормасы, салықтық құқықтық қатынастар, салықтық несие, cалықтық бақылау, салық органы, салықтық құқықбұзушылық, салықтық тексеріс, ҚР салық кодексі, салықтық база, салықтық кезең, салық жеңілдіктері, салық санкциясы, салық декларациясы).
№3 тапсырма:
Топ қатысушыларына берілген тізімнен 5термин таңдап, оларға түсінік беру керек. (Салық, салықтық құқықтық қатынастар, салық төлеушілер, салық органы, өсім, салықтық ақы, салық жеңілдіктері, акциз, тура салықтар, жанама салықтар).
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: «Жер заңын бұзғаны үшін жауапкершілік»
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1. Тақырыбы: «Жер заңын бұзғаны үшін жауапкершілік».
2.Мақсаты: тақырыпты оқып - үйренудің мақсаты студенттердің Қазақстан Республикасындағы жер-құқықтық қатынасын реттеумен танысу, топта жұмыс істеуге әдеттену, жер - құқықтық қатынасын реттеу саласында студенттердің теориялық білім алуына және тәжірибе жағынан икемденуге, жерді пайдаланудың құқықтық негіздерін реттеу және жер-құқықтық қатынастардың құқықтық табиғатын түсіндіру, жер заңдылықтарының бұзылуы жағдайындағы жауапкершіліктің негіздері, сондай-ақ заңды жауапкершіліктің түрлерін білу үшін қажет.
3. Оқыту мақсаты: жер заңдылықтарын түсіндіру және қолдануды үйрену, мемлекеттік басқарудағы жер қорын оқыту, жер заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық мөлшерін анықтауды және құқықбұзушыларды жауаптылыққа тарту әдістерін үйрену, шағын топтардағы жұмыстарға машықтану.
4. Өткізілу түрі: шағын топтар.
5. Тақырып бойынша тапсырма:
Топ шағын топтарға бөлініп төмендегі тапсырмаларды орындайды.
1 топ.
1. Заңдық жауапкершіліктің түсінігі.
2. Заңды жауапкершілікке негіздеме.
3. Жағдайлық есепті шешіндер: Горячинский ауданының табиғатты қорғау бойынша аумақтық комитеті ЖШС «Земледелецке» жалға алған жер учаскесіне қажетсіз заттарды үйіп қойған үшін және белгілерді жойғаны үшін айыппұл салу туралы қаулы шығарды. Аумақтық комитеттің ісін бағаландар.
2 топ.
1. Тақырыпқа кроссворд құрастырындар.
2. Жер құқықбұзушылық үшін әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы мысал келтіріндер.
3. Жағдайлық есепті шешіндер: Әуежайдың екінші кезегінің құрылысына қалалық басшылық иелеріне алынған жерлерге кадастрлік бағалаудан шығынын өтеп, «Құрылысшы» бақшасының жер учаскелерінің бір бөлігін мемлекеттік қажеттіліктер үшін алып қою туралы қаулы шығарды. Басшылықтың қаулысы заңды ма, құқықтық талдау беріңіздер.
3 топ.
1. Жер құқықбұзушылық туралы түсінік.
2. Жер құқықбұзушылықтың құрамын анықтаңдар.
3. Жер құқықбұзушылық үшін әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы жағдайлық есеп құрастырындар.
4 топ.
1. Жер құқықбұзушылық үшін әкімшілік және қылмыстық жауаптылықтың қарым-қатынасын анықтаңдар. (еркін таңдалған критериялар бойынша).
2.ҚР Конституциясының 6, 26 баптарын талдау.
3. Жер құқықбұзушылықтың субъектісі және субъективтік жағының түсінігі.
5 топ.
1. Тақырыпқа байланысты 10 анықтамасы бар мәтін құрастырындар.
2. Жағдайлық есепті шешіндер: Аудандық табиғатты қорғау прокуратурасының өткізілген тексерісі кезінде аумақтағы жерлердің біразы мақсаты бойынша қолданылмағанын анықтады. Бұл жағдайда табиғатты қорғау прокуратурасы қандай әрекеттер жасайтынын анықтаңдар. Жерлердің мақсаты бойынша қолдану қалай анықталады?
3. Жер заңнамасын бұзғаны үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілік.
6. Таратылатын материал: жағдайлық есептер.
7. Әдебиет
Негізгі:
1. Сапарғалиев Г.С. Мемлекет және құқық негіздері, Алматы ,Жеті Жарғы
1997 жыл. 108-154 бет.
2. Оспанов К.И Құқық негіздері, оқу құралы Алматы, Жеті Жарғы.
2007 жыл . 88-118 бет.
3.Тұрлаев П.Р. Мемлекет және құқық негіздері, Қарағанды АРКО баспасы 2004 ж.
4. ҚР Конституциясы 1995 ж. өзгерістер мен толықтырулар 2008 ж. 1 қаңтарында енгізілген. 6, 26 баптар.
5. ҚР Конституциясының түсіндірме сөздігі.
6. Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (жалпы бөлім) 1995 ж.
7. Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (ерекше бөлім) 1999жылдың 01 шілдесінен, өзгертулер мен толықтырулар 2007ж. 1 наурызында енгізілген.
Қосымша:
1. «Жалпы құқық теориясы». "Құқықтану" мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған оқулық , А.С. Пигалкина 2-ші баспа, толықтырды МГУ 1996 жыл. 1998 жыл.
2.«Құқықтық жалпы оқу ұйымдастырушыларына көмек ретінде құқықтық жалпы оқуды ұйымдастыру және өткізу» орындады Р.К. Баймурзаева 2-ші қосымша баспа Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл .
3. «Құқықты не және қалай реттейді» Пратасов В.С.оқу құралы М. 1995 жыл.
8. Бақылау: өзін – өзі бақылау үшін келесі сұрақтарға ауызша жауап беру:
1. Жер заңдылығын бұзғаны үшін заңды жауапкершіліктің мақсаты және міндеті.
2. Жер заңдылығын бұзғаны үшін қылмыстық жауапкершілікке тарту.
3. Жер заңдылығын бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тарту.
4. Жер заңдылығын бұзғаны үшін тәртіптік жауапкершілікке тарту.
5. Жер заңдылығын бұзғаны үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілікке тарту. Азаматтық және жер заңдылықтары нормасы бойынша шығынын өтеу.
6. Жер заңдылығын бұзғаны үшін арнайы (жер-құқықтық) жауапкершілікке тарту.
Жағдайлық есептер.
№1 есеп. Азамат Федоров ауылдағы тұрғылықты үйін азамат Ивановқа сатты. Бір жылдан кейін азамат Федоров сатылған тұрғылықты үй тұрған жер учаскесіне сатып алу-сату туралы мәміле жасауды талап етеді. Егерде Иванов мәміле жасасуға қарсылық білдіретін болса, Федоров оның атындағы жер учаскесінде орналасқан үйді пайдалануға тыйым саламын деп айтты. Дауды шешіндер.
№2 есеп. Ауылдық жерлерден өткен электр желі жүйесінде дауылдан соң тіреуіштері құлатылып, сымдардың үзілуіне алып келді. Апаттан келтірілген зардапты жою және электр желі жүйесін қалпына келтіру барысында машиналармен 3гектар жердегі бидай алқабы жойылды.
Колхоз электр желі басқармасына келтірілген зардапты толық өтеп беру туралы мәселесімен шағымданады. Басқарма зардапты өтеуден бас тартады, оның себебі ретінде осы оқиға табиғат апаты нәтижесінен болғандықтан, басқарма барлық жауапкершіліктерден босатылады, деп түсіндіреді. Колхоз сарапшы сотқа шағымданады.
Істі шешіндер. Келтірілген зиянды өтеу тәсілдерін және негіздерін анықтаңдар.
№3 есеп. Жол-құрылыс ұйымы көлік жүретін жол жасады. Жол-құрылыс жұмысына уақытша 10 гектар ауылшаруашылық кооперативтен жер беріледі. Құрылыс біткеннен кейін, Жол-құрылыс ұйымымен келесі рекультивацияға 5 гектар аумақта топырақтың жамылғысын алмағаны анықталады. Ауылшаруашылық кооператив жол-құрылыс ұйымынан ауылшаруашылық мәдениетінің егінінің құнымен компенсация талап етті. Заңды жауапкершілікте ауылшаруашылығы жерлерінің бүлінуіне қандай шаралар қолданылады? Жауапкершіліктің субъектісін анықтаңыз? Ауылшаруашылық кооперативтың жол-құрылыс ұйымына талап еткен компенсациясы қанағаттандырады ма?
№4 есеп. Қала аумағындағы жерлердің біразы диқан шаруашылығының иелігінде болды. Олар қала шегіндегі участікке қара мал ұстау үшін құрылыс салуды шешті. Іргетасын салғаннан кейін қалалық cәулетшіге белгілі болады. Сәулетшінің ұсынысы бойынша жергілікті әкімшілік қала шегінде бұл құрылысты салуға тыйым салу туралы шешім шығарады. Диқан шаруашылығының басшысы әкімшілік шешімін заңсыз дейді, себебі құрылыс диқан шаруашылығының меншігіндегі жерде орналасқан.
Істі шешіндер.
№5 есеп. Азамат Копырев жергілікті әкімшілікке бос тұрған және шөппен өсіп кеткен жерлерді ауылшаруашылық өнімін егу үшін жалға беру туралы өтінішімен жүгінді.
Бұл сұрақтың шешімі қай органның құзыреттілігіне жатады? Бұл жер учаскесі жердің қандай санатына жатады? Сәйкес санаттағы жерді қолданылуын шектеу және экологиялық талаптарын атаңдар.
№6 есеп. Жол жөндеу басқармасы колхоз жерлері бойынша өтетін облыстық мағынасы бар жерлер участігінде жол жөндеу жұмыстарын жүргізді. Жөндеу жұмыстары кезінде жұмысшылар айналып өтетін жолды жасамағандықтан, өтіп бара жатқан көліктер колхоз егінжайымен өтуге мәжбүр болды. Соның нәтижесінде 1,5 гектар жердің егіні шығынға ұшырады.
Колхозға келтірілген зиянның орнын кім толтырады? Жол жөндеу басқармасы жерге көліктер зиян келтірді деп шешім шығарды.
№7 есеп. Орман комбинатымен жасасқан келісімге сәйкес, авиациялық мекеме комбинатқа тиесілі орман ішін улы химикаттармен залалсыздандырды. Уақытша қатты желдің кесірінен улы химикаттар колхоздың егініне шашырап, оған зардап әкелді. Келтірілген зиянды өтеу үшін колхоз сарапшы сотқа шағымданды.
Келтірілген зиянды авиациялық мекеме ме, алде орман комбинаты ма өтейді?
№8 есеп. Жер учаскесінің меншік иесі өз жерінен емдік-қасиетті топырағы бар жердің қайнар көзін тауып, қажеті бар мекемелерге сату жолдарын ұйымдастырды. Заречный ауданының прокуроры, жеке меншік жерлерді емдік шарада қолдануға болмайтындықтан емдік-қасиетті топырағы бар жерлерді қолданбау туралы қаулы қабылдады. Жер учаскесінің меншік иесі прокурордың ісіне сотқа шағымданады.
Дауды шешіндер.
Прокурордың ісі заңды ма?
Жер учаскесінің меншік иесінің табиғатты пайдалану бойынша қандай қағидалары бұзылды? Табиғи объектінің мақсатты белгіленуі қандай тәртіппен анықталады. Табиғи объектілерді мақсатты қолданудың қағидасының түсінігін ашып беріңіз?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Экологиялық құқық бұзушылыққа жауапкершілік қолдану тәртібі мен түсінігі "
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1. Тақырыбы: "Экологиялық құқық бұзушылыққа жауапкершілік қолдану тәртібі мен түсінігі"
2. Мақсаты: тақырыпты зерделеу экологиялық құқықбұзушылық жауапкершілігін нақты да толық білуге және экологиялық - құқықтық жауапкершіліктің түрлерін ажырата білуге бағдар береді. Экологияға түсінік беріп, экологиялық құқықбұзушылыққа берілетін жазаларды қолдану шартын білу.
3. Оқыту мақсаты:
- Тақырыпқа дайындалу барысында оқу құралдары бойынша негізгі ережелерді анықтауды үйрету.
- Конституцияның баптарымен жұмыс істеу барысында төмендегі құқық терминдеріне сипаттама беруді үйрету: қоршаған орта, табиғатты қорғау міндеттілігі, табиғат ресурстары.
- Ауызша бақылау жұмысы барысында тақырыпқа нақты мысал келтіру арқылы сауатты мазмұндауға үйрету.
- Қосымша әдебиеттер қолдана білуге үйрету.
4. Өткізілу түрі: Жағдайлық есептер.
5. Тақырып бойынша тапсырма:
Экология құқығы бойынша негізгі сұрақтар.
1. Экологиялық құқық ҚР құқығының кешенді саласы.
2. Табиғат байлықтарын пайдалану құқығы.
3. Табиғат байлықтарын пайдаланудың түсінігі, түрлері және нысандары.
4. Экологиялық құқықтық қатынас түсінігі, объектілері және субъектілері.
5. Экологиялық құқық бұзушылық.
6. Экологиялық құқық бұзушылық үшін заңды жауапкершілік.
Топтарға берілетін қосымша сұрақтар:
1. Экология дегеніміз не?
2. Экологиялық құқық бұзушылық дегеніміз не?
3. Экологиялық құқық бұзушылық үшін әкімшілік жауапкершілікті қолдану шарттары.
4. Экологиялық құқық бұзушылық үшін азаматтық - құқықтық жауапкершілікті қолдану шарттары.
5. Экологиялық құқық бұзушылық үшін қылмыстық жауапкершілікті қолдану шарттары.
6. Экологиялық құқық бұзушылықтың себептері?
6. Таратылатын материал: оқиғалық есептер
7. Әдебиет
Негізгі
1. Баққұлов С. Д. «Құқық негіздері».Оқулық, 2- ші басылым. Алматы, 2004.-
248 бет. VIII- бөлімі. 126 бет.
2. Оспанов Қ.И "Құқық негіздері" 2 - бас., толықтырылған. - Алматы: Жеті
жарғы, 2007. - 304 бет.V бөлім 140-146 беттер.
3. ҚР Конституциясы. II бөлім Адам және азамат Алматы 2008 ж.
4. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы 1996 ж.
5. ҚР Cалық кодексі 2001 ж.
Қосымша
1. Ашитов З.О., Ашитов Б.З. «ҚР Құқық негіздері». Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
2. Ағарбеков Т. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы 2003 ж.
3. Сәкен Өзбек, Өмірәлі Қопабаев «Мемлекет және құқық теориясы».Алматы
«Жеті Жарғы» 2006 ж.
4. Табанов С.А. «Салыстырмалы құқық негіздері».Алматы
«Жеті Жарғы» 2003 ж.
5. Сапарғалиев Ғ. «Заң терминдерін түсіндірме сөздігі». Алматы «Жеті
Жарғы» 1995 ж.
6. Жамбылова Р. «Заң терминдерінің қазақша – орысша, орысша – қазақша
анықтамалық сөздігі» Алматы 2001 ж.
7. Сапарғалиев Ғ.Ибраева А. «Мемлекет және құқық теориясы» Алматы
«Жеті Жарғы» 1997 ж.
8. Сапарғалиев Ғ. «ҚР Конституциялық құқығы» Алматы 1997 ж.
9. Төлеуғалиев Ғ. «ҚР азаматтық құқығы» Алматы 2001 ж.
10.Баянов Е.«ҚР Мемлекеті мен құқығының негіздері».Алматы 2003 ж.
8. Бақылау
Тақырыпты бекіту үшін жазбаша бақылауға жауап беру
1. "Экология" дегеніміз не?
2. Экологиялық құқық қандай функцияны орындайды?
3. Экологиялық қауіпсіздік дегеніміз не?
4. "Экологиялық құқықтық қатынас" нені білдіреді?
5. "Экологиялық құқық бұзушылық" нені білдіреді?
6. "Табиғи ресурстарды қорғау міндеті" нені білдіреді?
7. "Қолайлы қоршаған ортаға құқық" нені білдіреді?
Жағдайлық есептерді шешу
1. Мироненко мен Жолдаспаев жексенбі күні орманда болды. Олар жаққан отты сөндірмей кетті. Өртке қарсы ережелерді бұзғаны үшін оларды инспектор ұстап, Мироненко және Жолдасбаев істейтін жұмыс орнының әкімшілігіне шағымданды. Оларға қандай жаза қолданылады?
2. Ақтау қаласы аумағында 2 жыл бойы мұнай өнімдерін өндіру бойынша зауыты тазалағыш құралдарын орналастыру туралы экологиялық полицияның талаптарын орындамады. Соңғы тексерістен кейін мемлекеттік органдар сот тәртібімен айыппұл салып кәсіпорынды жабуды міндеттейді. Мемлекеттік органның іс-әрекеті заңды ма?
3. Азамат Рубин С және азамат Хохлов Т жыл сайын шығыс Қазақстан облысындағы «Русалка» шипажайында көне дәуірге тән қылқанды жерде демалатын. 2010ж. Олар шипажайда демалмақшы болып жолдама алып кетеді. 2010 жылдың 20.06-нда мас күйінде алау жағып, сөндірмей ұйықтап қалады. Бұдан өрт болып 30га жер жанады. Экологиялық жауапкершіліктің негізін анықтаңыз?
4. Оңтүстік Қазақстанның жүруге болматын ормандарында кәсіпкер Озеров Б орманды жойып, дәрілік құралдарды шығару бойынша цех ашпақты болды. Өзінің іс-әрекетін дәрілік құралдар құрамына кіретін заттар осы өңірде бар деп түсіндірді. Бірақ жергілікті кент тұрғындары қарсы болып жергілікті әкімшілікке шағымданды. Кәсіпкер Озеров Б. экологиялық заңның қандай қағидаларын бұзды?
5. ЖШС «Нұра» Қорғалжын қорығы аумағында шипажай құрылысына құқық алады. Құрылыс жұмыстары кезінде «Қорғалжын» қорығы аумағының жер қалпы нашарлайды.
Экологиялық құқық пәні қандай обьектілерді зерттейді?
6. Мұнай өндіру бойынша Томирис кәсіпорны өзінің кәсіпкерлік қызметі барысында Каспий теңізіне зиян келтірген, сондықтан балықтың көбі жойылған және Каспий аумағы ластанған. Осы кәсіпорын қандай жауаптылыққа тартылады?
7. Мемлекеттік экологиялық қорықта кәсіпкер Федоров рұқсатсыз қызыл кітапқа енген құстардың сирек кездесетін түрлерін сату мақсатымен ұстаумен айналысқан. Құқық бұзушыға қандай шаралар қолданылады?
8. Павлодар мұнай өндіру зауыты өндіріс қалдықтарын Ақ және Мұқыр өзендеріне лақтыра бастады. Осының нәтижесінде жақындағы тұрғылықты жерлердің экологиялық жүйе жағдайлары нашарлады. Кент тұрғындары сотқа шағымданды. Экологиялық құқықтық жауапкершіліктің негізін анықтаңыз?
9. Петровка аулының үш аңшысы жабайы аңдарды заңсыз аулады. Оларды орман қорғау инспекторы ұстады және 20 АЕК(айлық есеп көрсеткіш ) мөлшерінде айыппұлға немесе экологиялық құқықтық жауапкершілікке тартты. Оған негізі болған?
10. Азамат Мұхтаровқа Балхаш көлінде балық аулауға тыйым салған. Сол үшін ол әдейі су қоймаларын ластап, ормандарды жоямыз деп шешті. Экологиялық жауапкершілік негізін анықтаңыз?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Мемлекеттік басқару түсінігі. Денсаулық сақтаудағы мемлекеттік басқару жүйесі"
Сағат саны:
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Мемлекеттік басқару түсінігі. Денсаулық сақтаудағы мемлекеттік басқару жүйесі.
2. Мақсаты: тақырыпты оқып-үйрену ҚР-ның «Халықтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі» кодексіне сәйкес негізгі ұғымдармен танысу, яғни денсаулық сақтаудағы мемлекеттік басқару, медициналық және фармацевтикалық қызметке республикалық бақылау жүргізу тәртібі, республикалық және жергілікті атқарушы басқарма органдарының мемлекеттік реттеудің негізгі қағидалары. Денсаулық сақтауда үкіметтің өкілеттілігін білу және денсаулықты қорғауға конституциялық құқық шеңберінде кепілденген медициналық көмек көрсету тәртібін білу
3. Оқыту мақсаты:
- Қазақстан Республикасы заңдылығының негізінде азаматтардың денсаулығын сақтау туралы білім қалыптастыру
- ҚР Денсаулық сақтау мемлекеттік басқармасы туралы түсінікті зерделеу бойынша негізгі бағыттарды анықтау
-іскерлік ойынның сценариін дайындауға дағдыландыру
-іскерлік ойын барысында тиісті материалдарды меңгере білу.
4.Өткізілу түрі: іскерлік ойын.
Іскерлік ойын — белсенді оқытудың бастаушы әдістерінің бірі болып табылады. Оқыту әдісі ретінде іскерлік ойын келесі талаптарға сәйкес болуы тиіс: ойынға қатысушылар арасында рөлдерді бөліп алу, ойынға қатысушылардың қызметнің біріктілігі; үйлестірілген шешімдер қабылдауға қажетті шарт ретінде ойын бойынша диалогтық қарым-қатынас; ойынның бастаушы тірегі болатын ұжымда жалпыға бірдей ойындық мақсаттың болуы (ойындық жүйе) ; ойынға терме енгізу (ойламаған жерден пайда болған жағдайлар); уақытты тиімді қолдана білу; ойын жүргізілуіне және білімдеріне қарай жарысқа қатысуларына байланысты қорытынды бағалар жүйесін қолдану; интеллектуалдық және эмоционалдық жағдайды тудыратын ойында ынталандыру жүйесінің болуы, іскерлік ойынның тоқтаусыз және қызықты болуы; іскерлік ойынның тиімділігі - оқытылатын бірлескен ойынға жетістілікті дамыту және тәрбиелеу.
5.Тақырып бойынша тапсырма:
-«Денсаулық сақтау және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР кодексін оқу
-іскерлік ойынның сценариін жазу.
-сценариге және хронометражға сәйкес ойынды жүргізу.
- іскерлік ойынға студенттердің барлығы қатысуы тиіс.
-іскерлік ойын жүргізу барысында қосымша пайда болған сұрақтарды талдау.
-қорытынды шығару.
Іскерлік ойын барысында келесі сұрақтарды ашу:
1.Мемлекеттік басқару түсінігі.
2. Мемлекеттік басқару әдістері.
3. Мемлекеттік басқару мақсаттары.
4. Денсаулық сақтаудағы мемлекеттік басқару.
5. Денсаулық сақтаудағы мемлекеттік басқару саясаты.
6. Денсаулық сақтаудағы саясаттың мемлекеттік қағидалары.
7. Денсаулық сақтаудағы үкіметтің өкілеттілігі.
8. Денсаулық сақтаудағы орталық атқарушы органдардың өкілеттілігі.
9. Денсаулық сақтаудағы ведомствалық қарым-қатынастар.
10. Денсаулық сақтаудағы мемлекеттік бақылау және қадағалау.
Іскерлік ойынға мысал:
Іскерлік ойынды жүргізу әдістемесі: <<Қаптағы мысық»
Жұмыс үшін қажетті:
Сұрақтар нұсқасы.
Топтағы студенттер санына сәйкес шағын топтар құру үшін нөмірлер дайындау.
Таза парақтар.
Жұмыс барысы:
1. Барлық студенттер үш- үштен нөмірлерді таңдау әдісімен топтарға бөлінеді.
2.Әр топ жеке партаға отырып таза қағаз бен қалам дайындайды.
3. Параққа күні, топ нөмірі,факультет,шағын топ студенттерінің аты-жөні, іскерлік ойын атауы жазылады.
4. Әр шағын топтан бір студент оқытушыдан сұрақтары бар конверт алады, әр шағын топқа бөлек конверт беріледі, бірақ тапсырмалардың қиындығынын деңгейі бірдей болады.
5. Студенттер параққа сұрақтарды көшіріп алып, 15мин уақыт ішінде жауап берулері тиіс.
6. Әр шағын топ тапсырманы талқылап, толық жауап жазады.
7. Оқытушы студенттер басқа шағын топтардағы студенттермен сөйлесіп, олардан көшірмеулерін қадағалауы тиіс.
8. 15 миннан соң жауаптарымен парақтар жиналынады.
9. Оқытушы сабақ барысында тапсырманың дұрыстығын, толықтығын және таза орындалғанын тексереді.
10.Шағын топтың барлық қатысушыларына бірдей 11 балы қойылады. Жауабы бар параққа оқытушы балды және қолын қояды.
12.Студенттердің алған балдары сабақ қорытындысы ретінде қойылатын бағаға қосылады.
13.Журналдың төменгі жағындағы бос жерге іскерлік ойын өткені туралы белгі қойылады, топ старостасы қол қояды.
14.Жұмыс хаттамалары оқытушымен сақталады.
6.Таратылатын материал: тестер.
7.Әдебиет:
Негізгі:
1. «Денсаулық қорғау және денсаулық сақтау жүйесі туралы" ҚР кодексі 2009жылдың 18қыркүйегінен.
2. Оспанов К.И Құқық негіздері, оқу құралы Алматы, Жеті Жарғы.
2007 жыл 217-248б.
3. Тұрлаев П.Р. Мемлекет және құқық негіздері, Қарағанды АРКО баспасы 2004 ж.
4. ҚР Конституциясы 1995 ж. өзгерістер мен толықтырулар 2008 ж. 1 қаңтарында енгізілген.
24 бап
5. ҚР Конституциясының түсіндірме сөздігі.
Қосымша:
1. «Қазіргі Қазақстанның мемлекет және құқық негіздері» оқу құралы, Дулатбеков Н.О. Астана Фолиант 2000 ж
2. «Қазақтың кәдімгі құқығы бойынша ақпараттар». Жинақ Алматы 1998 жыл
3. «Жалпы құқық теориясы». "Құқықтану" мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған оқулық , А.С. Пигалкина 2-ші баспа, толықтырды МГУ 1996 жыл. 1998 жыл.
4.«Құқықтық жалпы оқу ұйымдастырушыларына көмек ретінде құқықтық жалпы оқуды ұйымдастыру және өткізу» орындады Р.К. Баймурзаева 2-ші қосымша баспа Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл .
5. ҚР конституциясының түсіндірме сөздігі Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл
6. «ҚР конституциялық құқығы» Г. Сапарғалиев Алматы Жеті Жарғы 2005 жыл.
8.Бақылау: тақырыпты бекіту үшін жағдайлық есептерді талқылау
1 есеп
Полимерлі материалдар зауыты үнемі ластанған тіреуше суларын Дон көліне ағызып отырған. Соның нәтижесінде соңғы жылдары райондық мемлекеттік санитарлық эпидемиологиялық қадағалаудың деректері көрсеткендей, сол маңайдын көптеген тұрғындары түрлі ішек ауруларымен ауырып, стационарда емделетін болған. Ішек ауруларымен ауырып болған азаматтар емделуге жұмсалған қаражатты материалдық өтеу үшін сотқа жүгінген. Бірақта зауыт әкімшілігі бұл ластанулар ішек ауруларының пайда болуына әкелмейді дейді.
Мекемеден емделуге байланысты материалдық шығынды өтеуді талап етуге заңды негіздері бар ма? Ішек инфекциясы пайда болғаны және тіреуше суларының ластануы туралы мәселені кім және қалай шешеді?
2есеп
санэпид қадағалау орталығының бас дәрігері қалалық радио эфирында ауада көміртек тотықтары 200реттен жоғарлағаны туралы екі рет сөйледі. Бұл жағдайға халық ашуланып, ауаны тазарту үшін шұғыл шара қолдануын талап етті. Сол себептен қала әкімшілігі дәрігер өзінің өкілеттілігін асырғаны үшін және халық арасында үрей тудырғаны үшін сотқа талап жазады. Сот талапты қабылдамады, дәрігердің әрекетін заңды деп шешті. Бұл жағдайда заң бұзушылық болды ма?
3 есеп
Жергілікті газеттерде облыс аумағында туберкулез ауруының таралуы туралы және соңғы жылдары бұл аурудың көбеюі жайында жиі-жиі хабарламалар жазылды. Сол себептен облыс әкімшілігінің басшыларының бірі бұқаралық ақпарат құралдарынан халықты қорқытуды тоқтатуын талап етті, жақындағы сайлауға жүгініп, кейбір қызметкерлерді жұмыстан босатумен қорқытады. облыс әкімшілігінің қызметкеріның ісі дұрыс па
4 есеп
Қалалық денсаулық сақтау департаменті дәріхананың жұмысын тексеру барысында кейбір дәрі-дәрмектер сақтау уақыты өтіп кеткеннен кейін сатылғаны үшін мекемені жабу туралы басшысын ескертіп, жеке дәріхананың басшысына сотқа шағымданды. Департамент шешімін дәріхана басшысы қайта шағымдады, себебі оның ойынша департаменттің жеке мекеменің ісіне араласуына құқығы жоқ және өзінің әрекеттерімен дәріхана басшысының құқығын бұзды. Департамент ісінің заңды негізі бар ма?
5 есеп
Жоғарғы медициналық оқу мекемесінің кафедралар және клиника қызметкерлері халыққа ортопедиялық - стоматологиялық қызмет көрсету үшін коммерциялық ұйым құрып, тіркеді. Олардың жұмысын тексеру барысында оқу орнының басшылығына лицензия берілмеген жақтық-бет хирургиясымен айналысатыны белгілі болды. Коммерциялық ұйым қала әкімшілігінің бұйрығымен жабылды. Бұл шешімнің негізі заңның қандай бұзушылықтарына жүгінді.
6 есеп
Қалалық тері-венерологиялық диспансеріне екінші рет сифилис ауруы бар ер адам жүгінді. Бірақ оны стационарда орын жоқ деп және дәрі-дәрмектің жоқтығынан емдеуге қабылдамады. Сонымен қатар бөлімше меңгерушісі ауруға жеке тәжірибеге рұқсатын және лицензиясын көрсетіп, жеке тәртіпте емделуге ұсынды. Заң бұзушылық бар ма?
7 есеп
13-жастағы қыз тері диспансерінде псориаздан емделді. Дәстүрлі әдіспен емдегеннен ешқандай пайдасы болмағасын, дарігер жанадан шыққан емдік құрал бар екенін және оны жағымды жағынан ұсынылып, жіберілгенін айтады, бірақ фармкомитет рұқсатын бермеген. Дарігер сол емдік затын қолдану үшін қыздың ата-анасынан жазбаша келісім алады. Бірақ қосалқы жағдайдан кейін дәрігердің атына шағым түскеннен кейін әкімшілік жазаға тартылды. Дәрігер заңның қандай ережесін бұзды?
8 есеп
4 жастағы баланың диагнозы дұрыс қойылмай, бір жыл бойы дәлме-дәл емес ем жүргізілген. Арнайы емдеу мекемесінде баланы тексергеннен кейін диагнозы қойылды: церебральный арахноидит. Содан кейін дұрыс ем жүргізіле бастады, бірақ сол уақытқа дейінгі емнен балада гидроцефалия пайда болып, ол мүгедек болып қалды. Міндеттерін немқұрайды атқарып, баласын мүгедек етіп қойғандары үшін баланың анасы дәрігерлерге шағымданып прокуратураға жүгінді. Ол кінәлілерді жазалап, мүгедек баласын емдеуге емдегені үшін материалдық және моралды шығынын өтеуін талап етті. Тағайындалған сот-медициналық сараптама комиссиясы диагностикада, яғни емдеу барысында да ақаулар барын бекітті. Сол себептен сот емдеуші дәрігерді кінәлі деп, 2 жыл бас бостандығынан шартпен айыруды шешті, бөлімше меңгерушісін қызметтен босату шешімін шығарды. Бірақта моралдық және материлдық шығын келтіргеннін өтеуге бас тартылды, себебі дәрігерлер қылмыстық және әкімшілік жазаларын алды.
Келтірілген залалды өтеу үшін қойылатын талаптардың құқықтық негіздерін атаңдар?
ОҚЫТУШЫНЫҢ ЖЕТЕКШІЛІГІМЕН СТУДЕНТТІҢ ӨЗ БЕТІНШЕ АТҚАРАТЫН ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Тақырыбы: "Денсаулық сақтау жүйесіндегі жергілікті өзін-өзі басқару органдарының рөлі"
Сағат саны: 2
Курсы: 1
Мамандығы: 051101 – Мейірбике ісі мамандығы
Құрастырған : оқытушы Н.Т.Какимжанова
Астана, 2012 ж.
1.Тақырыбы: Денсаулық сақтау жүйесіндегі жергілікті өзін-өзі басқару органдарының рөлі.
2.Мақсаты: тақырыпты оқып-үйрену ҚР мемлекетін басқаруды, сондай-ақ ҚР денсаулық сақтау жүйесін, атқарушы жүйе шеңберінде мемлекеттік билікпен таныстырады. Денсаулық сақтау жүйесі республикалық және жергілікті маңызы бар органдардан тұрады. Бұл мәселелерді қарастыру құқықтық және әлеуметтік мемлекеттегі денсаулық сақтауда жергілікті өзін-өзі басқару органдарының рөлін білу үшін қажет.
3.Оқыту мақсаты: Студенттерде денсаулық сақтау жүйесі туралы нақты түсінік болуы, оның ішінде денсаулық сақтауда жергілікті өзін-өзі басқару органдарының рөлі туралы ұғым қалыптастырып, алған білімдерін тәжірибелік сабақтарда қолдану. Жұптасып жұмыс жасауға дағдылану, алынған білімдерін бекіту. Жұптасып жұмыс жасау барысында берілген уақыт ішінде сұрақтарға толық жауап беру және жұптың жауабын толықтыра білу .
4.Өткізілу түрі: жұптасып жұмыс жасау.
5.Тақырып бойынша тапсырма:
18.09.2009 ж. «Денсаулық қорғау және денсаулық сақтау жүйесі» ҚР кодексін үйрену. Сабақ үстінде төменде көрсетілген материалдармен жұптасып жұмыс жасау.
1 жұп.
1. «Денсаулық қорғау және денсаулық сақтау жүйесі» ҚР кодексіне жалпы мінездеме.
2. Глоссарий түрінде 10-нан кем емес түсініктемелер жазу.
2 жұп.
1. Денсаулық сақтау жүйесінде үкіметтің өкілеттілігі.
2. Халықтың денсаулығы ұғымына түсінік беру.
3 жұп.
1. Денсаулық сақтау жүйесіндегі жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттілігі.
2. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттілігі ұғымын ашып жағдайлық есеп құрастыр.
4 жұп.
1. «Денсаулық қорғау және денсаулық сақтау жүйесі» ҚР кодексіне және конституцияға жүгіне отырып, талдау жасау.
2. Науқастың құқығы деген ұғымға анықтама беру.
5 жұп.
1. тақырып бойынша кем дегенде 10 түсінікті қолданып кроссворд құрастыру.
2. ҚР –да денсаулық сақтау жүйесі деген ұғымға анықтама беру.
6 жұп.
1. Денсаулық сақтауда ҚР мемлекеттік саясаттың жүзеге асырылуының қағидалары.
2. тақырып бойынша кем дегенде 7 түсінік қолданып тест құрастыру.
7 жұп.
1.Мемлекетпен ұсынылатын тегін медициналық көмек көрсетуге кепіл беру.
2. «Мемлекетпен ұсынылатын тегін медициналық көмек көрсетуге кепіл беру»азаматтар категориясы және аурулар бойынша кесте құру .
8 жұп.
1. Медициналық қызметтің түсінігі және түрлері.
2. «Медициналық көмек көрсетудің түрлері»кесте құру.
6.Таратылатын материал: жағдайлық есептер
7.Әдебиет:
Негізгі:
1. Сапарғалиев Г.С. Мемлекет және құқық негіздері, Алматы ,Жеті Жарғы
1997 жыл
2. Оспанов К.И Құқық негіздері, оқу құралы Алматы, Жеті Жарғы.
2007 жыл .
3. Тұрлаев П.Р. Мемлекет және құқық негіздері, Қарағанды АРКО баспасы 2004 ж.
4. ҚР Конституциясы 1995 ж. өзгерістер мен толықтырулар 2008 ж. 1 қаңтарында енгізілген.
28,29 баптар
5. ҚР Конституциясының түсіндірме сөздігі.
6. «ҚР зейнетақымен қамтамасыз ету» Заңы 1998 жыл.
Қосымша:
1«Жалпы құқық теориясы». "Құқықтану" мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған оқулық , А.С. Пигалкина 2-ші баспа, толықтырды МГУ 1996 жыл. 1998 жыл.
2.«Құқықтық жалпы оқу ұйымдастырушыларына көмек ретінде құқықтық жалпы оқуды ұйымдастыру және өткізу» орындады Р.К. Баймурзаева 2-ші қосымша баспа Алматы Жеті Жарғы 1996 жыл .
3. «Мемлекет және құқық». Алексеев С.С. Н-курс. Москва 1994 жыл
4. «Құқық теориясы» Алексеев С.С. Москва 1994 жыл.
5. «Құқықты не және қалай реттейді» Пратасов В.С.оқу құралы М. 1995 жыл.
6. «ҚР конституциялық құқығы» Г. Сапарғалиев Алматы Жеті Жарғы 2005 жыл.
8.Бақылау: бақылау жұмысының сұрақтары
1. Денсаулық сақтау жүйесіндегі мемлекеттік саясаттық негізгі бағыттарын анықтаңыздар.
2.Денсаулық сақтау жүйесіндегі мәслихаттың алатын орны?
3.Әкімдіктің Денсаулық сақтау жүйесіндегі құзіреттілігін көрсету.
4.ҚР денсаулық сақтау жүйесіне кесте құру
5.Мемлекеттік медициналық жәрдемнің негшізгі кепілдеріне анықтама беру.
Таратылатын материал: 1 есеп
Хирург дәрігері алты жыл бойы мамандығы бойынша жұмыс болмауына байланысты медициналық іскерлікке байланысы жоқ бизнеспен айналысты. Орын пайда болғаннан кейін оған жұмыс берілмеді.
Бұл шешім дәйекті ме? Дәйектің құрылу негізі?
2есеп
Н есімді азаматша күйеуімен бірге Венгрияда болып, сол жақтан медицина факультеті университетін аяқтап, мамандандырылғанын растайтын сертификат алып ҚР-на келеді. Бірақ оны Ресейде жұмысқа қабылдамайды. Медициналық жоғарғы орында қайта емтихан тапсырып, аттестациядан өтіп, дәрігерлік іспен айналысуға рұқсат беретін лицензия алып келуін ұсынды.
Бұл адам құқығының бұзылуына жатады ма?
3есеп
Педиатрия факультетінің 4 курс студенті балалар емханасының инфекциялық бөлімшесіне мейірбике болып қызметке орналасты. Бірақ оның қарсыласы - медициналық училищесінің түлегі, аурухана әкімшілігінің шешіміне, аяқталған жоғары білімі жоқтығынан мейірбикелік қызметпен айналыса алмайды және арнайы мейірбикелік дайындықтан өтпегенін себепке ала отырып шағымданды.
Осы шағым негізделді ме?
4есеп
Алынған сертификатқа және заңды тәртіпте берілген лицензияға сәйкес, К дәрігері жыл бойы урологиялық науқастарды қабылдаумен айналысты. Бірақ мамандар көрсеткен дәйектерді негіз етіп, өз ісінде жақсы маман емес деп жазылған арыздың негізінде, қалалық департаменттің басшысы дәрігер К-ны лицензиядан айырды.
Бұл іс заңды ма? Осындай сұрақтарды шешуге кімнің құқығы бар және шешімді өзгертуге болады ма?
5есеп
63 жастағы науқас Р, бас дәрігерге емдеуші дәрігерді ауыстыру туралы сұраныс жасап өтініш жазды. Өз өтінішінде емдеуші дәрігердің алаңсыз, қайырымсыз, өзінің міндеттеріне немқұрайлы қарайтынын айтады. Бас дәрігер оның қызметкерлерінің жұмысы көп болғандықтан әр науқасқа мұқият қарай алмайтындығын айтып, жеке тәжірибелікпен айналысатын дәрігерге баруын ұсынды.
Бұл туралы денсаулықты қорғау туралы заңында не делінген?
6есеп
Орталық аурухананың хирургиялық бөлімшесінің аға мейірбикесі дәріхана меңгерушісімен келісіп алып, бөлімшеге дәрі-дәрмектер алады, ешкімге айтпай үйіне 8қорап дәрі түріндегі фенамин және 20 капсул морфин ампуласын алып кетеді. Бұны көршілерге шұғыл медициналық көмек көрсетуге ниеті бар деп түсіндіреді.
Бұл қылмыстық әрекет болып табылады ма?
7есеп
Қыстың -26°С суығында далада ер адам табылды, сыртқы көрінісі бойынша тұрғылықты үйі жоқ адамға ұқсайды. Көрген адам жедел жәрдем шақырды. Келген дәрігер шарап иісін сезіп, тексеру барысында ешқандай жарақат және ауруы болмағандықтан, оны айықтырғышқа жөнелту үшін полиция қызметкерлерін шақырды. Полиция қызметкерлернің алкогольмен қатар тынысы өте баяу және ессіз жағдайда жатқанына көздері жетеді. Сондықтан оны айықтырғышқа акетпей, ауруханаға апарып медициналық көмек көрсетулерін талап етеді. Дау 30 минутқа жалғасып, сонында ер адамды ауруханаға жеткізеді, ал танда ол қайтыс болды. Сот-медициналық сараптама жасалынып, орташа мас болу дәрежесінде төмен температураның әсерінен өлім болды делінген. Жедел жәрдемнің іс-әрекеті қылмыс белгілері ретінде қаралады ма? Бұл жағдайда ол не үшін жауапкершілікке тартылады?
8есеп
Перзентханада жедел ішек инфекциясының пайда болу себебінен 37 бала ауырып, екеуі қайтыс болды. Сараптама комиссиясы санитарлық нормалардың және эпидемияға қарсы режимдердің, яғни перзентхана ішіндегі жөндеу жұмыстарының нашарлығы, жиі ыстық судың болмауы, сондай-ақ 2 көрші перзентхананың жабылуына байланысты бір мезгілде босанушы әйелдердің көп мөлшерде перзентханаға түсулері, балаларды тамақтандыру режимдерінің бұзылуы және басқа жеткіншіліктер үшін өрескел бұзушылықтарды анықталды. Осының барлығы ауруханада ішкі инфекцияның пайда болуына әкеп соқты. Тексеру нәтижесінде бас дәрігердің бірнеше рет жергілікті әкімшілік органдарына аурухананы жөндеу және санитарлық эпидемиологиялық режимдердің бұзылу салдарынан қауіп туғанын ескерткені анықталды.
Болған іс үшін кім және не үшін жауапкершілікке тартылады?
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/gestacionnij-saharnij-diabet-predraspolagayushie-faktori-k-raz.html | Гестационный сахарный диабет. Предрасполагающие факторы к развитию во время беременности. Клиника, диагностика, принципы диспансеризации, особенности ведения родов и послеродового периода | Гестационный сахарный диабет. Предрасполагающие факторы к развитию во время беременности. Клиника, диагностика, принципы диспансеризации, особенности ведения родов и послеродового периода
ФГБОУ ВО «Алтайский государственный медицинский университет»
Министерства здравоохранения Российской Федерации
Алтайский государственный медицинский университет министерства здравоохранения Российской Федерации
Зав. кафедрой: д.м.н., проф. Ремнёва О.В.
Куратор: КМН, Лебедева Е.И.
Выполнил: студент 413 группы ИКМ
Турсунова У.А.
УИРС НА ТЕМУ:
Гестационный сахарный диабет. Предрасполагающие факторы к развитию во время беременности. Клиника, диагностика, принципы диспансеризации, особенности ведения родов и послеродового периода.
Барнаул, 2023
СОДЕРЖАНИЕ
ОПРЕДЕЛЕНИЕ……………………………………………………………
3
ФИЗИОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ УГЛЕВОДНОГО ОБМЕНА ВО ВРЕМЯ БЕРЕМЕННОСТИ…………………………………………...
4
ДИАГНОСТИКА…………………………………………………………..
6
ВЛИЯНИЕ БЕРЕМЕННОСТИ НА ТЕЧЕНИЕ САХАРНОГО ДИАБЕТА…………………………………………………………………. |
http://engime.org/psihologiya-filimini-salalari-v2.html | Психология ғылымының салалары | Практикалық жұмыс №1
Психология ғылымының салалары
1 Заманауи психологияның салалары
Психологиялық ғылымның салалары (іргелі және қолданбалы)
Психология психикалық құбылыстардың пайда болу және қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін, яғни адамдардың жан-жүйесін зерттейтін сансалалы ғылым. Психологияның ерте заманнан бері келе жатқан ғылым, мұның даму тарихына екі жарым мыңдай жылдай болды.Оның дүниеге тұңғыш келген жері ежелгі Грекия. Психология атауы «псюхе»-қазақ тілінде «жан», «логос»- «ілім», «ұғым», «ой» деген гректің екі сӛзінен тұрады. Психика обьективті дүниенің субьективті бейнесі. Психикалық құбылыстар бізді қоршап тұрған сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының мидағы бейнесі. Олар ( түйсік, ой, елес, сезім, қабілет, мінез, т.б.) кӛпшілігімізге мәлім, тілімізде жиі кездесетін ұғымдар. Осылардың бәрін ғылыми тұрғыда психология ғылымы зерттейді.
Қазіргі кезеңдегі психология - қалыптасудың әр түрлі сатысында тұрған және тәжірибенің түрлі салаларымен байланысқан ғылыми пәндердің тармақталған жүйесін білдіреді. Әдетте, психология салаларын жіктеудің негізгі принципі деп әрекеттегі психиканың даму принципін айтады. Сондықтан психология салаларын жіктеудің негізі ретінде адамның іс-әрекетінің сан алуан түрлерін пайдаланады. Осының негізінде психологияның төмендегідей салалары бөлініп шығады:
Еңбек психологиясы - адамның еңбек ету әрекетінің психологиялық ерекшеліктерін, еңбекті ғылыми тұрғыда ұйымдастырудың психологиялық аспектілерін зерттейді және психология ғылымының жеке салалары болып табылатын бірнеше бөлімдерден тұрады: инженерлік психологиясы, авиация психологиясы, ғарыш психологиясы.
Педагогикалық психология - адамға білім және тәрбие берудің психологиялық заңдылықтарын зерттейді. Ол оқушылардың ақыл-ойы мен ойлау жүйесін, дағдыларын қалыптастырудың, олардың оқу материалдарын меңгеруі мен ұстаз-шәкірт арасындағы өзара қарым-қатынастарды реттеудің түйінді мәселелерін қарастырады. Педагогикалық психология келесі реттегі тармақтарға бөлінеді: а) оқыту психологиясы - дидактиканың психологиялық негіздерін, оқыту мен білім берудің негізгі әдістемелік мәселелерін, балалардың ақыл-ойын қалыптастыру сияқты өзге де мәселелерін зерттейді; ә) тәрбие психологиясы - гуманистік және әлеуметтік тәрбие мәселелерінің психологиясын зерттеп, оқушылар ұжымының, еңбекпен түзету педагогикасының психологиялық негіздеріне қатысты мәселелерді қарастырады.
Медициналық психология - дәрігердің іс-әрекетінің және аурудың мінез-құлқының аспектілерін зерттейді. Ол мынадай бөлімдерден тұрады: психикалық құбылыстардың мидың физиологиялық құрылымдарына қатынасын зерттейтін нейропсихологиядан; адамның психикалық әрекетіне дәрілердің әсер етуін зерттейтін психофармакологиядан; адамның денсаулығы мен оны нығайтуға арналған шараларды жүзеге асыру жүйесін, оның әдіс-тәсілдерін айқындайтын психопрофилактика және гигиенадан; адамның психикалық ауытқушылықтарын зерттейтін патопсихологиядан; психикалық ауытқушылықтары бар адамдардың өзіндік психикалық ерекшеліктерін зерттеп, психотерапевтикалық көмек көрсететін клиникалық психологиядан.
Заң психологиясы - құқыққа қатысты мәселелерді реттеу және оларды тәжірибе жүзінде қолданудың психологиялық мәселелерін зерттейді. Бұл салалар: сот психологиясы, қылмыс психологиясы, еңбекпен түзету психологиясы деп аталатын тармақтардан құралады, Сот психологиясы сот, айыптаушылар, куәлар, сот тергеуін жүргізу, олардан жауап алу тәрізді т.б. жайттардың психологиялық астарларын қарастырады. Қылмыс психологиясы қылмыскердің жеке басы мен оның зиянды әрекеттерінің сырын ашады. Еңбекпен түзету психологиясы тұтқындағы адамдарды сендіру не күштеп істету арқылы қайта тәрбиелеудің жолдарын қарастырады.
Әскери психологиясы - әскери әрекеттер кезіндегі адамның мінез-құлқын, басшылар мен олардың қарамағындағылар арасындағы қатынастардың психологиялық жақтарын, әскери азаматтардың отаншылдық қасиеттерін қалыптастыру, психологиялық насихаттың және кері насихаттың тәсілдерін және т.б. мәселелерді зерттейді.
Спорт психологиясы - спортшылардың іс-әрекетіндегі психологиялық ерекшеліктерін қарастырыды. Спорт жетекшілері мен бағынушылардың өзара қарым-қатынасын, оларды даярлаудың жағдайын, құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілуін, психологиялық даярлығын іздестіре келе, оларды жаттықтыру және күш-қуатын жинақтау деңгейін, жарыстарды ұйымдастыру, өткізу мәселелерінің психологиялық факторларын зерттейді. Әрбір ел мен халықтың спорт өнеріндегі ерекшеліктерін де ескере отырып, оларды жаттықтыру міндеттері анықталады.
Психология тармақтарын жіктеудің негізі ретінде дамудың психологиялық аспектілерін алуға болады. Бұл жағдайда даму принципі пайдаланылады. Енді психология салаларының келесі қатарын қарастырамыз:
Даму психологиясы - әр адамның жасына байланысты психикалық заңдылықтарын, ерекшеліктерін, тұлғаның психологиялық қасиеттерін және әр түрлі психикалық үрдістердің онтогенезін зерттейді. Бұл сала келесі реттегі тармақтардан құралады: балалар психологиясы, жеткіншектер психологиясы, жасөспірім психологиясы, ересек адам психологиясы және геронтопсихология. Осы сала оқыту мен ақыл-ойдың дамуын және олардың өзара байланысы мен іргелі мәселелерін зерттеп, оқыту ісіндегі адамның ақыл-ойын, сана-сезімін жетілдірудің тиімді жолдарын түрлі әдістер арқылы өрістетуге болады деген мәселелерді қарастырады [5, 24 б].
Арнайы психология. Бұл адам дамуының бірқалыпты даму жолынан ауытқуын, ми ауруына шалдыққандардың психикалық күйзелістері мен осы саладағы әр қилы аурулардың себептерін қарастырады.
Арнайы психологияның мына тармақтары, атап айтқанда: олигофренопсихологыя - ми зақымы ауруымен туған адам психологиясының дамуын, сурдопсихология - саңырау не керең болып туған балалар психикасын, тифлопсихология — нашар көретіндер мен соқырлардың психологиялық дамуын зерттейді.
Салыстырмалы психология — психиканың филогенетикалық түрлерін қарастырады. Мұнда адам мен хайуанаттар психикасын салыстыра отырып зерттейді. Олардың психикасындағы айырмашылықтары мен ерекшеліктері ажыратылады. Бұл саланың жануарлар психологиясын зерттейтін тармағы әрбір түр мен тектің, олардың тобындағы жан-жануар, жәндіктердің құлқын, әр қилы механизмдерін қарастырады. Мысалы, өрмекші, құмырсқа, ара, ит, құс, жылқы және маймылдың психикасы едәуір деңгейде зерттелген.
Әлеуметтік психология - адам мен қоғам арасындағы қатынас мәселелерімен айналысады. Бұл сала адамдардың белгілі бір негізде ұйымдасқан топтары мен кездейсоқ топтары арасындағы өзара қарым-қатынастағы психологиялық құбылыстардың сырын зерттейді. Қазіргі кезеңде әлеуметтік психология қарқынды түрде дамуда. Әсіресе саяси, экономикалық қоғамның күрделі мәселелері. Сонымен қатар үлкен, ірі топтардағы психологиялық-әлеуметтік жағдайлары. Бұл мәселелердің құрамына жалпы бұқаралық байланыстар: радио, теледидар, баспасөз т.б. кіреді.
Қоғамдағы адамның қасиеті мен әлеуметтік-психологиялық орны. Азамат - әлеуметтік психологияның зерттеу объектісі. Осы ретте олардың жоғарыда аталған топтарда қандай рөл атқаратыны және соларға бейімделу ерекшеліктерін зерттейді. Сондай-ақ, қоғамдағы азаматтың өзін-өзі бағалай білуін, оның ұстамдылығы мен бағыт-бағдарын, ұжымшылдығы мен өзімшілдігін, тұрақтылығы мен болжампаздығын зерттеуге мән беріледі. Әлеуметтік психологияның тармақтары, яғни этностық психология, ұлт психологиясы және дін психологиясы әлеуметтік өмір тынысын жан-жақты қамтиды.
Басқару психологиясы адам әрекетін тиімді түрде ұйымдастыру, басшылық ету ретінде қарстырылып, ұйымдастырудың белгілі бір мақсатын шешуге бағытталады. Сонымен қатар, басқару ісінің әлеуметтік-психологиялық мәселелерін шешу, басқарушы қызметтің және оған қойылатын талап-тілектерін ескеру, басшы қызметкердің тұлғалық қасиеті мен басқару тәсілін дұрыс жолға қою мәселелерін қарастырады.
Көркем, әдебиет пен ғылыми-шығармашылыққа қатысты психология. Соңғы кездерде зерттеле бастаған сала. Бұл салада шығармашылық адамның жасампаздық қызметі, өзіндік ерекшеліктері, белсенділігі айқын көрініп, ғылыми жаңалықтарды ашудағы ішкі түйсігі, сезімдік рөлі т.б. сипаттары зерттеледі. Бұл сала бойынша әсемдікті қабылдау және оның адам жан дүниесін байытуға ықпал ету факторлары туралы мәселелер қарастырылады. Психологиялық аспектілерді қазіргі замандағы маңызды мәселелер ішінен (бейбітшілікті сақтау үшін күрес, қоршаған ортаны қорғау, ғарышты меңгеру жэне т.б.); адамдардың күнделікті өміріндегі сауалдардан (тұлғалар арасындағы дау-дамайларды шешу, эмоционалдық күйден шығару және т.б.) байқауға болады. Бұл табиғи құбылыс, өйткені бұл мәселелер қалайда болмасын адамға қатысты, мұндай кезде бізді алдымен оның психикасы қызықтырады.
Жалпы психология, пәні психологияның жалпы теориялық ұстанымдары мен маңызды әдістері туралы ғылыми ұғым береді. Қарастыруға ыңғайлы болу үшін, бұл ұғымдар үш негізгі дәрежелерге біріктіріледі: психикалық үрдістер, психикалық күйлер және психикалық қасиеттер, немесе ерекшеліктер, тұлғалар.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/el-farabi-azu-atindafi-ou-edistemelik-keshen-str-1-iz-62.html?page=17#Анықтау__органының_бастығы,_оның_өкілеттіліктері_ҚІЖК-нің___66 | Анықтау органдары, олардың міндеттері мен өкілеттілігі. Анықтау | Анықтау органдары, олардың міндеттері мен өкілеттілігі. Анықтау
органының бастығы. Анықтаушы
.
Анықтау деп заңда көрсетілген өкілетті
мемлекеттік органдарының қылмыстардың алдын-алу және жолын кесуғ қылмыс
жасаған адамдарды табу, қылмысты ашу мақсатында жедел-іздестіру шаралары
мен тергеу әрекеттерін қамти қолданып жүргізілетін қызметін айтамыз
.
Анықтау
органдарының міндеттері ҚІЖК 65-бабының 7-бөлігінде көрсетілген:
қылмыстық белгілері мен
қылмыс жасаған адамдарды табу, қылмыстардың
алдын-алу және кесу мақсатында жедел-іздестіру шараларын және басқа да
іс жүргізу амалдарын қолдану;
алдын-ала тергеу жүргізу міндетті істер бойынша кідіртуге болмайтын тергеу
әрекеттерін және жедел-іздестіру шараларын орындау;
алдын-ала жүргізу міндетті емес істер бойынша анықтау қызметін орындау;
ҚРҚІЖКтің 288-бабында көзделген жағдайларда алдын-ала тергеу жүргізу.
Осы міндеттерді орындауды қамтамасыз ету мақсатында анықтау
органдарына сай өкілеттіліктер берліген:
жедел-іздестіру шараларын жүргізу;
алдын-ала тергеу жүргізу міндетті істер бойынша заңда көзделген тәртіппен кідіртуге
болмайтын тергеу әрекеттерін орындау;
алдын-ала тергеу жүргізу міндетті істер бойынша толық
көлемде анықтау қызметін
жүзеге асыру;
заңда көзделген жағдайларда алдын-ала тергеу жүргізуді жзеге асыру.
Анықтау
органының бастығы,
оның өкілеттіліктері ҚІЖК-нің
66-
бабында жазылған. Осы бапқа сәйкес анықтау органының бастығына анықтау
қызметінің түріне байланысты шараларды қолдану өкілеттігі берілген.
ҚРҚІЖКтiң
285-бабында
көзделген қылмыстар туралы iстер бойынша
сотқа дейiнгi iс жүргiзу барысында анықтау органы бастығының өкiлеттiгiне
өз құзыретiнiң шегiнде Бас басқарманың (Департаменттiң), басқарманың,
бөлiмнiң, бөлiмшенiң және анықтау органының
өзге де бөлiмшелерiнiң
бастықтары ие болады.
әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен
стр. 14 из 62
Анықтау органының бастығы қылмыстың белгiлерi мен оны жасаған
адамдарды анықтау, қылмыстарды болдырмау және жолын кесу мақсатында
қажеттi қылмыстық iс жүргiзу және жедел iздестiру шараларын қолдануды
ұйымдастырады. Жедел-іздестіру қызметінің қылмыстық істі дұрыс шешу
үшін
маңызы болатын, нақты деректері бар нәтижелерін қылмыстық іске
қосу үшін қылмыстық іс жүргізуші органның талап етуі бойынша не өз
бастамасымен ҚРҚІЖКтің
130-бабында
белгіленген тәртіппен жібереді.
Анықтау органының бастығы алдын ала тергеу органдары тергейтiн
қылмыстар туралы iстер бойынша:
1)
кезек күттiрмейтiн тергеу әрекеттерiн жүргiзудi қамтамасыз етедi;
2)
прокурордың, тергеушiнiң тапсырмаларын,
оның iшiнде жекелеген
тергеу және өзге де әрекеттер жүргiзу туралы және жәбiрленушiлердi,
куәларды, қылмыстық сот iсiн жүргiзуге қатысушы басқа да адамдарды
қорғау
шараларын
қолдану
туралы
тапсырмаларын
орындауды
ұйымдастырады;
3)
соттың тапсырмаларын орындауды ұйымдастырады.
Сотқа дейiнгi iс жүргiзудi анықтау органдары жүзеге асыратын
қылмыстар туралы iстер бойынша анықтау органының бастығы
анықтаушылардың iс-әрекеттерiнiң уақтылылығына
және заңдылығына
бақылау жасайды және:
1)
олардың iс жүргiзуiндегi iстердi тексеруге;
2)
жекелеген тергеу және өзге де iс жүргiзу әрекеттерiн жүргiзу,
айыпталушы ретiнде тарту, қылмысты саралау және айыптаудың көлемi
туралы, iстердi (материалдарды) бiр анықтаушыдан екiншiсiне беру туралы
нұсқау беруге;
3)
анықтауды бiрнеше анықтаушыға тапсыруға;
4)
қылмыстық iс қозғауға және iстi өзiнiң жүргiзуiне қабылдап не
жекелеген iс жүргiзу әрекеттерiн орындай
отырып анықтауды жеке-дара
жүргiзуге құқылы.
Анықтау органының бастығы қылмыстық iс қозғау немесе оны қозғаудан
бас тарту, тiнту жүргiзу және мүлiкке тыйым салу туралы, айыпталушыны
қызметiнен шеттету, айыпталушыға (сезiктiге) қатысты қамауға алу түрiндегi
бұлтартпау шараларын таңдау, өзгерту немесе тоқтату туралы, iс бойынша iс
жүргiзудi қысқарту, тоқтата тұру,
жаңғырту қамауға алынбаған
айыпталушыны (сезiктiнi) стационарлық сот-медициналық немесе сот-
психиатриялық сараптамалар жүргiзу үшiн медициналық мекемеге жiберу,
айыпталушыны (сезiктiнi) қамауда ұстау мерзiмiн ұзарту туралы,
айыпталушыны этаппен жөнелту, оған iздеу
жариялау туралы қаулыларды
бекiтедi; қылмыс жасады деп күмән келтiрiлген адамдарды ұстау туралы
хаттаманы, айыптау хаттамасын бекiтедi; қылмыс жасауға жағдай туғызатын
жағдаяттарды жою жөнiнде шаралар қолдануды қамтамасыз етедi;
прокурорға айыптау хаттамасымен бiрге қылмыстық iстi жолдайды.
Анықтау органы бастығының қылмыстық iстер жөнiндегi нұсқауы
анықтаушының дербестiгiн, оның ҚРҚІЖКтiң
67-бабында
белгiленген |
http://engime.org/majtpasli-ajiman.html | Мұңайтпасұлы, Қажымұқан | Мұңайтпасұлы, Қажымұқан
Қажы Мұқан Мұңайтпасұлы — Қазақ халқының тарихындағы тұңғыш кәсіпқой балуан. Тұтас ғұмырын күрес өнеріне арнап, ұланғайыр жері мен өршіл халқын бірінші болып өзге жұртқа паш еткен, өзінен бұрынғы қандастары баспаған топырақты басып, көрмеген елді көріп, өзге қазақ тақпаған алтын, күміс медальдарды мойнына тұңғыш ілген Қажы Мұқан бабамыз.
Орасан күштің иесі, күрестің бірнеше түрінен әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы! Теңдессіз өнерімен жер шарын аралаған, 28 мемлекетте күреске түсіп, 56 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты ХХ ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды. Ресейдің балуандар тобында Қажымұқаннан күші асқан ешкім болмағанын да айтуға тиіспіз. Дүние жүзінің чемпиондары Иван Поддубный, Иван Шемякин, Алекс Аберг, Иван Заикин, Георг Лурих, Георг Гаккеншмидт, Поль Понс, Вейланд Шульц сынды жампоздармен қатар жүру, боз кілемдегі айқастарда осы балуандарды шетінен жығып, бәйге алу — сол заманда нағыз ерлік еді. Ол кезде империяның буына семірген Ресей күресінің қожайындары қазақты шын мәнінде менсінбеуші еді. Қажымұқан сондай ортада намысын жатқа берген жоқ. Кеудесін ешкімге бастырмады. Күрес қожайындарының, төрешілердің сан мәрте әділетсіздігіне белі бүгілмеді, еңсесі түспеді.
Өмірі
Тарихи деректерге сүйенсек ол 1871 жылғы 7 сәуірде Ақмола уезі, Сарытерек болысына қарасты Жәдік деген жерде дүниеге келген. Кейбір зерттеулерде, оның 1883 жылы туғандығы айтылады. Қажымұқан кедей шаруаның баласы болғандықтан, орыс байларына және дәулетті адамдарға жалданған. Сөйте жүріп, күреске түсіп, той томалақтарда елге көрініп, бала балуан деген атқа ие болған. Былай басталатын өлең жолдары оның сал-серілігінен де хабардар етеді:
Атандым Мұқан палуан, бала жастан.
Ішінде күштілердің болдым астам.
Талай-талай жерлердің дәмін татып,
Өтті дәурен осылай біздің бастан
Сонда сол циркте жеңген палуан, ең соңында жеңген палуан мен Қажымұқан күреске түседі. Оны жыға алмайды, дегенменен халық арасына танылады. Злобин деген цирктің қожасына ұнайды да, бұл жаңағы барлық зерттеулерде жазады ол «Ваня ағай» деген атақты алғашқы кәсіби Санкт-Петербордағы мектепті ашқан атақты Лебедевке хат жазып жібереді. Сол арқылы ол сол жаққа барады. Сол жақта үш жылдай дәріс алады. Содан кейінгі өмірі Қажымұқанның үлкен өрісте болады, биіктей түседі жылдан жылға.
Талас аға жалғайды. Сонда ол орыстың көптеген палуандарымен танымсып, дос болады. Олардың ішінде Иван Поддубный, Иван Шемякин сияқты мықты мықты дүние жузіне белгілі жауырыны жерге тимеген, Иван Зайкин тәрізді балуандар бар, Шульц деген палуан осылармен тек қана күресіп қана қойған жоқ, рухани жағынан жақындасып, ұзақ жылдар дос болды.
Қажымұқанның тұңғыш рет әлемдік деңгейде көрінген шағы — 1906 жыл. Алманияда өткен дүниежүзілік сайыста ол әлем чемпионы атанады. Бірақ орыс әкімшілігіне бұратана халықтың атын шығарған палуан онша ұнай қоймайды. Сол үшін де Қажымұқан орыс палуандарының атымен күресуге мәжбүр болды. Қажымұқанға неше түрлі лақап аттар беріледі. Сол кездегі саясат бойынша, бізде тек орыстар ғана емес, жапондықтар да күреседі деген жарнамалар жасалып, Қажымұқанды «Ямагата Мухунури» деген лақап атпен күрестіреді. Сонымен қатар, Мухан, «Иван Чёрный» сияқты лақап есімдері болған.
1909 жылғы халықаралық палуандар жарысына ол «Қара Мұстафа» деген атпен шыққан. Сөйтіп бүкіл дүние жүзіне Мұқанның неше түрлі лақап аттары тарай бастайды.
1910 жылы Мұқан тұңғыш рет Оңтүстік Америка құрлығына табан тірейді. Аргентинаның астанасы Буэнос-Айрес қаласында өткен еркін күрестен болған біріншілікте ол Америка чемпионы атанады.
1911 жылы Мұқан Мұңайтпасов Ыстамбулға барады. Сол кезеңде әлемде түрік палуандарынан мықты палуандар жоқ сияқты көрінетіндігі соншалық , ол жаққа орыс палуандары аяқ баспайтын-ды. Осы ретте намысқой Қажымұқан өзі түркі халқының өкілі ретінде Түркияға баруға бел буады.
Ол поляк қызымен отау құрған. Омбыда мешітке апарып, оған Бәтима деген ат беріп, мұсылман дініне кіргізген. Патша үкіметі құлаған соң, балуанның отбасы азамат соғысы мен аштықтың салдарынан біраз сергелдеңге тап болады.
1937 жылы Қажымұқанның ізіне ІІХҚ қызметкерлері түсіп: «Бұл патшаның адамы, оның қолынан медаль алған, сыйлық алған сыбайласы» — деп қудалауға ұшыратады. Сол себепті Қажы Мұқан отбасын тастап, Түркістан мен Өзбекстанда бас сауғалайды. Өмірінің соңғы кезеңі Түркістан жерінде өтеді.
Ұлы Отан соғысы басталған кезде Қажымұқан ҚКСР Жоғарғы кеңестің төрағасы Қазақбаевқа жолығып, оған «Ел аралап, цирк өнерін көрсетсем, сол арқылы ақша тауып, майданға көмектессем» — деген ұсыныс айтады. Бұл ұсынысты үкімет қолдап, екі жылға жуық жүріп цирк өнерін көрсетіп, 100 мың сомдай ақша табады.
Егер ол өз заманында тәуелсіз елдің азаматы болса, оның Мұқан Мұңайтпасұлы деген шын есімі әлемдік спорт тарихында алтын әріптермен жазылар еді. Өмірінің 55 жылын күрес пен цирк өнеріне арнап, 50 шақты медальдің иесі болып, жеңіс тұғырынан түспеген дара тұлға — қазақтың нағыз хас батыры.
Ол 1948 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы, Бөген ауданы, Ленин туы колхозында қайтыс болды. Темірлан деген ауылда, қабырының басына ескерткіш орнатылған. Оның төрт әйелінен тараған ұрпақ Түркістан мен Ақмола өңірінде өмір сүруде.
Жетістіктері
Ең алғаш рет ірі табысқа Қажымұқан Харбин қаласында өткізілген Халықаралық турнирде қол жеткізеді. Мұнда ол бірінші орынға ие болып, өңіріне алтын медаль тақты. Кейбір деректерде бұл турнир 1905 жылы өтті делінеді. Белгілі басты оқиға — Қажымұқан «Жиу-Житсу» бойынша күресіп, турнирде бірде-бір рет жеңілмегені, үлкен алтын медаль жеңіп алғаны.
Харбин сапары Қажымұқанның даңқын аспанға көтереді. Енді оны «Маньчжурия» чемпионы деп атап кетеді, әрі «Мухинура» деген лақап ат беріледі. Қажымұқанның мұнан басқа да бірнеше лақап аттары болған. Солардың ішінде Октябрь революциясына дейін осы «Мухинура» деген лақап аты сақталып келді. Революцияға дейін ол қатысқан чемпионаттарды ұйымдастырушылар, сол замандағы жағымпаз баспасөз өкілдері, біресе «жапон» деп, біресе «маньчжур» деп, мүмкіндігінше «қазақ» екенін айтпауға тырысты. Мәселен, 1909 жылы Қажымұқан атақты эстон балуаны, әлем чемпионы Георг Лурихтың тобында күресіп жүреді. Лурих өз тобының жетекші балуандары жөнінде айта келіп, Қажымұқан туралы: «Шығыс ұлы жапон „Мухинура“ ол сирек кездесетін мықты балуан, күресте қайтпайтын бірбеттігі, далаға тән қайсарлығымен және ызақорлығымен ерекшеленеді» — деп жазған.
1910 жылы Америкаға, Еуропаға орыс балуандарының үлкен бір тобы аттанады. Сөз арасында айта кететін бір жайт, — бұл сапарда Қажымұқанға еріп, әйелі Надежда Николаевна Чепковская да бармақ болған. Бірақ аяғы ауыр болуына байланысты Португалия порты Лиссабонда кемеге көтерілуіне рұқсат етілмейді. Жергілікті тәртіп бойынша, екіқабат әйелдерді мұхит кемелеріне мінгізбейді екен. Қажымұқанның өзі Бәтима деп атап кеткен Чепковская цирк актрисасы болған, әрі ерінің кәсіби күрестегі талай тамаша жеңістерін өз көзімен көрген.
Осы сапарда Америкаға барған балуандар бірнеше шағын топтарға бөлініп, әр жерде күреседі. Оңтүстік Американың ірі-ірі қалаларында күш сынасады. Олардың әсіресе Аргентина астанасы Буэнос-Айреске барған сапары сәтті болады. Қажымұқан бұл сапардан үлкен алтын медальмен оралады. Бірақ Қажымұқанның Америкада күрестің қай түрінен өнер көрсеткенін анықтаудың әзірше сәті түскен жоқ. Оның Американың еркін күрес түрі бойынша сайысқа түсу әбден ықтимал деген пікір бар. Себебі олай деуге негіз бар. Қажымұқан өзін әрқашан да еркін күрестен мықты сезінген де, франсузша күрестің техникасына шорқақтау болыпты.
Қажымұқан Оңтүстік Америкадан 1910 жылдың аяғына таман оралған сияқты. Олай дейтін себебіміз: ол 1910 жылдың желтоқсанында, 1911 жылдың қаңтарында Мәскеуде өткен Халықаралық чем¬пионатқа қатысады. Бұл жолы Қажымұқан Разумовтың, Шнейдердің, Иогансанның, Винтердің, Апполинның жауырындарын қысқа уақытта кілемге тигізген. Осы чемпионатта сол заманда аты дүрілдеп тұрған Циклоппен ұзақ алысады. Айқас 20 минутқа созылып, тең аяқталған. Чемпионаттың жетінші күні Қажымұқан Әлем чемпионы Лурихпен кездеседі. 20 минутқа созылған бұл қиын белдесу еш нәтиже бермей, тең аяқталады. Ертеңіне Лурих қазақ балуанын тағы да кілемге шақырады.
Белгіленген уақытта Лурих тағы да жеңіске жете алмайды. Әккі Лурих қулыққа көшеді, ақыры ақшаға сатылған төрешілер Лурих жеңді деп хабарлайды. Күресті тамашалауға жиналған көпшілік бұл шешімге келіспейтіндіктерін білдіріп, үлкен шу шығарады. Жарысты ұйымдастырушылар кілемді тастай қашады. Төрешілердің Қажымұқанға қарсы ойлап тапқаны — ол «жарыс ережесін бұзды» деген сылтау.
1911 жылдың сәуірінде Петербургте күреске қатысады. Бұл жолы чемпионатқа қатысушылар арасында Рауль де Раун мен Георг Лурих та болады. Әділетсіздік бұл жолы да Қажекеңнің алдынан шығады. Чемпионаттың жарты жолында баяғы әуен қайталанып, «жарыс ережесін бұзды» деп тағы да жарыстан шығарып тастайды. Петербург чемпионаты аяқталар-аяқталмастан, оны Польшаның астанасы Варшавада өтуге тиісті Халықаралық жарысқа шақырады. Осы жарыс жайында Бәтима жеңгей былай деп еске алады:
Бұл есте қаларлықтай аты шулы жарыс болды. Қажымұқан бұл жарыста Әлем чемпионы, атақты неміс балуаны Поль Абс, әлем және Ресей чемпионы Иван Яго, неміс балуаны Шульц сияқты шебер балуандармен белдесті. Алтын медальды бұл жолы ойламаған жерден неміс Шульц ұтып алды. Қажымұқан кеудесіне кіші алтын медальды тақты, күміс медальға Лубие ие болып, атақты Поль Абс қола медальды қанағат тұтты. Жарты жылдан соң Варшава біріншілігіне қатысу үшін біз Польша астанасына қайта оралдық. Сол кезде ұлымыз Халиолла кішкентай, жаңа ғана қаз-қаз басып жүрген кезі еді. Біз Халиоллаға бас-көз болсын деп, көршінің 16 жасар қызы — Жәмиланы ала келгенбіз. Қажымұқан бұл жолы да жүлделі орыннан көрінді. Одан жоғары орындарға чех Поспешил мен атақты Лурих ие болды. Осы жарысқа қатысқан Қытай алыбы Ли Хун Синг пен Лаубе Қажымұқаннан кейінгі орындарға ие болды. Чемпионат аяқталған соң, бәріміз ауылға, Омбыға оралдық. Ұмытпасам, осы жолы, не 1912 жылы, әйтеуір осы екі жылдың бірінде біз Қызылжар қаласына тоқтадық. Қазақ балуанының дәрежесі көтеріліп, Ресейдегі, шет елдердегі чемпионаттарда жақсы күрес көрсетіп жүргенін естіген қала тұрғындары, соның ішінде Қажымұқан жас кезінде жалшылықта болған көпес Григорий Масляков кісі жіберіп, үйіне шақырып, қонақ етті. Батыр балуанның болған жерлеріндегі күрес әңгімелерін қызыға тыңдап, көптеген сұрақтар қойды. Дастарханын жайып, сыйлы қонақтарын шақырып, Қажымұқанға, қасындағы біздерге үлкен сый-құрмет көрсетті. Мұның өзі байлығымен ғана масаттанып жүрген көпестен кедей шаруаның баласы, кешегі жалшысы, бойына біткен алып күшін, сарқылмас өнердің иесі, қазақ халқының мақтанышы Қажымұқанның Григорий Масляковтан биік тұрғанын халықтың алдында бір көрсетіп тастады. Қажымұқанның астына ат мінгізіп, маған 5 метр көк мақпал таза күмістен әшекейлеп жасаған редикюльді сыйға тартты. Біз қанша бас тартсақ та, көнбей қойды. «Бұл Қызылжарда болған кездеріңіздің естелігі болсын» деп бәйек болды. Біз Қызылжардан осылай аттандық. Сол жолы Қажымұқан үш айға жуық ел аралап, тойдумандарда болып, халқының арасында сайран салып жүрген.
Ақын жазушылар Мұқан туралы
Қара сөздің қадірін білетін қазақ «күш атасы» деп басқаны емес, Қажымұқанды атаған. Қажымұқан туралы қалам тербеген алаш қаламгерлерін түгендеп шығу да оңай емес.
Сәкен Сейфуллин, Сұлтанмахмұт Торайғыров, Кенен Әзірбаев, Нартай Бекежанов, Асқар Тоқмағанбетов, Әбділда Тәжібаев, Дихан Әбілев, Сапарғали Бегалин, Сәбит Мұқанов, Әуелбек Қоңыратбаев, Сырбай Мәуленов, Төлеген Айбергенов, Қадыр Мырзалиев, Ғафу Қайырбеков, Қалмақан Әбдіқадыров, Сәуірбек Бақбергенов, Жайық Бектұров, Әди Шәріпов, Зейтін Ақышев, Берқайыр Аманшин, Әлімқұл Бүркітбаев, Қапан Қамбаров, Төлеген Тоқбергенов, Мұхтар Шаханов, Жарасқан Әбдірашев, Бекен Әбдіразақов, Сабырхан Асанов, Аян Нысаналин, Құлбек Ергөбеков, Мамытбек Қалдыбаев, Захардин Қыстаубайұлы, Серік Байхонов, Жанболат Аупбаев, Әділғазы Қайырбеков, Әсия Беркенова, Есенқұл Жақыпбеков… Орыстың көрнекті ақыны Дмитрий Мартынов, белді жазушы Николай Анов… Аттары аталған бір-бір бәйтеректей ақын-жазушыларға спорт журналистерін қоссақ, Қажымұқан туралы қалам тербеген адамдардың шеті-шегі жоқ екенін бағамдар едіңіз.[1]
Қызықты мәліметтер
…1944 жылы осындай шоулармен жиналған 100 мың сомды — Қажымұқан осы қаржыға ұшақ сатып алып, оны Амангелді Иманов атымен атауды өтініп, Жеңіс қорына аударды. 29 қазанда мынадай жеделхат келді: «Оңтүстік Қазақстан облысы, Шәуілдір ауданы, Ақтөбе кол-зы, Мұңайтпасовқа. Қызыл Армияның Әскери күштеріне көрсеткен қамқорлығыңыз үшін менен сәлем және Қызыл Армиядан ризашылық қабылдаңыз, жолдас Қажымұқан. Сіздің тілегіңіз орындалады. Сталин».
Қажымұқан жерге жатқанда, оған денесінің үстіне тақтайлар орнатылып, сол тақтайлардың үстімен адамдар лық толтырылған жүк машинасы жүріп өтететін. Орнынын тұрған Қажымұқан ақсақал жүк машинасындағы адамдарды иығына отырғызып, жан-жағынан жармасып-жабысып мініп алған адамдармен оранып алған Алып құрметтеушліредің алдында әрлі-берлі жүретін
Қазақтың Қажымұқаны
Өз ұлтымен бірге жасайтын ұлы тұлғаның бірі әрі бірегейі Қажымұқан Мұңайтпасұлы екені дау тудырмаса керек. Орасан күштің иесі, күрестің бірнеше түрінен әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы! Теңдессіз өнерімен жер шарын аралаған, 28 мемлекетте күреске түсіп, 56 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты ХХ ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды. Ресейдің балуандар тобында Қажымұқаннан күші асқан ешкім болмағанын да айтуға тиіспіз. Дүние жүзінің чемпиондары Иван Поддубный, Иван Шемякин, Алекс Аберг, Иван Заикин, Георг Лурих, Георг Гаккеншмидт, Поль Понс, Вейланд Шульц сынды жампоздармен қатар жүру, боз кілемдегі айқастарда осы балуандарды шетінен жығып, бәйге алу – сол заманда нағыз ерлік еді. Ол кезде империяның буына семірген Ресей күресінің қожайындары қазақты шын мәнінде менсінбеуші еді. Қажымұқан сондай ортада намысын жатқа берген жоқ. Кеудесін ешкімге бастырмады. Күрес қожайындарының, төрешілердің сан мәрте әділетсіздігіне белі бүгілмеді, еңсесі түспеді.
Тау қопарар қайратымен, теңіз тасқынындай екпінімен алаштың боз кілемдегі байрағын күрес шыңының ұшар басына қадады. Қазақ жұртының Қажымұқанға жан теңгермейтіні алыптың ұлтқа жасаған өлшеусіз еңбегінен деп білуіміз керек. Қара сөздің қадірін білетін қазақ “күш атасы” деп басқаны емес, Қажымұқанды атаған. Қажымұқан туралы қалам тербеген алаш қаламгерлерін түгендеп шығу да оңай емес.
Сәкен Сейфуллин, Сұлтанмахмұт Торайғыров, Кенен Әзірбаев, Нартай Бекежанов, Асқар Тоқмағанбетов, Әбділда Тәжібаев, Дихан Әбілев, Сапарғали Бегалин, Сәбит Мұқанов, Әуелбек Қоңыратбаев, Сырбай Мәуленов, Төлеген Айбергенов, Қадыр Мырзалиев, Ғафу Қайырбеков, Қалмақан Әбдіқадыров, Сәуірбек Бақбергенов, Жайық Бектұров, Әди Шәріпов, Зейтін Ақышев, Берқайыр Аманшин, Әлімқұл Бүркітбаев, Қапан Қамбаров, Төлеген Тоқбергенов, Мұхтар Шаханов, Жарасқан Әбдірашев, Бекен Әбдіразақов, Сабырхан Асанов, Аян Нысаналин, Құлбек Ергөбеков, Мамытбек Қалдыбаев, Захардин Қыстаубайұлы, Серік Байхонов, Жанболат Аупбаев, Әділғазы Қайырбеков, Әсия Беркенова, Есенқұл Жақыпбеков… Орыстың көрнекті ақыны Дмитрий Мартынов, белді жазушы Николай Анов… Аттары аталған бір-бір бәйтеректей ақын-жазушыларға спорт журналистерін қоссақ, Қажымұқан туралы қалам тербеген адамдардың шеті-шегі жоқ екенін бағамдар едіңіз.
Қазақ спортында зиялы қауымның осынша көл-көсір махаббатына бөленген Қажымұқаннан басқа мықтыны таба алмайсыз. Жасы жетпістен асқан шағында екінші дүниежүзілік соғысқа арнап ұшақ жасатқан Қажымұқан біртуар балуан ғана емес, елін, жерін шексіз сүйген ер екенін дәлелдеді емес пе. Алланың берген табиғи күшімен, ғажап өнерімен ауыл-ауылды аралап тапқан қаражатын жетім-жесірге үлестіріп жіберіп, өзі ас-судан тарылып, жоқшылықтың тауқыметін тартқан мәрттігін қалай ұмытамыз.
Бір айта кететін жәйт, көрші Ресейде әлемнің бірнеше дүркін чемпиондары Иван Поддубный мен Иван Ярыгиннің, Беларусьте Александр Медведьтің құрметіне әлемдік деңгейдегі дәстүрлі күрес бәсекелері өтеді. Біз болсақ, күш атасы Қажымұқанның жүлдесі үшін ірі халықаралық турнир ұйымдастыра алмай келеміз. Қажымұқандай алыбы бар қазаққа бір жарыс ұйымдастыру неге тұрады. Спорттың басы-қасындағы азаматтар осыны ескерсе дейміз.
Қыдырбек РЫСБЕКҰЛЫ.
***
Сәкен СЕЙФУЛЛИН
ӨРДЕШ ТӨС, БІЛЕУ ДЕНЕ, ШОЙЫНДАЙ СОМ
…Күресте СССР-да жеке-дара –
Талай дәу қыла алмаған ешбір шара.
Еуропа, Азиядан асқандар да:
Поддубный, Ганс – Гауан, Қазбек Гара.
Ожар бет, қара мойын – бейне құлжа,
Қылар ед бір салса егер мылжа-мылжа.
Шалқиған жауырынды, бұжыр қара,
Еңгезер, үйелмен, дәу, тартқан – құжға.
Қалың бет, бура түсті қара нардай,
Жұп-жұмыр, жуан діңгек,
бойшаң дардай,
Өзге жұрт ергежейлі ол келгенде,
Айбынды жолбарысқа болар пардай.
Топшысы кере құлаш, бітім шалқақ,
Шалқиып малпаң басад, талтақ-талтақ.
Ұзақ жол керуеннің көшіндегі
Сияқты жампоз атан, басқан малтақ.
Нартай Бекежанов
ӨНЕРДІҢ БАР ӨЗІНДЕ АЛУАНЫ
Құдіретті қара күштің қаһарманы,
Балуанның бәрін жыққан жиһандағы,
Тізесін белдескеннен бүккен емес,
Чемпион жер жүзіне аталғалы.
Қаһары қаһарланса тасқан селдей,
Жоталы, жалпақ жоны асқар белдей.
Жетпістің жетеуіне жетсе-дағы,
Серпіні қаңтардағы серіпкен сендей.
Асқар ТоҚмаҒамбетов
ТІЗЕСІН БЕЛДЕСКЕННЕН БҮККЕН ЕМЕС
Иығы жонның жота асуындай,
Маң басқан нардың маңғаз басуындай.
Қайтпаған қайтпаса да қайсар күші,
Ертістің қайнап аққан тасуындай.
Он жігіт жаурынына жайласаң да,
Елу пұт білегіне байласаң да,
Былқ етпей бәрін жалғыз көтереді,
Үстінен пятитонка айдасаң да.
Сырбай МӘуленов
ҰЛ ТАРТЫП ТУСА ИГІ ЕНДІ ӨЗІҢЕ
Саусағы Алатаудың еменіндей,
Жотасы Қаратаудың кемеріндей,
Жүзінен шаттық, қайғы білінбейді,
Тұп-тұнық Қараөткелдің тереңіндей.
Ордадай омырауы алқа-салқа,
Жартастай бас терісі жаңқа-жаңқа,
Құлағы жымырайған жырым-жырым,
Қарыны бұлшық еттей қалта-қалта.
Тұтасқан мойны дала жондарындай,
Білегі жолбарыстың қолдауындай,
Гүрзідей қолдарының тегеуріні
Атасы Қобландының қолдарындай.
Ғафу Қайырбеков
БЕРІП КЕТКЕН ТАРИХҚА АТЫН МЫҚТАП
Мүлде сирек көк шөбі құба жонда,
Мүлде сирек бір қазақ жатыр ұйықтап.
Айтарсың – деп кейінгі сұрағанға
Беріп кеткен тарихқа атын мықтап.
Жандар ғой бұл шапағат жарық құшып,
Бар тұлғасын табиғат мол пішетін.
Ол есіңе түскенде халық түсіп,
Халық еске түскенде ол түсетін.
Қадыр Мырза Әлі
БҰЛШЫҚ ЕТІ ДАЛАНЫҢ
Көкорайда түрсе бабаң балағын,
Майдан қылдың кілемін сан қаланың.
Сен “Әуп!” – десең, түйілетін тас болып,
Бұлшық еті даланың.
Атып ұрмай қоймаушы едің кезенсең,
Сені көріп жер болатын ез еңсе.
Сен жығылсаң – далаң бірге жығылып,
Далаң жеңді – сен жеңсең.
Тау көтерсең – қарың сенің талмапты,
Сондай күшпен ата-бабаң мал бақты.
Саған арнап құйған шойын ескерткіш
Болмас сенен салмақты!
Тұманбай МолдаҒалиев
ҚАЙРАТЫМЕН АЙТҚАНДАЙ ЕЛІНЕ АҚЫЛ
Тау көтерген Қажекем кеудесімен,
Сөйтіп, талай тандырған елді есінен.
Сұңқар жігіт сұқтантты сұлуларды
Тұлпар мініп жастықтың кермесінен.
Белдескеннің бәрін де жыға берген.
Тең табылмай өзіне мына әлемнен.
Шауып өткен бір кезде кең даласын
Даңқ деген құламас құлагермен.
Төлеген Айбергенов
СӘЛЕМ САҒАН, КҮШ-АТАМ!
Заңғар таулар жотасын
Мен өзіңе ұқсатам.
Танымайтын атасын
Сәлем саған, күш-атам!
Күтіп талай батыр сын,
Деп тұрғанда белдесем,
Қалай сыйып жатырсың
Мына қара жерге сен.
Сабырхан Асанов
ӘЙГІЛІ ЕСІМ ЖАЗУЛЫ ТҰР ӘР ҮЙДЕ
Талай елден зерлі шапан киіпті,
Талай кесір ердің басын иіпті.
Талай рет жылағанды күлдіріп,
Талайларға атаныпты сүйікті.
Талай сұлу өзі көңілін білдіріп,
Қосыла алмай, дейді дертке күйіпті.
Ашуланса ол тауды тілген, тураған,
Өзендер де қолында оның тулаған.
Айқастарда дауыстаса – “һәп!” десе,
Жаңғырығып ормандар да шулаған.
…Қариялар саусаққа сап санаса,
бұған дейін мұндай адам тумаған!
Мұхтар Шаханов
ҚҰЛАГЕР ТӨС, ПІЛ ТАБАН...
Қара күште әлі ешкім жоқ сенше биік шырқаған.
Өнерге де өзгелерден жақын ең ғой бір табан,
Рух қашып бара жатыр өзің өскен қырқадан…
Бүгін мені қайта көтер жарты ғасыр өткен соң,
Қанатсызды мойындамас мінезіңмен бұрқаған.
Сол бір салтың тірі тұрса, тұрар әр кез ұлт аман,
Қазақтың бас бұлшық еті, құлагер төс, піл табан…
Омарбай МалҚаров
ҚҰРЫШТАЙ ҚОРЫТЫЛҒАН САЛМАҚТАНЫП
Бар әлем Қажекеңді аңыз еткен,
Ертектей елден-елге тарап кеткен.
Күшіне тарих куә, халық куә,
Мақтаған сөзім емес қошеметпен.
Бекен ӘбдіразаҚов
ИІРГЕН НЕ ДӘУІҢДІ ҰРШЫҚ ЕТІП
Қаратау жотасындай бұлшық еті
Иірген не дәуіңді ұршық етіп.
Қажекең буырқанып белдесуге
Кезенген қаһарлы сәт келді есіме.
Ақтастан құйылған сом тұлғасында,
Күш жатыр жан тең келмес бұл ғасырда.
Туған жер құдіретіндей ұл басында
Осылай туса керек туғасын да!
Әбдіраштың ЖарасҚаны
КЕЛСЕ ЖҰРТҚА ТАНЫТҚЫҢ...
Ерендігін Қазақ дейтін халықтың
Бойыңменен Келсе жұртқа танытқың,
Тереңдігін Қазақ дейтін халықтың
Ойыңменен Келсе жұртқа танытқың,
Ей, жас ұрпақ, Құлақ түр,
Ей, жас ұрпақ, Мұрат қыл
Тау тұлғасын Қажымұқан алыптың!
Сұстылығын Қазақ дейтін халықтың
Айбатыңмен Келсе жұртқа танытқың,
Күштілігін Қазақ дейтін халықтың,
Қайратыңмен Келсе жұртқа танытқың,
Ей, жас ұрпақ, Құлақ түр,
Ей, жас ұрпақ, Мұрат қыл
Тау тұлғасын Қажымұқан алыптың!
Түгелбек Қасымов
КҮШ АТАСЫ
Бұлшық ет білектегі ойнады да,
Галстуктей сом темірді байлады да.
Лезде шешіп алып сымдай созды,
Бір күліп қарап қойып жан-жағына.
Тағы да шалқасынан аунады да,
/Құм сықырлап шыдамай салмағына/
Жиырма жігіт мінгізіп бөренеге,
Табанымен көтерді айналдыра.
Төлеген ТоҚбергенов
БАЛУАН АТА
…Қажымұқан шекпенін иығынан сыпырды. Одан жейдесін шешті. Бар денесі босаңдау, тым ішті боп көрінді. Жоғарғы ерні түрік те емес, төменгі ерні салпиып, салбыраған да емес, етті әрі қалың, бет пішіні кесек, кескіні қараторы, басы үлкен, мойны жауырынымен тұтаса жалғасып жатқан мөлшерсіз жуан, құлағы жатаған, бүріктеу екен. Жанары ашық әрі жұмсақ, жүзінен нұр тамғандай мейірлене қарайды. Шашын тықырлап алғызыпты.
Төбелігі аздап жалтырап тұр. Ол жан-жағын барламай, маңдай алдына тура қарап сөйледі. Үні қою, төмен шықты.
– Ағайын-туғандар! Аға-іні, апа-қарындастар! Мен қазір жетпістің жетеуіндемін. Дүниенің жиырма сегіз елінде болып, елу алты алтын, күміс медаль алдым. Африканың қара перісімен де күрестім, жапонның Саракикиімен де итше жұлқыстым. Жауырыным жерге тиген жоқ. Қазақ деген халықтың намысын бермедім. Сонда мына түрімен қалай сөйтті демеңдер, ағайын.
Ол соны айтты да, жұрттың айқай-шуына қарамай, ұзын ақ дамбалының ышқырын ширата қайырып, балағын тізесінен жоғары түрді. Жанында тұрған гармоншы жігітке иегін қақты.
Әуелі кеудесін кере “әп!” деп тыныс алды да, бой жазды. Қампиған қарын омыртқаға жабысып, қаншырдай қата қалды. Кеудесі көріктей боп күмпиіп, көрер көзге апай төстеніп сала берді. Жетпістен асқан шал заматта өзгеріп, жас қуатқа толды. Мықын жіңішкеріп, балтыр еттері қазақы қойдың құйрығындай дөңгелене бұлтиды, жіліншіктер сырғауылдай созылды. Қарын тұсы қабыландай жарады. Кеудесі арыстан жалданып, күдірейді. Дидары қолаша қошқылданып, күреңітті. Былайғы жұрт ішін тартты.
Қажымұқан қолдарын созып тұра қалды. Сол сәт гармонда әлдебір ырғақтар ойнап кетті де, күпінген артық қимылсыз-ақ бұлшық еттер биге басты. Алдымен көзге ұрған қар еттері еді. Баланың басындай бұлтиған бұлшық ет бұлқан-талқан тулады. Теңізде дауыл ойнап, толқындар жүгіргендей. Екі қолдың қоспасынан шынтаққа дейін, алқымнан мықынға, желкеден жуан белге дейін шақар-шақар кеуде, тұтас жонарқа түгелімен шымыр-шымыр қайнады. Әсіресе, төстің етегі ерекше жиырылып, буылтық-буылтық боп кетті. Мойын күжірейіп, күржіктенді, жуандап ісініп, алқым сіңірлері мен желке еттері суарылған болатша сіресті. Жон арқа тегіс жыбырлап, белдеу-белдеу боп бөлініп, білем-білем темір шыбықтар сумаңдады.
Адам денесіндегі күллі бұлшық ет атойлап, құдіретті шайқастың боларын сезіп айқай-сүрең салғандай. Мынау гармон тілінен тараған алуан ырғақтармен қосыла шауып, тіл табысып жатыр. О заман да бұ заман күш-қуаттың ырғақтар әуенімен жамырай жарасқанын кім көрген…
Қорған толы жұрт сілтідей тынды. Мың сан көз алып айдаһардың арбауына түскендей қыбырсыз қадалған. Осының бәрі ондаған секундқа ғана созылып еді.
Қажымұқан гармоншы жігітке қарады да, үнсіз тоқтатты. Жұрт ішегін тартып, тына қап, қайта соққан борандай гуілдесті. Қажымұқан айқай-шуға қарап тұрмады. Мақтау мен мадаққа мәз болатын сонау бір шақтар бұлдыр сағым арасында, біржола естен шыққан еді. Оны бұл ел қайдан білсін… Дидары шымырлады. Содан, жүзі күреңіткен бойы үйіліп жатқан білеу-білеу темірлердің біреуін алып, оны сол қолымен шынтақ тұсынан ұстап тұрды да, оң қолымен қоспаға дейін орап-орап, артынша орауын жазып, лақтырып тастады. Жұрт тағы да дабырласты.
Қажымұқан жас баланың білегіндей әлгі темірлердің және біреуін алып, мойынға салып иіп тұрып, алқымға таяу түймеліктің тұсынан галстукша байлап, қайта ағытып, оны да тастады.
Сөйтіп, арада жарты сағат өтпей-ақ, солқылдаған көк темірдің талайы қамырша иленіп, бұрауша майысып жатты. Біреу жағасын ұстады. Біреу таңдайын қақты. Енді біреулер жанында тұрғанның кім екенімен де ісі болмай, қолдарын жұлқыласып, арқасын ұрғылай берісті. Қалай дегенмен де темірмен алысқан жансебіл адамды Созақ елінің тұңғыш көрулері еді.
Қажымұқан енді бір кезек қалыңдығы бір елі, жалпақтығы алақандай ұзын темірді жауырынына көлденең соза ұстады да, жиырма жігітті ортаға шақырды. Бағанағы Есіркеп бастаған топ он-оннан бөлініп, оның қос қапталына кеп тұра-тұра қалысты.
– Екі жақтан мені алға қарай итеріңдер, – деді Қажымұқан.
Топ адам жабыла итергенде, ол әуелде жарты қадам, жо-жоқ бір қадамдай еріксіз ілгері басқан. Сосын, қас-қағым сәт “әп!” деп шіреніп тұра қалды. Ешкім ештеңе ұғып үлгірмеді. Соқталдай-соқталдай жігіттер артқа қарай ұшып кетті. Серпіліп кетсе де жақсы еді, өйткен жоқ. Шынымен-ақ ұшып-ұшып түсті. Жұрт қыран-топан болды. Жігіттердің ең осалы ортан жілікті опыратындай еді. Енді шарасыздықтан бір-біріне қарап ыржия берген.
Қажымұқан жалпақ темірдің де талайын бүктеп-бүктеп тастады. Тек сол темірдің және біреуін төбесіне қойып, жиырма адамға екі жағынан төмен қарай бастырғанда ғана шамалы тәлтірек қаққандай болды. Бірақ, илікпеді. Артынша төбесін алақанымен сипап, сәл еңкейе беріп:
– Қартайғанымыз ғой енді, - дегенде ғана жұрт Қажымұқанның жалтыр төбесі қанталай қызарып қалғанын көріп, “Аһ!” ұрғандай болды. Бірақ, балуан тоқтамады. Үстіне тақтай төсеп, жиырма-отыз адамға кеудесін тепкілетті, басқа да сондай күш пен әдістің, әсіресе, қазаққа тосын цирктік тәсілдердің талайын көрсетіп, бір жарым сағат бойы толассыз қимылдап, дамыл таппады. Бір кезде Қажымұқан ортада жатқан су диірменнің тасына қарап, жанындағыларға әлдене деді. Сөйтті де, өзі шалқасынан жатты. Топырлап жүрген жігіттер жабыла көтеріп диірмен тасты оның ішіне қойған. Қажымұқан екі шынтағын жерге тіреп, тасты демеп жатқандай көрінді. Сол мезет ортаға денесі шарқы ғана, дембелше жігіт шықты да, бір пұттық сом балғаны қолына алды. Созақ жұрты Қажымұқанды балғамен соғу үшін атақты ұста – Смағұлдың Таутайын шақырған.
– Дәлдеп ұрғайсың, балам, - деді Қажымұқан.
Таутай сом балғаны басынан асыра айналдыра көтеріп, дем алмастан соққылады. Қанша ұрғанын көрушілердің өздері де анық аңғармай қалып еді. Өйткені, әр ұрған сайын жұрт толқын соққан қайықтай теңселеді. Қоғаша жапырылды. “Ойпырмай!” дегендер де болды. “Ой тобалап”, “Аллалап!” айқай салғандар да болды. “Қойыңдар!”, “Жетті ғой!” дегендер де болды. Кейуана кісілер көзіне жас алды. Шалдар шыдамай, орындарынан тұрып кетті. Балалар жым болды. Басшы атаулының түсі оңып, бір-біріне қарап асып-састы. Біреулер он рет ұрды, енді біреулер жиырма рет ұрды десті. Не керек, көзімен көргендердің өзі күні бүгінге дейін таласумен келеді. Көз алдарында болған оқиғаны түрліше айтқан қандай қызық. Бәрібір, анық санын ажыратып айтар кісі әлі жоқ. Өйткені, анық санын айтам деушіге одан да анығырақ білем деушілер табыла кетер еді. Қалай дегенде де сол күні, сол бір сәтте он да, жиырма да емес, дәл он бес мәрте балға соғылғаны ақиқат еді. Одан енді екі-үш санды не алып таста, не сол цифрға тағы екі-үш цифр қос – одан Қажымұқанның күші көбеймейді де, азаймайды да. Енді ондай алып туар, тумас, бірақ та, Созақтың жұрт үшін сол сәттегідей, сұмдық тасты қақ бөлгізген сәттегідей әсер енді қайтып бәрібір болмайды. Өйткені, Қажымұқан олар үшін де, тіпті өзге, былайғы ел-жұрт үшін де тіріліп қайта келмейді. Тірлікте қалары басқа. Ол – жеті жастағы бала мен жетпіс жастағы шалдың әлгіндей сұрапыл күш иесін көргенде, бір мінезден табылғаны. Немесе баланың шал, шалдың бала болғаны. Былайша айтқанда, шалдың бала болып елпілдеп, баланың көпті көрген қарияша іштен тынып, түнере қалғаны. Әрі-беріден соң сол күнгі оқиғаның көз жұмғанша есте қалғаны ғана. Өлмейтін нәрсе – сол бір естелік еді.
СОЗАҚ ӨҢІРІНДЕ
Файзолла ҮРМІЗҰЛЫ.
…“Көке, мына құлағыңыздың быж-тыж болуы қандай соққыдан, әлде кездейсоқ жазымнан болды ма?” – деп сұрады Әлібай.
Шырақтарым, ұзақ сөзге жүрдек емеспін, дегенмен, сұрағыңыз жауапсыз қалмасын. Құлақты өлімге беріп, жанымның тірі қалған жайы бар. Ол кезде күрестің әдіс-тәсіліне машықтанып, аренаға шығып, циркте ойнап жүрген кезіміз. Бірде бізді тосыннан Ташкентке әкелді. Неге келгенімізді кейін білдік. Өлім күресіне келіппіз. Өлім сайысы жаппай емес, бір-бірге екен. Бір апта бойы хабарланып, билет сатылып жатты. Өлім сайысына түсер алдында сол күш-қуат, дене қимылын халыққа көрсету белгіленіпті. Алдын ала оған қайсымыз шығатынымызды келіспек болдық. Балуандар ішінде күші басым Поддубный екеуміз. Біріміздің шығуымыз парыз сияқты. Күресте күшім тең болғанмен, Поддубный алғашқы күрес әдіс-тәсілін үйреткен ұстазым еді. Өз еркіммен “мен шығайын” дедім. Жолдастарым қолымды алып, сәттілік тіледі. Өлім сайысына шығатын балуанды әлі көргеніміз жоқ. Бұрын-соңды өтпеген өлім сайысын патшаның өзі ұсыныпты. Халыққа дене қимылын көрсету арқылы күшін байқату кезегі қарсыласыма тиді. Ортаға шыға келгенде, сарапшы: “Горк” — деп аты-жөнін хабарлады. Шіркіннің денесі бұж-бұж, бура сан, бегемот секілді май бөксе екен. Күш-қуаты болғанмен, ысылып жаттығу көрмеген дене екені көрініп тұр. Кеуде, емшек тұстарынан кеседей көк еттері ойнап шыға-шыға келеді. Тізе, қарларының еттері жұдырықтай болып бұлт-бұлт етеді. Қалың жұрт шуылдап, қол соғып, қошеметтеп жатыр. Мен де кезегімде шығып, дене қимылы арқылы күш, ет мүскілдерімді көрсеттім. Келесі күні бесінде цирк ойындары көрсетілді. Соңынан адам шошырлық өлім сайысының кезегі басталды. Әлгі Горк екеуімізге жеребе тасталды. Ұйғарым соныкі болып, ортаға жайылған кілем үстінде отырдым. Малдасты құрып, қол мен екі тіземді сығымдай ұстап, өмір мен өлімнің таласына мойынұсынып, Аллаға іштей сыйынып, ауыр жағдайға басты тігіп, қарсы алдым. Бұл өлім сайысының тәртібі – кім кезек алса да, қарсыласының басынан қалаған жерін таңдап бір-ақ ұру. Өлсе – құн жоқ. Тірі қалса – жаны олжа. Кезек алған Горк ойқастай келіп, жұдырығын түйген күйі жемтігін жейтін құзғындай төніп, бетіме, біресе шекеме, біресе желкеме жұдырығын тигізіп, намысыма тиейін деді ме, тайраң-тайраң етіп, үш айналды. Ыза-ашудан жарыла жаздадым. Амал қанша, келісім солай. Бір кезде артыма шығып еді, құлақшекемнен гүрс еткізіп қойып жібергенін білдім. Көзімнен от шашырап, жарық дүние көшті де кетті. Не болғанымды білмеймін. Есімді жинап, өзімді байқасам, басым салбырап, құлағымнан аққан қан қой бауыздағандай сытырлап ағып тұр екен. Қолымды тіреп, күшке салып, басымды көтерейін десем, қозғалмайды. Қазандай қара тас секілді. Сынау тәртібі бітті ме, мені қаңбақтай көтеріп әкеткенін білдім. Қанша уақыт жатқанымды білмеймін. Есімді жисам, басым ораулы, бір құшақ дәкемен орап тастапты. Басыма төніп отырған Поддубныйды таныдым. Ұрғаннан кейінгі жайды білгім келді. Поддубныйдың айтуынша, құлақшекемнен ұрғанда, екі-үш рет домалап, жер тіреп тұрып қалыппын. Теңселіп тұрыппын, құламаппын. Мен домалап, жан далбасалап жатқанда, ол шыдай алмай тұра ұмтылыпты. Алайда, сарапшылар жібермепті. Сынау аяқталғаннан кейін, мені құшақтай ала жөнеліпті. “Жаның қалды. Қарымы қайтар. Енді сенің кезегің”, деді. Көңіл қуанышы көзінің күлімсірегенінен білінді. Арманым – тірі қалу, қол жұмсау еді. Мақсатыма жеткеніме мен де қуандым. Асыққаным сонша, үш күн үш айдай болды. Қалай ұру жөнінде Поддубный екеуміз біраз кеңестік. Қолымның қырымен тал ағашты ұрғанымда, бір елідей кіріп кетуші еді. “Осыны қолдансам қалай болады”, дегенімде Поддубный: “Бастың қарақұс, қуыс жігі болады. Шүйдесінен жұдырық күшіңді салып ұрсаң — өкінбессің”, деді. Осы тұжырымға келістім. Үш күн бітіп, кезегіме шықтым. Басымда молдалардың сәлдесіндей дәке. Әлгі Горк кілем үстінде қаннен-қаперсіз отырды. Ұрғанда майып болам-ау деген қаупі жоқ. Оның ойы “менің жұдырығымнан өлмегенде, оның жұдырығы не қылар” дегендей. Айналып қыр көрсетпей-ақ, келісім бойынша барған бетте қарақұстан сүзе ұрдым. Жұдырығым сүйегіне пышыр етіп кіргендей болды. Әлгі батыр етпетінен сарт етіп түсті де, екі аяғы аударылып, шалқасынан сұлап түсті. Сарапшылар санап жатқанда, денесі жансыз еді. “Бастан құлақ – садаға”, деген. Құлақ хикаясы осылай аяқталды, – деп аяқтады сонда әңгімесін балуан.
ша, құлақшекемнен ұрғанда, екі-үш рет домалап, жер тіреп тұрып қалыппын. Теңселіп тұрыппын, құламаппын. Мен домалап, жан далбасалап жатқанда, ол шыдай алмай тұра ұмтылыпты. Алайда, сарапшылар жібермепті. Сынау аяқталғаннан кейін, мені құшақтай ала жөнеліпті. “Жаның қалды. Қарымы қайтар. Енді сенің кезегің”, деді. Көңіл қуанышы көзінің күлімсірегенінен білінді. Арманым – тірі қалу, қол жұмсау еді. Мақсатыма жеткеніме мен де қуандым. Асыққаным сонша, үш күн үш айдай болды. Қалай ұру жөнінде Поддубный екеуміз біраз кеңестік. Қолымның қырымен тал ағашты ұрғанымда, бір елідей кіріп кетуші еді. “Осыны қолдансам қалай болады”, дегенімде Поддубный: “Бастың қарақұс, қуыс жігі болады. Шүйдесінен жұдырық күшіңді салып ұрсаң — өкінбессің”, деді. Осы тұжырымға келістім. Үш күн бітіп, кезегіме шықтым. Басымда молдалардың сәлдесіндей дәке. Әлгі Горк кілем үстінде қаннен-қаперсіз отырды. Ұрғанда майып болам-ау деген қаупі жоқ. Оның ойы “менің жұдырығымнан өлмегенде, оның жұдырығы не қылар” дегендей. Айналып қыр көрсетпей-ақ, келісім бойынша барған бетте қарақұстан сүзе ұрдым. Жұдырығым сүйегіне пышыр етіп кіргендей болды. Әлгі батыр етпетінен сарт етіп түсті де, екі аяғы аударылып, шалқасынан сұлап түсті. Сарапшылар санап жатқанда, денесі жансыз еді. “Бастан құлақ – садаға”, деген. Құлақ хикаясы осылай аяқталды, – деп аяқтады сонда әңгімесін балуан.
ӘОЖ 796.034.2(574).
ҚАЖЫМҰҚАН МҰҢАЙТПАСҰЛЫНЫҢ АТА-ТЕГІ МЕН ҮРІМ БҰТАҒЫ
Еспанова М.Е.
Оңтүстік Қазақстан Облыстық дарынды балалар үшін мамандандырылған
№ 1 мектеп –интернат, Шымкент қ.
Қажымұқан Мұңайтпасұлының есімі қазаққа бірден - бір таныс есім. Х1Х ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бірінші жартысында өмір сүрген спортшылардың ең атақтыларының бірі, күрес өнерінің түрлі саласы бойынша алдына жан салмаған, жеке-дара озып шыққан палуан.
Жалпы Қажымұқан туралы көп авторлар әдеби, көркем, тарихи зерттеулер арнады. Атақты палуанның өмірі туралы Қалмақан Әбдіқадыров “Қажымұқан” повесін ертеректе жазса, «Өнегелі өмір», циклі бойынша, Ә.Бүркітбаевтың, “Қажымұқан” документальды повесі, “Күш атасы” естеліктер жинағы Ғ. Тәшімбаевтың құрастырылуымен жарық көрсе, Әлімқұл Бүркітбаевтың, орыс тілінде “Хаджи - Мукан” атты документтальды повесі жарық көрді. Марат Керейбайдың “Бала Мұқан, Палуан Мұқан, Қажы Мұқан” атты туындысы 2004 жылы оқырман қолына тиді. Келтірілген фактылердің ақиқаты кейде күмән да тудыратын жағдайлар кездеседі. Сондай жағдайлардың бірі - батырдың туған жері немесе “кіндік қаны қай жерде тамды? ” - деген сұрақ төңірегінде. Осы мәселеде палуан оңтүстікте туып, Арқа жерінде өскен деген пікірді ұстандық. Арқада кіндік қаны тамды дейтіндердің өзі дәл, нақты дәлел келтіре алмайды. Қажымұқанның туған жері Отырар жері деген пікірді жақтай отырып , азды- көпті дәлел мен дәйегімізді келтірдік.
Сондай-ақ, пікірлердің алшақтығы жайлы да көп мысал батырдың өміріне қатысты детальдарда кездеседі. Көз көргендері мен таныс замандастарының өзі бір факты жөнінде қос пікір білдіретін жәйіттерде бар.
Қолда бар материалдарды негіздей отырып, біз қазақ батырының кіндік қаны Оңтүстік өңіріне тамған деген тоқтамға келіп отырмыз. Қыпшақ тайпасының ішіндегі алтыбас қыпшақтар осы Оңтүстік аймақта тұрады. Бір туған туыстары қандастары көп жылдардан бері ежелгі Отырар жеріндегі көне Ақтөбені мекендейді. Ағайын іші араздығымен әкесі Мұңайтпас Арқаға ауған деген пікірлерге негіз бар.
Екіншіден, қыпшақ тайпасының алтыбас атасы осы Оңтүстік өңірінде есте жоқ көне дәуірлерден тұрады. Бар қазаққа белгілі “Қобыланды батыр” жырында Тоқсандағы Тоқтарбай мен алпыстағы Аналық, Баба Түкті шашты Әзиз әулиенің басына барып үй (сағана) тұрғыза береді. Баба Түкті шашты Әзиз әулие кесенесі қазыргі Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданы, Қызылкөл ауылы маңында. Егер алтыбас қыпшақтардың ата қонысы Арқа жері болса, Қобыланды батырдың атасы мен анасы Баба Түкті шашты Әзиз әулие басына келмеуі де мүмкін еді. Арқада қайдан жүр Баба Түкті шашаты Әзиз туралы аңыз?
Үшіншіден, Қобыланды батыр мен Қажымұқан батырдың арасы 12-16 атадай болуы мүмкін. Шежіреде 12 ата. Қобыланды батыр мен Қажымұқанның дүниеге келуінде ұқсастық бар. Мұңайтпастың шешесі әулие жайларды аралап, Баба Түкті шашты Әзиз әулиеге мінәжат етіп, немересін әулиелерден сұрап алған дейді көне естеліктерде. Осындай әңгіме арқауы Қобыланды батырдың дүниеге келуі мен Қажымұқан батырдың дүниеге келуінде сабақтастық жатыр.
Төртіншіден, Арқа жерінде, Мұңайтпас қыпшақ тұрған елді мекеннен батырдың туыс - тумалары едік деген кісілер көрінбейді. Демек, батыр Қажекең Оңтүстікте туылған. Кітап беттерінде ешқандай автор Қажымұқан мынадай елді мекенде туылған , оны растайтын мынадай құжат бар деп, айта алмайды. Сәбит Мұқановтың естелігінде 1871 -жылы Ақмоладағы Қараөткел ауданына қарасты , Қоспа деген жерде дүниеге келген - дейді. Дегенмен, ешқандай дәлелсіз айтылады, және де Сәбит Мұқанов: “Өзінің балалық шағы, есінде қалмапты” деп жазады. Ол жайында естігендерін ғана айтып берген. Қысқасы Сәбит Мұқановпен жол сапарда серік болған. Қажымұқан туған жері туралы ешнәрсе айтпаған. Сондықтанда жазушы Сәбит Мұқанов “балалық шағы” есінде қалмапты дейді. әкесі Мұңайтпас әжесі Айсара бала Мұқанға ертеден-ақ туған жері туралы және одан не себепті кеткенін айтқан болуы керек. Сол себебін айтпай жасырып, жазушыға отбасы құпиясын ашпаған сияқты деп ойлаймыз.
Сонымен, Қажымұқан Мұңайтпасұлы 1871 жылы 7 сәуірде Оңтүстік Қазақстан облысының Отырар ауданындағы Шілік аумақтық әкімшілігіне қарасты Ақтөбе ауылында дүниеге келген. Азан шақырып қойған аты Мұқан. “Түріктің жауырыны жерге тимеген аты шулы палуандарын жыққаннан кейін “Қажы” атағы беріліп, Қажымұқан атанады”. [7. 64 -65] “Жеті атасын білмеген жетесіз”, - деген ұғым барлық адамның жадында шығар. Ең алдымен Қажымұқанның шыққан тегіне, түп тұқиянына тоқталайық. Арғы атасы Тоқтарбай, одан Қобыланды тараған. Қобыландыдан Терлікбай. Терлікбайдан Ойбас. Ойбастан Ұзын. Ұзыннан Алтыбас. Алтыбастан Қарыс. Қарыстан Жоламан. Жоламаннан Сонай. Сонайдан Шәді. Шәдіден Ернақы. Ернақыдан Мұңайтпас. Мұңайтпастан Қажымұқан тарайды. Мұңайтпастың інісі Тәшімнен Ескермес атты ұл туған. Ал, Ескерместің жұбайы Мінәйімнен Есбол және Есалы атты екі ұл көреді. Есболдан (жұбайы Науат) Түймехан, Әсілхан, Мұратхан, Уәлихан, Қуанышбек тарайды.
Ал, Есалы жұбайы Ханшайымнан тоғыз ұл көреді. Бесеуі ұл болса, төртеуі қыз. Рысхан, Қыздархан, Тәжіхан, Дүйсенкүл, Әділхан, Тәжікүл, Жұмахан, Өмірхан, Темірхан.
Ескермес қайтыс болғанан кейін, Мінәйімға Қажымұқан әмеңгерлік жолмен 1938 жылы қосылады.
Қазақ алыбының түп ата тегінен бүгінгі ұрпағына шейін мәуелі ағаш сияқты. Ұрпақтары өсіп - өнген, әлемнің түпкір - түпкіріне тараған. Негізінен Қажымұқан Мұңайтпасұлы біздің білуімізше бес рет үйленген.
Қажымұқанның алғашқы жұбайының есімі Бәтима (Надежда Николаевна Чепковская). Өз белінен тараған алғашқы ұрпағы - Халиолла. «Халиолла Мұқанұлы Ұлы Отан Соғыстың алдындағы жылдарды Шәпен деген қызға үйленді». [5.7-8] Халиолладан бес бала тарайды. Оның үшеуі ұл, екеуі қыз. Бірінші ұлы Шабдардан сегіз бала тарайды. Екінші баласы Жанайдардан он бала өрбіген. Үшінші ұлы - Әлке. Екі қызы - Фариза, Роза.
Бәтимадан соң Қажекең екінші рет Омбы жерінде Ырысты атты әйелге үйленді. Бұл әйелінен үш ұл, үш қыз көреді. Қыздарының аты - София, Рәшида Әзия. Бұл үшеуі Омбыда Халилолланың қолында тұрған. Ал ұлдары - Тұрлыбек, Бақтыбек, Құлымбет. Кенже ұлы Құлымбетте солардың қолында тұрған. Оның алдындағы екі ұлы дүниеден ерте қайтқан көрінеді. “София 1924 жылы, Әзия 1930 жылы, Рашида 1933 жылы, ал Құлымбет 1938 жылы туылған. Ортаншы қызы Әзиядан Қажекең өмірінің соңына дейін хат-хабар алып тұрған” [19. 27-32]. Батырдың жоғарыдағы екі әйелінен тараған ұрпақтарының өсіп отырғаны белгілі. Біздің қолымызда басқа деректері жоқ.
1938 жылы Қажымұқанның екінші қосылған әйелі Ырысты қайтыс болды. Қажекең үшінші рет Мінәйіммен 1938 жылы әмеңгерлік жолмен қосылады. 1939 жылы балалары Айдархан өмірге келеді. өзге балаларынан гөрі Қажекеңнің әкелік тәрбиесін көп көрген осы Айдархан болған. Айдарханнан Сәуле, Ысалы, Нұрлан, Перизат, Ләззат, Арман, Шаттық тарайды
Қажымұқанның ешкімге толық естілмеген төртінші әйелінің ұлты татар. Есімі белгісіз. Онымен Ресейде жүргенде үйленеді. Одан жалғыз бір бала тарайды. Есімі - Мұхтар. Әйелі өмірден ерте өткен бе, әйтеуі туыстарының ешқайсысымен араласа алмапты.
Қажымұқанның соңғы рет отасқан жары Бибіжан Бүркітқызы. Бибіжан ағамыз Қажекеңмен 1946 жылы көңіл жарастырған. [10.25-26] Ол кезде палуан 75 жаста еді. Ал, Бибіжан апамыз болса 32 жаста болатын. 1948 жылы Қажекеңнің кенже ұлы Жәнәбіл сегіз айлық болғанда Қажекең қайтпас сапарға аттанды. Жәнәбілден төрт бала тарайды. Екі бала, екі қыз Тұңғышы Бақытжан, екіншісі Еркебұлан, үшіншісі қыз - Жанар, төртіншісі Айжан.
Қажымұқан батыр туралы әлі де жазылуда. Мемлект ұйғаруымен көзі тірісінде - ақ Қазақ даласының батыры атағын иемденген алып тұлғаның бейнесі алыптана түсуде. Бүгінгі ұрпақ палуанның ұлағатты өмірін оқып, көңіліне тоқуда. Бұл күндері атақты палуан туралы деректі кітаптар, естеліктер мен арнайы мақалалар, зерттеулер баспа бетін көрген. Әлем чемпионы тәжін бірнеше рет иемденген, алып күш иесі туралы “Қажымұқан” фильмі түсіріліп, батыр туралы музейлер мен өлкетану бұрыштары ашылған. Әлем чемпионы атымен мектептер, елді мекендер, көшелер аталады. Бұл - ХХ ғасырдағы ұлы спортшыға, қазақ батырына деген туған халқының ілтипаты.
Палуанның ісін жалғастырып, спорт саласында қызмет жасап, бала тәрбиелеп, қазақ спортына еңбегі енген кенже ұлы Жәнәбілді Оңтүстік Қазақстан облысының халқы түгел біледі. Аптал азамат соңғы жылдары дүниеден озды. Артында ұрпағы қалды. Батыр бабаның немересі Шаттық Айдарханұлы Қажымұханв бүгінгі күні облыс жұртшылығына таныс спортшы және бапкер. Спорт сайыстарының жүлдегері. Қазақ спортына қызметі сіңіріп жүрген азамат.
«Ат аунаған жерде түп қалады» - дейді. Қазақ әлем чемпионы, алып күш иесі, Қажымұқан Мұңайтпасовтың үрім - бұтағы ата жолын жалғастырып, ұрпақ өсіріп, қазақ спртына қызмет етіп, тіршіліктің сан саласы бойынша еңбек етуде. Халықтың алып ұлы, күш атасы болған Қажымұқанды елі ұмытпайды. Ұрпағы батыр бабаның өнегелі өмірін жалғастыруда. Батыр рухының шырақшысындай қызметін атқарған ұрпағы, 2006 жылы қазан айында өмірден өткен Есбол қария еді. Ол кісі батырдың қара шаңырағында қалып, қабірінің шырықшысы, рухының шырақшысы болып, батыр дүниеден өткен 1948 жылдан бүгінге дейін адал қызметін атқарды. Осындай қызметті бүгінгі ұрпақтары жалғастырып келеді. Солардың бірі - Батырхан Ескермесов. Ұлы тұлғаның өнегесі мен үлгісі өз алдына бір дүние. Халқаның керегіне жарар дүниелер Қажымұқан мұрасынан молынан табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер
Қалмақан Әбдіқадыров “Қажымұқан” . Алматы.
“Жалын” 1981.
2. “Ордабасы оттары” 1996ж 20 шілде № 53.
3. “Ордабасы оттары” 1996ж № 89 (16609) сәрсенбі,
16 қазан.
“Ұлан” газеті № 36 4 қыркүйек, 2001ж.
Хаджы мукан “Алимкул Буркитбаев” . Алматы 2003ж.
Мұрат Керегібай “Мұқан” . Астана 2004ж.
Естеліктер. “Күш атасы” . Алматы. Қазақстан 1990ж.
Оңтүстік спорт. “Қажымұқан қанағаты” № 20 (52), 30 қазан 2004ж.
Қазақ әдебиеті “Қажымұқанның туғанына 125 жыл” № 5. 30 қаңтар. 1996ж.
Барыс. “Қажымұқан балалары әлемнің түкпір - түкпірінде жүр”. 22.04.2003ж.
Егемен Қазақстан. “Қажымұқан белгілі тұлғаның беймәлім қырлары”. 29 маусым.2005ж.
Ордабасы оттары. Қажымұқан мен барыс. 19 қараша, 2005жыл.
Халық үні “Қажымұқанның туған жеріне талас тоқтар емес . . .”. №25 (59).
Қажымұқан атындағы музейі.
Республикалық қоғамдық мәдени газет “Қажымұқан қайта тумайды”. № 8 (08). 16.08.2006
Егемен Қазақстан. “Қазақтың Қажымұқаны ” 7 сәуір 2006ж.
Оңтүстік Қазақстан. “Қазақ палуанының 6 құжаты табылады” №104 (17740) 20.07.2004ж.
Алтын Орда . “Қажымұқанды білдік пе?” №1 (207) 9. 01.2004ж.
Мұратқан Тәнекеев “Қажымұқан кітабы”. Алматы. Білім баспасы. 2001ж.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/el-farabi-azu-atindafi-ou-edistemelik-keshen-str-1-iz-62.html?page=13 | субъектілері болып табылады | әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен
стр. 11 из 62
немесе заңды тұлғаларға, айыптау үкімі бойынша қылмыстық жауапқа тартылған
адамды қоспағанда, әкімшілік жазалау шараларын қолдану (ҚІЖК-нің 59-бабы).
Сот өз билігін жүзеге асыра алатын болуы үшін
заңды,
тәуелсіз,
құзыретті
және
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/ilmis-ifi-ilmisti-i.html#Қылмыстық_–_атқару_жүйесі_дамытудың_2011_–_2015_жылдарға_арналған_БАҒДАРЛАМАСЫ | Қылмыс құқығы Қылмыстық құқық | Қылмыс құқығы Қылмыстық құқық — қылмыстылықты және қоғамдық қатынастар
жүйесіне қауіпті іс-әрекет үшін қолданылатын жазаны айқындайтын заң
нормаларының жиынтығынан тұратын құқық саласы. Сондай-ақ құқықтың
тиісті саласын зерделейтін ғылым мен оқу пәні де Қылмыстық құқық
болып табылады. ҚР Қылмыстық құқықының негізгі қағидаттары:
заңдылық, ізгілік, жеке бастың жауаптылығы, жазадан құтылмайтыны,
әділеттілік, айыптылық қағидаты. Қылмыстық құқық қоғамдағы
конституциялық, азаматтық,еңбек, әкімшіліктік, қаржы салаларымен
реттелетін қатынастарды қорғайды.
Мысалы, меншік, ең алдымен, азаматтық құқық нормаларымен реттеліп,
қорғалады, бірақ меншікті қылмыстық қол сұғушылықтан (ұрлық, алаяқтық,
тонау, қарақшылық) қорғау Қылмыстық құқықтың міндетіне жатады.
Қылмыстық-құқықтық нормалар тек қана тыйымдардан құралады.
Осыған орай қылмыстық-құқықтық қатынастар бір жақты сипатта болады:
қылмыскер жазаға тартылуға тиіс, ал мемлекет сот органдары арқылы оны
жазалауға құқылы
Қылмыстық құқықта қоғамдық қатынастарды қорғаудың ерекше әдістері де қолданылады. Олар: қылмыстық-құқықтық санкциялар, яғни қылмыстық жазаның алуан түрлерін қолдану; қылмыстық жауаптылықтан босату; мед. сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану.
Қылмыстық құқық жүйесі екі бөлімнен тұрады: жалпы бөлім және ерекше бөлім. Жалпы бөлім жалпы қағидаттарды, қылмыстық жауаптылықтың негіздемесін, негізгі ережелер мен ұғымдарды, сондай-ақ жаза тағайындау, қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату тәртібін тиянақтайтын нормалардан құралады. Қылмыстық құқықтың ерекше бөлімі объектінің белгілері бойынша жіктелген қылмыстардың тізбесінен тұрады. ҚР Қылмыстық кодексінде ерекше бөлім ішкі бөлімдерге, ал ішкі бөлімдер тарауларға бөлінген.
Қылмыстық құқық субъектілері (қылмыстық-құқықтық қатынастарға қатысушылар) — мемлекет органдары және азаматтар. Мұнда мемлекет белсенді рөл атқарады: ол қылмыстық-құқықтық санкцияларды белгілейді және қолданады. Азаматтар мен басқа да жеке тұлғалар қылмыс субъектісінің, сондай-ақ қажетті қорғаныс, аса қажетті жағдайда және қылмыстық жауаптылықты жоққа шығаратын басқа да жағдайларда әрекет ететін тұлғалар рөлін атқаруы мүмкін. ҚР Қылмыстық құқық-ында заңды тұлға қылмыс субъектісі бола алмайды, ол қылмыстық-құқықтық қатынастарға тек жәбірленуші ретінде ғана қатысады. Қазақстанда Қылмыстық құқықтың бірден бір көзі — 1997 ж. қабылданған ҚР Қылмыстық кодексі. Қылмыстық жауаптылықты белгілейтін, өзгертетін немесе оның күшін жоятын басқа заңдардың бәрі ҚР Қылмыстық кодексінің мәтініне енгізілуге тиіс. Сондай-ақ ҚР Конституциясы, ҚР Конституц. Кеңесінің (кей елдерде Конституциялық сот) шешімдері және Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттар (мысалы, Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықараралық пакт, 1966) да Қылмыстық құқық көздері болып табылады. Кейбір елдерде қылмыстық кодекспен қатар қылмыстық жауаптылықты белгілейтін өзге де заңдар Қылмыстық құқық көзі болып табылады. Ағылшын-саксон елдерінің Қылмыстық құқық жүйесінде соттың айрықша шешімдері де Қылмыстық құқық көздері деп танылады. Бірқатар мұсылман елдерінде шариат нормалары Қылмыстық құқықтың аса маңызды көзі болып саналады.
Қылмыстық құқық принциптері
Жаңа қылмыстық заңнамада өзінің қолданысын тауып, құқықты қолдану практикасында жүзеге асуға тиіс Қазақстан Республикасы қылмыстық құқығының принциптері.
Ең бірінші кезекте, бұл — заңдылық принципі.
Қылмыстық құқықтың келесі принципі азаматтардың заң мен соттың алдындағы теңдік принципі болып табылады.
Қылмыстық, құқықтың барынша маңызды принципі кінәлі жауапкершілік принципі болып табылады.
Кінәлі жауапкершілік принципінен жеке жауапкершілік принципі тікелей пайда болады.
Қылмыстық құқықтың негіз салушы принциптерінің бірі сапасында әділеттілік припципі бөлініп шығады.
Конституциядан қылмыстық құқық. принциптерінің тағы біреуі тікелей бөлініп шығады. Бұл — гуманизм принципі.
Гуманизм принципіне барынша тығыз жанасқанымен, бірақ онымен толық қамтылмайтыны қылмыстық жазалауды үнемдеу принципі.
Қылмыстық жауапкершіліктің болмай қоймайтындығы туралы қылмыстық құқық принципі жеке назар салуға тұрарлық.
Қылмыстық – атқару жүйесі дамытудың 2011 – 2015 жылдарға арналған БАҒДАРЛАМАСЫ (Үкіметтің 2012 жылғы 8 маусымдағы №775 қаулысымен бекітілген) Сотталғандарды жасақтық ұстаудан камера бойынша ұстауға ауысу, сондай-ақ Қылмыстық атқару кодексінің негізгі ережелерін, атап айтқанда бас бостандығынан айыруға балама жазалау түрлерін кеңінен қолдану бөлігін түпкілікті өзгерту бойынша Заң тұжырымдамасын әзірлеу
ҚАЖ-нің медициналық қызметін Денсаулық сақтау министрігінің қарамағына беру. Инновациялық технологияларды ендіру, сотталған-дарға қатысты электрондық бақылау құралдарын қолдану
Ішкі әскерлер құрылымында бақылау қызметі құрылды
Назарларыңызға рахмет! |
http://engime.org/azastan-respublikasi-bilim-jene-filim-ministrligi-abai-univers-v14.html | Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі abai University силлабус пән туралы ақпарат | ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Abai University
СИЛЛАБУС
1. Пән туралы ақпарат
Пәннің атауы Инклюзивті білім беру
Кредит саны 5 ECTS
Курс, семестр 2,3 курс, 3,5 семестр
Білім бағдарламасының атауы және шифры 6В01501-Математика, 6В01509 – Информатика және робототехника, 6В01502-Математика-физика, 6В01503-Математика-информатика, 6В01504-Физика, 6В01505-Физика ағылшын тілінде, 6В01508-Информатика ағылшын тілінде, 6В01507-Информатика, 6В0101-ПМНО, 6В01900-Арнайы педагогика және т.б.
Институт «Педагогика және психология институты», «Арнайы педагогика» кафедрасы
Оқытушының аты-жөні, дәрежесі,ғылыми атағы,қызметі п.ғ.к., аға оқытушы Бекбаева З.Н.
Контактілік ақпарат (телефон, e-mai) [email protected] 87089643977
2.Бағалау критерийлері:
Үй тапсырмаларының немесе СӨЖ мерзімдері жеңілдететін мән-жайлар (ауырып қалған жағдайда, шұғыл жағдайлар, күтпеген мән-жайлар және т.б.) жағдайында ұзартылуы мүмкін. Сындарлы сұрақтар, диалог, талқылауға қатысу, жаттығулар мен кері байланыс құпталады және құпталады, назарға алынады және бағаланады:
1. Әрбір сабаққа тақырыпқа сай, кесте бойынша алдын ала дайындалу керек.
2. Үй тапсырмалары пән кестесінде берілген.
3. Үй тапсырмаларының көпшілігінде бірнеше сұрақтар/тапсырмалар болады.
4. Семестр бойында сіз оқыған материалды пайдаланасыз
• СӨЖ көрсетілген мерзімде орындалуы тиіс.
«Инклюзивті білім бері» пәні бойынша жазбаша емтихан жұмысын бағалау шкаласы
|
Балдар: 1 сұрақ - 30, 2 сұрақ - 30, 3 сұрақ - 40
|
|
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/ambulatorli-emhanali-pediatriya-110.html | Амбулаторлық-емханалық педиатрия *1*10 | Амбулаторлық-емханалық педиатрия *1*10*
#1
*!ДДҰ жіктеуі бойынша ең ЫҚТИМАЛ денсаулық топтарының саны?
*3
*4
*+5
*6
*7
#2
*!Шала туған балалар қандай топқа жатқызылады?
*дені сау балаларға
*орташа қатер тобына
*төменгі қатер тобына
*+жоғары қатер тобына
*туғаннан мүгедек қатер тобына
#3
*!Бала өмірінің бір жасындағы интеллектуалды дамуына әсер ететін тамақтану түрі
*Аралас
*+Емшекпен
*Парентералды
*Жасанды бейімделген қоспалармен
*Жасанды бейімделмеген қоспалармен
#4
*!Емізулі әйелде екіншілік гипогалактияның дамуының аса жиі себебі болады
*Ұтымды күн тәртібі
*Ұтымды тамақтандыру тәртібі
*+Емізгеннен кейін сүтті саумау
*Әр емізгеннен кейін сүтті сауып тастау
*Емшекпен тамақтандырудың тәртібін сақтау
#5
*!Нәрестеде біріншілік микробты колонизация жағдайында резистенттілікті жоғарылататын емшек сүтінің компоненті
*b-глюкоза
*+Иммуноглобулин
*Ca және P қалыпты ара қатынаста
*Ауыстырылмайтын амин қышқылдары
*Липаза және басқада ас қорыту ферменттері
#6
*!Физикалық дамуы қалыпты 2 айлық бала тәулігіне мына көлемде тағам қабылдауы қажет
*Дене салмағының 1/3
*Дене салмағының 1/4
*+Дене салмағының 1/5
*Дене салмағының 1/6
*Дене салмағының 1/7
#7
*!Ерте жастағы балаларда обструктивті синдромның жиі себебі болатын қайсысы?
*бөгдезат*+вирустар*бактериялар
*қарапайымдылар
*саңырауқұлақтар
#8
*!1 жас пен 5 жасқа дейінгі балаларда ауруханадан тыс (үйдегі) пневмонияның этиологиясында жетекші орын алатын қайсысы?
*клебсиелла
*стафилококк
*+пневмококк
*ішек таяқшасы
*пиогенді стрептококк
#9
*!Балалардағы деструктивті пневмонияның жиі қоздырғышы болатын қайсысы?
*микоплазма
*пневмококк
*+стафилококк
*легионеллалар
*грамтеріс бактериялар
#10
*!Жетіліп туылған нәрестеге перзентханадан шыққаннан кейін біріншілік патронаж қашан жасалынады?
*алғашқы 2 күнде
*+алғашқы 3 күнде
*алғашқы 4 күнде
*алғашқы 5 күнде
*алғашқы 7 күнде
*Амбулаторлық-емханалық педиатрия *2*40*
#11
*!Бала жасы 12 айлық, комплексті тереңдетілген медициналық қараудан өтті: дене және жүйке-психикалық дамуы жасына сай. Осы балаға қайтадан алдын ала қаралу мерзімі қашан?
*1 айдан кейін
*+3 айдан кейін
*6 айдан кейін
*9 айдан кейін
*12 айдан кейін
#12
*!Көп балалы отбасында гестациялық мерзімі 38-40 апталық бала туылды,салмағы 3500 г, бойы 52 см, Апгар шкаласы бойынша бағалау 8-9 балл,тез айғайлады,емшек сүтімен тамақтанады, сүт шығуы жеткілікті. Осы бала қаңдай денсаулық тобына жатады?
*I
*III
*IV
*+IIА
*IIБ
#13
*!30 жастағы көп балалы ана, гестациялық мерзімі 38-40 апталық бала туды,салмағы 3500 г, бойы 52 см, Апгар шкаласы бойынша бағалау 8-9 балл, тез айғайлады, емшек сүтімен тамақтанады, сүт шығуы жеткілікті. Осы бала қандай қауіп тобына жатады?
*+әлеуметтік қауіп тобына
*құрсақ ішілік инфекция даму қаупі
*орталық жүйке жүйесінің патологиясы қаупі
*эндокринопатиялар және трофикалық бұзылыстар қаупі
*тұқым қуалайтын аурулар және даму ақаулары пайда болу қаупі
#14
*!Емханаға 3жастағы қыз бала жолықты. Тексеру кезінде: балада атопиялық дерматит анықталды. Осы бала қаңдай денсаулық тобына жатады?
*I
*III
*IV
*V
*+II
#15
*!Бала 12 айлық, туғандағы салмағы 3200 г, ұзындығы 50 см. 1,5 айынан жасанды тамақтанады.Алдын алу егулерін жасына сай қабылдауда. ЖПД және дене дамуы жасына сай. 1 жасқа дейін ауырмаған. Осы жаста салмағының жоғарылауы көбінесе неше ретке артады?
*2 ретке
*+3 ретке
*4 ретке
*5 ретке
*1,5 ретке
#16
*!Қыз бала 1 айлық ,туғандағы салмағы 3300 г,ұзындығы 50 см. Емшек сүтімен тамақтанады. ЖПД және дене дамуы жасына сай. 1 айға дейін ауырмаған.
Осы айда салмағы жоғарылауы көбінесе қаңдай?
*200 г.
*300 г.
*400 г.
*500 г.
*+600 г.
#17
*!Емшек жасындағы балаларды ұтымды тамақтандыру принциптері үстеме тағам түрінде қосымша құнарлы заттарды дер кезінде енгізуді қарастырады. Балаға үстеме тағамды бере бастайды
*Емшекпен емізу алдында
*Емшекпен емізгеннен кейін
*Емшекпен тамақтандыру арасында
*Тамақтандырғаннан кейін 1 сағаттан кейін
*+Емшекпен бір рет тамақтандыруды толық алмастыра отырып
#18
*!Баланың дамуын қамтамасыз ететін толыққанды тамақтану үшін тамақтандыру ұзақтығы аса маңызды. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынысы бойынша баланы емшекпен емізудің минут бойынша оптимальды ұзақтығы?
*10
*+20
*30
*40
*15
#19
*!Сәбидің туғандағы салмағы 3000 гр, бойы 50 см. Табиғи тамақтанады. Қазір оған 3 ай. Осы жастағы сәбиде дене салмағы ең ықтимал қанша болуы керек
*6500 гр
*+5400 гр
*2000 гр
*7500 гр
*3500 гр
#20
*!Бала рационында негізгі тағамдық ингредиенттердің жеткіліксіздігі физикалық және психикалық дамуын тежеп, иммунитетті төмендетеді. Ұтымды тамақтану принципі бойынша 1 жастан 3 жасқа дейінгі баланың тамақтану рационында ақуыз, май және көмірсудың қатынасын қандай?
*1:1:1
*1:2:4
*1:2:5
*+1:1:4
*1:3:4
#21
*!Ер балаға 3 жас. Шағымдары: солғындық, аз қимылдау,артық салмақ,ұйықтағанда қорылдайды, мыңқылдап сөйлейді.Анасының анамнезінде мезгілдік поллиноз, ал баласында - жиі тұмаулық аурулар. Қарап-тексергенде: бала гиперстениялық дене бітімді және жоғары тамақтану, мойыны қысқа, кеуде торы кең, салмағы– 18 кг, бойы - 98 см. Тері қабаты таза. Ауыз-жұтқыншақ қалыпты. Іші жұмсақ, ауырсынусыз. Бауыр, көкбауыр пальпацияланбайды. Үлкен дәреті мен зәр шығаруы бұзылмаған. Қандай диагноз ЕҢ сәйкес?
*аллергиялық диатез
*геморрагиялық диатез
*жүйке-артритикалық диатез
*экссудативті-катаральды диатез
*+лимфатико-гипопластикалық диатез
#22
*!Анасы 1 айлық баласымен дәрігерге қаралды. Анасының айтуы бойынша, мазасыздыққа, жоғары тершеңдікке,селк ете қалуға шағымданады.Анамнезінен белгілі болғаны, шала туылған, салмағы 2100 гр., бойы 42 см. Қазіргі уақыттағы бала салмағы -2600 г., рост – 45 см. Қандай диагноз ЕҢ сәйкес?
*+рахит
*анемия
*гипотрофия
*гипостатура
*паратрофия
#23
*! Бала 3 жаста. Жиі ауыратын балалардың диспансерлік тобында бақыланады. Қазіргі кезде пневмониямен ауырып, үйде емделіп жатыр. Жағдайының нашрағаны, қатты қызба, айқын улану белгілері, іріңді қақырықпен жөтел, кеудесінің ауыруы байқалады. Баланы деструктивті пневмония дамуына күдіктеніп ауруханаға жатқызды, оның аса жиі қоздырғышы болады
*+ Стафилококк
* Микоплазма
* Пневмококк
* Граммтеріс бактериялар
* Легионеллалар
#24
*! Созылмалы пневмония, пневмосклерозбен «Д» есепте тұратын 13 жастағы балаға тексерулер жүргізу қажет. Бронх обструкциясы анықтау мақсатында жүргізу аса тиімді
*+ Спирография, пневмотахография
* Бронхоскопия
* Қанның газдарын зерттеу
* Өкпе рентгенографиясы
* Ангиопульмонография
#25
*! Бала 10 жаста, бронх демікпесімен «Д» есепте тұрады. Жылына 2-3 рет ұстама болады және үнемі ентігумен бірге жүреді. Бронх демікпесі үшін ентігудің мына түрі аса тән
*+ Экспираторлы
* Респираторлы
* Аралас
* Ентігу болмайды
* Инспираторлы
#26
*! Ұл бала 9 айлық. Бала «Д» есепте туа пайда болған жүрек ақауымен тіркелген. Балада мерзімді түрде кенеттен мазасыздану ұстамасы, ентігудың күшеюі және цианоз, естен тану байқалады.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы осы ауруға ЕҢ ықтимал?
* +Фалло тетрадасы
* Эбштейн аномалиясы
* Үшжармалы қақпақша атрезиясы
* Магистральды қан тамырлар транспозициясы
* Өкпе веналарының тотальды аномальды дренажы
# 27
*! 3 жастағы қыз бала туа пайда болған жүрек ақауы бойынша «Д» есепте тұрады. Қарап тексергенде: визуальды түрде цианоз, ентігу, «жүрек дөңесі» симптомы, «барабан таяқшалары» және «сағат әйнегі» анықталады. Аускультативті - кеуденің сол жағында II қабырғааралықта дөрекі систолалық шу, II тонның әлсіреуі естіледі.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Фалло тетрадасы
*Эбштейна ауруы
*+Өкпе артериясының стенозы
*Жүрекшеаралық перденің ақауы
*Үшжармалы қақпақшаның атрезиясы
#28
*! Ұл бала 11 жаста. Физикалық дамуы жасына сәйкес. Бас ауруына шағымданады. Қарап тексеру кезінде: радиальды артерияда пульстың кушеюі және сан артерияларында пульстың әлсіреуі, АҚ қолында - 150/80 мм с.б, аяғында - 50/00 мм с.б., жүрек негізінде дөрекі систолалық шу естіледі.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* +Аорта коарктациясы
* Ашық артериальдық өзек
* Жекеленген аорта стенозы
* Ортақ атриовентрикулярлы өзек
* Өкпе артериясының жекеленген стенозы
#29
*! 2 жастағы қыз бала туа пайда болған жүрек ақауы, Фалло тетрадасы диагнозымен «Д» есепте тұрады. Соңғы үш ай ішінде ентігу-көгерулік ұстамалар байқалатын болды.
Осы науқасқа ентігу-көгерулік ұстамалар пайда болуына қандай себеп ЕҢ ықтимал?
* коронарлы артерийның спазмы
* жоғары өкпелік гипертензия
* +оң қарыншадан шығатын жолының спазмы
* жүрек насостық функциясының жеткіліксіздігі
* жүрекке келетін веноздық ағыстың обструкцисы
#30
*! Ұл бала 14 жаста. Бала «аортальді қақпақшаның ревматикалық ауруы (ақауы)» диагнозымен «Д» есепте тұрады. Шағымдары: әлсіздік, бас айналу, естен тану, физикалық жүктеме кезіндегі кеуде тұсындағы ауру сезімі, ентігу. Қарап тексергенде: бозару, үйқы артериясындағы пульсация, көзге байқалып тұратын айқын жүрек қағысы, аортальды жетіспеушілік белгілері.
Қандай денсаулық бақылау тобы осы науқасқа ең ықтимал?
* I денсаулық тобы
* II денсаулық тобы
* III денсаулық тобы
* +IV денсаулық тобы
* V денсаулық тобы
#31
*! Қыз бала 13 жаста. Бала «Митральді қақпақшаның ревматикалық ауруы (ақауы)» диагнозымен «Д» есепте тұрады. Шағымдары: әлсіздік, жүрек қағуы, кеде тұсындағы ауру сезімі, түнгі уақыттағы тұншығу, жөтел. Қарап тексергенде: физикалық дамуының артта қалуы, беттің көгілдір шырайы, митральды стеноз белгісі.
Осы ауруға жүрек зақымдануының қандай аускультативті белгісі ең ықтимал?
* +жүрек ұшындағы диастоликалық шу
* төстің сол жағындағы диастоликалық шу
* жүрек ұшындағы систола-диастолалық шу
* Боткин-Эрба нүктесіндегі протодиастоликалық шу
* Боткина-Эрба нүктесіндегі систола-диастолалық шу
#32
*! Ұл бала 10 жаста. Бала «Жедел ревматикалық қызба, миокардит» диагнозымен «Д» есепке алынды. Бұл науқастың ары қарай жүргізуінде ЭКГ, ЭХО-КГ жоспарланған.
Осы ауруға жоғарыда көрсетілген инструменталдық зерттеулердің қандай жиілігі ең тиімді?
* айына 1 рет
* 3 айда 1рет
* 6 айда 1 рет
* 9 айда 1 рет
* +жылына 1 рет
#33
*! Ұл бала 14жаста. Бала «Жүректің созылмалы ревматикалық аурулары, митральді қақпақшаның жетіспеушілігі» диагнозымен «Д» есепте тұрады.
Осы ауруға диспансерлік бакылаудың қандай ұзақтығы ең тиімді?
* 2 жылдан кем емес
* 3 жылдан кем емес
* 4 жылдан кем емес
* 5 жылдан кем емес
* +өмір бойы
#34
*! Бала 10 жаста, қарап тексеру кезінде терісі мәрмәр түсті, бетінің түсі өзгермелі, қолдары ылғалды, суық, көп терлейді. Инфекциялық аурулармен жиі ауырады, аллергиялық реакцияға бейім. Төмендігі клиникалық көрініс қандай патологияға аса тән?
* Митральды қақпақшаның пролапсы
* +Вегетотамырлық дистония
* Ревматикалық емес кардит
* Ревматикалық қызба
* Кардиомиопатия
#35
*! Бала 3 айлық. Дене салмағын нашар қосуға, емізу кезінде тез шаршайтынына және ентігуге шағымданады. Қараған кезде бозарған, енжар, кеудесі жүрек тұсында ісінген, тондары тұйық. Жүктіліктің ерте кезеңінде анасы ЖРВИ-мен ауырғаны белгілі. ЭКГ-да қарынша кешені тістерінің вольтажы жоғары, рентгенограммада жүрек көлеңкесі шар тәрізді.
Аталған диагноздың қайсысы аса ықтимал?
* Кеш туа біткен кардит
*+ Ерте туа біткен кардит
* Туа біткен жүрек ақауы
* Ревматизмдік емес кардит
* Кардиомиопатия
#36
*! Бала 9 жаста, ревматикалық емес кардитпен ауырды. Арнайы стационарда, содан кейін жергілікті кардиоревматологиялық санаторийда емделді. Тұрғылықты жері бойынша емханада диспансерлік есепте тұрады. Диспансерлік бақылаудың екінші жылында баланы диспансерлік бақылау жиілігі қандай?
* Ай сайын
* + Тоқсан сайын
* Жылына 2 рет
* жылына 1 рет
* Екі жылда 1 рет
#37
*! Бала 10 жаста, созылмалы гломерулонефритпен диспансерлік есепте тұрады, қан және зәр анализін жиі өткізіеді, реабилитациялық ем шараларын алады, себебі осы аурудың ағымы аса дәлелді сипатталады
* Ұзақ өршу кезеңімен
* Ұзақ ремиссия кезеңімен
* Жалпы жағдайы өзгеріссіз
*+ Өршу кезеңі мен ремиссия кездерінің кеезкпен алмасып тұруы
* Симптомдардың өршуінің үдеуімен және жағдайының төмендеуімен
#38
*! 3 жасар баланың ЖЗА-де лейкоцитурия, бактериурия байқалады, ал ЖҚА-де - лейкоцитоз, нейтрофилез, СОЭ көтерілген. Объективті: қызба, улану белгісі.
Аса ықтимал болжамды диагноз
* Жіті цистит
* Созылмалы цистит
*+Жіті пиелонефрит
* Жіті гломерулонефрит
* Созылмалы пиелонефрит
#39
*! 3 жастағы ұл балада ЖРВИ кейін ісіну пайда болды. АҚҚ 80/40 мм рт.ст. ЖҚА: лейкоцитоз, СОЭ көтерілген; қан биохимиясындаи: гипопротеинемия, гиперхолестеринемия. Тәуліктік зәрде 3,6 г ақуыз. Аса ықтимал болжамды диагноз
* Жіті пиелонефрит
* Нефриттік синдроммен жіті гломерулонефрит
*+ Жіті гломерулонефрит нефриттік синдроммен
* Хронический гломерулонефрит, смешанная форма
* Созылмалы гломерулонефрит бөлектенген зәр синдромымен
#40
*! Бала 11 жаста, 12 елі ішектің ойық жарасымен стационарда емделген соң емханада «Д» есепке алынды. Осы баланы диспансерлік бақылаудың аса ықтимал тиімді ұзақтығы
* 2 жылдан кем емес
* 3 жылдан кем емес
* 4 жылдан кем емес
* 5 жылдан кем емес
*+ Жасөспірімдер бөлмесіне өткізгенге дейін
#41
*! Бала 8 жаста, түнде ауыру сезімі мазалайды, тамақ ішкен соң басылады. Ауырсыну сезімі орташа, ұзаққа созылмайды. Тексеруден өткен соң созылмалы гастродуоденит диагнозы қойылды. Осы баланы «Д» бақылаудың аса тиімді ұзақтығы
* 1жыл
* 2 жыл
*+3жыл
* 4 жыл
* Жасөспірімдер бөлмесіне өткізгенге дейін
#42
*! Бала майлы тамақ жеген соң қайталамалы құсу, іштің жоғарғы бөлігінде ауыру, жалпы әлсіздік пайда болды, терісі және шырышты қабаты құрғақ. Созылмалы панкреатит диагнозы қойылды. Стационарде емделген соң емханада «Д» есепке алынды. Осы баланы «Д» бақылаудың аса тиімді жиілігі
* Ай сайын
* Жылына 1 рет
* 2 жылда 1 рет
*+Тоқсан сайын
* Жарты жылда 1 рет
#43
*! Бала гастроэнтерологта созылмалы реактивті гепатит диагнозымен бақыланады. Созылмалы аурудың өршуіне байланысты стационарда емделіп шықты. Өршуден кейін өте тиімді «Д» бақылау жиілігі болады
*Жарты жылда 1 рет
* Жылына 1 рет
* 2 жылда 1 рет
* Тоқсан сайын
*+ Ай сайын
#44
*! Бала 11 жаста, гастроэнтерологта созылмалы персистирлеуші гепатит диагнозымен бақыланады. Өршу кезінде стационарда емделді. Осы баланы «Д» бақылау кезіндегі аса тиімді қарау жиілігі
* Ай сайын
* 3 айда 1 рет
* Жылына 1 рет
*+ 2 айда 1 рет
* Жарты жылда 1 рет
#45
*! Бала 3 жаста, асқорыту бұзылысы, диарея, мальабсорбция синдромы, қайталамалы респираторлық аурулар байқалады. Бұл белгілер жиынтығы мына патологиялық жағдайға аса тән
*+ Иммунтапшылықты жағдай
* Созылмалы панкреатит
* Ішек инфекциясы
* Ішек дисбиозы
* Целиакия
#46
*! Созылмалы инфекция ошақтары (риносинусит, тонзиллит, аденоидит) бар 4 жастағы бала жүргізілген емге тропты респираторлық аурулармен жиі ауырады. Бұған аса әсер ететін фактор
* Мешел
* Гипотрофия
*+ Иммунтапшылықты
* Конституция аномалиясы
* Теміртапшылықты анемия
#47
*! Балада ерте жастан бастап стеаторея, дене және психомоторлы дамуынің тежелуі, нейтропения, анемия, ретикулоцитопения негізінде қайталамалы пневмония бар. Осы белгілер қандай патологияға аса тән?
* Костман синдромына
* Луи –Бар синдромына
*+ Швахман синдромына
* Ди Джорджи аномалиясына
* Вискотт Олдрич синдромына
#48
*! 4 жасар балада дәмнің бұрмалануы байқалады. Жақында тыныс алуы ауырлап, гепатомегалия мен айқын эозинофилия (80%) байқалған. Баланың үйінде иттің күшігі бар. Диагнозды қоюға болатын неғұрлым қолайлы зерттеу тәсілі
* Терілік туберкулиндік тест
* Гистоплазмозға тест
*+ Токсокараға тест
* Асқазан ішіндегісін күміс бояумен тестлеу
* Нәжісті гельминттер жұмыртқасына тексеру
#49
*! 5 жасар бала балабақшаға барады, кіндік тұсының жиі ауыратынына шағымданады. Тәбеті төмендеген, жүрегінің айнуы, көп сілекей бөлінуі, үлкен дәретінің тұрақсыздығы, әлсіздік, естен тану, бас ауруы, бас айналуы, дене қызуының көтерілуі байқалады. Терінің қышынуы, бөртпе, вазомоторлы ринит түріндегі аллергиялық реакциялар жиі байқалады. Бір рет эпилептиялық ұстама орын алған. Қан анализінде: лейкопения, эозинофилия.Бұл симптоматикаға неғұрлым сәйкес келетін ауру
* Аскаридоз
* Энтеробиоз
*+Гименолипедоз
* Эхинококкоз
* Дифилоботриоз
#50
*! 10 жастағы бала шала қуырылған етті жегеннен кейін бірнеше күннен соң дене қызуы 390С дейін көтерілген, іш ауруы, бет ісінуі, бөртпе, тілі мен бұлшық етінде ауыру сезімі пайда болды. Тексеру барасында: айқын улану, тамағы қызарған, беті мен қабағы ісінген, есекжем, кей жерде геморрагиялық бөртпе. Жүрек үнінің көмескілігі байқалады, тахикардия. Көкбауыры үлкейген. Диарея. Жалпы қан анализінде: 40% дейін эозинофилия, лейкоцитоз - 25х 109 /л.
Клиникалық симптоматика келесі ауруға нақты сәйкес келеді
*+Трихинеллез
* Аскаридоз
* Дифилоботриоз
* Гименолипедоз
* Эхинококкоз
*Амбулаторлық-емханалық педиатрия *3*40*
#51
*!Бала 3 айлық. Мерзімі жетіп туылды,салмағы - 3200гр.,бойы – 52 см. Ана сүтімен тамақтанады. Анасының айтуы бойынша мазасыздыққа, ұйқысының бұзылуына шағымданады. Тері қабаты мен шырышты қабаттары таза, бозғылт. Ауыз-жұтқыншақ қалыпты. Теріасты май қатпарлары болбыр. Жүйке-психикалық дамуы жасына сай. Ішкі ағзалары патологиясыз. Қазіргі уақыттағы дене салмағы - 4600 гр., бойы - 61 см. Қандай диагноз ЕҢ сәйкес?
*паратрофия І дәрежесі
*карнитин жетіспеушілігі
*алиментарлық алжу (маразм)
*+ақуыз-энергетикалық жетіспеушілік, І дәрежесі
*алмастырылмайтын май қышқылдарының жетіспеушілігі
#52*!Бала 3 айлық. Анасының айтуынша, қорқуға, селк ете түсуге, терлегіштікке шағымданады. Жүктілік ағымы еш өзгеріссіз өткен. ІІ жүктілік, ІІ жедел босанудан. Туған кездегі салмағы -3500 г., бойы - 51 см., Апгар шкаласы бойынша 9/10 балл. Бала желтоқсан айында дүнеге келген, ана сүтімен тамақтанады. Қазіргі уақыттағы дене салмағы - 5700 гр., бойы - 60 см. Қарау кезінде краниотабес, шүйде аймағында шашының түсуі анықталды. Ішкі ағзалары өзгеріссіз. Қандай диагноз ЕҢ сәйкес келеді?
*фосфат-диабет
*+рахит І дәрежелі
*гипофосфатазия
*хондродистрофия
*бүйректік тубулярлы ацидоз
#53
*!Бала 3,5 айлық, анасының айтуынша, шағымдары: мазасыздық, тершеңдік. Бала І жүктіліктен,жүктіліктің ІІ триместрі гестозбен өткен, анасы жүктілік кезінде поливитаминдік кешенді қабылдамаған, І жедел босану. Туған кездегі салмағы- 3300 г.,бойы - 50 см., Апгар шкаласы бойынша 8/9 балл. Бала қыркүйек айында дүниеге келген. Жасанды бейімделген сүт қоспалармен тамақтанады. Қазіргі уақыттағы дене салмағы - 5500 гр., бойы - 59 см. Қарау кезінде краниотабес, шүйде аймағында шашының түсуі анықталды. Ішкі ағзаларында патологиялық өзгерістер жоқ. Қандай зат алмасу бұзылысы осы аурудың негізінде ЕҢ сәйкес келеді?
*зәр қышқылдық
*липопротеиндік
*калий-натрийлік
*+фосфорлы-кальцийлік
*фенилаланингидроксилаздық
#54
*!Анасы 10 айлық баласымен аяқтарының қисаю шағымымен дәрігерге қаралды.Анамнезінен белгілі болғаны: бала І жүктіліктен,жүктіліктің ІІ триместрі гестозбен өткен, анасы жүктілік кезінде поливитаминдік кешенді қабылдамаған, І жедел босану. Туған кездегі салмағы- 3300 г.,бойы - 50 см., Апгар шкаласы бойынша 8/9 балл. Бала қазан айында дүниеге келген. 1 айына дейін ана сүтімен, анасындағы гипогалактиядан кейін жасанды тамақтануға көшті. Қарап-тексергенде: тері қабаты бозғылт,таза. Ауыз-жұтқыншақ қалыпты. Маңдай мен төбе төмпекшіктері айқын шығыңқы. Кеуде торы: төменгі саңылау жазылған, қабырғаларда «тасбиық», білекте «білезіктер», аяқ-қолдары варусты деформацияланған. Бұлшықеттік гипотония анықталды, тері тургоры сақталған. Жүрек пен өкпе патологиясыз.Іші кепкен, бауыр қабырға доғасынан 1,5 см шығып пальпацияланады,шеттері жұмсақ, эластикалық. Үлкен дәреті 2-3 күнде 1 рет, зәр шығару бұзылмаған.Биохимиялық қан анализінде : кальций - 1,4 ммоль/л, фосфор - 0,96 ммоль/л, сілтілік фосфатаза – 1863 нмоль/л. Қандай емдеу тактикасы науқасқа ЕҢ тиімді?
*видехол 500 МЕ мөлшерде 40 күнге тағайындау
*+аквадетрим 5000 МЕ мөлшерде 1 айға тағайындау
*рокальтрол 0,25 мкг мөлшерде 1,5 айға тағайындау
*вигантол 20 000 МЕ мөлшерде 1 жылға тағайындау
*эргокальциферол 20 000 МЕ жарты жылға 1 рет тағайындау
#55
*!Ер бала 11 жас, емханаға жоғары шаршағыштыққа, тітіркенгіштікке, шыдамсыздыққа, ұйқысының бұзылуына-аунай береді, ұзақ уақыт ұйықтай алмайтынына шағымданып келді. Анамнезінде цитрусы бар тағамдарға пайда болатын сирек терілік бөртпелердің пайда болуы, жүйке-психикалық даму жағынан қатарластарының алдында, мектепте барлық пәндерден үздік екені анықталды. Орта білімді мектептен басқа, бала, дене шынықтыру бөлімінде үлкен теннис пен ағылшын тілі,физика, математика пәндерінен үйретушілермен айналысады. Ішкі ағзалары патологиясыз. Бұл аурудың негізінде қандай бұзылыс ЕҢ сәйкес?
*+пуриндік алмасу
*витаминдік алмасу
*көмірсулық алмасу
*минералдық алмасу
*билирубинді алмасу
#56
*!Бала 10 айд*Шағымы: тыныс алуы қиындаған, ентігу, мұрын-ерін үшбұрышы көгерген, дене қызуы 37,9ºС дейін көтерілген. Ауру 2 күн бұрын сирек құрғақ жөтелден, тұмаудан басталған. Динамикада жағдайы жақсарған. Тексеру кезінде: шулы қиындаған тыныс шығару,спастикалық жөтел, өкпесінде-өкпелік дыбыс қораптық түрде, қатаң тыныс, ұзақ тыныс шығарғанда құрғақ ысқырықты сырылдар, ТЖ 58 минутын*Төмендегі көрсетілгендердің қайсысы болжам диагноз?
*жедел трахеит
*жедел бронхит
*жедел пневмония
*жедел бронхиолит
*+жедел обструктивті бронхит
#57
*!Балаға 12 жас, дене қызуы 38,2°С дейін көтерілген, жөтел, кеудеде ауру сезімі. Анамнезінен: 2 жыл аралығында жазылмайтын жөтел (3 айдан астам* жөтел қақырық бөлінумен жылына 3 рет асқынған. Осы асқыну 10 күн бұрын, дене қызуы 37,6°С дейін, жөтел, мұрын бітуінен басталған. Динамикада жағдайы жақсарған. Тексеру кезінде: аз өнімсіз жөтел іріңді қақырық бөлінумен, тамағы – қызарған, өкпеде – қатаң тыныс, құрғақ және орташа көпіршікті ылғалды сырылдар. Төмендегі көрсетілгендердің қайсысы болжам диагноз?
*бронх демікпесі
*+рецидивті бронхит
*созылмалы пневмония
*ұзақ созылмалы пневмония
*созылмалы облитерациялы бронхиолит
#58
*!Бала 7 жаст*дене қызуы 39,0°С дейін көтерілді, бас ауруы, ылғалды жөтел, кеудеде ауру сезімі шағымымен қаралды. Тексеру кезінде: тері жабыны бозғылт, «мраморлы» суреттермен, ТЖ 32 минутына, кеудесі кебіңкі, оң жақ жартысы тыныс алудан қалған. Өкпеде – оң жақ дыбыс тұйықталған, тынысы әлсіреген, сырыл жоқ. ЖСЖ 110 минутын* Рентгенологиялық зерттеуде: оң жақ өкпенің төменгі бөлігінде интенсивті қарауыту. Осы ауруды анықтауда қан анализінде қандай өзгерістер болады?
*лейкоцитоз, лимфоцитоз, ЭТЖ төмендеуі
*лейкопения, лимфопения,ЭТЖ төмендеуі
*лейкоцитоз, нейтрофилез, ЭТЖ төмендеуі
*лейкоцитоз, лимфоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы
*+лейкоцитоз, нейтрофилез, ЭТЖ жоғарылауы
#59
*!Қыз бала 7 жаста, жедел ауырды, дене қызуы 39,4°С дейін көтеріліп, динамикада ауыртпалы өнімсіз жөтел, оң жақ бүйір ауруы байқалды. Тексеру кезінде: бозғылт, тынысы ыңқылдаған, кеуде қуысының жұмсақ жағы ентіккенде тартылады, тыныс алу кезінде кеуде қуысының оң жақ жартысы қалыс қалады. Өкпеде – оң жақ төменгі бөлікте перкуторлық дыбыстың қысқаруы, тынысы әлсіреген, сырыл жоқ. ТЖ 36 минутын*Жүрек үндері тұйықталған, ЖСЖ – 100 минутын*Осы ауру кезінде қандай рентгендік зерттеу көрінісі болады?
*Екі өкпеде де ошақтың қараюы
*оң жақ өкпенің төменгі бөлігіндегі ошақтың қараюы
*+оң жақ өкпенің төменгі бөлігіндегі ошақтың қараюы
*оң жақ өкпенің жоғарғы бөлігіндегі ошақтың қараюы
*оң жақ перибронхиалды бөлігіндегі ошақтың қараюы
#60
*!Бала 13 жаст*Шағымы ұстама тәрізді жөтел, ысқырықты сырыл, ентігу. Анамнезінен: 4 айында - атопиялық дерматит, ары қарай – өздігінен қайтатын жиі-жиі қысқа мерзімді тұншығу ұстамасы; әкесінде – поллиноз. Осы ұстама мысық пен қарым-қатынаста болғаннан пайда болды. Тексеру кезінде: құрғақ жөтел, ысқырықты тыныс, ТЖ 26 минутына, өкпеде – перкуторлық дыбыс қорапты түрде, барлық бөлікте көлемді құрғақ ысқырықты сырылдар. Диагноз анықтауға көбіне қай ақпаратты зерттеу әдісі көмектеседі?
*+спирометрия
*флюрография
*бронхоскопия
*рентгенография
*компьютерлі томография
#61
*!Қызға 2 жас. Тексеру кезінде: улану белгілері, ТЖ 54 минутына, алыстан естілетін шулы тыныс шығару, өкпеде - қорапты дыбыс, қатаң тыныс, көптеген құрғақ ысқырықты сырылдар.
Осы ауру кезінде төмендегі көрсетілген бронхолитиктердің қайсысын қолданған дұрыс?
*формотерол
*+сальбутамол
*сальметорол
*кленбутерол
*орципреналин
#62
*!6 күндік ұл бала. Жаңа туған нәрестеге участкелік дәрігердің біріншілік патронажы. Анамнезінде: нәресте 1-ші жүктіліктің 39 аптада мерзімімен туылған, профилактикалық екпе күнтізбесіне сәйкес вакцина жасалынған. Қарап тексергенде: жалпы жағдайы қанағаттанарлық, негізгі шартсыз рефлекстер анықталады, мүшелері патологиясыз.
Жаңа туған кезеңде қандай жұқпалы ауруларға қарсы вакциналау осы нәрестеге ЕҢ ықтимал?
*күл, сіреспе
*коклюш, дифтерия, сіреспе
*қызамық, қызылша, паротит
*+туберкулез, вирусты гепатит В
*полиомиелит, гемофильді инфекция, пневмония
#63
*! 2 айлық қыз бала. Ана баласымен аймақтық дәрігерге жоспарлық қарап тексерілу және профилактикалық екпе алу үшін емханаға қаралды. Қарап тексергенде: жағдайы қанағаттанарлық, психо-физикалық дамуы жасына сай, организм мүшелері патологиясыз.
Қандай жұқпалы ауруларға қарсы вакциналау осы нәрестеге ЕҢ ықтимал?
*қызамық, қызылша, паротит, сал, пневмония
*полиомиелит, күл, сіреспе, гемофильді инфекция
*полиомиелит, гемофильді инфекция, қызамық, қызылша
*туберкулез, гепатит В, полиомиелит, гемофильді инфекция
*+гепатит В, полиомиелит, көкжөтел, күл, сіреспе, гемофильді инфекция, пневмония
#64
*!1 жастағы ұл бала. Ана баласымен аймақтық дәрігерге жоспарлық қарап тексерілу және профилактикалық екпе алу үшін емханаға қаралды. Қарап тексергенде: жағдайы қанағаттанарлық, психо-физикалық дамуы жасына сай, организм мүшелері патологиясыз.
Қандай жұқпалы ауруларға қарсы вакциналау осы нәрестеге ЕҢ ықтимал?
*+қызамық, қызылша, паротит, сал, пневмония
*полиомиелит, күл, сіреспе, гемофильді инфекция
*полиомиелит, гемофильді инфекция, қызамық, қызылша
*туберкулез, гепатит В, полиомиелит, гемофильді инфекция
*гепатит В, полиомиелит, көкжөтел, күл, сіреспе, гемофильді инфекция, пневмония
#65
*! 6 жастағы қыз бала. Бала ұлттық күнтізбеге сай профилактикалық егулер жасалған, 1 сыныпқа барады. Қарап тексергенде: жағдайы қанағаттанарлық, психо-физикалық дамуы жасына сай, организм мүшелері патологиясыз.
Қандай жұқпалы ауруларға қарсы вакциналау осы нәрестеге ЕҢ ықтимал?
*қызамық,қызылша,паротит, сал,пневмония
*полиомиелит, күл, сіреспе, гемофильді инфекция
*полиомиелит, гемофильді инфекция,қызамық,қызылша
*туберкулез, гепатит В, полиомиелит, гемофильді инфекция
*+туберкулез, көкжөтел, күл, сіреспе, қызамық, қызылша, паротит
#66
*! 6 жастағы ұл бала. Бала мектептің 1 сыныбына барады. Тағайындалған балаға қызамыққа, қызылшаға, паротитке қарсы екпені дәрігер кейінге қалдырды. Баланың тобында желшешекке карантин жарияланған. Бала 6 ай бұрын тромбоцитопениялық пурпураға байланысты иммуноглобулинді тамырішілік құйдырған.
Екпені кейінге қалдырудың қандай себебі осы балаға ЕҢ ықтимал?
*желшешекке карантин
*баланың екпеден бас тартуы
*жағдайы қанағаттанарлықсыз
*+иммуноглобулин құйдырғаны
*ата-ансының екпеден бас тартуы
#67
*! Бала 13 жаста. Созылмалы бронхөкпе ауруымен «Д» есепте тұрады. Реабилитациялық ем кешенінде оған дренажды жағдай ұсынылды, ол науқасқа аса тиімді көмектеседі
* Қызуды төмендету үшін
* Демікпені төмендету үшін
* Бронхтарды кеңейту үшін
*+Қақырық түсуін жеңілдету үшін
* Жөтелді азайту үшін
#68
*! Бала бронх демікпесінің алғашқы ұстамасынан кейін «Д» есепке алынды. Оған амбулаторлық жағдайда ауыр емес демікпе ұстамасын қайтару үшін аса жиі қолдануды ұсынды
* Интал
*+ Сальбутамол
* Ингаляциялық глюкокортикостероидтар
* Муколитиктер
* Теотарт
#69
*! Созылмалы бронхөкпе патологиясы бар балаларға диспансерлік бақылау жоспары бойынша реабилитациялық ем жүргізіледі. Пневмосклероз және бронхоэктазы бар балалардың емханада алатын реабилитациялық ем курсының аса тиімді жиілігі
* Жылына 1 рет
* Жылына 2 рет
* Жылына 3рет
*+ Жылына 4 рет
* Ай сайын
#70
*! Бала 11 жаста, емханаға дене қызуы 38,5°С дейін көтерілгендіктен қаралды, жөтел, оң жақ бүйірі ауырады. ЖҚА – лейкоцитоз, ЭТЖ жылдамдаған. Кеуде қуысы органдарының рентгені –өкпенің оң жақ төменгі бөлігінде ошақты инфильтративті өзгерістер.
Амбулаторлы жағдайда баланы емдеу үшін қандай антибактериалды препаратарды пайдалану АСА дұрыс?
* Бензилпенициллин натрий тұзы
* Феноксиметилпенициллин
* Бициллин 5
* Цефтриаксон
*+Кларитромицин
#71
*! Қыз бала 1 жаста. Бала туа пайда болған жүрек ақауы, Фалло тетрадасы диагнозымен «Д» есепте тұрады. Балада мерзімді түрде кенеттен мазасыздану ұстамасы, ентігудің күшеюі және цианоз, естен тану байқалады. Емінде пропранололды қабылдайды.
Осы науқасқа препараттың қандай дозасы ЕҢ тиімді?
* 0,5 мг/кг/тәу 3 рет
*+1 мг/кг/тәу 3 рет
* 1,5 мг/кг/тәу 3 рет
* 2 мг/кг/тәу 3 рет
* 2,5 мг/кг/тәу 3 рет
#72
*! Ұл бала 9 айлық. Бала туа пайда болған жүрек ақауы, Фалло тетрадасы диагнозымен «Д» есепте тұрады. Балада мерзімді түрде кенеттен мазасыздану ұстамасы, ентігудің және цианоздың күшеюі, естен тану байқалады.
Осы науқасқа қандай препарат тағайындау ЕҢ тиімді?
* дигоксин
* эналаприл
* фуросемид
* +пропранолол
* спиронолактон
#73
*! Қыз бала 9 жаста. Бала жедел тонзилитпен ауырған, стрептококқа қарсы этиотропты ем қабылдаған. Анамнезінде: бала баспамен жиі ауырады, әкесінде жүректің ревматикалық ауруы бар. Жедел ревматикалық қызбаның біріншілік алдын-алу мақсатында науқастың бұлшық етіне бір рет бензатин бензилпенициллин егілді.
Осы ауруға дәріні қандай мөлшерде енгізу ең тиімді?
* 600 000 ЕД
* 900 000 ЕД
* +1,2 млн ЕД
* 1,5 млн ЕД
* 2,4 млн ЕД
#74
*! Ұл бала 7 жаста. Бала «Ревматикалық хорея жүрек қатысуынсыз» диагнозымен «Д» есепте тұрады. Бұдан бұрын стационарда этиотропты стрептококқа қарсы ем алып болғаннан кейін жедел ревматикалық қызбаның екіншілік профилактикасы басталған.
Осы ауруға шабуылдан кейін екіншілік профилактиканың қандай ұзақтығы ең тиімді?
* 2 жылдан кем емес
* 3 жылдан кем емес
* 4 жылдан кем емес
*+5жылдан кем емес
* 10жылдан кем емес
#75
*! Бала 8 жаста. Ревматизмдік емес кардит, жеделдеу ағымы диагнозы бойынша ауруханада жатты. БМСК кардиологының бақылауына шығарылды.
Осы кезеңде баланы емдеу үшін төмендегі дәрілердің қайсысын тағайындау аса тиімді?
* Цефазолин
*+Хлорохин
* Преднизолон
* Оротат калия
* Индометацин
#76
*! Бала 3 жаста, тексеру кезінде ревматикалық емес кардит анықталды. Стационарда емделіп шыққан соң тұрғылықты жері бойынша емханаға диспансерлік есепке алынды. Миокардта ақуыз алмасуын жақсарту мақсатында балаға төмендегі дәрілердің қайсысын тағайындау аса тиімді?
* Фосфаден
* Рибоксин
* Витамин В 12
* Левокарнитин
* + Магниий оротат
#77
*! Бала 12 жаста, кенеттен бозарып, мұрын ұшы, ерні мен саусақтары көкшіл тартты. Терісі суық, тыныс алуы үстіртін, жиілеген. Пульсі толуы төмен, әрең анықталады. АҚҚ төмендеген. Коллапс түріндегі жедел тамыр жетіспеушілігі диагнозы қойылды.
Балаға шұғыл көмек көрсету үшін төмендегі дәрілердің қайсысын тағайындау аса тиімді?
* +Адреналин
* Строфантин
* Коргликон
* Дигоксин
* Мезатон
#78
*! Бала 4 жаста, БМСК кардиологында ревматикалық емес кардитпен бақылауда тұр. Реабилитациялық ем жүргізу үшін аталған препараттың қайсысын тағайындаған аса дұрыс?
* Антибиотиктер
* Гормонды препараттар
* Ферментті препараттар
* Десенсибилдеуші заттар
*+ Кардиотропты препараттар
#79
*! Бала 10 жаста, вирусты этиологиямен жедел ревматизмдік емес кардитпен ауырды. Ауруханада бактерияға қарсы ем жүргізілді, метаболизм бұзылысы емделді.
Энергетикалық алмасуды жақсарту үшін төмендегі дәрілердің қайсысын таағйындау аса тиімді?
* +Фосфаден
* Рибоксин* Панангин
* Актовегин
* Вит В15
#80
*! Бала 10 жаста, созылмалы тонзиллит бар, ауыр ағымды ревматикалық емес кардитпен ауырған, БМСК кардиоревматологында диспансерлік есепте тұрады, екіншілік профилактика мақсатында жүргізілуі аса ықтимал
* Маусымдық профилактика бициллин – 1
* Жыл бойы профилактика бициллин – 1
* +Жыл бойы профилактика бициллин – 5
* Маусымдық профилактика бициллин – 3
* Басқа антибиотиктермен профилактика жүргізіледі
#81
*! Бала 14 жаста, кардиоревматологта склеродермиямен есепте тұрады. Кезеңмен стационарда емделеді. Осы баланы емдеу үшін қандай дәрілер аса қажет?
* Горомонды
* Кардиотропты
* Бактерияға қарсы
* Қабынуға қарсы
*+ Микроциркуляцияны жақсартатын
#82
*! Жүйелі қызы жегі диагнозымен «Д» есепте тұратын 7 жастағы бала ЖРВИ-мен ауырды. Бала преднизолонның қолдаушы дозасын алады. Интеркуррентті ауру пайда болуын ескере отырып науқасқа тағайындау аса дұрыс
* Макролидтерді
* Цефалоспориндерді
* Аминогликозидтерді
* Нитрофуранды препараттарды
*+ Пенициллин тобының препараттарын
#83
*! Пиелонефритпен ауырған балалардың барлығы диспансерлік бақылауға алынады. Пиелонефритпен ауырғандарды диспансерлік бақылаудың бірінші жылы жалпы зәр анализін тапсырудың аса тиімді жиілігі
*+Бірінші 3 айда айына 2-3 рет, келесі 3 айда айына 1 рет, 2-ші жартыжылдықта – 3 айда 1 рет
* Алғашқы 3 айда айына 2 рет, бақылаудың келесі 4-12 айында тоқсанына рет
* Алғашқы 3 айда айына 2 рет, бақылаудың келесі 4-12 айында айына 1 рет
* Алғашқы 6 айда айына 1 рет, келесі 6 айда 2 айда 1 рет
* Бір жыл ішінде айына1 рет
#84
*! Бала 14 жаста, сөл бөлінуі жоғары созылмалы гастродуоденит диагнозымен «Д» есепте тұрады. Оған секрецияға қарсы әсері аса жоғары дәрі тағайындау қажет^
* Альмагель
*+Омепразол
* Фосфалюгель
* Фамотидин
* Ранитидин
#85
*! Ішек дисфункциясы тітіркенген ішек синдромының аса маңызды белгісі болып табылады. Балаларды метеоризм жиі мазалайды. Осы белгілерді жою үшін таңдап алатын дәріге жатады
*+Симетикон
* Папаверин
* Платифиллин
* Но-шпа
* Смекта
#86
*! Бала 6 жаста, оң жақ қабырға астының шаншып ауыруына шағымданады. Қараған кезде Кер және Ортнер көпіршікті белгілері оң. УДЗ өт қалтасының гипертониялық жағдайын анықтады. Оған келесі дәрілерді тағайындау аса қажет
* Холагон
*+ Но-шпа
* Ависан
* Бетацид
* Абомин
#87
*! Бала 8 жаста, оң жақ қабырға астының сыздап ауыруына шағымданады. Қараған кезде Кер және Ортнер белгілері оң. УДЗ өт қалтасының гипотониясын, өт тұрып қалу жағдайын анықтады. Оған келесі дәрілерді тағайындау аса қажет
*+ Холецистокинин
* Кальций глюконаты
* Ацидин-пепсин
* Викалин
* Баралгин
#88
*! Бала 3 жаста, айырша бездің гипоплазиясы диагнозы қойылды. Осы патология кезінде мына дәріні қолдану аса тиімді
* Бронхомунал
* Рибомунил
*+ Тимозин
* Биостим
* Ликопид
#89
*! Иммунитеттің гуморальды звеносы бұзылысы бар балаға алмастырушы терапия қолданады. Осы мақсатта қолданатын аса тиімді дәрі
*+ Сандоглобулин
* Тималин
* Т-активин
* Тимозин
* Вилозен
#90
*! Бала 3 жаста. Бас ауруы, жүрегі айну, тамаққа тәбеттің төмендегеніне, іш ауруына, анал тесігінің маңында қатты қышынуға шағымданады. Объективті: шап аймағында қасынған іздер бар. Үлкен дәреті мен зәр шығаруы бұзылмаған. Зерттеу жүргізген кезде – анал маңы қатпарлары қырындысынан үшкір құрт жұмыртқасы табылған. Осы патологияны емдеуге неғұрлым сай келетін үлгі
*+ Гельминтокс 10 мг/кг салмағына бір рет
* Албендазол 10 мг/кг салмағына күніне 2 р. 3-4 цикл
* Празиквантел (билтрицид) 25-35 мл/кг салмағына 3 рет
* Декарис (левамизол) 2,5 мг/кг салмағына
* Диэтилкарбамазин 2 мг/кг салмағына күніне 3 рет
*Бала аурулары. Пульмонология *1*19*
#1
*! Баланың жалпы жағдайын, ауырлық дәрежесінің жіктелуін, емін және кеңес беруде БЖАИЖ бағдарламасы бойынша балалардың жас категориялары қандай?
*+0-2 ай, 2 ай - 5 жас
* 0-1 жас, 1-5 жас
* 0-5 жас, 5-14 жас
* 0-3 жас, 4-7 жас
* 0-6 айлық, 6-12 ай
#2
*! ДДҰ бойынша БЖАИЖ-дың мәні неде?
*+ Әртүрлі аурулар және синдромдар бойынша диагностикалық және емдік іс – шаралардың реттілігі
* Науқас балалардың еміндегі полипрогмазия
* Науқас балалардың еміндегі монотерапия
* Арнайы медициналық көмек көрсету
* Жоғары медициналық көмек көрсету
#10
*!Жедел бронхитке ЕҢ сәйкес келетін симптомдар?
*+Құрғақ жөтел, ірі көпіршікті сырылдарға ауысатын құрғақ сырылдар
* Аурудың басталған кезінде құрғақ жөтел, орташа көпіршікті сырылдар
* Өкпенің бір жағында перкуторлық дыбыстың тұйықталуы, сырылдар жоқ
* Ылғалды жөтел, өкпенің екі бөлігінде де перкуторлық дыбыстың тұйықталуы
* Жөтел жоқ, перкуторлық дыбыстың әлсіреуі
#3
*! Төмендегі аталғандардың ішінде қай симптомокомплекс жедел обструктивті бронхитке ЕҢ тән?
*+Экспираторлы ентігу, ысқырықты, жайылған сырылдар, кеуде клеткасының эмфизематозды ісінуі
* Ылғалды жөтел, өкпенің екі бөлігінде де перкуторлық дыбыстың тұйықталуы
* Аурудың басталған кезінде ылғалды жөтел, орташа көпіршікті сырылдар
* Инспираторлы ентігу, әртүрлі калибрдегі құрғақ сырылдар
* Бөшке тәрізді кеуде клеткасы, тыныс шығару кезіндегі ысқырықты сырылдар
#4
! Баланың жасына сәйкес жиілеген тыныстың ЕҢ мүмкін шекаралары?
* Туғаннан бастап 2 айға дейін – 50 және одан жоғары, 2 айдан 12 айға дейін – 40 және одан жоғары, 12 айдан 5 жасқа дейін – 30 және одан жоғары
* Туғаннан бастап 1 айға дейін – 60 және одан жоғары, 1 айдан 12 айға дейін – 50 және одан жоғары, 12 айдан 5 жасқа дейін – 40 және одан жоғары
*+Туғаннан бастап 2 айға дейін – 60 және одан жоғары, 2 айдан 12 айға дейін – 50 және одан жоғары, 12 айдан бастап 5 жасқа дейін – 40 және одан жоғары
* Туғаннан бастап 2 айға дейін – 50 және одан жоғары, 2 айдан 12 айға дейін – 40 және одан жоғары
* Туғаннан бастап 1 айға дейін – 60 және одан жоғары, 1 айдан 12 айға дейін – 50 және одан жоғары.
#5
*! Балада кенеттен пайда болған жабысқақ жөтелмен бірге бронхобструкцияның ЕҢ мүмкін себебі қайсы?
* Жедел стеноздаушы ларинготрахеит
* Эпиглоттит
* Ларингоспазм
*+ Тыныс жолдарының бөгде заты
* Көмейдің аллергиялық ісінуі
#6
*!Жөтел қанша уақытқа созылғанда созылмалы бронхит диагнозын қояды:
*+Бір жыл ішінде кем дегенде 3 ай, екі жыл қатарынан
*Бір жыл ішінде кем дегенде 6 ай
*Бір жыл ішінде кем дегенде 2 ай, 3 жыл ішінде
*Бір жыл ішінде кем дегенде 1 ай
*Бір жыл ішінде кем дегенде 3 ай
#7
*! Төмендегі аталғандардың ішінде созылмалы бронхитке ЕҢ тән клиникалық симптомдар жинағы қайсы?
*+Қақырықпен бірге жүретін тұрақты жөтел, қатаң тыныс және құрғақ сырылдар
*Сирек құрғақ жөтел, ылғалды сырылдар
*Дене қызуының жоғарғы сандарға дейін көтерілуі
*Ұстама тәрізді жөтел, ысқырықты сырыл
*Сирек жөтел, сырылдар жоқ
#8
*!Төменде келтірілгендердің қайсысы КӨБІНЕ жедел бронхиолиттің дамуына себеп болады:
*Стафилококктар
*Пневмококктар
*+РС вирустары
*Микоплазма
*Клебсиялар
#9
*!Өкпенің бірнеше бөлігінің немесе артериолалардың және бронхиолалардың облитерациясы ӘСІРЕСЕ тән:
*+Созылмалы облитерациялаушы бронхиолит
*Созылмалы бронхит
*Бронх демікпесі
*Жедел бронхиолит
*Обструктивті бронхит
#10
*! Төмендегі аталғандардың ішінде баладағы пневмонияға ӘСІРЕСЕ тән клиникалық симптомдар жинағы қайсы?
*+Улану белгілері, қызба, ентігу, өкпедегі оқшауланған физикальдық өзгерістер
*Жоғары қызба, үрген тәрізді жөтел, инспираторлы ентігу, улану белгілері
*Гипертермия, тыныс шығарудың қиындауы, жабысқақ қақырықпен жөтел
*Ентігу, шулы тыныс, құрғақ ысқырықты және әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар
*Қызба, құрғақ және әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар
#11
*! Атипиялық пневмония кезінде антибактериялдық препараттардың қай тобы ЕҢ тиімді?
* Цефалоспориндер
* Фторхинолондар
* Карбапенемдер
* +Макролидтер
* Аминогликозидтер
#12
Фондық аурулар кезіндегі пневмония ағымының ерекшелігі болып табылады:
*+Созылыңқы және рецидивті ағымға бейімділігі
* Нейротоксикоздың болуы
*Көптеген және қосылған ошақтардың сорылуының баяулауы
*Тыныс жетіспеушілігінің айқын белгілерінің болуы
*Жүрек қантамыр жетіспеушілігінің айқын белгілерінің болуы
#13
Экссудативті диатез кезінде пневмония ағымының ЕҢ тән ерекшелігі болып табылады:
* Құрғақ және ылғалды сырылдардың көбеюі
* Қозуға, рецидивтарға және асқынуға бейімділігі
* + Обструкциялық синдромға бейімділігі
* Тұрақты акроцианоз
* Әлсіз физикальдық көріністер
#14
*! БЖАИЖ стандарттары бойынша, 5 жасқа дейінгі пневмониямен ауыратын балалардың ауруханаға жатқызу көрсеткіштері:
*+Жалпы қауіп белгілерінің болуы
*Ылғалды жөтелдің болуы
*Дене қызуының болуы
*Анемия болуы
*Дене салмағының төмендеуі
#15
*! Клиникалық көрінісі тыныс шығарудың ұзаруымен, ысқырықты шулы тыныспен, өкпедегі құрғақ ысқырықты және әртүрлі калиберлі ылғалды сырылдармен, тұншығу ұстамасымен жүретін органикалық немесе функционалды симптомокомплекс қай ауруға ЕҢ ТӘН?
*Өкпе тінінің үрленуінің жоғарылауы синдромы
*+Бронхообструктивті синдром
*Тыныс алу жеткіліксіздігі синдромы
*Өкпе-жүрек жеткіліксіздігі синдромы
*Өкпе тінінің үрленуінің төмендеуі синдромы
#16
*!Созылмалы обструктивті синдромға ЕҢ ТӘН жөтелдің сипаты:
* Ылғалды жөтел, іріңді қақырықпен
*Сирек, битональды
*+Ұзаққа созылған, аз өнімді жөтел
*Қинайтын, құрғақ жөтел
*Ұстамалы, көкжөтел тәрізді жөтел
#17
*! Бронх демікпесі – бұл тыныс алу жолдарының созылмалы қабыну ауруы:
*+ Бронхтардың қайтымды обструкциясымен және гиперреактивтілігімен сипатталатын
* Бронхтардың обструкциясының толық емес қайтуымен сипатталатын
* Бронхтардың қайтымсыз обструкциясымен
* Көбінесе инфекциялық жолмен пайда болып, шырыш гиперсекрециясымен жүретін
*Пневмосклероздың дамуымен жүретін
#18
*!GINA бағдарламасы бойынша бронх демікпесін диагностикалау критерийі болып табылады:
*+1 жыл ішінде 3 және одан көп обструкция эпизодтары
*Обструкция жоғары дене қызуы фонында пайда болады
*Әрдайым обструкциямен жүретін ылғалды жөтел
*Ата-анасында немесе туысқандарында созылмалы бронхиттің болуы
*Өмірінің алғашқы жылында белок-энергетикалық жеткіліксіздігің болуы
#19
*! Жаңа туған сәбилерде бронхөкпелік дисплазия қалыптасуына қандай фактор ЕҢ маңызды болып табылады?
*Сәбидің туған кезіндегі салмағы 2500 гр кем
*Туған кездегі аспирация
*Жүктілік кезіндегі анасының бронхөкпелік аурулары
* О2 маска арқылы, диффузды ұзақ уақыт беру
*+ӨЖЖ 6 күннен ұзақ беру, оттегінің токсикалық әсері
* Бала аурулары. Пульмонология *2*79*
#20
*!Бала, 10 айлық, жедел ауырды. Дене қызуы 38◦Сқа дейін жоғарылаған, енжар, емшек емуден бас тартады, санасы тежелген, қысқа мерзімді тырысулар. Жиілеген тыныс, ыңырсумен, ауыз мұрын үшбұрышының цианозы. ТАЖ– 64/мин, кеуде бұлшық еттерінің қатысуымен. Аускультацияда: тынысы әлсіз, өкпенің бар аймағында көптеген крепитациялық ылғалды сырылдар естіледі. ЖСЖ– 142/мин, жүрек тондары өте әлсіреген, бауыры қабырға доғасынан + 3,5. Зәрі сиреген. БЖАИЖ стандарттары бойынша, қандай клиникалық көріністер пневмонияның ауыр ағымын ӘСІРЕСЕ көрсетеді?
*+ Жиілеген тыныс, ыңырсумен
* Крепитациялық ылғалды сырылдар
* Гепатомегалия, олигурия
* Гипертермия, санасы тежелген
* Тәбеті төмен, емшек емуден бас тартады
#21
БЖАИЖ стандарттары бойынша, 2 ай мен 5 жас аралығында қандай клиникалық көріністер жалпы қауіп белгілері болып бағаланады?
*Емшек ембейді. Су,тамақ ішкеннен кейін құсады; осы ауру кезінде дене қызуы 38,50С
*1 жасқа дейінгі балаларда сұйық нәжіс. Су,тамақ ішкеннен кейін құсады;
*+Емшек ембейді. Су,тамақ ішкеннен кейін құсады; осы ауру кезінде дене қызуы 38,50С, тырысулар; санасы тежелген, летаргия.
*Емшек ембейді. Су,тамақ ішпейді
* Су,тамақ ішкеннен кейін құсады
#22
*!Ер бала Ю., 9 жаста, жедел ауырды. Ауруының алғашқы 2 күні науқаста жоғары қызба. Қарап тексергенде: аңқасында-айқын катаральды өзгерістер, ринорея. Құрғақ жөтел сақталған. Аускультацияда: тынысы қатаң, симметриялық шашыранды тұрақсыз құрғақ және әртүрлі калибрлі (көбіне орта көпіршікті) ылғалды сырылдар естіледі. Жөтелден кейін сырылдар жойылады. Тыныс жиілігі минутына 22 рет.
Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Бронхиолит
* Обструктивті бронхит
*+Жедел жай бронхит
* Пневмония
* Плеврит
#23
*!Ер бала 4 жасар. ЖРВИ-мен ауырғаннан кейін ұзақ уақыт бойы жөтелуге, ентігуге шағымданаады. Отбасылық анамнезі–баланың анасында тағамдық және дәрілік аллергия. Зерттеуде: баланың жағдайы орташа ауырлықта. Терісінде атопиялық дерматит көріністері. Өкпеден перкуторлы: қораптық реңкпен өкпелік дыбыс. Аускультативті: тыныс шығару ұзарған – жайылған құрғақ сырылдар және орташа көпіршікті ылғалды сырылдар. Кеуде қуысы ағзаларының R-да тамырлар және перибронхиальды өзгерістер есебінен өкпе суреті күшейген. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит
*Жедел бронхиолит
*Жедел пневмония
*Жедел плеврит
*+Жедел обструктивті бронхит
#24
*! ЖРВИ - мен ауырған 9 айлық ер баланың 4-ші күні жағдайы нашарлады, дене қызуы қайтадан 37,8С дейін жоғарылады, экспираторлық сипаттағы ентігу дамыды, оральды сырылдар естіледі. Аускультацияда – тыныс шығаруы ұзарған, екі жақ өкпеден әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар естіледі. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Жедел бронхиолит
*+ Жедел обструктивті бронхит
* Жедел бронхит
* Жедел пневмония
*Плевропневмония
#25
! 5 жасар бала тыныс алуының қиындауына, жөтелге шағымданады. 7 күн бұрын ауырды, катаральды белгілер, дене t 38,6оС. 3-күні құрғақ жөтел мен ентігу пайда болды. Жағдайы ТЖ II дәр. сәйкес ауыр. Дем алуы кеуде бұлшық еттерінің қатысуымен, дем шығаруы шулы, қиналумен. Тынысы әлсіреген, көптеген құрғақ және ылғалды орташа көпіршікті сырылдар, ТАЖ 48/мин. Спирограммада: ӨӨС (ЖЕЛ)-41%, ФӨӨС (ФЖЕЛ)-46%, ӨМВ (МВЛ)-44%, РТШ (РВ)-31%, ТМК (МОД)-31%, тыныс шығару ПЖ (ПСвыдоха) 0,6%. Беротектен кейін: тыныс шығару ПЖ (ПСвыдоха)+12%. Төменде берілген болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Жедел бронхит
*+Обструкциямен жедел бронхит, ТЖ II дәр.
* Бронх демікпесі
*2-жақты жедел пневмония, ТЖ II дәр.
* Созылмалы деформациялаушы бронхит
#26
*!Дені сау 10 айлық балада, тамақтану кезінде кенеттен ұстама тәрізді жөтел, инспираторлық ентігу, цианоз пайда болды. Жедел-жәрдем бригадасымен стационарға алып келді. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Бронх демікпесі
*+Көмейдегі бөгде зат
*Обструктивті бронхит
*Туа біткен даму ақауы
*Жедел бронхит
#27
*!1 жас 7 айлық бала. Кенеттен басталып,15 минуттан кейін жоғалған жөтелге, ентігуге шағымданды. Қарап тексергенде: дене қызуы қалыпты, бала белсенді, аускультацияда сол жақтың жоғарғы бөлігінде дем шығарғанда ысқырықты сырылдар, перкуссияда қораптық дыбыс естіледі. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Обструктивті бронхит
*Жедел бронхит
*Бронх демікпесі
*+Бронхтағы бөгде зат
*Жедел бронхиолит
#28
*! Дені сау 1 жастағы бала, ойын кезінде, кенеттен ұстама тәрізді жөтел, ентігу, цианоз пайда болды. Жедел жәрдем бригадасымен ауруханаға жеткізілді. Өкпенің аускультациясында – оң жақта тынысы әлсіреген, перкуссияда кеуде клеткасының оң жақ бөлігінде қораптық дыбыс. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Бронх демікпесі
*+Бронхтағы бөгде зат
*Обструктивті бронхит
*Туа біткен даму ақауы
*Жай бронхит
#29
*!Қыз бала, 11 жаста. Шағымдары: қақырықпен тұрақты жөтелге, әлсіздік, шаршағыштық. Анамнезінен: ылғалды жөтелдің күшеюімен, дене қызуының жоғарлауымен өтетін бронх-өкпе ауруларының жылына 2 – 3 рет қайталануы. Қарап тексергенде: аздаған шырышты – іріңді қақырықпен жөтел, құрғақ және ылғалды сырылдар, әсіресе оң өкпенің төменгі бөліктерінде. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Созылмалы бронхит
*Созылыңқы пневмония
*Обструктивті бронхит
*Муковисцидоз, өкпелік түрі
*Бронх демікпесі
#30
*! Бала 6 жаста. Соңғы 3 жылда бронхитпен жылына 3 – 5 рет ауырады. Аурудан кейін жөтел және өкпедегі физикальды өзгерістер ұзаққа сақталады. Спирографияда өкпенің вентиляциялық қызметінің орташа дәрежелі, обструктивті і бұзылысы анықталған. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Рецидивті бронхит
*+Созылмалы бронхит
*Рецидивті обструктивті бронхит
*Созылмалы обструктивті бронхит
*Атипті пневмония
#31
*!8 жасар науқастың бронх шырышты қабаты биоптатының морфологиялық зерттеуінің гистологиялық көрінісінде шырыш бездерінің гиперплазиясы, бокал тәрізді жасушалардың көбейгені, шырыштың гиперсекрециясы, кірпікшелі жасушалары азайғаны, базальді мембранасының қалыңдағаны, бронхтардың мукоцилиарлық тазартылуының бұзылғаны байқалған. Осындай морфологиялық көрініс ЕҢ тән болады:
*Бронх демікпесіне
*+Созылмалы бронхитке
*Созылмалы пневмонияға
*Рецидивті бронхиткен
*Өкпе муковисцидозына
#32
*! Созылмалы бронх-өкпе процессімен 7 жасар науқастың кеуде клеткасының рентгенологиялық зерттеуінде обструктивті синдром белгілері: өкпе суретінің диффузды өзгерістері және күшеюі, әсіресе түбір және төменгі бөліктерінде анықталған, түбірлерінің құрылымы өзгерген. Берілген рентген көрінісі КӨБІНЕ сәйкес келеді:
*Жедел обструктивті бронхитке
*+Созылмалы бронхитке
*Ағымы созылыңқы пневмонияға
*Бронх демікпесіне
*Жедел бронхитке
#33
*! 3 айлық ер бала. Шағымдары: дене қызуының 39,8ºС жоғарылауына, мазалайтын құрғақ жөтелге, мазасыздыққа, емшектен бас тартуына. Баланың жағдайы өте ауыр. Ентігуі аралас сипатта. Кеуде клеткасының иілгіш аймақтарының ішке тартылуы, мұрын желбезектері кернелген. Терісі бозарған, периоральды цианоз. ТЖ 68 рет мин., өкпе үстінде перкуторлы–қораптық реңкпен өкпелік дыбыс. Аускультативті: тынысы әлсіреген, көп мөлшерде жайылған ұсақ көпіршікті сырылдар. Кеуде қуысы ағзаларының R-графиясында – өкпе түбірі құрылымының бұзылысы, өкпе суреті күшейген.
Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Ошақты пневмония
*Жедел бронхит
*+Жедел бронхиолит
*Обструктивті бронхит
*Бронх демікпесі
#34
*!7 айлық бала. Жөтел, дене температурасының жоғарылауына шағымданады. Объективті: экспираторлы ентігу, периоральды цианоз, тыныс алу актісіне қосымша бұлшықеттер қатысуы, мұрын желбезектерінің керілуі, қабырғааралықтың тартылуы, аускультацияда өкпенің барлық бөліктерінен көп мөлшерде жайылған ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі.
Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Обструкциялық бронхит
*+Жедел бронхиолит
*Жедел бронхит
*Созылмалы бронхит
*Рецидивті бронхит
#35
*! 8 айлық бала. Анасы аденовирустық инфекциядан кейін әлсіздікке, дене қызуына, құрғақ, жабысқақ жөтелге, үдемелі ентігуге шағымданады. Объективті: шулы тыныс, акроцианоз, цианоз, эмфизематозды үрілген кеуде қуысы, ТАЖ 82/мин. Аускультативті: тынысы әлсіреген, көптеген майда көпіршікті ылғалды сырылдар. R-өкпе суретінің мозаикалылығы-өкпеде мөлдірлігі жоғары және васкуляризациясы төмен аймақтардың көптеп болуымен «ауа қақпандарымен» байланысты, сцинтиграфияда – өкпеде қан айналымның бұзылысы. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит
*Жедел пневмония
*Бронх демікпесі
*Обструкциялық бронхит
*+Облитерациялаушы бронхиолит.
#36
*!Сәби 3 айлық. ТЖ2 дәрежесі есебінен ауыр жағдайда ауруханаға келіп түсті. ТЖ 84 рет минутына, тынысы шулы, арақашықтықтан естіледі. Эксикозбен бірге токсикоз. Өкпе үстінен тимпанит, аускультативті: тыныс шығаруы ұзарған қиындаған, өкпенің барлық аймағынан жайылған ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі.
Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит
*+Жедел бронхиолит
*Обструктивті бронхит
*Муковисцидоз
* Жедел пневмония
#37
Ұл бала 4 айлық. Шағымдары: дене қызуының 39ºС жоғарылауы, сұйықтық ішуден бас тартады. Объективті: тынысы көмекші бұлшықеттердің қатысуымен, қабырға аралықтардың ішке тартылуымен. ТЖ-1 минутта 50 ретке дейін. Кеуде қуысының рентген суретінде өкпе суретінің күшеюі, оң өкпенің төменгі бөлігінде инфильтративті ошақты көлеңкелер анықталады. КТИ-0,53.
Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Жедел пневмония
*Облитерациялаушы бронхит
*Жедел бронхит
*Бронх демікпесі
*Обструктивті бронхит
#38
Ұл бала 1 жаста. Дене температурасының 390С-қа дейін жоғарылауына, интоксикацияға шағымданады. Кеуде қуысы ағзаларының рентгенограммасында өкпе суретінің күшеюі, сол жақ өкпенің тұнықтығы әлсіреуі, төменгі бөлігінде ошақты біріккен инфильтративті көлеңкелер анықталды. КТИ-053. Қандай рентгенологиялық белгі пневмония диагнозына ЕҢ сәйкес келеді:
* Өкпе суретінің күшеюі
* Кардиоторокальды индекс (КТИ) кеңіген
* Өкпе суретінің тұнықтығы әлсіреуі
* + Өкпеде инфильтративті көлеңкелер
* Өкпе желденуінің күшеюі
#39
Ұл бала 1 жаста. Дене температурасының 390С-қа дейін жоғарылауына, интоксикацияға шағымданады. Кеуде қуысы ағзаларының рентгенограммасында өкпе суретінің күшеюі, сол жақ өкпенің тұнықтығы әлсіреуі, төменгі бөлігінде ошақты біріккен инфильтративті көлеңкелер анықталды. КТИ-053. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Облитерациялаушы бронхит
*Жедел бронхит
*Бронх демікпесі
*Обструктивті бронхит
*+Сол жақ өкпенің төменгі бөліктік ошақты біріккен жедел пневмониясы
#40
*!Ер бала 10 жаста. Кенеттен дене қызуы 40С дейін жоғарылады. Басы ауырады, ауық-ауық сандырақтайды, санасы тежелген, еріндерінде ұшықтың күлдіреуіктері бар, қақырығы «тотты». Аралас ентігу. Кеуде қуысының оң жақ жартысы тыныс алудан қалыс қалады. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит
*Жедел обструктивті бронхиолит
*Созылмалы пневмония
*+ Крупозды пневмония
*Интерстициальды пневмония
#41
*!10 айлық қыз балада қызба, терісі бозарған, ауыз-мұрын үшбұрышының цианозы, аралас ентігу. Тынысы екі өкпенің төменгі бөліктерінде әлсіреген, ылғалды ұсақ көпіршікті әлсіз сырылдар, крепитация. Жүрек үндері тұйық, тахикардия. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхиолит
*Обструктивті бронхит
*Оң жақты төменгі бөліктік пневмония
*+Екі жақ өкпенің төменгі бөліктерінің пневмониясы
*Интерстициальды пневмония
#42
*!2 жасар бала, ауруханаға айқын токсикозбен, аралас ентігумен, температурасының 38С дейін жоғарылауымен келіп түсті. Перкуторлық дыбыс қораптық. Аускультативті: жайылған сырылдар, оң жақта жауырын бұрышында –тұрақты ұсақ көпіршікті сырылдар, крепитация естіледі. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Бронхиолит
*Альвеолит
*+Пневмония
*Бронх демікпесі
*Обструктивті бронхит
#43
*!3 жасар бала. Дене температурасының 390С-қа дейін жоғарылауына, жөтелге, интоксикацияға шағымданады. Кеуде қуысы ағзаларының рентгенограммасында оң жақ өкпе алаңдарының тотальды қоюлануы, көкірек ағзаларының ығысуынсыз. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Обструктивті бронхит
*Өкпе агенезиясы
*Экссудативті плеврит
*Өкпе ателектазы
*+Оң жақтық пневмония
#44
*!5 жасар бала. Дене температурасының 38-390С-қа дейін жоғарылауымен басталған жедел ауру. Интоксикация, өкпенің оң жақ төменгі бөлігінде перкуторлық дыбыс тұйықталған, өкпеде аускультативті көріністер аз, ЖҚА: лейкоцитоз-17 х109/л, с\я-72%, п\я-12%, эоз-1%, мон-5%, лимф-11%, СОЭ-42мм\с). Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Крупозды пневмония
*Микоплазмалық пневмония
*+Сегментарлы пневмония
* Ошақты пневмония
*Ошақты-біріккен пневмония
#45
*!3 айлық бала. Қарап тексеру кезіндегі симптомдар кешені: дене қызуы субфебрильді, конъюнктивит, қарлыққан дауыс, ұстама тәрізді қиналып жөтелу, қақырық аз бөледі, обструктивті синдром, өкпедегі физикальды өзгерістері аз. Өкпе рентгенінде- интерстициялды өзгерістер, инфильтрациялық ошақтар бар. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Хламидиялық пневмония
* Стафилококкты пневмония
* Клебсиелалық пневмония
* Стрептококкты пневмония
* Орнитозды пневмония
#46
*!Қыз бала, 6 айлық. Күйік бөлімшесінде жатыр. Ауруының 3-ші күні жағдайы нашарлады. Жансақтау бөлімшесіне ауыстырылды. Объективті: кома, интоксикация, ентігу. ӨЖЖ-де, интубациялық түтікшеден жасыл түсті іріңді бөлінді санацияланып жатыр. Өкпе рентгенограммасында: көптеген ұсақ деструкция ошақтары анықталды.
Төменде көрсетілгендердің ішінен ЕҢ ықтимал патоген?
*+көкірің таяқшасы
*алтын стафилококк
* листерия
*микоплазма
*орнитоздар
#47
*! Ұл бала 11 жас. Бір ай бойы ауырады. Ауруы катаральды белгілерден басталған- тамағының ауыруы, жиі құрғақ жөтел, мұрын бітелуі, субфебриллит. Ауруының 6 күні лене қызуы 39С-қа көтерілді. Бала жиі, қиналып жөтеледі. БОС пайда болды (айқын ентігу, тынысының қиындауы), әлсіздік. Өкпе рентгенінде- көптеген бұлдыр, көбіне сол өкпенің төменгі бөлігінде ошақты көлеңкелер. Төмендегілердің ішінде ЕҢ ықтимал болжам диагноз?
*+Микоплазмалық пневмония
*Стафилоккты пневмония
*Клебсиелалық пневмония
*Стрептококкты пневмония
*Орнитозды пневмония
#48
*!Перзентханада бір уақытта 4 нәрестенің жағдайы нашарлай түсті – интоксикация белгілері дамыды, құсу, диарея. Рентгенологиялық: барлық балалардан лобарлы инфильтрат анықталды. Оң жақ өкпенің жоғарғы бөліктік бұзылысы. Пневмония диагнозы қойылды.Төменде көрсетілгендердің ішінен ЕҢ ықтимал патоген?
*+Клебсиеллы
*Микоплазма
*Хламидий
*Стафилококки
*Пневмококки
#49
*!Қыз бала 6 жаста. Цитостатиктермен, гормондармен ем қабылдауда. Бүгін күрт ентігу, ауыздан көпіршікті бөлінділермен ұстама тәрізді жөтел пайда болды. Сілекей микроскопиясында пневмоцисталар анықталды. Дене температурасы қалыпты. Өкпенің рентгенологиялық көрінісі «мақта тәрізді өкпе» түрінде, интерстициальды өзгерістер көрінеді. Пневмоцисті пневмония диагнозы қойылды.
Пневмоцисті пневмония КӨБІНЕСЕ қандай аурудың маркері болып табылады?
*+АИВ
*Мерез
*Листериоз
*Туберкулез
* «Үй пневмониясы»
#50
*! Ұл бала 1,5 жаста, атопиялық дерматитпен «Д» есепте тұрады. Жөтелге, ентігу, дене қызуы 38Сқа көтерілуіне шағымданады. Перкуссияда- қораптық дыбыс анықталады. Аускультативті- Оң жақ жауырын бұрышында перкуторлық дыбыс тұйықталған, осы аймақта аускультативті тұрақты, ұсақкөпіршікті сырылдар. Төмендегілердің ішінде ЕҢ ықтимал болжам диагноз?
*Бронхиолит
*Плеврит
*+Оң жақтық пневмония
*Бронх демікпесі
*Обструктивті бронхит
#51
*!Бала 7 айлық. Рахит, өршу кезеңі диагнозымен «Д» есепте тұрады. Шағымдары: жөтел, дене қызуының жоғарылауы. Обьективті: экспираторлы ентігу, пероральді цианоз, қосымша бұлшықеттердің дем алу актісіне қатысуы, мұрын желбезектерінің керілуі, қабырғааралықтардың тартылуы. Аускультативті: жайылған ұсақ көпіршікті сырылдар барлық өкпе алаңында естіледі. Төмендегілердің ішінде ЕҢ ықтимал болжам диагноз?
*+Жедел пневмония
*Облитерациялық бронхиолит
*Жедел бронхит
*Бронх демікпесі
*Обструктивті бронхит
#52
*!3 жасар бала. Дене температурасының 390С-қа дейін жоғарылауына, жөтелге, шағымданады. Айқын ентігу, интоксикация. Кеуде қуысы ағзаларының рентгенограммасында оң жақ өкпе алаңдарының тотальды қоюлануы, көкірек ағзаларының ығысуынсыз. ЖҚА – Нв – 88 г\л, эр. – 2,3х1012\л, лейк – 15,8х109\л, эозиноф. – 14%, п\я – 1%, с – 78%, л- 19%, м- 2%, СОЭ – 23 мм\ч. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Обструктивті бронхит.
*Фиброторакс.
*Экссудативті плеврит.
*Өкпе ателектазы.
*+Оң жақтық бөліктік пневмонии.
#53
*! Қыз бала 10 жаста, пневмониядан ем қабылдап жүр, дене қызуының 39С-қа жоғарылауы байқалады, енжарлық. ТЖ-52 р/мин, ЖСС-115р/мин. Терісі сұр жер түстес. ЖҚА: лейк.– 23 х109/л, п/я – 14, с/я – 62%, лимф. – 16%, мон-8, ЭТЖ – 58 мм/сағ. ЭхоКГ-да жүрек қақпақшалары интактты. Бұл науқаста пневмонияның қандай асқынуы дамуы ЕҢ мүмкін?
*+Сепсис
*Инфекциалық эндокардит пен
*Инфекциялық-токсикалық шок
* Нейротоксикоз
*Жедел респираторлы дистресс-синдром
#54
*! Бала 12 жаста, бөліктік пневмонияның ауыр дәрежесі, жоғары дене қызуының күрт төмендеуі байқалып, күрт әлсіздік, бас айналу, құлақтың шуылдауы, жүрек айну, құсу пайда болды. Обьективті: бала бозарған, айқын акроцианоз, суық жабысқақ тер, тахикардия, жіп тәрізді пульс, жүрек тондарының үнсіздігі, АҚҚ төмендеген. Науқастың жағдайының күрт нашарлауының ЕҢ мүмкін себебі:
*Сепсис
*Кардиогенді шок
*Өкпе артериясының тромбоэмболиясы
*+Инфекциялық-токсикалық шок
*Респираторлы дистресс-синдром
#55
*! Бала 9 жаста. Диагнозы: оң жақ жедел ошақты-жайылмалы пневмония. Ауруының 5-ші күні науқаста күрт тері қабатының мәрмәр тәріздес бозаруы, шырыштардың цианозы, акроцианоз, пульстің әлсіз толығуы, АҚҚ 80/60 мм рт.ст., теріде петехиальды бөртпелер, иньекция жасаған жерлердің қан аққыштығы байқалды. Санасы тежелген, олигоурия. Бұл науқаста пневмонияның қандай асқынуы дамуы ЕҢ мүмкін?
*+ҚТІШҚҰ синдромы
*Респираторлы дистресс-синдром
*Өкпе абсцессі
*Плеврит
*Перикардит
#56
*! Бала 1 жаста, ауыр пневмониямен, антибактериальды емге қарамастан дене қызуы көтерілуде. Бала енжар, тәбеті күрт төмендеген, дене қызуы 39С, ентігу, ыңырсыған тыныс, жөтел кеуденің оң бөлігінің ауыруымен. ТЖ 60/мин. Перкуссияда- оң жақ төменгі аймақта дыбыс тұйықталған. Тынысы зақымдалған аймақта естілмейді. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Пиопневмоторакс
*+Плевра эмпиемасы
* Бөлік аралық плеврит
*Өкпе булласы
* Өкпе абсцессі
#57
*! Бала 6 жаста, диагнозы: пневмония. Жөтелгенде, терең тыныс алғанда, оң жаққа еңкейгенде кеуде аймағы ауырады. Кеуде қуысының рентгенограммасында- оң жақтың тотальды қараюы және көкірек аралық ағзалардың солға ығысуы анықталды. Бұл науқаста пневмонияның қандай асқынуы КӨБІНЕСЕ дамуы мүмкін?
*Ателектаз
*Абсцесс
*+Плеврит
*Эмфизема
*Пневмоторакс
#58
*! Қыз бала 3 жаста. Стационарға түскенде жағдайы өте ауыр. Бозарған, жөтелі аз өнімді, ауыру сезіммен аралас ентігу, дене қызуы 38С-ге жоғарылауы. Кеуде қуысының ассиметрисы, оң жағы ісінген. Бала оң жағын қорғаштайды. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Экссудативті плеврит
*Пневмоторакс
*Өкпе булласы
*Құрғақ плеврит
*Абсцесс
#59
*! Ұл бала 12 жаста. Диагнозы: ошақты пневмония. Ауруының 9-шы күні қан аралас іріңді қақырық пайда болды, сол жақ жауырын асты бұрышынан ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі, амфорикалық тыныс пайда болды. Дене қызуы 39-40С. Рентгенде- деструкция аймақтарымен қараю. Бұл науқаста пневмонияның қандай асқынуы КӨБІНЕСЕ дамуы мүмкін?
*Құрғақ плеврит
*Плевра эмпиемасы
*Пневмоторакс
*Өкпе булласы
*+Абсцесс
#60
*! Ұл бала 2 айлық, жедел ауырды, дене қызуы 38С-ге көтерілді, енжар, емуден бас тартты. Тынысы жиілеген, қарлыққан, ауыз-мұрын үшбұрышы цианозы. ТЖ-76 р/мин, қосымша бұлшық еттердің қатысуымен. Өкпеде- әлсіреген тыныс, крепитация, ЖСС-132 р/мин. Жүрек тондары тұйықталған. Сирек зәр шығарады. БЖАИЖ классификациясы бойынша бұл аурудың ауырлық дәрежесі ЕҢ ықтимал:
*Өте ауыр
*+Ауыр
*Орташа ауырлықта
*Ауыр емес
*Жеңіл
#61
*!Бала, 18 айлық. Дене қызуы 37,2◦С, құрғақ жөтел, мазасыз. Қарап-тексергенде: ТЖ 44/мин. қосымша бұлшық еттердің қатысуымен, мазасыздықта мұрын ауыз үшбұрышының цианозы байқалады. Перкуссияда: өкпе үстінде қораптық дыбыс, қатқыл тыныс, ылғалды майда көпіршікті сырылдар. БЖАИЖ бойынша бала жағдайын қалай жіктейсіз?
*Өте ауыр
*+Ауыр
*+Орташа ауырлықта
*Ауыр емес
*Жеңіл
#62
*! Қыз бала, 8 айлық, дене қызуы 39С. Балада 3 күн бойы жөтел және тыныс алу бұзылысы, бала емшектен бас тартты және су ішпейді. Құсу және тырысу болмады. Қарап тексергенде бала ұйқышыл, ТЖ 55/мин, кеуде қуысының иілгіш аймақтарының тартылуы. БЖАИЖ бойынша бала жағдайын қалай жіктейсіз?
*+Ауыр пневмония
*Орташа ауырлықтағы пневмония
*Пневмония жоқ, жөтел немесе суық тию
*Пневмония, астмоидты тыныс
* БЖАИЖ бойынша жағдайды жіктеуге ақпараттар жеткіліксіз
#63
*!Бала 18 айлық. Аймақтық дәрігер – тыныс шығаруының ұзаруымен ентігу, ара қашықтықтан естілетін сырылдар, өкпеде құрғақ ысқырықты және әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар, аз өнімді ұстама тәрізді жөтел симптомокомплексін анықтады. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Бронх демікпесі
*Жедел бронхит
*+Обструктивті бронхит
*Бронхиолит
*Пневмония
#64
*!Бала 4 жаста. Анамнезінде атопиялық дерматит. Қазіргі уақытта құрғақ жөтел, дене қызуының жоғарылауы, тыныс шығаруы ысқырықты, ұзарған. Аускультативті тыныс алғанда әртүрлі калибрлі ылғалды және тыныс шығарғанда ысқырықты құрғақ сырылдар. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Бронхиолит
*Пневмония
*+Обструктивті бронхит
*Созылмалы бронхит
*Бронх демікпесі
#65
*!Қыз бала 4 айлық. Шағымдары: дене қызуының 40º С дейін жоғарылауы, қинайтын тыныс және жөтел, емшектен бас тарту. Баланың жағдайы ауыр. Кеуде қуысының иілгіш аймақтарының тартылуы, мұрын қанаттарының керілуі. Тері қабаттары бозғылт, пероральды цианоз. Тыныс алуы 86/мин., өкпеде перкуторлы – дыбыс қораптық реңкпен. Аускультативті: әлсіреген тыныс, көп мөлшерде құрғақ және орташа көпіршікті ылғалды сырылдар. Төменде келтірілген асқынулардың қайсысы ЕҢ ТӘН?
*Тыныс алу жеткіліксіздігі синдромы
*+Бронхообструктивті синдром
*Жүрек жеткіліксіздігі
*Қан тамыр жеткіліксіздігі
*Дистресс-синдром
#66
*! Бала 2 жаста, тыныс алу жеткіліксіздігі 2 дәрежесі, ауыр емес интоксикация салдарынан ауыр жағдайда клиникаға жеткізілді. Тынысы шулы, ара қашықтықтан естіледі, тыныс шығаруы ауырлаған. Өкпеде перкуторлы –қораптық реңкпен өкпелік дыбыс, аускультативті: тынысы әлсіреген, тыныс шығаруы шулы шулы. Аускультативті: көптеген құрғақ ысқырықты және ылғалды орта көпіршікті сырылдар. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит
*+Жедел обструктивті бронхит
*Жедел пневмония
*Жедел бронхиолит
* Муковисцидоз
#67
*!Бала 10 жаста. Қаладан тыс, табиғатта тұншығу ұстамасы пайда болды. Осы көктем мезгілінде поллиноз фонында айына 3 рет ауыр тұншығу ұстамалары дамыды. Баланың жағдайы ауыр, тыныштық жағдайындағы тыныс жеткіліксіздігі. ТЖ 54/мин, пероральды цианоз. Қабырғааралық бұлшық еттердің тыныс алуға қатысуы. Перкуторлы – қораптық дыбыс. Асукультативті – қатаң тыныс шашыраған ысқырықты сырылдар. Бронх обструкциясының ЕҢ мүмкін себебі қандай?
*Обструктивті бронхит
*Облитерирлеуші бронхиолит
*Муковисцидоз
*+ Бронх демікпесі
*Ларинготрахеит
#68
*!Қыз бала, 12 жаста. Бронхо-өкпе жүйесінде қабынудың өршуі жылына 5-6 рет. Жағдайы айқын бронхообструктивті синдром салдарынан ауыр. Ұстама тәрізді жөтел, ЖРВИ фонында шулы тыныс, бозарған, пероральды цианоз. Аускультативті екі жақ өкпеде де көптеген әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар. Жүрек тондары оң жақ кеуде аймағынан және арқасынан естіледі. Бронх обструкциясының ЕҢ мүмкін себебі қандай?
*Вильямс-Кемпбелл синдромы
*+Картагенер синдромы
*Мунье-Кун синдромы
*Гудпасчер синдромы
*Прадер– Вилли синдромы
#69
*!Бала 12 жаста. Жағдайы айқын ентігу салдарынан ауыр. Қан аралас қақырықпен жөтел. Рентгенограммада көптеген ірі және майда біріккен көлеңкелер, интерстициальды суреттің «көбелек» тәрізді күшеюі. Қан анализінде: анемия 2 дәрежелі, ретикулоцитоз, коньюгирленбеген билирубин деңгейінің жоғарылауы. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Муковисцидоз
* Картагенер синдромы
*+Өкпенің гемосидерозы
* Гудпасчер синдромы
*Хамман-Рич синдромы
#70
*!Бала 14 жаста. Жағдайы айқын ентігу салдарынан ауыр. Беті ісінген, АҚҚ-140\90 мм.с.б. Қан аралас қақырықпен жөтел. Рентгенограммада көптеген ірі және майда біріккен көлеңкелер, интерстициальды суреттің «көбелек» тәрізді күшеюі. Қан анализінде: анемия 2 дәрежелі, ретикулоцитоз, коньюгирленбеген билирубин деңгейінің жоғарылауы. ЖЗА: гематурия, протеинурия. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Муковисцидоз
* Картагенер синдромы
*Өкпенің гемосидерозы
*+Гудпасчер синдромы
*Хамман-Рич синдромы
#71
*!Бала 11 жаста. Жағдайы айқын ентігу салдарынан ауыр. Беті ісінген, АҚҚ-140\90 мм.с.б. Қан аралас қақырықпен жөтел. Рентгенограммада көптеген ірі және майда біріккен көлеңкелер, интерстициальды суреттің «көбелек» тәрізді күшеюі. Қан анализінде: анемия 2 дәрежелі, ретикулоцитоз, коньюгирленбеген билирубин деңгейінің жоғарылауы. ЖЗА: гематурия, протеинурия. Төменде көрсетілген емдердің қайсысын тағайындау ЕҢ тиімді?
*Ингаляциялық ГКС ем
*Иммуносупрессивті ем
*Антибактериальды ем
*+Плазмаферез, гемодиализ
*Антикоагулянттар
#72
*!Балада ерте жастан басталған бронх-өкпе анамнезі (созылыңқы ағымды жиі обструктивті бронхиттер, 2 рет пневмония). Бронхографиялық зерттеуде бронхтың және кеңірдек шеміршегінің және мембранозды бөлігінің туа біткен ақауы анықталды. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Трахеобронхомаляция
*Трахея стенозы
*Өкпенің кистозды гипоплазиясы
*Туа біткен бөліктік эмфизема
*Өкпенің секвестрациясы
#73
*! 10 айлық дені сау бала, ас ішу үстінде, кенеттен ұстама тәрізді жөтел, ентігу, цианоз пайда болды. Жедел жәрдем бригадасымен аруханаға жеткізілді. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Бронх демікпесі
*+Көмейдегі бөгде зат
*Обструктивті бронхит
*Туа біткен даму ақауы
* Муковисцидоз
#74
*!Балаға 2 жас. Шағымдары: 2 күн бұрын пайда болған ұстама тәрізді жөтел, тыныс шығарудың қиындауымен жүретін ентігу. Кеуде қуысы рентгенографиясында: оң өкпесінің мөлдірлігінің күшеюі және диафрагма куполының төмендеуі, көкірек қуысы ағзаларының қарама қарсы жаққа ығысуы. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Кеңірдектің туа біткен стенозы
*+Бронхтағы бөгде зат
*Бронх және кеңірдектің дивертикулы
*Баллотирленген бронхоэктаздар синдромы
*Трахео-және бронхоөңештік жыланкөз
#75
*! Қыз бала 5 күндік. Босануы ұзаққа созылған, жамбаспен келген. Құрсақішілік пневмония бойынша ем алады. Кеуде қуысы ағзаларының рентгенограммасында оң жақ өкпе алаңының тұнықтығы төмен. Пневмонияның дамуының ЕҢ ықтимал жолы:
*Құрсақішілік
*+Аспирациялық
*Микоплазмалық
*Пневмакоокктық
*Легионеллездік
#76
*!Ұл бала 10 жаста. айына 3 – 4 рет ауыр тұншығу ұстамалары дамиды. Тыныс алуы тыныштықта минутына 34 рет. Кеуде торы бөшке тәрізді. Перкуторлы – қораптық дыбыс. Аускультативті қатаң тыныс, шашыраңқы ысқырықты және ылғалды орта көпіршікті сырылдар. Жүрек тондары тұйықталған, өкпе артериясы үстінде II тон акценті. Ішкі тыныс қызметін зерттеуде – форсирленген тыныс шығару көлемі қалыптыдан 40%-ға төмендеген. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Бронх демікпесі, интермиттирлеуші ағымы
* Бронх демікпесі, персистирлеуші ағымы, жеңіл дәрежесі
* Бронх демікпесі, персистирлеуші ағым, орташа дәрежеде
*+ Бронх демікпесі, персистирлеуші ағым, ауыр дәрежесі
* Бронх демікпесі, астматикалық статус
#77
*!Ұл бала 5 жаста. Ұстама тәрізді жөтел, ысқырықты тыныс, ентігуге шағымданады. Анамнезінен: атопиялық дерматит, жиі ентігумен жүретін, вентолинмен ингаляциядан кейін басылаты ЖРВИ (6-8 рет жылына). Әкесінде, атасында – бронх демікпесі. Қарап тексергенде: жағдайы орташа ауырлықта. Дене қызуы 37,7°С, кеуде торы керілген, қораптық дыбыс, аускультативті: тынысы әлсіз, ысқырықты сырылдар. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Муковисцидоз
*Обструктивті бронхит
*Астмоидты тыныс
*+Бронх демікпесі, ұстама кезеңі
*Астматикалық статус
#78
*!Ұл бала 10 жаста, тыныс алуының қиындауына, мұрын бітелуіне, кеудесінің қысылуы, ұстама тәрізді жөтелге шағымданады. Қолайсыз тұрмыстық- әлеуметтік жағдайда тұрады (дымқыл, көгерулер, үй жанында ТЭЦ). Дерматологта атопиялық дерматит бойынша тіркеуде тұрады. Әкесінде – поллиноз, анасында – тағамдық аллергия, әжесінде – бронх демікпесі. Жағдайы ауыр. Дистанциялық сырылдар. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Бронх демікпесі, ауыр персистирлеуші ағымы
*+ Бронх демікпесі, орташа ауырлықтағы, персистирленуші ағымы
*Бронхообструктивті синдроммен пневмония
*Созылмалы бронхит өршу кезеңі
* Поллиноз, аллергиялық бронхит
#79
*! Бронх демікпесі бар 6 жастағы ұл бала мысықпен ойнаған соң созылыңқы тұншығу ұстамасы дамыды. Экспираторлы ентігу симпатомиметиктермен басылмайды. Қарап тексергенде: жағдайы ауыр. Жиі, құрғақ, қинайтын жөтел, пероральды цианоз. Акроционоз, ортопное, қашықтықтан естілетін шулы тыныс пен сырылдар. Өкпе аймақтарының төменгі бөлігінде «мылқау өкпе». Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Обструктивті бронхит
*Жедел ларинготрахеит
*+Астматикалық статус
* Жедел бронхиолит
* Жедел пневмония
#80
*! Бронх демікпесі бар 6 жастағы ұл бала мысықпен ойнаған соң, созылыңқы тұншығу ұстамасы дамыды. Экспираторлы ентігу симпатомиметиктермен басылмайды. Қарап тексергенде: жағдайы ауыр. Жиі, құрғақ, қинайтын жөтел, пероральды цианоз. Акроционоз, ортопное, қашықтықтан естілетін шулы тыныс пен сырылдар. Аускультативті: тыныс әлсіреген, шулы, көптеген құрғақ музыкальды сырылдар, төменгі бөлігінде «мылқау өкпе». Төменде көрсетілген ем жоспарларының ЕҢ тиімдісі қайсысы?
* О2, β2 – агонисттер, антигистаминді
*+О2, β2 – агонисттер, ГКС п\э
*Антибиотиктер, антилейкотриендер, бронхолитиктер
* Антибиотиктер, β2 – агонисттер, муколитиктер
* Антибиотиктер, ГКС, седативтеушілер
#81
*!Пациент 10 жаста. Физикалык жүктемеде күшейетін экспираторлық ентігу 30–36 рет\мин. Шырышты іріңді қақырықпен ылғалды жөтел. Анамнезінде: ерте кезден жиі бронхообструктивті синдроммен өтетін аурулар. Кеуде қуысының өркешті деформациясы, саусақ фалангалары «барабан таяқшалары» және «сағат шынысы» тәріздес. Аускультативті: қатаң тыныс, ұзарған ысқырықты тыныс шығару, әртүрлі колибрлі сырылдар әсіресе өкпенің төменгі бөлімдерінде. КТ-да: басты бронхтардың өзгеруінсіз кеңейген буллезді бронхоэктаздар. Төменде аталған өкпе даму ақауларының қайсысы науқаста болуы КӨБІНЕСЕ ықтимал:
*Маклеод синдромы
*Картагенер синдромы
*Мунье-Кун синдромы
*Айерс синдромы
*+Уильямса-Кемпбелл синдромы
#82
*! Қыз бала 12 жаста. Шағымдары: қақырық бөлінуімен ылғалды жөтел, мұрынмен тыныстауы қиындаған, естудің төмендеуі. Жиі іріңді отиттер, бронх-өкпе жүйесі қабыну өршулері жылына 5-6 рет қайталанады. Аускультативті екі өкпедеде көптеген әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар. Жүрек тондары кеуде торының оң жағында және арқасында естіледі. Кеуде торының рентгенограммасында: жүректің оң жақты орналасуы. Бронхографияда: оң өкпенің үш бөліктік және сол өкпенің екі бөліктік кұрылымы. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Вильямса-Кемпбелл синдромы
*+Картагенер синдромы
* Мунье-Кунс синдромы
* Гудпасчер синдромы
* Прадера – Вилл синдромы
#83
*! 6 айлық науқасты рентгенолгиялық тексеруде: ашық өкпе тіні суретінде бронх тармақтары бойында көптеген, жұқа қабырғалы, дөңгелек қуыстар анықталды. Осы рентген суреті тыныс жолдарының даму ақауларының қайсысында КӨБІНЕ ықтимал?
*Трахеобронхомаляциялар
*Трахеобронхомегалиялар
*Туа пайда болған бөліктік эмфиземалар
*Өкпе секвестрациялары
*+Өкпенің кистозды гипоплазиясы
#84
*!2 айлық бала. Кеуде торының ассиметериясы, оң қабырғааралықтарының тарылуы, тыныс алу актіне қатыспауы, жүрек шекараларының оңға ығысуы симптомокомплексі анықталды. Рентгенологиялық зерттеуде: көкірекаралық ағзаларының толық ығысуы, оң өкпе ауалығының жоғалуы анықталды. Бронхоскопияда басты бронх тұйық қапшық болып аяқталған. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Оң өкпе гипоплазиясы
*+Оң өкпе агенезиясы
*Оң өкпе секвестрациясы
*Оң өкпе гамартомалары
*Қосымша өкпе
#85
*! Бала 6 жаста. Жиі бронхөкпелік ауруларымен ауырады. Бронхографиялық зерттеуде анықталды – ірі бронхтар қысқа және деформацияланған, киста тәрізді кеңеюлермен бітеді, майда бронхтар контрастталмайды. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Өкпе аплазиясы
*Өкпе агенезиясы
*Өкпе атрезиясы
*+Өкпе гипоплазиясы
*Өкпе гиперплазиясы
#86
*!Пациент 3 жаста. Жиі бронхөкпе ауруларымен ауырады. Жиі, қинайтын жөтел, кейде қақырықпен. Обьективті: шуылды тыныс, жөтелі «ешкі маңырағандай» дыбыстық феноменімен. Бронхологиялық зерттеуде трахея мен басты бронхтың диффузды кеңеюі анықталады. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Марфан синдромы
* Картагенер синдромы
*+Мунье-Кун синдромы
* Айерс синдромы
* Маклеод синдромы
#87
*!Қыз бала 1,3 жаста. Ентігуге, жөтелге шағымданады. Анамнезінде: қайталамалы, бронхообстуктивті синдроммен жүретін респираторлы аурулар. Тыныштықта ентігу 50 рет\ мин. қосымша бұлшық еттердің қатысуымен. Қақырықтың шығуы қиын, ылғалды жөтел. Аускультативті: әлсіз тыныс фонында құрғақ және ылғалды сырылдар. Терідегі хлордың мөлшері 75 ммоль/л.Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Бронхтардың туа пайда болған даму ақауы
*Бронх демікпесі
*Бронхоэктатикалық ауру
*Рецидивтелуші бронхит
*+Муковисцидоз, өкпелік форма
#88
*Ер бала 13 жаста. Ерте жастан қайталамалы бронхөкпе аурулары, қайталамалы іш аурулар болып тұрады, нәжісі жиі, көп мөлшерде. Қарап тексергенде: бала арық, кеуде қуысы бөшке тәрізді, іші үлкен. Терде хлордың мөлшері 70 ммоль/л құрады. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Рецидивті бронхит
*Пневмонияның созылыңқы түрі
* Бронх демікпесі
*+ Муковисцидоз, аралас түрі
* Өкпе гемосидерозы
#89
*! Қыз бала 5 жаста. Шағымдары; жөтел мен ентігу. Туғаннан көп мөлшерде үлкен дәрет күніне 3-рет, бронх өкпе жүйесінің жиі аурулары. Бала физикалық дамуда артта қалған, дене массасы 13 кг. Кеуде қуысы бөшке тәрізді. Өкпеде қатаң тыныс, ұсақ көпіршікті ылғалды сырылдар. Іші жұмсақ, кебіңкі. Копрограммада – бұлшықет талшықтары+++, крахмал ++. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Атипті пневмония
*+Муковисцидоз, аралас түрі
*Обструктивті бронхит
*Созылмалы бронхит
* Бронх демікпесі
#90
*! Қыз бала 7 жаста. Шағымдары: аз өнімді жөтел мен тұрақты, үдемелі ентігу. Диффузды сұр-күл түсті цианоз. Аускультацияда: инспирация соңындағы «целлофан шытыры» түріндегі крепитация. Рентгенологиялық: өкпе тіні мөлдірлігі төмен («бұлыңғыр шыны» симптомы), торлы («ара ұясы») суреті. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Уильямс-Кемпбелл синдромы
*+ Идиопатиялық фиброздаушы альвеолит (Хаммен-Рич синдромы)
* Аэрс синдромы (Біріншілік өкпе гипертензиясы)
* Луи Бар синдромы
* Маклеод синдромы
#91
*!Қыз бала 10 жаста.Физикалық жүктемеден соң әлсіздік, ентігу, жүрек тұсының ауыруы, жүрек қағу ұстамасы, естен тануға шағымданады. Аускультативті:систолалық шоқырақ ырғағы,өкпе артериясының үстінен II тонның күшеюі. Кеуде қуысының рентгенограммасында өкпе артериясының кеңеюі, оң жақ қарынша мен жүрекшенің кеңеюі. ЭКГ: ЖЭО оңға жылжуы, оң жақ жүрекше мен қарыншаға жүктеме, V1-V3 әкетулерінде теріс Т тісшесі, Гис шоғырының оң аяқшасының транзиторлы блокадасы. Келтірілген өзгерістер КӨБІНЕСЕ қай ауруға сәйкес? * Идиопатиялық фиброздаушы альвеолит – ИФА (Хаммен-Рич синдромы)
* Картагенер синдромы
* Мунье-Кун синдромы
*+ Аэрс синдромы(біріншілік өкпелік гипертензия) * Отбасылық өкпелік эмфизема ( альфа-1-антитрипсин дефицит)
#92
*!Бала 10 жаста. Гриппен ауырғаннан кейін 2 күн бойы қан аралас қақырықпен жөтел, ал бүгін қан қақыруда. Қарау тексергенде: тері жамылғысы бозарған, өкпеде құрғақ және ылғалды сырылдар естіледі. ЖҚА: гипохромды анемия, анизоцитоз, пойкилоцитоз, лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. ЖЗА: протеинурия, цилиндрурия, эритроцитурия. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Уильямса-Кемпбелла синдромы
*Идиопатикалық фиброздаушы альвеолит (Хаммен-Рич синдромы)
* Аэрс синдромы (біріншілік өкпе гипертензиясы)
*+Гудпасчер синдромы
*Маклеод синдромы
#93
Науқас 14 жаста. Жөтел, әлсіздік, бас айналу, қан қақыру шағымдарымен пульмонологиялық бөлімшеге госпитализацияланды. ЖҚА - 86г\л, эр-2,99 х1012/л, рет-2,7%, лейк-17,7 х109/л, тр-100х109/л, нейтрофилез-с\я 88%, СОЭ-30мм\ч. Темір мөлшеріне қан анализі-1,85мкмоль\л, БХҚА - гипопротеинемия-50г\л, гипербилирубинемия -47мкмоль\л. ЖЗА қалыпты. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Трахеяның туа пайда болған стенозы
*Туа пайда болған бөліктік эмфизема
*Трахея мен бронхтардың дивертикулы
*+ Өкпе гемосидерозы
* Гудпасчер синдромы
#94
*!Бала 8 жаста. Қақырықпен жөтел, ентігу. Тамақтануы нашар, физикалық дамуда артта қалған, қол саусақтары «барабан таяқшасы» және тырнақтары «сағат әйнегі» тәріздес. Қарау кезінде: тері жабындыларының бозғылттығы, ауыз мұрын үшбұрышының цианозы. Аускультативті: шашыранды әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар естіледі. Рентгенологиялық: тығыздығы жоғары майда диффузды көлеңкелер, көбінесе өкпенің ортаңғы және төменгі бөлімдерінде орналасқан. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Уильямс-Кемпбелл синдромы
*Идиопатикалық фиброздаушы альвеолит (Хаммен-Рич синдромы)
*Аэрс синдромы (Біріншілік өкпе гипертензиясы)
*+Альвеолярлы микролитиаз
*Маклеод синдромы
#95
Бала 10 жаста. Диагнозы: жедел пневмония. Қақырықпен жөтел,бұлшық еттердің қатысуынсыз ентігу. Есі анық, терінің бозғылттығы, гипергидрозы, жеңіл цианоз белгілері, ТЖ 30/рет минутына, ЖСЖ 100 рет минутына. Осы клиникалық көріністер жедел тыныс жетіспеушілігінің КӨБІНЕ қандай сатысына сәйкес келеді?
*Декомпенсация сатысы
*Толық емес компенсация сатысы
*+Компенсацияланған тыныс сатысы
*Құрылымдық өзгерістер сатысы
*Рецидив сатысы
#96
*! Бала 12 жаста. Диагнозы: Жедел пневмония. Сандырақтау, галлюцинациялар, профузды тер, тері қабаттарының цианозы байқалады. ТЖ 40 рет минутына, қосымша бұлшық еттердің қатысуымен, АҚ 115/80 мм.сын.бағ., ЖСЖ 120 рет минутына. Осы клиникалық көріністер жедел тыныс жетіспеушілігінің КӨБІНЕ қандай сатысына сәйкес келеді?
*Декомпенсация сатысы
*+Толық емес компенсация сатысы
*Компенсирленген тыныс сатысы
*Құрылымдық өзгерістер сатысы
*Рецидив сатысы
#97
*! Бала 14 жаста. Диагнозы: Жедел пневмония. Есі жоқ, тырысулар, тері жамылғыларының бозғылттығы, гипергидрозы, акроцианоз, жайылмалы цианоз байқалады. ТЖ 8 рет, ЖСЖ 140\рет минутына. Пульс жіп тәрізді, аритмия. АҚҚ 80/50 мм.сын.бағ. Осы клиникалық көріністер жедел тыныс жетіспеушілігінің КӨБІНЕ қандай сатысына сәйкес келеді?
*+Декомпенсация сатысы
*Толық емес компенсация сатысы
*Компенсирленген тыныс сатысы
*Құрылымдық өзгерістер сатысы
*Рецидив сатысы
#98
*! Қыз бала Б есімді,. 14 күндік. Реанимация бөлімшесінде. Құрсақішілік пневмония бойынша ем алуда. Туғаннан бастап ӨЖЖ ( ИВЛ) әдісі бойынша оттегімен терапия қабылдап жатыр. Оксигенация жүргізу үшін ӨЖЖ параметрлері жеткіліксіз болған. Өкпеде ылғалды сырылдардың мөлшері көбейген. Кеуде клеткасының рентгенограммасында өкпе алаңының мөлдірлігінің диффузды төмендеуі анықталған. Нәресте өмірінің 2 аптасының соңында қандай асқыну КӨБІНЕСЕ дамиды:
*+Бронхөкпелік дисплазия
*Пневмоторакс
*«Ауа кету» ( утечка воздуха) синдромы
*Пневмомедистинум
*Вильсон – Микити синдромы
* Бала аурулары. Пульмонология *3*82*
*!Бала 3 айлық. Жөтел, дене температурасы 390С қа дейін. Объективті: тынысы 60/1 мин. Тыныс алуға қосымша бұлшық еттер қатысады. Балада НЭЖ (БЭН) 3 дәр. Осы науқасты емдеуде жедел жәрдем дәрігерінің ЕҢ дұрыс тактикасы
*+Алғашқы көмек көрсету, стационарға госпитализация
* Алғашқы көмек көрсету, күндізгі стационарда емдеу
* Алғашқы көмек көрсету, аймақтық дәрігерде емделу
* Алғашқы көмек көрсету
* Стационарға госпитализация
#100
Бала 10 айлық. Объективті: дене температурасы 37,2◦С, құрғақ жөтел, мазасыздық, тынысы жиілеген, мұрын желбезектерінің керілуімен, қозғалғанда цианоз. ТАЖ 48/мин. Перкуторлы: өкпе үстінде қораптық дыбыс, тынысы қатаң, ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдар но
БЖАИЖ стандартына сәйкес, осы науқасты емдеуде дәрігердің ЕҢ дұрыс тактикасы
*+Амбулаторлы емдеу
* Стационарға госпитализация
* Алғашқы көмек көрсету
* Аймақтық дәрігерде емделу
*Күндізгі стационарда емдеу
#101
*!Ер бала, 2 жаста. Жөтелге, сұйықтық ішуден бас тартуға шағымданады. Объективті : тыныс алу актісіне қабырғааралықтардың тартылуымен қосымша бұлшықеттердің қатысуы. Ентігу минутына 50-ге дейін. БЖАИЖ ға сәйкес берілген науқасқа емханада қандай ем жүргізу ұсынылады?
*+Антибиотиктер
* Гормондар
* Витаминдер
* Қақырық түсіретін дәрілер
* Саңырауқұлақтарға қарсы
#102
*!Бала 11 айлық, дене температурасы- 37,20С, құрғақ жөтел, мазасыздық, мұрын қанаттарының керілуімен, тыныстың жиілеуі ЖСЖ 48 рет мин., мазасыздық кезіндегі цианоз байқалады. Перкуссияда: қораптық реңкпен өкпелік дыбыс. Аускультативті: қатаң тыныс, ылғалды ұсақ көпіршікті сырылдар.
БЖАИЖ бойынша науқасты емдеудің қандай тәсілі ЕҢ тиімді болып табылады:
*+Амбулаторлы емдеу
* «Күндізгі стационарда» емдеу
*Ауруханаға жатқызу
*Санаторлы-шипажайлық ем
*Физиоем
#103
*!Бала, 2 жаста. Құрғақ жөтел, дене қызуының 37.20С жоғарылағандығына шағымданады. Аускультацияда – өкпенің барлық аймағынан, арақашықтықтан көптеген құрғақ, ысқырықты сырылдар естіледі.
БЖАИЖ бойынша төменде аталған емдеу тәсілінің қайсысы ЕҢ оңтайлы болып табылады:
*Эуфиллинмен ингаляция
*+Вентолинмен ингаляция
*Пульмикортпен ингаляция
*Преднизолономен ингаляция
*Беродуаломен ингаляция
#104
*!3 айлық бала.Дене қызуы субфебрильді, интоксикация белгілері жоқ, конъюнктивит, ұстама тәрізді қиын, ұстамалы жөтел, қақырық аз, обструкциялық синдром, өкпедегі физикалық өзгерістері аз симптомдар кешені байқалады. Осы науқасты емдеуде қай антибиотикті таңдау ЕҢ тиімді?
*Амоксиклав
*Пенициллин
*Линкомицин
*+Ровамицин
*Гентамицин
#105
*!6 жасар бала. Жоғарғы тыныс алу жолдарындағы бөгде затты Геймлих әдісін қолдану арқылы шығара алмады. Осы жағдайда негізгі ЕҢ дұрыс емдеу әдісі қандай?
*+Кеңірдектің интубациясы
*Геймлих әдісін бөгде затты алғанша қолдану
*Трахеостомия
*Коникотомия
*Ауыз қуысының санациясы
#106
*!Балаға 1 жас 7 ай. Кенеттен басталып, 15 минуттан кейін жоғалған жөтелге, ентігуге шағымданды. Қарап тексергенде: дене қызуы қалыпты, бала белсенді, аускультацияда оң жақ өкпенің төменгі бөлігі проекциясында дем шығарғанда ысқырған сырылдар, перкуссияда қораптық дыбыс естіледі. Диагнозды нақтылау үшін қандай зерттеу әдісін жүргізу ЕҢ тиімді?
*Кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы
*+Бронхоскопия
*Компьютерлік томография
*Магниттік – резонанстық томография
*Спирометрия
#107
*!8 жасар балаға бронхографиялық зерттеу жүргізгенде бронх қабырғаларының әртүрлі дәрежеде тартылуы және томпайғаны, бронх тармақтардың контуры тегіс еместігі, олардың жалаңаштануы, кіші бронх тармақтарының аздығы, контрастты заттардың үзінділері. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Деформациялаушы созылмалы бронхит.
*Туа пайда болған бронх ақауы.
*Жедел обструктивті бронхит.
*Рецидивті бронхит.
*Бронхтағы бөгде зат.
#109
*!8 жасар балаға бронхографиялық зерттеу жүргізгенде бронх қабырғаларының әртүрлі дәрежеде тартылуы және томпайғаны, бронх тармақтардың контуры тегіс еместігі, олардың жалаңаштануы, кіші бронх тармақтарының аздығы, контрастты заттардың үзінділері. Осы жағдайда негізгі ЕҢ дұрыс емдеу әдісі қандай?
*+ Ингаляциялық кортикостероидтар
* Хирургиялық ем
* Антибактериальды ем
* Бронхолитикалық ем
* Вентолинмен ингаляция
#110
*! Қыз бала И., 11 жаста. Ұзаққа созылған бронх-өкпе процессімен. Бронхоскопиялық зерттеуде оң жақ өкпенің төменгі бөлігінің катаральды – іріңді эндобронхиті анықталған. Бронхограммада 8 сегмент тұсында бронх тармақтарының контурының тегіс еместігі, олардың жалаңаштануы, кіші бронх тармақтарының аздығы, ал 10 сегменттің 3-4 бөліну деңгейінде контрастты заттың үзілістері байқалған. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Туа пайда болған бронх ақауы.
*Обструктивті бронхит.
*Муковисцидоз, өкпелік түрі.
*Бронх демікпесі.
*+Созылмалы бронхит
#111
*! Қыз бала И., 11 жаста. Ұзаққа созылған бронх-өкпе процессімен. Бронхоскопиялық зерттеуде оң жақ өкпенің төменгі бөлігінің катаральды – іріңді эндобронхиті анықталған. Бронхограммада 8 сегмент тұсында бронх тармақтарының контурының тегіс еместігі, олардың жалаңаштануы, кіші бронх тармақтарының аздығы, ал 10 сегменттің 3-4 бөліну деңгейінде контрастты заттың үзілістері байқалған. Осы жағдайда негізгі ЕҢ дұрыс емдеу әдісі қандай?
* Хирургиялық ем.
* Адреномиметиктер
* Кинезотерапия
* Ингаляциялық кортикостероидтарды
*+ Санациялық бронхоскопия
#112
*! Науқас 6 жаста, « Созылмалы бронхит » диагнозымен бақылануда. Бронхоскопиялық зерттеу жүргізгенде оң жақтық, төменгі бөліктік катаральды – іріңді эндобронхит анықталған. Лаваж сұйықтығында 65% лейкоциттер, 20% альвеолярлы макрофагтар. Цефтриаксонды қандай мөлшерде тағайындаған ЕҢ тиімді?
*20 мг/кг
*40 мг/кг
*60 мг /кг
*+80 мг /кг
*100 мг/кг
#113
*! Науқас 14 жаста, «Созылмалы бронхит» диагнозымен 5 жастан бастап бақылануда. Шағымдары: тұрақты жөтелге, ентігуге. Қарап тексергенде: дене қызуы қалыпты, кеуде клеткасының рентгенологиялық зерттегенде: өкпе суретінің диффузды өзгерістері және күшеюі, қараюы анықталған, әсіресе төменгі бөлікте және базальды аймақтарында, түбірлерінің құрылымы анықталмайды, обструктивті синдром белгілері. Осы жағдайда негізгі ЕҢ дұрыс емдеу әдісі қандай?
*Кортикостероидтар парентеральды
*Бронх кеңейткіштер парентаральды
*Оттегімен ингаляция
*+Ингаляциялық кортикостероидтар
*Жоғарғы дозада антибиотиктер
#114
*! Қыз бала 8 айлық. Анасының айтуы бойынша шағымдары: аденовирусты инфекциядан кейінгі үдемелі әлсіздік, қызба, құрғақ, мазалайтын жөтелге және ентігуге. Объективті: шулы тыныс, акрационоз, ционаз, кеуде қуысы эмфизематозды желденуі, ТАЖ 82 рет минутына. Аускультативті: әлсіреген тыныс, тұрақты майда көпіршікті сырылдар бар. Рентгенологиялық белгілері –васкуляризациясы төмендеген және мөлдірлігі жоғарылаған көптеген аймақтардың болуына байланысты өкпе суретінің мозаикалылығы,«ауалық қақпан» белгісі. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит.
*Жедел пневмония
*Бронх демікпесі
*Жедел бронхит
*+Облитерациялық бронхиолит
#115
! Қыз бала 8 айлық. Анасының айтуы бойынша шағымдары: аденовирусты инфекциядан кейінгі үдемелі әлсіздік, қызба, құрғақ, мазалайтын жөтелге және ентігуге. Объективті: шулы тыныс, акрационоз, ционаз, кеуде қуысы эмфизематозды желденуі, ТЖ 82 рет минутына. Аускультативті: әлсіреген тыныс, тұрақты майда көпіршікті сырылдар бар. Рентгенологиялық белгілері –васкуляризациясы төмендеген және мөлдірлігі жоғарылаған көптеген аймақтардың болуына байланысты өкпе суретінің мозаикалылығы,«ауалық қақпан» белгісі. Осы жағдайда негізгі ЕҢ дұрыс емдеу әдісі қандай?
* Метилксантиндер, иммунодепрессанттар
* Антибиотиктер, кортикостероидтар
* Ингаляциялық кортикостероидтар, муколитиктер
* Бета 2 – адреномиметиктер, антибиотиктер
*+ Кортикостероидтар, иммунодепресанттар
#116
*!Бала, 3 айлық. Дене қызуы 39,8ºС дейін жоғарылаған, енжар, құрғақ, мазалайтын жөтел, емшек емуден бас тартады. Жағдайы ауыр, аралас ентігу, тыныс алуға қосымша бұлшық еттер қатысады, мұрын желбезектері керілген. Тері қабаттары бозарған пероральды цианозы. ТАЖ– 68/мин, Аускультацияда: тынысы әлсіз, көптеген ұсақ көпіршікті ылғалды сырылдар естіледі. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит.
*+Жедел бронхиолит
*Обструктивті бронхит
*Муковисцидоз
*Жедел пневмония
#117
*!Бала, 3 айлық. Дене қызуы 39,8ºС дейін жоғарылаған, енжар, құрғақ, мазалайтын жөтел, емшек емуден бас тартады. Жағдайы ауыр, аралас ентігу, тыныс алуға қосымша бұлшық еттер қатысады, мұрын желбезектері керілген. Тері қабаттары бозарған пероральды цианозы. ТАЖ– 68/мин, Аускультацияда: тынысы әлсіз, көптеген ұсақ көпіршікті ылғалды сырылдар естіледі. Төменде көрсетілген зерттеу әдістерінің қайсы ЕҢ ақпаратты?
*Кеуде қуысының рентгенографиясы
*Бронхоскопия
*Бронхография
*Аңқадан бак. себінді
*+Кеуде қуысының компьютерлі томографиясы
#118
*!Бала, 3 айлық. Дене қызуы 39,8ºС дейін жоғарылаған, енжар, құрғақ, мазалайтын жөтел, емшек емуден бас тартады. Жағдайы ауыр, аралас ентігу, тыныс алуға қосымша бұлшық еттер қатысады, мұрын желбезектері керілген. Тері қабаттары бозарған пероральды цианозы. ТАЖ– 68/мин, Аускультацияда: тынысы әлсіз, көптеген ұсақ көпіршікті ылғалды сырылдар естіледі. Болжам диагнозы: Жедел бронхиолит. Рентгенологиялық зерттеуде ЕҢ тән көрініс:
* Өкпе артериясының, оң жүрекше мен қарыншаның кеңеюі
* Көкірекаралық ағзаларының ығысуы, оң өкпеде ауа аз
* Өкпе түбірінің кеңеюі, көптеген ошақты көлеңкелер
*+Өкпе түбірінің құрылымының бұзылысы, өкпе суретінің күшеюі
*Өкпе суретінің күшеюі, ошақтық инфильтрация
#119
*!Бала 4 айлық. Дене температурасы 39,8ºС-қа дейін. Құрғақ, мазалайтын жөтел, емшек емуден бас тартады. Жағдайы ауыр, аралас ентігу, тыныс алуға қосымша бұлшық еттер қатысады, мұрын желбезектері керілген. Тері қабаттары бозарған пероральды цианозы. ТАЖ– 68/мин. перкуссияда қораптық дыбыс. Аускультацияда: тынысы әлсіз, көптеген ұсақ көпіршікті ылғалды сырылдар. Болжам диагнозы:Жедел бронхиолит? Науқасты емдеуде қай дәрілік заттарды тағайындау ЕҢ тиімді?
* Антибактериальды ем, метилксантиндер
*+ Антибактериальды ем, бета2-адреномиметиктер
* Антибактериальды ем , ингаляциялық кортикостероидтар
* Антибактериальды ем, иммунодепрессанттар
* Кортикостероидтар, иммунодепрессанттар
#120
!* 10 жасар бала. Бірінші рет ауырған. Диагнозы- ауруханадан тыс пневмония, жедел ағымды, орташа дәрежесі. Бұл науқастың емінде қай антибиотик ЕҢ тиімді болады?
* Пенициллин
* Фортум
* +Амоксиклав
* Цефазолин
* Азитромицин
#121
*!Пульмонология бөлімшесіне 3 жасар бала дене қызуының жоғарылауы, жөтел және ентігумен келіп түсті. 7 күн бойы амбулаторлық ем тиімсіз. Клинико-рентгенологиялық белгілері бойынша оң өкпенің төменгі бөлігінің ошақты біріккен ауруханадан тыс пневмония диагнозы қойылды. Бұл науқастың емінде қай антибиотик ЕҢ тиімді болады?
*Ровамицин
*Ванкомицин
*+Цефтриаксон
*Гентамицин
*Амоксиклав
#122
!* Бала 5 жаста, пневмониямен емделу кезінде қайтадан шырышты-іріңді қақырықпен жөтел, енжарлық, дене қызуының жоғарылауының пайда болғанына шағымданады. Аускультатививті: тұрақты емес құрғақ және ылғалды сырылдар. Рентгенологиялық: өкпе түбірінде өкпе суретінің күшеюі және ошақтық инфильтраттар. Қақырығында Сandidа саңырауқұлағы анықталды. Төиенде аталғандардың ішінде қай препаратты тағайындау ЕҢ тиімді?
*Тималин
*Амброксол
*Цефазолин
*+Флуконазол
*Преднизолон
#123
*!3 айлық балада. Симптомдар кешені: дене қызуы субфебрильді, интоксикация белгілері жоқ, конъюнктивит, қарлыққан дауыс, ұстамалы көкжөтел тәрізді қиын жөтел, қақырық аз бөледі, обструкциялық синдром, өкпедегі физикалық өзгерістері аз. Рентгенде- интерстициальды өзгерістер, инфильтрациялық ошақтар бар.
Осы науқасты емдеуде ЕҢ дұрыс таңдалған антибиотик?
* амоксиклав
* пенициллин
* линкомицин
* + ровамицин
* гентамицин
#124
*!Науқас 14 жаста, жоғарғы бөліктік пневмония диагнозымен госпитализацияланды. Қақырығында алтын стафилококк табылды. 2 аптадан кейін науқас қызба фонында 100 мл дейін жағымсыз иісті, қақырықпен жөтеле бастады. Рентгенологиялық: оң жақ өкпенің барлық жоғарғы бөлігін қамтыған деструктивті үрдіс анықталды. Оң жақ өкпенің зақымданған бөлігіне резекция жасалды. Осы науқасты емдеуде ЕҢ дұрыс таңдалған антибиотик?
* эритромицин
* пенициллин
* метронидазол
* +левофлоксацин
* амоксициллин
#125
*!Ер бала, 14 жаста. 390С-ға дейінгі температура, бас ауруы, миалгия, құрғақ жөтелге шағымданады. Кейде қозғыш. Кондиционері бар қонақ үйде тұрғаннан бері ауырған. Объективті: ентігу, өкпесінде физикальды көріністер- мардымсыз. Рентгенологиялық: өкпесінде массивті инфильтративті көлеңкелер. Төменде берілген болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Микоплазмалық пневмония.
* Стафилококкты пневмония.
* Клебсиелалық пневмония.
* Пневмоококкты пневмония.
* +Легионеллалық пневмония.
#126
*!Ер бала, 14 жаста. 390С-ға дейінгі температура, бас ауруы, миалгия, құрғақ жөтелге шағымданады. Кейде қозғыш. Кондиционері бар қонақ үйде тұрғаннан бері ауырған. Объективті: ентігу, өкпесінде физикальды көріністер- мардымсыз. Рентгенологиялық: өкпесінде массивті инфильтративті көлеңкелер. Осы науқасты емдеуде ЕҢ дұрыс таңдалған антибиотикті көрсетіңіз?
* Ровамицин
* Цефтриаксон
* Метронидазол
* Амоксиклав
* + Левофлоксацин
#127
*! Бала 3 жасар. Жөтелге, ентігу, интоксикация. Дене қызуының 39С-қа жоғарылауына шағымданады. Кеуде қуысы рентгенінде- аралық ағзалардың ығысуынсыз өкпе суретінің тотальды қараюы. ЖҚА – Нв – 88 г\л, Эр. – 2,3х1012\л, Лейк – 15,8х109\л, эозинофил – 14%, т\я – 1%, с – 78%, л- 19%, м- 2%, ЭТЖ – 23 мм\сағ. Осы науқасты емдеуде ЕҢ дұрыс таңдалған антибиотикті көрсетіңіз?
* Амоксиклав
* Хирургиялық ем. Антибиотикотерапия
*Гентамицин, амикацин
* Офлоксацин, ципрофлоксацин
*+ Азитромицин, амоксиклав
#128
*!Бала 10 айлық. Жөтел, ентігу, интоксикация, температурасының 38,50С-ға дейін жоғарылауына шағымданады. Қарау кезінде жоғары тершеңдік, шүйдесінде шаштардың түскені байқалады, бұлшықеттік гипотония- әлсіздігі, еңбегінің жабылуының кешеуілдеуі, сүт тістерінің болмауы. Рентгенде: инфильтративті ошақты көлеңкелер. Диагнозы- жедел пневмония, орташа ауыр дәрежесі. Қай препарат бұл науқасты емдеуде ЕҢ тиімді болып табылады?
*Пенициллин
*Фортум
*+Амоксициллин
*Цефазолин
*Азитромицин
#129
*!Пульмонология бөлімшесіне 3 айлық бала келіп түсті, дене қызуының жоғарылауы, жөтелі және тыныс жетіспеушілігі бар. Гипотрофия 2 дәрежесі диагнозы қойылған. Рентгенде- ошақты инфильтративті көлеңкелер. Жедел пневмония, орташа ауыр дәрежелі деген диагноз қойылды. Қай препарат бұл науқасты емдеуде ЕҢ тиімді болып табылады?
*Бензилпенициллин
*Амоксициллин
*+ Цефазолин
*Гентамицин
*Амоксиклав
#130
*!Бала 7 айлық. Рахит, 2 дәр. өршу кезеңі диагнозымен «Д» есепте тұрады. Шағымдары: жөтел, дене қызуы 37,3С. Обьективті: экспираторлы ентігу, пероральді цианоз, қосымша бұлшықеттердің дем алу актісіне қатысуы, Аускультативті: жайылған құрғақ сырылдар сол өкпенің төменгі бөлігінде ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі. Төменде берілген болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Жедел пневмония.
* Жедел бронхиолит.
*Жедел бронхит
*Бронх демікпесі
* Муковисцидоз
#131
*!Бала 7 айлық. Рахит, 2 дәр. өршу кезеңі диагнозымен «Д» есепте тұрады. Шағымдары: жөтел, дене қызуы 37,3С. Обьективті: экспираторлы ентігу, пероральді цианоз, қосымша бұлшықеттердің дем алу актісіне қатысуы, Аускультативті: жайылған құрғақ сырылдар сол өкпенің төменгі бөлігінде ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі. Осы науқасты емдеуде ЕҢ дұрыс таңдалған антибиотикті көрсетіңіз?
* Макролид
* Фторхинолон.
*Ампициллин
*Аминогликозид
*+ Цефалоспориндер
#132
*! Бала 9 жаста. Диагнозы: жедел ошақты біріккен пневмония. Ауырудың 5 күні тері қабаттарының мәрмәр тәрізді айқын бозаруы, шырышты қабаттарының цианозы акроцианоз, әлсіз толығуымен пульс, 80/60 мм с.б., петехиальды бөртпе, инъекция орындарынан қан кету. Науқастың санасы тежелген, олигурия.
Осы нақастың емінде ЕҢ бірінші не істеу керек екенін көрсетіңіз?*+Гепарин енгізу, қан алмастырушылармен инфузия
* Аскорутин енгізу, антибиотиктер
* К витамин енгізу, қан алмастырушылармен инфузия
* Фенкарол енгізу, антибиотиктер
* Флуконазол енгізу, наркотикалық анальгетиктер
#133
*! Бала 12 жаста, ауыр бөліктік пневмониямен жоғары дене қызуының күрт төмендеуі байқалып, күрт әлсіздік, бас айналу, құлақтың шуылдауы, жүрек айну, құсу пайда болды. Бала бозарған, айқын акроцианоз, суық жабысқақ тер, тахикардия, жіп тәрізді пульс, жүрек тондарының әлсіздігі, АҚҚ төмендеген. ЕҢ бірінші кезекте қандай терапия жүргізілуі тиіс?
*Гипосенсибилизациялық
*+Дезинтоксикациялық
*Витаминотерапия
*Ферментативті
*Физиоем
#134
*! Қыз бала, өмірінің 3-ші күні. Ентігу, ылғалды жөтел, дене қызуы 38,0С, лоқсиды. Салмақ жоғалтуы-18%. Анамнезінде- анасында созылмалы пиелонефрит, жүктіліктің 35 аптасында іріңді баспамен ауырған. Жағдайы ауыр, бала енжар, ембейді. Тері жабындысы- сұр-жер түстес, сарғыш, мұрын-ауыз үшбұрышының цианозы. Өкпесінде- әлсіреген тыныс, ысқырықты сырылдар бар.ЖҚА: эр.– 3,6 х1012/л, Нв-98г\л, тр-180 х1012/л, лей-33 х109/л, т/я-10, с/я-58%, лимф-28%, м-4%, ЭТЖ-32мм/сағ. Себінді нәтижесін алғанға дейін қандай антибиотикотерапия жүргізген ЕҢ дұрыс?
*Метронидазол+гентамицин
*Грамоцеф+цефтриаксон
*Максипим+эдицин
*Ампициллин+нетромицин
*+Меронем+ванкомицин
#135
*! Қыз бала, 2 жаста. Пневмониядан амбулаторлы ем қабылдап жүр. Ампициллин, парацетамол тағайындалған, ауруының 4 күні жағдайы нашарлады. Гипертермия, бала санасы тежелген, ентігу, қысқа уақытты ұстамалар болған. Асқынудың қай түрі КӨБІНЕСЕ дамуы мүмкін?
*Обструктивті синдром.
*Кардиоваскулярлы синдром
*+Нейротоксикоз
*Бүйрек үсті безі жетіспеушілігі
* Бүйрек жетіспеушілігі
#136
*! Қыз бала, 2 жаста. Пневмониядан амбулаторлы ем қабылдап жүр. Ампициллин, парацетамол тағайындалған, ауруының 4 күні жағдайы нашарлады. Гипертермия, бала санасы тежелген, ентігу, қысқа уақытты ұстамалар болған. Қай жүйенің бұзылысынан асқынудың ауырлығы тәуелді?
* Гипертермия және гипервентиляция
* Гипертермии и гиперфункции
* Гипертермия және гиперфункция
*+ Неврологиялық және тыныс бұзылыстары
* Неврологиялық және метаболикалық бұзылыстары
* Гипокалиемия
#137
*! Бала 1 жасар, ауыр пневмониямен, антибактериальды емге қарамастан дене қызуы көтеріліп жатыр. Бала енжар, тәбеті күрт төмендеген, дене қызуы 39С, ентігу, ыңырсыған тыныс, ТЖ 60/мин. Перкуссияда- тұйықталған дыбыс. Тынысы әлсіреген, бронхтық реңкпен. Оң жақта зақымдалған аймақта естілмейді. Рентгенде- типті экссудат деңгейімен тотальды гомогенді көлеңке. Бұл науқасты ЕҢ дұрыс емдеу тактикасын көрсетіңіз?
*+ Плевра қуысын дренаждау
*Антибактериалды емді ауыстыру
*Оксигенотерапия
*Глюкокортикостероидты ем
*Муколитикалық ем
#138
*!Бала 6 жаста, диагнозы: пневмония. Жөтелгенде немесе терең тыныс алғанда, оң жаққа еңкейгенде кеуде аймағы ауырады. Кеуде қуысының рентгенограммасында- оң жақтың тотальды қараюы және аралық ағзалардың солға ығысуы анықталды.
Бұл науқасты ЕҢ дұрыс емдеу тактикасын көрсетіңіз?
*+Емдік плевралды пункция
*Қанды тамырішілік лазерлі сәулелендіру
*Вибрациялық массаж тағайындау
*Трансбронхиальды пункция
*Кеңірдек интубациясы
#139
*!Қыз бала 3 айлық. Стационарға түскенде жағдайы өте ауыр. Ентігу, дене қызуы 38С-ге жоғарылауы. Кеуде қуысының ассиметриясы, оң жағы ісінген.Қабырға аралықтарының тегістелуі. Бала оң жағын қорғаштайды. Бұл науқасты ЕҢ дұрыс жүргізу тактикасын көрсетіңіз?
*+ хирург консультациясы
* пульмонолог консультациясы
* кардиолог консультациясы
* аллерголог консультациясы
* инфекционист консультациясы
#140
*! Бала 10 жаста, пневмониядан амбулаторлы ем қабылдаған, антибиотиктер қабылдаған, бірақ жағдайы жақсармады, дене қызуы 39С-қа дейін жоғарылады, ЖСС-120р/мин, жүрек тондарының тұйықталуы. ЖҚА: лейкоциттер 20 х109/л, сегментоядролы нейтрофилдер - 60%, таяқшаядролы нейтрофилдер - 15%, ЭТЖ - 40 мм/сағ. Рентгенде-оң жақ өкпенің төменгі бөлігінде анық горизонтальды деңгейде қараю көрінеді, жүрек шекарасының солға ығысуы. Бұл науқасты ЕҢ дұрыс емдеу тактикасын көрсетіңіз?
*+ Плевральды пункция
*Санациялық бронхоскопия
*Антибактериалды емді жалғастыру
*Бронхоальвеолярлы лаваж
*Бронходилататорлар
#141
*!Ұл бала 1 жаста. Емханада ауруханадан тыс пневмония бойынша ем қабылдаған. 4 күні интоксикация белгілері өрши түсті, тыныс алу жеткіліксіздігі 2 дәрежелі, тырысулар. БЖАИЖ стандарты бойынша учаскелік педиатрдің ЕҢ дұрыс тактикасын көрсетіңіз
*Антибиотикті ауыстыру
*+Ауруханаға жолдау
*Инфузионды ем тағайындау
*Гормональды емдеу
*Микоздың алдын алу
#142
*! Ұл бала, 4 айлық, жалпы тәжірибе дәрігері баланың жағдайын ауыр пневмония ретінде бағалады. БЖАИЖ стандарты бойынша дәрігердің ЕҢ дұрыс тактикасын көрсетіңіз
*Тез арада стационарлық ем алуға жолдау
*+Антибиотиктің бірінші дозасын енгізіп және тез арада стационарлық ем алуға жолдау
* Антибиотиктің бірінші дозасын енгізіп, келесі күні қайта келуін жоспарлау
* Антибиотиктің бірінші дозасын енгізіп, 2 күннен кейін қайта келуін жоспарлау
*Тез әсер ететін бронхолитик тағайындап, келесі күні қайта қаралуға келуін жоспарлау
#143
*! Ұл бала, 8 айлық, қарап тексергенде обструктивті синдром анықталды. Балада 3 күн бойына жөтел. Дене қызуы 37 градус, бала су іше алады, құсу болған жоқ. ТЖ 38/мин, кеуде қуысында тартылулар жоқ, ысқырықты тыныс. БЖАИЖ стандарты бойынша дәрігердің ЕҢ дұрыс тактикасын көрсетіңіз:
*Тез әсерлі бронхолитик тағайындап, 10 минуттан кейін жағдайын қайта бағалау, қайта жіктеп және ары қарай қалай емдеудің жолын қарастыру
+Жалпы қауіп белгілері жоқ, беродуал тағайындау, 30 мин соң жағдайын қайта бағалау, қайта жіктеп және ары қарай қалай емдеудің жолын қарастыру
* Жалпы қауіп белгілері жоқ, тез әсерлі бронхолитик тағайындау және келесі күнге қайта қаралуын жоспарлау
*Жағдайын ауыр деп бағалау, тез әсерлі бронхолитикпен емдеп, тез арада ауруханаға жатқызу
*7 күнге эмпирикалық антибактериалды терапия тағайындау
#144
*! Ұл бала, 3 жаста, дене қызуы 38 градус, ТЖ 30/мин, кеуде қуысында тартылулар жоқ, Аускультативті: тынысы қатқыл, өкпенің барлық алаңында құрғақ және оң жақ төменгі бөлігінде ылғалды майда көпіршікті сырыладар. БЖАИЖ стандарты бойынша балаға жүргізілетін ЕҢ тиімді емдеу әдісі?
* Сальбутамола дозасын беру, 5 күн бойы бронхтолитик тағайындау
*+7 күн бойына эмпирикалық антибактериалды терапия тағайындау
*Тамағын жұмсарту және зиянсыз дәрілік затпен жөтелетін жеңілдету
*Тез арада ауруханаға жатқызу
*Келесі қаралуды 2 күннен кейінге жоспарлау
#145
*! Қыз бала 6 жаста. Ерте жастан атопиялық дерматит. Ұстама тәрізді жөтел, шулы тыныс. Қарап тексергенде жағдайы ауыр, бозғылт, пероральды цианоз, тынысы қашықтықтан естіледі. Перкуторлы дыбыс қораптық реңкпен, өкпенің барлық алаңында көптеген құрғақ сырылдар. ЖҚА – Нв – 118 г\л, Эр. – 4,3 х1012/л,, Лейк – 9,8 х109/л, эоз.– 14%, т\я – 1%, с – 48%, л- 29%, м- 8%, СОЭ – 8 мм\сағ. Баланың аллергияға бейімділігін ӘСІРЕСЕ не көрсетеді?
*Айқын лейкоцитоз
*Нейтрофиллез
*Лимфоцитоз
*+ Айқын эозинофилия
*ЭТЖ жоғарылауы
#146
*! Ұл бала 6 жаста. Ерте жастан атопиялық дерматит. Ұстама тәрізді жөтел, шулы тыныс. Қарап тексергенде жағдайы орташа ауырлықта, бозғылт, пероральды цианоз. Бронхоспазмды басу үшін балаға қай топтағы дәрілік заттарды тағайындаған тиімді?
*+Қысқа әсерлі симпатомиметиктер
*Пролонгирленген симпатомиметиктер
*Антигистаминді препараттар
*Пролонгирленген эуфиллин
*Глюкокортикостероидтар
#147
*! Ұл бала 5 жаста. Дене қызуы 38ºС. Ұстама тәрізді жөтел, шулы тыныс. Қарап тексергенде жағдайы орташа ауыр, бозғылт, пероральды цианоз. Перкуторлы дыбыс қораптық реңкпен, өкпенің барлық алаңында көптеген құрғақ сырылдар. Кеуде қуысының рентгенограммасында – өкпе түбірі маңында бронх өкпе суретінің күшеюі, тұнықтығы жоғарылаған. ЖҚА: Нв – 118 г\л, Эр. – 4,3 х1012/л,, Лейк – 9,8 х109/л,, эоз.– 14%, т\я – 1%, с – 48%, л- 29%, м- 8%, ЭТЖ – 8 мм\ч. Төменде берілген болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Жедел бронхит
*+Жедел обструктивті бронхит
*Жедел пневмония
*Жедел бронхиолит
* Муковисцидоз
#148
*! Ұл бала 2 жаста, тыныс алу жеткіліксіздігі 2 дәрежесі салдарынан өте ауыр жағдайда ауруханаға жеткізілді. Шамалы интоксикация белгілері. Тынысы шулы, ара қашықтықтан естіледі, тыныс шығаруы ауырлаған. Өкпеде перкуторлы – өкпелік дыбыс қораптық реңкпен, аускультативті: шулы тыныс шығарумен әлсіреген тыныс, көптеген құрғақ ысқырықты және ылғалды орта көпіршікті сырылдар. Балаға бірінші кезекте осы препаратты тағайындау ЕҢ тиімді:
*+Преднизолон, вентолин
* Эуфиллин, кромоген
*Беродуал, кромоген
*Супрастин, сальбутамол
*Гепарин, зиртек
#149
Қыз бала. Ерте жастан жиі бронхиттер мен пневмониялар. Жүргізілген емге қарамай балада ентігу. Педиатрда жиі ауыратын бала және ТТА диагноздарымен «Д» есепте тұрады. 12 жасында өкпе гемосидерозы диагнозы қойылды. Балаға осы препараттар сызбасын тағайындау ЕҢ тиімді:
* Преднизолон,цефтриаксон, купренил
*+Преднизолон, азатиоприн, купренил
*Циклофосфамид, гепарин, каптоприл
*Омез, кларитромицин, метронидазол
* Преднизолон, пенициллин, ортофен
#150
*!Ұл бала, 10 жаста қаладан тыс табиғатта тұншығу ұстамасы пайда болды. Осы көктем бойы поллиноз фонында айына 3 рет ауыр тұншығу ұстамалары дамыды. Баланың жағдайы тыныштық жағдайындағы тыныс жеткіліксіздік салдарынан ауыр. ТАЖ 34/мин, пероральды цианоз. Қабырғааралық бұлшықеттердің тыныс алуға қатысуы. Перкуторлы – қораптық дыбыс. Асукультативті – қатаң тыныс шашыраңқы ысқырықты сырылдармен.
Балаға қай топтағы дәрілік заттарды тағайындаған ЕҢ тиімді?
* Рецидивке қарсы, антибактериальды
*Спецификалық иммунотерапия
*адреномиметиктер
*Симптоматикалық, рецидивке қарсы
*+ В адреномиметиктер, базисті қабынуға қарсы
#151
*!Ұл бала 7 жаста, ерте жастан қақырықпен жүретін ылғалды жөтел, кейде іріңді. Қарап тексергенде: кеуде клеткасының деформациясы, саусақ фалангалары–саусақтары «барабан таяқшалары» және тырнақтары «сағат әйнегі» түрінде өзгерген. Тыныс алуы – ысқырықты, қашықтықтан естіледі. Брохографияда: ірі бронхтардың шеміршектік каркасының болмауы, бронхоэктаздар анықталады. Осы науқасты жүргізуде ЕҢ тиімді тактика қандай?
*+Антибактериальды терапия, ингаляциялық глюкокортикостероидтар
*Антибактериальды терапия, жүйелік глюкокортикостероидтар
*Антибактериальды терапия, антигистаминді препараттар
*Антибактериальды терапия, оперативті коррекция
*Антибактериальды терапия, иммунитет ынталандырушы препараттар
#152
*! Бала дені сау 10 айлық. Ас ішу үстінде, кенеттен ұстама тәрізді жөтел, ентігу, цианоз пайда болды. Жедел жәрдем бригадасымен аруханаға жеткізілді. Көмейдегі бөгде затқа күмәнданғанда ауруханаға дейінгі жүргізілетін шаралар ЕҢ тиімдісі:
*Ауыз қуысын қарап, бөгде затты шығару
*Тілдің жұтылуының алдын алу
*Өкпені жасанды желдендіру
*Коникотомия
*+Трахеотомия және бөгде затты алып тастау
#153
*! Бала 2 жаста. Шағымдары: 2 күн бұрын пайда болған ұстама тәрізді жөтел, тыныс шығарудың қиындауымен жүретін ентігу. Шолу рентгенографиясында: оң өкпесенің мөлдірлігінің күшеюі және диафрагма куполының төмен тұруы, көкірек қуысы ағзаларының қарама қарсы жаққа ығысуы. Бронхтағы бөгде затқа күмәнданғанда жүргізілетін шаралардың ЕҢ тиімдісі:
* Бөгде затты шығару барысында ауыз қуысын қарау
*Трахеотомия және бөгде затты алып тасту
* Өкпені жасанды желдендіру
*+Бронхоскопия және бөгде затты алып тастау
*Трахеотомия және бөгде затты алып тастау
#154
*!Бала 1 жас 7 айлық. Шағымдары: 15 минуттан кейін жоғалған ұстама тәрізді кенеттен басталған жөтел, ентігу. Келесі күні де ұстама тәрізді қайталануда. Қарап тексергенде: дене қызуы қалыпты, бала белсенді, өкпе перкуссиясында сол жақ бөлігінде қорап тәрізді дыбыс, аускультациясында төменгі бөлігінде тыныс шығарғанда ысқырықты сырылдар. Осы жағдайда төменде келтірілген зерттеу әдістерінің қайсы ЕҢ ақпаратты?
*Өкпенің рентгенографиясы
*+Диагностикалық бронхоскопия
*Компьютерлі томография
*Магнитті – резонансты томография
*Компьютерлі спирометрия
#155
! Ұл бала 9 жаста, анасымен емханаға кеудесінің қысылу сезіміне, жөтелге шағымданып келді. Жағдайы аулада футбол ойнаған соң ауырлады. Өмір анамнезінен: үйінде өзі тамақтандыратын тотықұс және аквариумдық балықтар бар. Шоколадты және цитрустарды жақсы көреді. Аллергологта поллиноз бойынша тіркеуде тұрады. Объективті: жағдайы ауыр. Қашықтықтан естілетін сырылдар. Тыныс шығаруы қиындаған, тыныс алуы 46 рет/мин. Ұстаманы басу үшін ЕҢ тиімді емдік шаралар?
*Жылы суды көптеп ішу және тыныштықта болу
* Ингаляция вентолинмен 1 реттен күніне 2 рет
*Пероральды мукалтин
* Пероральды эуфиллин
*+Ингаляция беродуалмен әр 20-30 мин сайын 2 реттен
#156
! Ұл бала 13 жаста 5 жыл бойы бронх демікпесімен ауырады. Аурудың өршу кезеңі күз мезгілінде. Аурудың өршу мезгілінде балаға қандай ем жүргізу ЕҢ тиімді?
* Рецидивке қарсы, антибактериальды
* Спецификалық иммунотерапия
* Адреномиметиктер, антибактериальды
* Симптоматикалық, рецидивке қарсы
* +Базистік қабынуға қарсы
#157
*!Қыз бала 10 жаста айына 3 – 4 рет ауыр тұншығу ұстамалары дамиды. Баланың жағдайы ауыр. ТАЖ 32\мин. Кеуде торы бөшке тәрізді. Перкуторлы – қораптық дыбыс. Аускультативті: тынысы әлсіреген, шашыраңқы ысқырықты сырылдар. Жүрек тондары тұйықталған, өкпе артериясында II тон акценті. Балаға: бронх демікпесі, ауыр персистирлеуші ағымы, ұстама кезеңі клиникалық диагноз қойылды. Осы жағдайда сыртқы тыныс функциясын зерттеудің қай көрсеткіштері ЕҢ тән?
* қалыпты көрсеткіштен ≥ 80%
* қалыпты көрсеткіштен ≥ 70%
* қалыпты көрсеткіштен 60 - 69%
*+ қалыпты көрсеткіштен ≤ 60%
* қалыпты көрсеткіштен ≥ 90%
#158
*!Қыз бала 10 жаста айына 3 – 4 рет ауыр тұншығу ұстамалары дамиды. Тыныс жеткіліксіздігі, интоксикация симптомдары салдарынан баланың жағдайы ауыр. ТАЖ тыныштықта 48/мин., пероральды цианоз. Кеуде торы эмфизематозды үрілген, тыныс алуы қабырға аралық бұлшық еттердің қатысуымен. Перкуторлы – қораптық дыбыс. Аускультативті: қатаң тыныс, шашыраңқы ысқырықты сырылдар. Балаға: бронх демікпесі, ұстама кезеңі, ТЖ-1 клиникалық диагнозы қойылды. Осы жағдайда төменде аталған емдік шаралардан ЕҢ тиімдісі:
*Ылғалдандырылған О2, α – адреномиметиктер, антигистаминді
*+ Ылғалдандырылған О2, β2 – агонистер, ГКС
*Антибиотиктер, антилейкотриенді, бронхолитиктер
* Антибиотиктер, β2 – агонисттер, муколитиктер
* Антибиотиктер, ГКС, седативтілер
#159
*!Қыз бала 6 жаста. Ұстама тәрізді жөтел, мысықпен ойнағаан соң пайда болған шулы тынысқа шағымданады. Қарап тексергенде жағдайы орташа ауырлықта, бозарған. Перкуторлы дыбысы қораптық реңкпен. Аускультативті: қатқыл тыныс, өкпенің барлық беткейінде құрғақ ысқырықты сырылдар. GINA бағдарламасы бойынша бронх демікпесінің 1 сатысында (интермиттирлеуші) терапияның ЕҢ тиімді тәсілі:
* ИГКС: флутиказонпропионат (50-125 мкг 2 рет тәулігіне)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (125-250 мкг 2 раза в сут)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (более 500 мкг 2 раза в сут)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (более 500 мкг 2 раза в сут)
* + β адреномиметик 2 рет 20-30 мин. кейін қайталау
#160
*!Ұл бала 9 жаста. Айына 2 – рет тұншығу ұстамасы дамиды. Қарап тексергенде: тыныс алу 34/мин, пероральды цианоз. Перкуторлы – қораптық дыбыс, аускультативті қатаң тыныс шашыраңқы ысқырықты сырылдар. Ішкі тыныс алу фукнциясын зерртеу – форсирленген тыныс шығару көлемі 20% төмендеген. GINA бағдарламасы бойынша бронх демікпесінің 2 сатысында (персистирлеуші жеңіл ағым) базисті терапиясының ЕҢ тиімді тәсілі:
* β адреномиметик 2 рет 20-30 мин. кейін қайталау
* +ИГКС: флутиказонпропионат (50-125 мкг 2 рет тәулігіне)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (125-250 мкг 2 раза в сут)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (более 500 мкг 2 раза в сут)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (более 500 мкг 2 раза в сут)
#16
*!Қыз бала 10 жаста. 1 айда 3 рет тұншығудың ауыр ұстамасы. ТЖ 44 рет мин., пероральдық цианоз. Кеуде торы бөшке тәрізді, қораптық дыбыс. Аускультативті тыныс әлсіреген, шашыранды ысқырықты сырылдар. Жүрек тондары тұйық, өкпе артериясында II тон акценті. Сыртқы тыныс қызметін тексеру – форсирленген тыныс шығару көлемі 40% төмендеген. GINA бағдарламасы бойынша бронх демікпесінің 3 сатысында (орта ауырлықтағы персистирленген) базистік терапиясының ЕҢ тиімді тәсілі:
* Қысқа әсерлі бронходилятаторлар күніне 1-2 рет тағайындалады
* ИГКС: флутиказонпропионат (50-125 мкг 2 рет тәулігіне)
* +Комбинирленген ИГКС: серетид (125-250 мкг 2 рет тәулігіне)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (более 500 мкг 2 раза в сут)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (более 500 мкг 2 раза в сут)
#162
*!6 жасар ұл бала бронх демікпесімен ауырады, әрбір түнде созылмалы тұншығу ұстамалары. Кеуде торы бөшке тәрізді, қораптық дыбыс. Аускультативті тыныс әлсіреген, ысқырықты және ылғалды әртүрлі колибрлі көптеген сырылдар. Жүрек тондары тұйық, өкпе артериясында II тон акценті. Сыртқы тыныс қызметін тексеру - форсирленген тыныс шығару көлемі 50% төмендеген. GINA бағдарламасы бойынша бронх демікпесінің 4 сатысында (персистирленген ауыр) базистік терапиясының ЕҢ тиімді тәсілі:
* Қысқа әсерлі бронходилятаторлар күніне 1-2 рет тағайындалады
* ИГКС: флутиказонпропионат (50-125 мкг 2 рет тәулігіне)
* ИГКС: флутиказонпропионат (125-250 мкг 2 рет тәулігіне)
* +Комбинирленген ИГКС: серетид (250-500 мкг 2 рет тәулігіне)
* Комбинирленген ИГКС: серетид (500 мкг көп 2 р рет тәулігіне )
#163
* Бала 9 жаста. Бронх демікпесі диагнозымен. Жағдайы ауыр, қинайтын, жиі, құрғақ жөтел, пероральды цианоз, акроцианоз, ортопное, шулы тыныс қашықтықтан естілетін сырылдармен. Аускультативті: өкпеде тыныс әлсіреген, көптеген шашыраңқы, құрғақ, музыкалық және төменгі бөліылғалды әртүрлі колибрлі көптеген сырылдар Бірнеше сағат бойына басылмайтын созылмалы тұншығу ұстамасымен түсті. Қарап тексеру кезінде: қинайтын, жиі шулы тыныс, эмфиземанын күшеюі, көп мөлшерде құрғақ және дымқыл сырылдар естіледі. Тахикардия, жоғарғы қан қысымы, тері қабаттары бозғылт, акроцианоз. Жедел көмек көрсетуде қай препараттарды қолдану ЕҢ тиімді?
*+Кортикостероидтарды парэнтеральды
*Бронхолитиктер парэнтеральды
*Антилейкотриенді дәрілер
* Комбинирленген ИГКС
* Парэнтеральды муколитиктер
#164
*!Бала 8 жаста. Бала арық, физикалық дамуы артта қалған. Тері жабындылары бозарған, саусақтарының дистальды фалангаларының деформациясы «барабан таяқшалары», тырнақтары «сағат әйнектері тәрізді». Болжам диагнозы: Мунье – Кун синдромы.
Бұл ауруға ЕҢ тән рентгенологиялық өзгерістер қандай?
*Өкпе суретінің күшеюі, ошақтық инфильтрация
*Бронхоэктаздар, кеудеаралық ағзаларының ығысуы
*Өкпе тіндерінің кистозды өзгерістері
*+Трахея мен ірі бронхтардың кеңеюі
*Өкпе сегменттері мен бөліктерінің керілуі
#165
*!Бала 5 жаста. Бронхөкпе ауруларына жиі шалдығады. Бала физикалық дамуда артта қалған, арық. Тері жабындылары бозарған, саусақтарының дистальды фалангаларының деформациясы «барабан таяқшалары», тырнақтары «сағат әйнектері» тәрізді. Болжам диагнозы: өкпе гипоплазиясы. Аспаптық зерттеулердің қандай өзгерістері ӘСІРЕСЕ тән?
* Ашық өкпе тіні суретінде бронх тармақтары бойында көптеген, жұқа қабырғалы, дөңгелек қуыстар анықталады.
* Трахея мен басты бронхтың диффузды кеңеюі
* Бронхтардың ұршық тәрізді кеңеюі
*+Ірі бронхтар қысқа және деформацияланған, киста тәрізді кеңеюлермен бітеді, майда бронхтар контрастталмайды.
* Оң өкпенің үш бөлікті және сол өкпенің екі бөлікті құрылымы
#166
*!2 айлық бала. Балалар клиникасында: кеуде торының ассимтериясы, оң қабырғааралықтарының тарылуы, тыныс алу актісіне қатыспауы, жүректің оңға ығысуы симптомокомплексі анықталды. Болжама диагноз: Оң өкпе агенезиясы. Бұл ауруды рентгенологиялық зерттеуде қандай өзгерістер КӨБІНЕСЕ тән?
* Оң өкпенің үш бөлікті және сол өкпенің екі бөлікті құрылымы
*+Кеуде аралық ағзаларының ығысуы, оң өкпеде ауаның болмауы
* Ашық өкпе тіні суретінде бронх тармақтары бойында көптеген, жұқа қабырғалы, дөңгелек қуыстар анықталады.
* Трахея мен басты бронхтың диффузды кеңеюі
* Бронхтардың ұршық тәрізді кеңеюі
#167
*!Қыз бала, 12 жаста. Шағымдары: іріңді қақырық бөлінуімен ылғалды жөтел, мұрынмен тыныс алуы қиындаған, естудің төмендеуі. Жиі іріңді отиттер, бронх-өкпе жүйесі қабыну үрдістерінің өршулері жылына 5-6 рет қайталанады. Аускультативті: екі өкпеде көптеген әртүрлі колибрлі ылғалды сырылдар. Жүрек тондары кеуде торының оң жағынан және арқасы жағынан естіледі. Бұл ауруға қандай бронхографиялық өзгерістер КӨБІНЕСЕ тән?
* Ірі бронхтары қысқа, деформацияланған
* +Оң өкпенің үш бөлікті және сол өкпенің екі бөлікті құрылымы
* Ашық өкпе тіні суретінде бронх тармақтары бойында көптеген, жұқа қабырғалы, дөңгелек қуыстар анықталды.
* Трахея мен басты бронхтың диффузды кеңеюі
* Бронхтардың ұршық тәрізді кеңеюі
#168
*!Бала 3 жаста. Салмақты нашар қосады. 1,5 және 2 жасында пневмониямен ауырды. Туғаннан үлкен дәреті көп мөлшерде, күніне 3 – 5 ретке дейін. Кеуде қуысының бөшке тәрізді деформациясы, іші үлкен. Аускультативті – қатаң тыныс, екі өкпенің төменгі бөліктерінен ылғалды майда көпіршікті сырылдар естіледі. Копрограммада - бұлшық ет талшықтары +++, крахмал ++. Төменде келтірілген зерттеу әдістерінің қайсы ЕҢ ақпаратты?
*Қан биохимиясы (амилаза, диастаза)
*Бауыр сынамалары
*ЖҚА
*+Терілік тест
*Бүйрек сынамалары
#169
*!Ер бала 9 жаста, муковисцидоз өкпелік түрі диагнозымен. Осы пациентке ингаляциялық және кинезотерапияны жүргізу тәсілдері:
*Бронхиттың асқынуы кезінде, тек жылытылған ерітінділермен
*Бронхообструктивті синдром басталған кезде
* Тұрақты жөтел пайда болған кезде
*+ Күнделікті, бронхообструктивті синдром немесе жөтел болмаса да
* Ауру асқынуы кезінде
#170
*!Бала 3 жаста. Салмақты нашар қосады. 1,5 және 2 жасында пневмониямен ауырды. Туғаннан үлкен дәреті көп мөлшерде, күніне 3 – 5 ретке дейін. Кеуде қуысының бөшке тәрізді деформациясы, іші үлкен. Аускультативті – қатаң тыныс, екі өкпенің төменгі бөліктерінен ылғалды майда көпіршікті сырылдар естіледі. Теріде хлордың мөлшері -70 ммоль/л. Муковисцидоздың емінде дәрілік заттардың ЕҢ маңызды әсер ету механизмі:
* Муковисцидоздың екі тетігіне әсер ету (инфекция мен қабыну)
*+ Муковисцидоздың үш тетігіне әсер ету (обструкция, инфекция, қабыну)
*Айқын антибактериалды әсер
* Саңырауқұлақтарға қарсы әсер
* Секретолитикалық әсер
#171
*!Ер бала 13 жаста. Ерте жастан қайталамалы бронх өкпе ауруларымен ауырады. Кеуде қуысының рентгенографиясында бір өкпенің мөлдірлігі күшейген, диафрагмасы төмендеген, көкірек қуысы ағзаларының қарама қарсы жаққа ығысуы. Алдын ала қойылған диагноз: Отбасылық өкпе эмфиземасы. Диагноз қандай лабораториялық зерттеу әдісімен нақтыланады?
* терілік тесттің оң болуы
*+ альфа-1-антитрипсиннің сарысулық деңгейі (< 11 мкмоль/л)
*Лейкоцитоз, ЖҚА жылдамдаған ЭТЖ
*ЖҚА Эозинофилия
* Гипохромды анемия, ретикулоцитоз, сарысулық темір төмендеген
#172
*!Қыз бала А, 14 жаста. Үш жылдай ауырады. Үдемелі ентігу (сөйлей алмайды, жүре алмайды, өзіне қызмет ете алмайды) аз өнімді жөтелмен. Диффузды сұр-күл түсті цианоз. Аускультацияда: инспирация соңындағы «целлофан шытыры» түріндегі крепитация. Алдын ала қойылған диагноз: Идиопатиялық фиброздаушы альвеолит – ИФА. Осы патологияға ЕҢ тән R-сурет?
*+ өкпе тіні мөлдірлігі төмен («бұлыңғыр шыны» симптомы), торлы («ара ұясы») суреті.
*Өкпе түбірінің проксималды бөліктерінің кеңеюі, өкпе суретінің әлсіреуі
*Өкпе артериясының кеңеюі, оң жүрекше мен оң қарыншаның кеңеюі.
*Трахея мен ірі бронхтар кеңейген.
* Сол өкпенің ауамен толығуы төмендеген.
#173
*!Қызбала 14 жаста. 3 жылдан бері ауырады. Үдемелі бронхообструктивті синдром (сөйлей алмайды, жүре алмайды, өзіне қызмет ете алмайды) аз өнімді жөтелмен. Диффузды сұр-күл түсті цианоз. Жалпы әлсіздік, артралгиялар, миалгиялар, дене салмағының төмендеуі. Аускультацияда: инспирация соңындағы «целлофан шытыры» түріндегі крепитация. Алдын ала қойылған диагноз: Идиопатиялық фиброздаушы альвеолит – ИФА. ЕҢ дұрыс емдеу тактикасын таңдаңыз:
*Ингаляциялық ГКС терапия
*Массивті антибактериальды
*+ Жүйелі ГКС, цитостатиктер
*Плазмаферез, гемодиализ
*Антикоагулянттар (варфарин)
#174
Науқас 14 жаста. Балада 2 жылдан бері себебі белгісіз орташа ауырлықта ТТА, соңғы 2 жылда үш рет пневмониямен ауырған. ЖҚА гемоглабин- 86г\л, эр-2,99 х1012/л,, рет-2,7%, лейк-17,7 х109/л,, тр-100 х109/л,, нейтрофилез-с\я 88%, СОЭ-30мм\ч. Қан анализіндегі темір мөлшері - 1,85мкмоль\л. БХ- гипопротеинемия50г\л, гипербилирубинемия -47мкмоль\л. ЖЗА ында патология жоқ. Кеуде рентгенограммасында – өкпе алаңдарының мөлдірлігі төмендеген. Көптеген ірі және майда (1-2 мм) біріккен көлеңкелер. Өкпе гемосидерозы диагнозы қойылған. Төменде аталғандәрілік заттардың ішінде қайсын тағайындау ЕҢ тиімді?
*Ингаляциялық ГКС терапия
*Массивті антибактериальды
*+ Жүйелі ГКС, цитостатиктер
*Плазмаферез, гемодиализ
*Антикоагулянттар (варфарин)
#175
* Бала 8 жаста. Айқын бронхообструктивтік синдром. Арық, физикалық дамуда артта қалған, қол саусақтары «барабан таяқшасы» және тырнақтары «сағат әйнегі» тәріздес. Қарау кезінде: тері жамылғыларының бозғылттығы, мұрын ауыз үшбұрышының цианозы. Қақырықпен жөтел, ентігу. Аускультативті: шашыранды әртүрлі калибрлі ылғалды сырылдар естіледі. Болжама диагноз: Альвеолярлы микролитиаз. Осы патологияға ЕҢ тән R-сурет?
*Өкпе тіні ауамен толығуы төмендеуі, майдаошақты көлеңкелер.
*Өкпе түбірлерінің кеңеюі, перифериялық бөлімдерде өкпе суреті төмендеген, *Өкпе артериясының кеңеюі, оң жүрекше мен оң қарынша кеңеюі.
*+Тастай тығыз майда диффузды көлеңкелер, өкпенің ортаңғы және төменгі бөліктерінде
*Өкпенің мөлдірлігі төмен, торлы сурет, майда ошақты көлеңкелер
#176
*!Бала 10 жаста. Жөтелі ұстамалы, тұрақты емге рефрактерлы. Тынысы беткей, қиналумен (экспираторлы ентігу), қосымша бұлшық еттердің қатысуымен, беті қызарып, мойын тамырларының ісінуімен. Кеуде рентгенограммасында – өкпе алаңдарының мөлдірлігі өте жоғары, төменгі аймақтарында гиганттық буллаларды еске салады. Болжама диагноз: өкпе отбасылық эмфиземасы. Лабораторлық зерттеулердің қандай нәтижелері ӘСІРЕСЕ тән?
*+ Альфа-1-антитрипсиннің сарысудағы деңгейі төмендеген(< 11 мкмоль/л)
* Тер тестті оң
* Гипохромды анемия, анизоцитоз, пойкилоцитоз
* ЖҚА-да лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы
* ЖҚА-да лейкоцитоз, эозинофилия
#177
*! Реанимация және қарқынды терапия бөлімшесіне респираторлы дистресс синдромымен жаңа туған сәби келіп түсті. Жедел тыныс жеткіліксіздігінің және қан айналым бұзылысының клиникалық көріністері байқалады. Тыныштық кезінде цианоз, pH= 7,15, pO2=40 мм.сын.бағ., pCO2= 60 мм.сын.бағ. Төменде көрсетілгендердің шаралардың қайсысы ЕҢ маңыздысы ( бірінші кезекті)?
*Трахеобронхиальды ағаштың санациясы
*Оттегімен терапия
*+Тыныс шығару кезінде оң қысыммен ӨЖЖ(ИВЛ)
*Оң теріс қысыммен ӨЖЖ
*Қақырық түсіретін заттармен ингаляция
#178
*! Жедел жәрдем бригадасымен жедел тыныс жеткіліксіздік синдромымен, өте ауыр жағдайда 5 жастағы бала жеткізілді. Жедел ларингит ТЖ III дәрежесі деген диагноз қойылды. III дәрежелі стеноздаушы ларинготрахеобронхитте, төменде көрсетілген ем шараларының қайсысы ЕҢ маңыздысы ( бірінші кезекті)?
* Қақырық түсіретін заттармен ингаляция
*Дегидратациялық терапия
*+Наркозбен тікелей ларингоскопия, ӨЖЖ (ИВЛ) ға ауыстыру
* Трахеобронхиальды ағаштың санациясы
*Оттегімен терапия
#179
*! Қыз бала Б есімді., 14 күндік. Реанимация бөлімшесінде. Құрсақ ішілік пневмония бойынша ем алуда. Туғаннан бастап ӨЖЖ (ИВЛ) әдісі бойынша оттегімен терапия қабылдап жатыр. Тыныс жеткіліксіздігі симтомдары күшейді. Оксигенация жүргізу үшін ӨЖЖ параметрлері жеткіліксіз. Өкпеде ылғалды сырылдардың мөлшері көбейген. Кеуде клеткасының рентгенограммасында, өкпе алаңының мөлдірлігі диффузды төмендеген. Жаңа туған сәбилердің бронхөкпе дисплазиясында ЕҢ маңызды патогенетикалық терапия болып табылады:
*+ ГКС +ісінуге қарсы терапия
*Бронходилятатор+ ісінуге қарсы терапия
*Бронходилятатор+антибиотиктер
* Муколитик +ісінуге қарсы терапия
*А, Е витаминдері+ физиоем
#180
*! Қыз бала, 3,5 айлық. Жүктіліктің 22 аптасында 600 гр. Салмақпен дүниеге келді. Туғаннан бері бөлімшеде, ағымы толқынды пневмония бойынша ем алуда. терапия қабылдап жатыр. 2 аптаға дейін ӨЖЖ (ИВЛ) да болды. Өмірінің 3 аптасында бронхообструкция белгілері пайда болды. Кеуде рентгенограммасында өкпе алаңдарында тығыз ошақтар (фиброзды) мөлдірлігі жоғары аймақтарымен «ара ұясымен» кезектесіп отырады. Жаңа туған сәбилердің бронхөкпе дисплазиясында ЕҢ маңызды патогенетикалық көрсеткіш.
*+Қанның оттегімен қанығуының төмендеуі
* Қанның көмірсутегімен қанығуының жоғарылауы
*Сүт қышқылы деңгейінің төмендеуі
* Пировиноград қышқылы деңгейінің төмендеуі
* Катехоламиндердің деңгейінің төмендеуі
Пульмонология визуалды диагностика
#1.
*! Бала М. 3 ай, ентігу мен жөтел мазалайды. Жүктіліктің 24-25 апталығында туылған. Туылғаннан кейін 24 күн бойы ӨЖЖЖ аппаратында болған. Компьютерлі томографияда екі өкпеде көптеген сызықтық гиперденсті көлеңкелер, төменгі сегменттерінің пневматизациясы төмендеген. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* + бронхөкпелік дисплазия
* жедел пневмония
* жедел бронхиолит
* бронхиальды астма
* ауаның шығып кету синдромы (синдром утечки воздуха)
#2
Бала 8 жаста тұрақты жөтел мен сырылдар, тыныштықтағы ентігу, физикалық дамуының артта қалуы мазалайды. Рентгенограмммада екі жақты кеуде қуысы ағзаларында көптеген ошақты, ошақты-шашыранды көлеңкелер анықталады. Бронхографияда екі жақты субсегментарлы бронхтардың баллон тәрізді ұлғаюы. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* өкпенің гипоплазиясы
* трахеомаляция
* + Вильмс- Кемпбелл синдромы
* муковисцидоз
* Мунье-Кун синдромы
#3
2 жастағы балада кеуде қуысы ағзаларының рентгенограммасында оң өкренің көлемі кішірейген, өкпе құрылымынсыз көптеген ауалы көлеңкелер көрсетілген. Ортаңғы сызық көлеңкесі, кеңірдек пен жүрек оңға ығысқан. Төменде көрсетілген болжам диагноздарының қайсысы ЕҢ ықтимал?
* + өкпенің кистозды гипоплазиясы
* трахеомаляция
* Вильмс- Кемпбелл синдромы
* муковисцидоз
* Картагенер синдромы
#4
6 жастағы балада кеуде қуысы ағзалары мен құрсақ қуысы ағзаларының рентгенограммасында барлық ағзалар айна тәрізді орналасқан. Кеуде қуысы ның ағзаларының компьютерлі томографиясында екі өкпеде қапшық тәрізді бронхоэктаздар таралған. Төмендегі рентгенограммалық сурет қай ауруға ЕҢ тән?
* + Зиверт- Картагенер синдромы
* трахеомегалия
* Вильмс- Кемпбелл синдромы
* муковисцидоз
* Мунье-Кун синдромы
#5
6 жастағы науқастың рентгенограммасы (горизонтальды орналасқан, тікелей проекция). Өкпе алаңында әлсіз интенсивті симметриялы көлеңкелер. Жүрек көлеңкесі оңға ығысқан, жүрек ұшында анық контурлы сәулеленге шекараның визуализациясы- ортаңғы сызықта ауа анықталады. Төмендегі рентгенограммалық сурет қай ауруға ЕҢ тән?
* туа пайда болған пневмония
* + пневмомедиастинум
* бронхоөкпелік дисплазия
* плеврит
* оң өкпенің гипоплазиясы
#6
Төмендегі КТ сурет қай ауруға ЕҢ тән?
* оң өкпенің эхинококкозды кистасы
* пневмомедиастинум
* + пневмоторакс
* плеврит
* оң өкпенің гипоплазиясы
#7
Төмендегі КТ сурет қай ауруға ЕҢ тән?
* бронхоэктазды ауру
* өкпенің эхинококкозды кистасы
* өкпенің көптеген абсцесстері
* + өкпенің кистозы гипоплазиясы
* фиброзды –кавернозды туберкулез
#8
Төмендегі КТ сурет қай ауруға ЕҢ тән?
* бронхоэктазды ауру
* өкпенің эхинококкозды кистасы
* + өкпенің абсцессі
* өкпенің кистозы гипоплазиясы
* фиброзды –кавернозды туберкулез
#9
Төмендегі КТ сурет қай ауруға ЕҢ тән?
* бронхомегалия
* + сол өкпенің эмфиземасы мен тарылуы
* пневмония
* өкпенің кистозы гипоплазиясы
* цилиндрлі бронхоэктаздар
#10
Төмендегі КТ суреті қай ауруға тән?
* + сол өкпенің эмфиземасы
* туа пайда болған бронхоэктаздар
* муковисцидоз
* оң өкпенің гипоплазиясы
* сол жақты пневмония
#11
Төмендегі КТ сурет қай ауруға ЕҢ тән?
* + бронхоэктазды ауру
* өкпенің эхинококкозды кистасы
* өкпенің абсцессі
* өкпенің кистозды гипоплазиясы
* фиброзды –кавернозды туберкулез
#12
Төмендегі рентгенограммалық сурет қай ауруға ЕҢ тән?
Өкпелік алаң симметриялы емес коллабирленген. Көкет күмбезі солға жайылған, плевра қуысында ауа көлемі көп, өкпе коллабирленген. Ортаңғы сызық оңға ығысқан- қысылған пневмоторакс. Өкпенің нтерситициальды – қантамырлық суретісимметриялы емес өкпе алаңының интенсивті көлеңкеленуінің фонында біркелкі ажыратылмайды.
* туа пайда болған пневмония
* + ауаның шығып кету синдромы ( синдром утечки воздуха)
* бронхоөкпелік дисплазия
* тыныс алу синдромының бұзылысы
* жедел бронхиолит
#13
Төмендегі рентгенограммалық сурет қай ауруға ЕҢ тән?
Өкпе алаңы симметриялы емес желденген. Көк ет күмбезі оңға және солға жайылған. Ортаңғы сызық көлеңкесі солға ығысқан. Өкпенің нтерситициальды– қантамырлық суретінде ілмектелген,жарылған сызықтық сәуле визуализациясы- интерстициальды эмфизема. Өкпе алаңында біркелкі көлеңкеленген, оң өкпенің перифериясында әртүрлі ауалы ошақтар мен өкпелік псевдокисталар.
* туа пайда болған пневмония
* ауаның шығып кету синдромы ( синдром утечки воздуха)
* + бронхоөкпелік дисплазия
* тыныс алу синдромының бұзылысы
* оң өкпенің гипоплазиясы
* Бала аурулары. Кардиология *1*27*
#1
*! Аорта қақпақшасының жетіспеушілігіне қандай клиникалық көрініс ЕҢ тән?
*+«каротид биі», пульс қысымының жоғарлауы
* «мысық пырылы», 1 тонның күшеюі
* «шоқырақ ритмі», экстрасистолия
* жүрек ұшындағы систолалық шу
* диастолалық қан қысымының жоғарылауы
#2
*! Қандай ақау кезінде кіші жамбас пен төменгі бөліктің қанайналымының қосылуы болады?
* Фалло тетрадасы
*+ аорта коарктациясы
* ашық артериалды терезе
*қарыншаааралық перденің ақауы
* шектелген өкпе артериясының стенозы
#3
*! Ашық артериальды өзек ТБЖА-сының ауырлығын анықтайтын белгі:
* перифериялық қарсылық
* аортаның бөліну бұрышы
* өкпенің қарсылық деңгейі
* баланың жасы
*+ өзектің диаметрі
#4
*! Эйзенменгер синдромы бұл:
*+өкпе қан тамырларының склерозы, ҚАПАның субаортальды локализациясы, кеш кезеңі
* ДМПП, сол қарыншаның гипертрофиясы, кеш кезеңі
* трикуспидальды қақпақшаның стенозы, екі қарыншаның гипертрофиясы
* ашық артериальды өзек, оның асқынуы
* Фалло ауруының көрінісі
#5
*!Фалло тетрадасының құрамындағы элементтері:
* ЖАПА, аорта стенозы, сол қарыншаның гипертрофиясы
* магистральды қан тамырларының транспозициясы, аорта стенозы, оң қарыншаның гипертрофиясы
*сол жүрекшенің гипертрофиясы, өкпе артериясының стенозы, ЖАПА
*+ҚАПА, өкпе артериясының стенозы, оң қарыншаның гипертрофиясы, аорта декстрапозициясы
* ЖАПА, ҚАПА, магистральды қан тамырларының транспозициясы
#6
*! Жүректің көп бөлігі кеуде қуысының оң жағында орналасқан туа біткен жүрек ақауы қалй аталады?
* синистрокардия
* мезокардия
* декстроверсия
*+декстрокардия
* құрсақтық дистопия
#7
*! Ревматикалық эндокардиттің жиі болжамы:
* аритмия
* миокардит
*+жүрек қақпақшаларының ақауы
* перикардит
* қан тамырларының тромбозы
#8
*! Онтогенез барысында жойылатын жүректің кіші ақаулары
* сол қарыншаның хордасының орналасу бұзылысы
* оң қарыншаның хордасының орналасу бұзылысы
* папиллярлық бұлшық еттердің ақауы
*+ашық овальды терезе, ұзарған Евстахиев қақпақшасы
* жүрекшеаралық аневризмалар, қарыншааралық перденің ақауы
#9
*! Іштен біткен кардиттердің клиникалық көрністері қашаннан бастап білінеді?
*+1-6 ай.
* 1-3 жас.
* 1 ай дейін
* 6-8 ай.
* 8-12 ай.
#10
*! 5 жасқа дейінгі балада миокардиттің ЕҢ жиі қоздырғыштары?
*+вирустар
*пневмококктар
*стафилококктар
*клебсиеллалар
*ішек таяқшалары
#11
*! 5 жастан үлкен балада миокардиттің ЕҢ жиі қоздырғыштары?
* вирустар
*+бактериялар
* клебсиеллалар
* кандидалар
*ішек таяқшалары
#12
*! Жедел миокардит диагнозының «үлкен» критерийлерінің бірі:
* жүрек ритмінің бұзылулары
* жүрек тондарының тұйықталуы
* систолалық шу
*+ жүрек қарыншаларының және мөлшерінің кеңеюі
* қанда КФК деңгейінің жоғарылауы
#13
*! Дилатациялы кардиомиопатияға тән белгі:
*+ жүрек қарыншаларының кеңеюі
* жүрек лақтыру және соғу көлемінің көбеюі
* сол қарынша миокардының гипертрофиясы
* сол қарынша қабырғаларының гиперкинезиясы
* сол қарынша қабырғаларының гипертрофиясы
#14
*! Идиопатиялық гипертрофиялық кардиомиопатияның маңызды этиологиялық факторы:
*+гендық мутациялар
* вирустық инфекция
* бактериальдық инфекция
* жүректің туа біткен ақауы
* карнитиннің біріншілік жеткіліксіздігі
#15
*! Рестриктивті кардиомиопатияның ЕҢ маңызды қатер факторы?
*тромбоцитоз
*ретикулоцитоз
*+гиперэозинофилия
* нейтрофильді лейкоцитоз
* лимфоцитарлы лейкоцитоз
#16
*! Қандай жүрек ырғағының бұзылысы жастық норма ретінде қарастыралады? Сай болып табылады?
*синусты аритмия
*сирек қарыншалық экстрасистолиялар
* Гисс шоғырының оң жақ аяқшасының толық емес блокадасы
*атриовентрикулярлы өткізгіштіктің төмендеуі I-дәрежесі
*+тыныстық аритмия
#17
*! Қандай жасушалар қалыптыда жүрек ырғағының жүргізушісі болып табылады?
* Гис шоғырының сол жақ аяғының блокадасы
*жүрекшенің кардиомиоциттері
*Гисс шоғырының жасушалары және Пуркинье талшықтары
*+синус түйінінің жасушалары
*қарыншаның кардиомиоциттері
#18
*! Артериальды патологияның диагностикасында ЕҢ ақпаратты аспаптық зерттеу әдісі?
* эхокардиография
* реоэнцефалография
* электроэнцефалография
*+АҚҚ тәуліктік мониторингі
* рентгенография
#19
*!Физикалық жүктемеге толеранттылықты анықтау зерттеу әдісі :
* клиноортостатикалық сынама
*+велоэргометрия
* кардиоинтервалография
* жүрек ритмінің тәуліктік мониторингі
* АҚҚ тәуліктік мониторингі
#20
*! Симпатикотонияға ЕҢ тән белгі?
* қызыл дермографизм
*+тахикардия
* брадикардия
* талулар
* коллапс
#21
*! Инфекциялық эндокардиттің негізгі диагностикалық критерийі:
* перденің ақауының болуы
* артериальды гипертензия
* жүрек қуыстарының дилатациясы
* өкпе гипертензиясы
*+ ЭхоКГ жүрек қақпақшаларының вегетациясы
#22
*! Құрғақ перикардитке тән аускультативтік белгі:
* тондардың тұйықталуы
* тахикардия
*+ перикардтың үйкеліс шуылы
* перикардиальды тон
* брадикардия
#23
*! Жедел жүрек жеткіліксіздігінің жиі себептері?
*+өкпе аурулары
*АІЖ аурулары
*ОЖЖ аурулары
* перефириялық ЖЖ аурулары
*бүйректің кей аурулары
#24
*! Қан айналым жеткіліксіздігінің ЕҢ жиі экстракардиальды себептері:
*ТБЖА
*+ өкпенің созылмалы аурулары
*ЖБЖА
*бауыр циррозы
*зәртас ауруы
#25
*!Карнитиннің жүйелік тапшылығының клиникалық белгісі:
*геморрагиялық диатез
*+ауыр кардиомиопатия
* бүйрек жетіспеушілігі
* полиартрит
* қантсыз диабет
#26
*! Карнитиннің жүйелік тапшылығы алып келуі мүмкін:
* жүрек жетіспеушілігі
* гемосидероз
* пневмониялар
* амилоидоз
* бүйрек жетіспеушілігі
#27
*!Карнитиннің жүйелік тапшылығының маңызды ақпаратты диагностикалық лабораторлық маркер:
* қанда креатинфосфокиназаның жоғары деңгейі
* кетозбен бірге жүретін гипогликемия
* карнитиннің бүйрек арқылы экскрециясының төмендеуі
* қанда карнитиннің төмен деңгейі
* гипохромдық анемия
* Бала аурулары. Кардиология *2*82*
#28
*! 1 - жасар ұл бала. Жүректің шекаралары солға және жоғарғы кеңейген. Төс сүйегінің сол жағында II қабырғааралықта – систоло-диастолалық “машина шуылы”, ол кеудеден тысқа, мойын тамырларына беріледі. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*жүрекшеаралық перденің дефектісі
*қарыншааралық перденің дефектісі
*Фалло тетрадасы қарыншааралық перденің дефектісі
*+ашық артериалдық өзек
*қолқа коарктациясы
#29
*!6 жастағы ұл бала. Шаршағыш, физикалық жүктемеде ентігу. Пальпаторлы: төстің сол жағында II қабырғааралықта систолалық діріл байқалады, төстің сол жағында 2-інші қабырға аралықта дөрекі систоло-диастолалық шу. ЭКГ-да оң қарыншаға жүктеме, рентгенограммада- өкпе суретінің күшеюі, кіші қан айналым шеңберіндегі гиперволемия.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* өкпе артериясының стенозы
*қарыншааралықперденің дефектісі
*жүрекшеаралық перденің дефектісі
* субаортальды стеноз
*+ ашық артериалдық өзек
#30
*! 4 жасар бала. Бронхиттармен жиі ауырады, жөтел ұзаққа созылады. Төс сүйегінің сол жағында II қабырғааралықта – систоло-диастолалық “машина шуылы”, ол кеудеден тысқа, мойын тамырларына беріледі.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Фалло тетрадасы
*+ ашық артериалдық өзек
* қолқа коарктациясы
*жүрекшеаралық перденің дефектісі
*қарыншааралық перденің дефектісі
#31
*!Ұл 1 жас 2 айда. 4 айынан – тері қабаттарының, еріннің, көз склерасының цианозы. Физикалық дамуы артта қалған. Анасының айтуы бойынша салмағын нашар қосады, физикалық жүктемеден кейін тез шаршайды. Қарап тексергенде: терісі, көзге түсетін шырышты қабаттарының цианозы. Айқын жүрек өркеші. Жүрек үндері қалыпты, тахикардия. Рентгенограммада: жүрек шекарасы солға ығысқан, «етіктің басы» пішіндес.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*жүрекшеаралық перденің ақауы
*фиброэластоз
*жедел миокардит
*+Фалло тетрадасы
*қарыншааралық перденің ақауы
#32
*! Науқас М., 4 жас 9 айда. Бронхиттармен жиі ауырады, ентігу. Үнемі жөтел. Физикалық дамуы артта қалған. Өкпеде тынысы әлсіреген, құрғақ сырылдары естіледі. Пальпаторлы: төстің сол жағында II қабырғааралықта систолалық діріл байқалады. Пульс жоғары және жеделдеген. Перкуторлы: жүректің салыстырмалы тұйықтығы солға ығысқан. Аускультативті: систолодиастолалық «машина» шу, punctum maximum сол жақтан II қабырғааралықта төс бойында; шу сол жақ бұғанаасты және жауырын аралығына беріледі. Өкпе артериясы үстінде II үннің күрт күшеюі анықталады. Қандай жүрек ақауына бұл симптоматика тән:
*ҚАПА
*ЖАПА
*Фалло тетрадасы
*+ашық артериалдық түтік
*магистралды артериялар транспозициясы
#33
*!Науқас 5 жасар. Анамнезінде: өмірінің 1-інші жылында қайталамалы бронх-өкпе аурулары. Қарап тексергенде: - тері жабындылары бозарған, физикалық жүктемеде ентігу. Аускультативті: үш жармалы қақпақшаның проекциясында I тон күшейген, өкпе артериясы үстінде II тон күшейген және тармақталған. Бала жатқанда сол жақта II-III қабырғааралықта нәзік систолалық шу естіледі, жүрек ритмінің бұзылуы (анасының айтуы бойынша – соңғы бір жыл бойы). ЭКГ-де: ЭО оңға ығысқан, оң жүрекшенің фибрилляция белгілері, оң жүрекшенің гипертрофиясы. ЭхоКГ – да, оң жүрекшеде солдан оңға турбулентті ағыс.
Қандай туа біткен жүрек ақауына бұл симптоматика тән?
*+жүрекшеаралық перденің дефектісі
*қарыншааралық перденің дефектісі
*Фалло тетрадасы
*ашық артериалдық өзек
*қолқа коарктациясы
#34
*!4 айлық науқас уақытында дүниеге келді, бірден айқайлады. Туғаннан тері бозғылттығы байқалады, салмағын қосуы нашар. Объективті: тері қабаттары бозарған және тін тургоры әлсіреген. Пальпаторлы: күшейген, жайылған жүрек ұшы түрткісі, 3-4 қабырааралықта сол жақтан систолалық діріл. Перкуторлы: жүрек шекаралары екі жаққа, әсіресе солға кеңейген. Аускультативті: төстің сол жағынан 3-4 қабырғааралықта ұзақ дөрекі систолалық шу, солға және оңға беріледі, өкпе артериясы үстінде ІІ тонның акценті мен тармақталуы. Рентген-суреті: өкпе суреті күшейген, жүрек көлденеңінен кеңіген, КТИ=0,57.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*ашық артериалды өзек
*жүрекшеаралық перденің ақауы
*қолқа коарктациясы
*+қарыншааралық перденің ақауы
*өкпе артериясының жекеленген стенозы
#35
*! 2- айлық науқас. Аускультативті: систолодиастолалық «машина» шуы punctum maximum сол жақтан II қабырғааралықта төс бойында, 2-тон әлсіреген; ЭхоКГ-ашық артериалды өзек.
ЕҢ көп жүктеме жүректің қай бөлігіне болады?
*сол жақ жүрекше
*+оң қарынша
* қарыншааралық перде
*оң жақ жүрекше
* сол қарынша
#36
*! Бала 5 жаста. Объективті: жүрек ұшы түрткісі көтеріңкі, систолалық шу, p.max. төстен сол жаққа II-қабырғааралықта, арқаға өткізіледі; II тон a.pulmonalis үстінен әлсіреген. Рентгенограммада – өкпе қан тамырларының көлеңкесінің кедейленуі. ЭхоКГ: оң жақ қарынша гипертрофияланған.
Төменде көрсетілген диагноздардың ішінен ЕҢ ықтималы?
* ашық артериальды өзек
*+өкпе артериясының стенозы
* қарыншааралық перденің ақауы
* жүрекшеаралық перденің ақауы
* Фалло ауруы
#37
*! Бала 5 жаста. Объективті: жүрек ұшы түрткісі көтеріңкі, систолалық шу, p.max. төстен сол жаққа II-қабырғааралықта, арқаға өткізіледі; II тон a.pulmonalis үстінен әлсіреген. Рентгенограммада – өкпе қан тамырларының көлеңкесінің кедейленуі. ЭхоКГ: оң жақ қарынша гипертрофияланған.
Кіші қанайналым шеңберінде гиповолемияның даму себебі:
*оң қарыншаның редуктирленген кіші лақтырылымы
*+оң қарыншаның шығу жолының стенозы салдарынан кедергінің болған
*аортальды қақпақшасы жармаларының стенозы салдарынан болған кедергі
*өкпе артериясы қақпақша жармасының стенозы салдарынан болған кедергі
*өкпе гипертензиясының склероздық сатысының дамуы
#38
*! Жүректің туа біткен ақауының қайсына қозу түріндегі гипоксемиялық ұстамалар, тахипноэ, цианоздың күшеюі, есін жоғалту және 3 жастан асқан балалардың мәжбүрлі қалпы «жүресінен отыруы» тән?
* аорта коарктациясы
* қарыншааралық перденің ақауы
*+ Фалло тетрадасы
* жүрекшеаралық перденің ақауы
* ашық артериальды өзек
#39
*! Бала 2 жаста. Тексеру кезінде жүрек түрткісі солға және төмен ығысқан, жүрек шекараларының түйықталуы көлденең кеңейген, кеуде сол жағынан IV тон мен үш жармалы қақпақшаның жетіспеушілігінің систоликалық шуы естіледі.
Қандай диагноз ЫҚТИМАЛ болады?
* Фалло тетрадасы
*+ Эбштейн аномалиясы
* митралды қақпақша жетіспеушілігі
* митралды қақпақша стенозы
* аорта қақпақшасының стенозы
#40
*! 1 жастағы бала. ЭКГ-де: Р1 тісшесінің оң болуы, кеуде әкетулерінде QRS комплексінің вольтажы ұлғайған V6R -дан V 1,2-ге дейін V6 төмендеген; оң қарынша потенциалы, қарынша rS формалы немесе RS V6R-дан V2,3 ге дейінгі әкетулерде тіркеледі; сол жақ – qR немесе qRS формалы –V3-6 әкетулерінде.
Қандай диагноз болуы ЫҚТИМАЛ ?
*+оң жақта жаратылған оң жаққа орналасқан жүрек
* оң жақта жаратылған ортада орналасқан жүрек
* жаратылысы орны анық емес жүрек
* сол жақта жаратылған сол жаққа орналасқан жүрек
* сол жақта жаратылған оң жаққа орналасқан жүрек
#41
*! Ұл бала 8 жаста. Шағымы: жиі мұрнынан қан кету. Объективті: иықтары «атлетикалық». Жүргенде аяқтарының ауырады. Жүрек шекаралары солға қарай ығысқан. Систолалық шу р.mах сол жақтан II қабырғааралықта, жауырынаралық аймақта. АҚҚ қолында 150/90 мм.с.б., аяқтарында анықталмайды .
Төменде көрсетілген диагноздардың ішінен ЕҢ ықтималы?
*+ аорта коарктациясы
* вегето-қантамырлық дистония
* ашық артериалды өзек
* аорта қақпақшасының стенозы
* митральды қақпақшаның жетіспеушілігі
#42
*! 12 жастағы қыз бала. Шағымы: бас ауыру, басында тамырдың соғуын сезеді, аяқтарының ұйып қалуы, жүргенде ауырлау, әлсіздік. Қарап тексергенде: иық белдемі жақсы дамыған, жүрек шекаралары солға ығысқан. Аускультацияда төстің барлық сол жақ жиегінен систолалық шу естіледі, арқа жағынан да тыңдалады. АҚҚ қолында– 125/75 мм.с.б.б, аяғында – 100/60 мм.с.б.б. ЭКГ: сол жақ қарыншаның систолалық жүктемесі белгілері.
Төменде көрсетілген диагноздардың ішінен ЕҢ ықтималы?
*жүрекшеаралық перденің ақауы
*қарыншааралық перденің ақауы
*ашық артериальды өзек
*аортальды қақпақшаның стенозы
* + аорта коарктациясы
#43
*! Ұл бала 10 жаста. Шағымдары: ентігу, әлсіздік, жөтел, жүрегінің ауыруы. Тексеру кезінде тері жабындарының бозаруы, ерін, мұрын ұшы, бетінің цианозы.
«Шапалақ» тәріздес бірінші тон, өкпе сабауының үстінде екінші тонның қосарлануы мен акценті. Тахикардия, жүрек түрткісінде пресистолалық күшеюмен диастолалық шу. Төсте «мысық пырылы» симптомы.
Төменде көрсетілген диагноздардың ішінен ЕҢ ықтималы?
* ашық артериалды өзек
* митральді қақпақша жеткіліксіздігі
*+митральды қақпақша стенозы
* аорта қақпақшасы стенозы
* үшжармалы қақпақша стенозы
#44
*! 10 жастағы балада эпицентрі төстің сол қыры, 2-ші қабырғааралықта, ұйқы артерияларына берілетін, қатаң систоликалық шу естіледі, аортада 2-ші тон әлсізденген, пульс 96 рет 1 минутына, иық артериясындағы АҚҚ 95/75 мм с.б., сан артериясындағы АҚҚ 110/90 мм с.б.
Төменде көрсетілген ақаулардың ішінен ЕҢ ықтималы?
*+аорта өзегінің стенозы
*жүректің біріккен ақаулары
*аорта коарктациясы
*қарынша аралық перде ақауы
*ашық артериальді өзек
#45
*! 10 жастағы балада ревматикалық «шабуыл»-дан кейін төмендегі өзгерістер: жүрек шекараларының солға қарай кеңеюі, жүрек ұшы түрткісі күшейген және төменге ығысқан; жүрек ұшында жүректен тыс аймақтарға, арқаға берілетін, үрлеген систоликалық шу естіледі. I тон дыбысы төмендеген, өкпе сабауының үстінде II тонның акценті. Рентгенограммада жүрек солға қарай кеңейген, III, IV доғалар айқын (сол жүрекше мен қарынша доғалары).
Қандай ақаудың дамуы ЕҢ ықтимал?
* аорта өзегінің стенозы
* митральді стеноз
* аорта қақпақшасы жеткіліксіздігі
*+митральді қақпақша жеткіліксіздігі
* үшжармалы қақпақша жеткіліксіздігі
#46
*! Ұл бала 12 жаста. Анамнезі бойынша- 9 жасынан бері баспамен ауырып келеді. Үлкен буындарында өтпелі артрит болған. Тексеру кезінде: жүрек шекаралары солға және жоғары қарай кеңейген. I-тон әлсіз, p.max. жүрек ұшында қатаң систоликалық шу естіледі.
Төменде көрсетілген диагноздардың ішінен ЕҢ ықтималы?
* үшжармалы қақпақша жеткіліксіздігі
* жедел миокардит
* аорта қақпақшасы жеткіліксіздігі
*+митральді қақпақша жеткіліксіздігі
* жүрекше аралық перде ақауы
#47
*! 6 жастағы бала. ЭхоКГ-да аорта негізінің кеңеюі, Вальсальва синусының аневризмасы анықталды. Анықталған өзерістердің нәтижесі ЕҢ жиі неге алып келеді:
* митральді қақпақша жеткіліксіздігі
* митральді қақпақша стенозы
*+аортальды жеткілісіздік
*аорта коарктациясы
* аорта стенозы
#48
*! 12 жасар қыз бала. Жүрегіндегі ауру сезімі мен жүрек соғуына шағымданып түсті. Объективті: жағдайы қанағаттанарлық, астеникалық дене бітімді, ұзын бойлы. Терісі таза, бірақ созылғыш. Теріастылық қан құйылулар. Буындарындағы қозғалыс толық көлемді, дене тұрысы өзгерген. Буындарының гипермобильділігі. Кеудесінде шұңқыр тәріздес деформация. Жүрек шекаралары қалыпты. Үндері анық, алыстан естілетін (фонендоскопсыз) систолалық дыбыс.
Төменде көрсетілген диагноздардың ішінен ЕҢ ықтималы?
* ревматизм
* миокардит
* аорта коарктациясы
* экссудативті перикардит
*+митральді қақпақшаның пролапсы
#49
*! 11 жастағы бала – кеуде қуысы ауру сезіміне, ентігуге, жүрек соғысына,тітеркенгіштікке шағымданады. Тексеру кезінде – баланың дене бітімі астеникалық, бойы ұзын, ұсақ саусақтарының жылжымалығының жоғарлығы анықталады, кеуде қуысы воронко тәрізді. Аускультативті – кеуде қуысының сол жағынан IV қабырғааралықта кеш систоликалық шумен сытыр естіледі.
Қандай диагноз ЫҚТИМАЛ болады?
* митралды қақпақша жетіспеушілігі
*+ митралды қақпақша пролапсы
* кардит
* сол қарыншаның қосымша хордасы
* Вальсальва қойнауының дилатациясы
#50
*! 12 жастағы бала. Бойы ұзын, қолдары ұзын, арахнодактилия, периодонтит, шыны тәрізді денесінің формасының бұзылысы, аорта жоғарылаған бөлігінің аневризмасы, нефроптоз, қанында- фиброноген В. Төмендегі аталған диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Элерс – Данлос синдромы
*+Марфан синдромы
*Гордон синдромы
*Картагенер синдромы
*«бос иық» синдромы
#51
*! 3 айлық ұл бала. Туғаннан салмақ нашар қосады, емшек емгенде тез шаршайды, тұмаумен жиі ауырады. Қарап тексергенде: ауыз-мұрын ұш бұрышының цианозы. Жүрек тондары тұйықталған, ритімі дұрыс, шулар жоқ. Бұл ауруда салыстырмалы диагноз жүргізу керек?
*+туа пайда болған жүрек ақауларымен
*жүре пайда болған жүрек ақауларымен
*кардиомиопатиямен
*инфекциялық эндокардитпен
*перикардитпен
#52
*! Анасы 6 айлық баламен аймақтық педиатрға келді. Рентгенограмада “ шар тәрізді жүрек” анықталды. Жүрек тондары тұйықталған , митральді қақпақшаның жетіспеушілігі систолалық шуы естіледі. Төмендегі аталған болжама диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* жедел миокардит
* ашық артериалді өзек
* митральді қақпақшаның пролапсы
*аорта коарктациясы
*+ туа пайда болған фиброэластоз
#53
*! Анасы 3 айлық баламен дәрігерге келді. Осыған дейін екі рет пневмониямен емделген. Рентгенограмада жүректің шар тәрізді ұлғайғаны анықталды, КТИ0,62. Жалпы жағдайы ауыр. Ентігу. Жүрек аускультациясында: жүрек үндері тұйықталған. ЭхоКГ-да қарыншалардың ұлғаюы, ФИ-60 % дейін төмендеуі анықталды. Төмендегі аталған диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*пневмония, кардиореспираторлы синдром
*қарынша аралық перденің ақауы
*жүрекше аралық перденің ақауы
*+ерте құрсақішілік кардит (фиброоэластоз)
*өкпе артериясының стенозы
#54
*! 4 айлық балада рентгенограммада “шар тәрізді жүрек” анықталды. Жүрек тондары тұйықталған, ритімді, шулар естілмейді. Туғаннан бала салмақ нашар қосады, емізу кезінде тез шаршайды, бір айлық кезінде үш рет бронхитпен ауырған, пневмония болған жоқ. ЭКГ-да қарыншалардың көлемі ұлғайған, миокардтың жиырылу қызыметі төмендеген (ФИ-60% , S=25% ). Төмендегі аталған диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*инфекциалық эндокардит
*перикардит
*эластофиброз (кеш туа пайда болған кардит)
*+ фиброэластоз (ерте туа пайда болған кардит)
* кардиомиопатия
#55
*!5 жастағы қыз бала, әлсіздікке, ентігуге, жүрек қағуына шағымданып келді. Екі апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Қарап тексергенде: баланың жалпы жағдайы ауыр, тері жабындылары бозарған, тахикардия 120 рет мин. Галоп ритмі, жүрек үндері анық емес, бауыры +2 см ұлғайған. Пульсі әлсіз. Рентгенограммада: жүрек көлемі көлденеңінен ұлғайған. ЭхоКГ: сол қарынша миокардының жиырылу қызметі төмендеген, сол қарынша миокардының диастоладан соңғы көлемі ұлғайған. Төмендегі аталған диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+ жедел миокардит
*инфекциалық миокардит
*жүректің ревматикалық ауруы
*гипертрофиялық кардиомиопатия
* дилатациялық кардиомиопатия
#56
*! 8 жастағы қыз бала. Жүрек аймағындағы ауыру сезіміне, жүрегінің қағуына шағымданады. Екі апта бұрын ЖРВИ мен ауырған. Қарап тексергенде: жүректің көлемі көлденеңінен ұлғайғаны анықталды. АҚҚ – 90/60 мм сын.бағ. Осы ауруға ЕҢ тән аускультативті белгілер?
*систоло-диастоликалық шу
*жүрек ұшындағы 1 тонның күшеюі
*жүрек тондары қатты
*+ тұйықталған жүрек үні
*дөрекі систолалық шу
#57
*!8 жастағы қыз бала . Жүрек аймағындағы ауыру сезіміне, жүрек қағуына шағымданады. Екі апта бұрын ЖРВИ мен ауырған. Қарап тексеру кезінде жүректің көлемі көлденеңінен ұлғайғаны анықталды. Аускультацияда: жүрек тондары тұйықталған, жүрек ұшында жұмсақ систолалық шу, ретсіз экстросистолиялар. АҚҚ – 90/60 мм сын.бағ. лабораторлық қан анализінде қандай көрсеткіштің жоғарылауы осы ауыруға ЕҢ тән?
*+креатинфосфакиназа
*антистрептолизин-О титрі
* СРБ
* антистрептокиназа титрі
* жалпы белок және оның фракциясы
#58
*!5 жастағы қыз бала. Әлсіздікке, ентігуге, жүрек қағуына шағымданып келді. Екі апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Қарау кезінде баланың жалпы жағдайы ауыр: тері жабындылары бозарған, тахикардия 120 р. мин. Галоп ритмі, жүрек үндері анық емес. Бауыры + 2 см ұлғайған. Пульсі әлсіз. Рентгенограммада: жүрек көлемі көлденеңінен ұлғайған. ЭхоКГ: сол жақ қарынша миокардының жиырылу қызыметі төмендеген, сол қарынша миокардының диастоладан соңғы көлемі ұлғайған. ЕҢ тиімді диагностикалық , ақпараттық белгіге төмендегілердің қайсы жатады?
* антистрептолизин-О титрі жоғарлауы
*ЛДГ және МДГ фракциясының жоғарлауы
*рентгенограмада өкпе суретінің күшеюі
*ЭКГ-да P-Q интервалының ұлғаюы.
*+ЭхоКГ – да сол жақ қарыншаның жиырылу қызыметінің төмендеуі
#59
*! Стационарға жүрек ырғағының бұзылысымен, кардиомегалиямен, тотальды жүрек жеткіліксіздігі клиникалық көрінісімен 14 жастағы ұл бал келіп түсті. Анамнезінен: 4 жыл бойы ауырады. Кардиологиялық орталықта бірнеше рет емделген, ем нәтижесіз. Жүрек жеткіліксіздігімен әкесінің туған ағасы ерте жасында аяқ асты қайтыс болған.
Төмендегі аталған диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+дилатациялық кардиомиопатия
*инфекциялық эндокардит
*созылмалы ревматикалық жүрек ауруы
*перикардит
*жүрекше аралық перденің ақауы
#60
*! Стационарға жүрек ырғағының бұзылысымен, кардиомегалиямен, тотальды жүрек жеткіліксіздігі клиникалық көрінісімен 14 жастағы ұл бал келіп түсті. Анамнезінен: 4 жыл бойы ауырады. Кардиологиялық орталықта бірнеше рет емделген, ем нәтижесіз. Жүрек жеткіліксіздігімен әкесінің туған ағасы ерте жасында аяқ асты қайтыс болған. Төмендегі ЭхоКГ белгілерінің қайсы ЕҢ тән?
*+миокардтың глобальді систолалық қызыметінің төмендеуі
*митральді қақпаның деформациясы және қысқаруы
*митральді қақпашаның гипокинезі
*қарынша аралық перденің гипертрофиясы
* сол және оң жақ қарыншалардың көлемінің кішіреюі
#61
*! 13 жастағы ұл бала. 2 жасынан бастап “Миокардит, жеделдеу кезеңі, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі ” диагнозымен емделуде. Аускультацияда: тахикардия, жүрек тондарының тұйықталуы, өкпе суретінің күшеюі, кардиодиафрагмальді бұрыштың тегістелуі, КТИ-0,60. ЭхоКГ:жүректің айқын дилятациясы, лақтыру фракциясының төмендеуі, қарыншалардың диффузды гипокинезиясы, екі жармалы қақпақшаның салыстырмалы жетіспеушілігі.
Төмендегі аталған диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* ревматикалық қызба, митральді ақау
*инфекциалық эндокардит
* +идиопатиялық дилатациялық кардиомиопатия
* рестриктивті кардиомиопатия
* гипертрофиялық кардиомиопатия
#62
*! 13 жастағы ұл бала. 2 жасынан бастап “Миокардит, жеделдеу кезеңі, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі ” диагнозымен емделуде. Аускультацияда: тахикардия, жүрек тондарының тұйықталуы, өкпе суретінің күшеюі, кардиодиафрагмальді бұрыштың тегістелуі, КТИ-0,60. ЭхоКГ:жүректің айқын дилятациясы, лақтыру фракциясының төмендеуі, қарыншалардың диффузды гипокинезиясы, екі жармалы қақпақшаның салыстырмалы жетіспеушілігі. Диагностикалық критерийге төмендегілердің қайсы жатады?
*+ қан айналымының прогрессивті жетіспеушілігі
*миокардтың барлық қабырғаларының қалыңдауы
* емге көнетін жүрек жеткіліксіздігі
*жүрек үндерінің бұзылысы
*эндомиокардит
#63
*!14 жастағы қыз бала. Анамнезінде туыстары ерте жасында аяқ асты қайтыс болған екі жағдай болған. ЭхоКГ: қарыншааралық перденің гипертрофиясы, сол қарыншаның артқы қабырғасының қалыңдығына перде қабырғасы қалыңдығының қатынасы 1.5-нан жоғары, сол қарынша қуысы тарылған, митральды қақпақшаның алдыңғы жармасы систола ортасында қозғалып, қарыншааралық пердеге тиеді.Төмендегі аталған диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтималы?
* концентрленген гипертрофиялық кардиомиопатия
*+аорта шыға берісінің обструкциясымен гипертрофиялық кардиомиопатия
* идиопатиялық дилатациялық кардиомиопатия
* жеделдеу миокардит
* митральды қақпақшаның ортаңғы жармасының пролапсы
#64
*!14 жастағы қыз бала. Анамнезінде туыстары ерте жасында аяқ асты қайтыс болған екі жағдай болған. ЭхоКГ: қарыншааралық перденің гипертрофиясы, сол қарыншаның артқы қабырғасының қалыңдығына перде қабырғасы қалыңдығының қатынасы 1.5-нан жоғары, сол қарынша қуысы тарылған, митральды қақпақшаның алдыңғы жармасы систола ортасында қозғалып, қарыншааралық пердеге тиеді. Бұл аурудағы синкопенің себебі:
*+ аортаға қанның лақтырылуының күрт төмендеуі
* нейровегетативті дисрегуляция
* вазовагальды реакциялар
* миокард инфаркты
* АВ-блокада III дәр.
#65
*!14 жастағы қыз бала. Анамнезінде туыстары ерте жасында аяқ асты қайтыс болған екі жағдай болған. ЭхоКГ: қарыншааралық перденің гипертрофиясы, сол қарыншаның артқы қабырғасының қалыңдығына перде қабырғасы қалыңдығының қатынасы 1.5-нан жоғары, сол қарынша қуысы тарылған, митральды қақпақшаның алдыңғы жармасы систола ортасында қозғалып, қарыншааралық пердеге тиеді. Бұл аурудағы хирургиялық емге көрсеткіш:
* өміріне қауіпті аритмия
* синкопальды жағдай
* нарастание митральды регургитацияның күшеюі
* митральды қақпақшаның жармаларының әктенуі
*+сол қарыншаның шығар аймағының жоғары систолалық градиенті(тыныштықта 50 мм.с.б. жоғары)
#66
*! 10 жастағы бала. Естен тану, жүрек тұсындағы ауру сезімі, жүректегі «күштену», ентігуге шағымданады. Анамнезде: үлкен ағасының кенеттен өлімі. Тексеру кезінде – жүрек түрткісі ұлғайған, жүрек ұшында систоликалық шу естіледі, сол жақ аксилярлы аймаққа беріледі, экстрасистолия. Кеуде қуысының рентгенографиясында– жүрек көлеңкесі – белі айқын, көкет ұшынан жоғары көтерілген. ЭКГ – қарыншалық экстрасистолия, Q-T интервалы ұзарған , QRS комплексінің деформациясы мен кеңеюі.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+ гипертрофиялық кардиомиопатия
* дилатациялық кардиомиопатия
* рестриктивті кардиомиопатия
* инфекциялық эндокардит
* миокардит
#67
*! 10 жастағы бала. Естен тану, жүрек тұсындағы ауру сезімі, жүректегі «күштену», ентігуге шағымданады. Анамнезде: үлкен ағасының кенеттен өлімі. Тексеру кезінде – жүрек түрткісі ұлғайған, жүрек ұшында систоликалық шу естіледі, сол жақ аксилярлы аймаққа беріледі, экстрасистолия. Кеуде қуысының рентгенографиясында– жүрек көлеңкесі – белі айқын, көкет ұшынан жоғары көтерілген. ЭКГ – қарыншалық экстрасистолия, Q-T интервалұзарғандары , уширение и деформация комплекса QRS.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
Осы аурудың диагностикасында қай әдiс ЕҢ ақпаратты болып табылады?
*ангиография
* жүрек қуысын зондылау
*+ЭхоКГ
* реоэнцефалография
*холтерлы мониторинк
#68
*!12 жастағы қызда жүректiң қалыпты көлемi өзгермей оң қарыншалық жетiспеушiлiк дамыды. Констриктивтi перикардит диагнозы жоққа шықарылды. Эхокг: қарынша миокардының қалыңдыҚы қалыпты, систолалық функция Бұзылмай сол қарыншаның диастолалық дисфункциясы байқалады. Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*жедел миокардит
*+рестриктивті кардиомиопатия
*идиопатиялық дилатациялы кардиомиопатия
*концентриялық гипертрофиялық кардиомиопатия
* қолқа шыға берісінің обструкциясымен гипертрофиялық кардиомиопатиясы
#69
*!12 жастағы қызда жүректiң қалыпты көлемi өзгермей оң қарыншалық жетiспеушiлiк дамыды. Констриктивтi перикардит диагнозы жоққа шығарылды. Эхокг: қарынша миокардының қалыңдығы қалыпты, систолалық функция бұзылмай сол қарыншаның диастолалық дисфункциясы байқалады.
Эндомиокардиалды биоптатта интерстициалды фиброздың болуы қайсы ауруға ЕҢ тән?
* миокард инфаркты
* дилатационды кардиомиопатия
* гипертрофиялық кардиомиопатия
*+рестриктивті кардиомиопатия
* Помпе ауруы (гликогеноз 2 типі)
#70
*! 10 жасар ер бала стационарға тексерiлуге ЖРВИ дан соң түстi. Обьективтi: жағдайы ауыр, көңiл кұйi бұзылған. Кардиомегалия, гепатомегалия, айқын перифериялық iсiну, асцит. ЭхоКГ: эндокардтың қалыңдауына байланысты функциональды митральдық регургитация, өкпе артериясының қанайналысы бұзылысы. Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*жедел миокардит
*+рестриктивті кардиомиопатия
*идиопатиялық дилатациялы кардиомиопатия
*концентриялық гипертрофиялық кардиомиопатия
* қолқа шыға берісінің обструкциясымен гипертрофиялық кардиомиопатиясы
#71
*! 10 жасар ер бала стационарға тексерiлуге ЖРВИ дан соң түстi. Обьективтi: жағдайы ауыр, көңiл кұйi бұзылған. Кардиомегалия, гепатомегалия, айқын перифериялық iсiну, асцит.
Төмендегi аурулардың қайсысы идиопатиялық рестриктивтi кардиомиопатияның варианты болып табылады?
* Помпе ауруы
* Пирке ауруы
* Кавасаки ауруы
*+Леффлера эндокардиті
* Абрамова-Фидлера миокардиті
#72
*! Қыз бала 4 жаста ентiгу, тез шаршағыштық. Анамнезiнен 1 ай бұрын ЖРВИ ауырған. Объективтi: әлсiз, бозарған, физикалық жүктеме кезiнде ентiгу, жүрек тұйықтығының салыстырмалы шекарасының жоғары және солға ығысуы, аускультативтi жүрек үнi тұйықталған, ырғағы дұрыс емес. ЭКГ да: Р-R интервалының қарқынды жоғарлауы, бiртiндеп қарыншалық комлекстiң жоғалуымен, Р тiсшесiнен кейiнгi ұзақ үзiлiспен.
Төменде келтірілген жағдайлардың қайсысы өткізгіштіктің бұзылуына жатады?
*синусты брадикардия
*жүрекшенің жыбыры
*+атриовентрикулярлы блокада
*пароксизмальды тахикардия
*жыпылықтаушы аритмия
#73
*! Ұл бала 7 жаста. Кенеттен басталатын және аяқталатын жүректiң өте жиi соғуына шағымданады. Жүрек ырғағы бұзылсының қай түрiне ЕҢ тән?
*синусты тахикардия
*экстрасистолия
*+пароксизмальды тахикардия
*жүрек ішілік блокада
*синусты брадикардия
#74
*! 5 жастағы қыз балада. Жүректiң жиi соғуымен жүретiн жиi ұстамалар. ЭКГ: қысқа P- R (P-Q) интервалдары диагностикаланады, QRS комплесiнiң жоғарылаған аймағында дельта- толқын тiркеледi, QRS комплексi кеңейген, тахикардия. Жүрек ырғағы бұзылсының ЕҢ мүмкiн себебi?
* Гисс шоғырының аяқшасының блокадасы
*қарыншалық экстрасистолия
*атриовентрикулярлы блокада
*+Кент өткiзгiш жолының аномалиясы
* қарыншааралық өткiзгiштiктiң миграциясы
#75
*!Бала 4 жаста. ЖЖЖ тұрақты 46/мин. Экг-да: жүрекшелiк Р тiсшелерiнiң саны қарыншалық QRS комплексiнен үш есе көп. Жүрекшелердiң ырғағы 3:1 қатынасында. Жүрек соғуы атропиндiк сынама мен физикалық жүктемеге жиiлемейдi.
Бұл жағдайдың клиникалық көрiнiсiне қандай ұстамалар ЕҢ тән?
*+есін жоғалту
*цианоздың пайда болуы мен оның күшеюі
*пароксизмальді тахикардия
*ентігу обструктивті синдроммен
*гипертоникалық криз
#76
*!5 жастағы қыз балада ентiгу, тез шаршағыштық, жүрек тоқтап қалу сезiмi. Анамнезi бойынша 1 ай бұрын ЖРВИмен ауырған.Объективтi:енжар,бозарған, физикалық жүктемеден кейiнгi ентiгу, жүректiң салыстырмалы тұйықтық шекаралары жоғары және солға кеңейген, аускультативтi жүрек үндерi тұйықталған, ритмi кезектен тыс жиырылулармен тармақталған. Экг- да: қарыншалық экстрасистолия белгiлерi.
Берiлген ырғақ бұзылысына қандай ЭКГ белгiлерi тән?
* Р тісшесінің уақытынан бұрын кезектен тыс пайда болуы
* Р тісшесінің деформациясы экстрасистола
*+ЭКГда өзгерген QRS комплексінің уақытынан бұрын пайда болуы
* ST изосызықтан шыққан,теріс Т тісше
*Р-Q(R) интервалының қысқаруы
#77
*!Жедел жәрдеммен келiп түскен балада-бас айналу, түсiнiксiз сөйлеу, есеңгiреу. Бұл жағдай сонғы 6 айда 4 рет қайталанған. Экг-да: қалыпты қысқа ырғақ, тұрақты сирек ырғақпен ауысады (минутына 80-нен 50- ге дейiн).
Жүрек ырғағы бұзылысының қай түрiне ЕҢ тән?
*пароксизмальды тахикардия
* А-В-блокада кезіндегі ырғақ
*+синустық түйін әлсіздігі синдромы
*қарыншалық экстрасистолия
*ырғақ жүргізушісінің миграциясы
#78
*!8 жастағы бала ҚАПА бойынша бақыланады. Соңғы кездерi тырысу, есiн жоғалту, тырысулар қосылды. ЭКГ да толық АВ-блокада III дәрежелi.
Диагноз қойғанда қандай ұстамаларды ескеру керек?
*Вольф-Паркинсон-Уайт
*+Морганьи-Эдемс-Стокс
*Клерк-Леви-Кристеску
*Самойлов-Венкебаха
*Джервела-Ланге-Нильсен
#79
*! Қабылдау бөлiмiне 7 жастағы бала мектепте тырысу және есiн жоғалтуына байланысты жеткiзiлдi. Объективтi: бала бозарған, аяқ-қолдарымен, мұрын-ауыз үшбұрышының цианозы. Аритмиялық пульс 44 рет мин, АҚ 80/40, ЭКГ: жүрекшенiң ырғағы 90/мин, қарыншаның - 44/мин, Р тiсшесiнiң жиiлiгi QRS комплексiнен 2 есе көп.
Физикалық жүктеме және дене қалпын өзгерткенде пульс өзгермейдi.
Жоғарыдағы жағдайдың ЕҢ мүмкiн себебi?
*синусты брадикардия
*қарыншалардың кезектен тыс жиырылу синдромы
*атриовентрикулярлық блокада I д
*антриовентрикулярлық блокада II д
*+атриовентрикулярлық блокада III д.
#80
*!12 жастағы қыз балада жүрек қарыншаларының көлемi қалыпты жағдайда, оң қарыншалық жүрек жеткiлiксiздiгi дамыды. Констриктивтi перикардит диагнозы дәлелденбедi. ЭхоКГда: қарынша миокардының қалыңдығы қалыпты, өзгермеген систолалық функция жағдайында, сол қарынша миокардының диастолалық дисфункциясы тiркеледi.
Төмендегi аталған аурулардың қайсысы идиопатиялық рестриктивтi кардиомиопатия варианты болып табылады?
* Помпе ауруы
* Пирке ауруы
* Кавасаки ауруы
*+Леффлера эндокардиті
* Абрамов-Фидлера миокардиті
#81
*! Ұл бала 13 жаста. Шағымдары: бас, жүрек тұсындағы ауру, ыстықтау сезiмi. Ауырғанына 1 жыл. Тұқым қуалаушылық: әкесiнде гипертониялық ауру, анасында- конституциональдi семiру. Гиперстеник. АҚҚ 135/90 мм.с.б. Пульс 96 р/мин. Жүрек үндерi тұйықталған, қолқада II тон акцентi. Жүрек шекарасы- жасына сәйкес. Эхокг, ЭЭГ өзгерiссiз.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+артериальді гипертензия
* артериальді гипотензия
* қант диабетінің 2 типі
* метаболикалық синдром
* гипертрофиялық кардиопатия
#82
*! Ұл бала 13 жаста. Шағымдары: бас, жүрек тұсындағы ауру, ыстықтау сезiмi. Ауырғанына 1 жыл. Тұқым қуалаушылық: әкесiнде гипертониялық ауру, анасында- конституциональдi семiру. Гиперстеник. АҚҚ 135/90 мм.с.б. Пульс 96 р/мин. Жүрек үндерi тұйықталған, қолқада II тон акцентi. Жүрек шекарасы- жасына сәйкес. ЭхоКГ сол қарынша миокарды салмағының индексi жоғарылаған.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* миокардит
* қант диабет
* гипертрофиялық кардиомиопатия
*+артериальді гипертензия
* артериальді гипотензия
#83
*! Ұл бала 11 жаста. Басының айналуына, психоэмоциональдық жүктеме кезiнде жүрек соғысының жиiлеуiне шағымданды. Қарап тексергенде: терi қабаттары бозғылт, құрғақ, ақ дермографизм, тахикардия. АҚҚ 130/80 мм.сын.бағ.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* теміртапшылықты анемия
*+ артериальді гипертензия
* жедел миокардит
* симптоматикалық гипертензия
* инфекциялық эндокардит
#84
*! Қыз бала 12 жаста. Өзiн нашар сезiнуге, қозғыштық, жүрек тұсының ауру сезiмiне шағымданады. Қарап тексергенде: терi қабаттары бозғылт, құрғақ, ақ дермографизм, алақандағы гипергидроз. АҚҚ 130/90 мм.с.б, тахикардия. Жүрек үндерi тұйықталған, қолқада II тон акцентi. Жүректiң салыстырмалы шекарасы солға ығысқан. Iшкi ағзалар бойынша өзгерiссiз.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*астено-вегетативті синдром
*вегето-сосудисті дистония
*+ артериальді гипертензия
* артериальді гипотензия
* жедел миокардит
#85
*! 14 жастағы бала. Мектепте проф. тексеруде ҚҚ көтерілуі диагностикаланды – 160/90 мм.рт.ст. Шағымдары: кардиалгия, тітіркенгіш, психоэмоционалды өзгергіштік, бас айналу, бас ауру (локализациясы – қарақұс-шүйде аумағы). Анамнезінде – бала әкесінде – гипертоникалық ауру.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* артериалды гипотензия
*+артериалды гипертензия
* феохромоцитома
*нейрофиброматоз
* Барре-Массон синдромы
#86
*! Қыз бала 10 жаста. Таңғы мезгiлдегi басының ауруы, орнынан тұрған кездегi көздiң қарауытуы, шаршағыштық, ұйқысының бұзылуы, бас айналуына шағымданады. Тұқым қуалаушылық анықталмайды. Объективтi: бозғылт, тобық пен алақанның гипергидрозы. Қызыл тұрақты дермографизм. Пульс 80/мин., АҚҚ 85/45 мм.с.б. Жүрек шекарасы қалыпты, 5 шi нүктеде және жүрек ұшында қысқа систолалық шу естiледi. ЭКГ, ЭхоКГ өзгерiссiз.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* миокардит
* артериальді гипертензия
*+артериальнді гипотензия
* кардиомиопатия
* туа пайда болған жүрек ақауы
#87
*! 7 жастағы бала . Ауа райының өзгеруіне байланысты бас ауруы, артралгиялар, ішінің ауруы, ауасы тар бөлмеде және дене қимылын өзгерткен кезде бас айналуы, бозғылт, суық тер, кардиалгиялар, брадиаритмияға шағымданады.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* +артериалды гипотензия
* артериалды гипертензия
*эндокринді патология
* бас-ми ішілік гипертензия синдромы
* вазореналды гипертензия
#88
*! Қыз бала 10 жаста. Таңғы мезгiлдегi басының ауруы, орнынан тұрған кездегi көздiң қарауытуы, шаршағыштық, ұйқысының бқзылуы, бас айналуына шағымданады. Тұқым қуалаушылық анықталмайды. Объективтi: бозғылт, тобық пен алақанның гипергидрозы. Қызыл тұрақты дермографизм. Пульс 80/мин., АҚҚ 80/40 мм.с.б. Жүрек шекарасы қалыпты, 5 шi нҮктеде және жүрек ұшында қысқа систолалық шу естiледi.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* вегето-тамырлық дистония
* артериальді гипертензия
* гипертиреоз
*+ артериальді гипотензия
* гипотиреоз
#89
*! Қыз бала 13 жаста. Осы жылда пайда болған жүрек қағысына және бас айналуына шағымданады. Объективтi: өсiп дамуы жасына сәйкес, терiсi бозғылт. Айқын қозғыштық, ашуланшақ. АҚҚ 130/80 мм.с.б. Жүрек көлемi қалыпты. Жүрек үндерi анық, тахикардия 110 рет минутына, 5 минуттан соң қайта қарау кезiнде жүрек соғысы 80 рет минутына, АҚҚ 110/70 мм.с.б. ЭхоКГ және рентгенограммада өзгерiс анықталмайды.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*астено-вегетативті синдром
*+вегето-тамырлық дистония
*нейроциркуляторлы дистония
*артериальді гипертензия
*артериальді гипотензия
#90
*! Қыз бала 12 жаста. Бас айналуына, психоэмоционалды жүктеме кезiндегi жүрек қағуына шағымданады. Объективтi: терi қабаттары бозғылт, қызыл дермографизм, алақанының гипергидрозы. АҚ 130/80 мм.с.б. ЖҮрек шекаралары қалыпты. Жүрек тондары анық, жүрек ұшында функциональдi систолалық шу.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*астено-вегетативті синдром
*+вегето-қантамырлық дистония
*нейроциркуляторлы дистония
* артериальды гипертензия
* артериальды гипотензия
#91
*! Қыз бала 12 жаста. 1 жылдан берi басының ауруы, басы айналуы, тез шаршағыштық, ұйқының бұзылуына шағымданады. Алақан мен табаны салқын, ылғалды. Терi қабаттары бозғылт; қызыл, түзу дермографизм. Жүректе патология анықталмайды. АҚҚ 90/60 мм.с.б, арасында жоғары болып тұрады.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+ваготоникалық типті нейроциркуляторлы дистония
*гипертензионды синдром
*гипоталамамиялық синдром
*пароксизммен нейровегетативті дистония
*симпатикалық типті вегетативті-қан тамырлық дистония
#92
*!15 жастағы қызда соңғы айларда әлсiздiк, тахикардия, тахипноэ, аяқ пен қолдардың бозаруы мен салқындауымен жүретiн ұстамалар, АҚҚ шамалы жоғарылауы, ауыз қуысының құрғауы, дiрiл мазалайды. Ұстама өздiгiнен басталып өздiгiнен тоқтайды, кейде қорқыныш сезiмiмен басталады. Бұл криз қалай аталады?
*+симпатикалық-адреналинді
* гипотоникалық
* тиреотоксикалық
* ваго-инсулярлы
* нейро-қан тамырлық
#93
*! 15 жастағы қыз бала. 2 айдан берi дене температурасының дiрiлімен бiрге 39 С жоғарылауы, аздаған физикалық жүктеме кезiндегi ентiгу, басының ауру сезiмi мазалайды. Өздiгiнен дене қызуын төмендететiн пеператтармен, сульфаниламид, оксацилин қабылдаған. Қарап тексеру кезiнде дене температурасы -38С, терi қабаттарының бозғылттығы, алақан мен беттегi петехиялы бөртпелер, пульсi-100р мин, АҚҚ 140/20мм.сын.бағ. Төс сүйегiнiң сол жақ қырынан диастолалық шу естiледi. Гепатоспленомегалия. Қанның бак.себуде: ванкомицинге сезiмтал жасыл стрептококк. Эхокг: қолқа қақпақшасы жарғақтарының вегетациясы.
Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* ревматикалық қызба,белсенді фаза және митральді стеноз
*+инфекциялық эндокардит, қолқа қақпақшасының жетіспеушілігі
* ревматикалық қызба, белсенді фаза
* идиопатиялық дилатационнды кардиомиопатия
* идиопатиялық гипертрофиялық кардиомиопатия
#94
*! 15 жастағы қыз бала. 2 айдан берi дене температурасының дiрiлмен бiрге 39 С жоғарылауы,аздаған физикалық жүктеме кезiндегi ентiгу. Қарап тексеру кезiнде дене температурасы -38С, терi қабаттарының бозаылттығы, алақан мен беттегi петехиялы бөртпелер, пульсi-100р мин, АҚҚ 140/20мм.сын,бағ. Төс сүйегiнiң сол жақ қырынан диастолалық шу естiледi. ЭхоКГ: қолқа қақпақшасы жарғақтарының вегетациясы.
Жасанды қақпақшаны да қабынумен зақымдайтын жүректiң инфекциялық ауруы?
* жедел ревматикалық қызба
* жедел миокардит
* туа пайда болған кардит
*+инфекциялық эндокардит
* экссудативті перикардит
#95
*!Жүректiң ақауы бар науқас балада 1 ай бойы дене температурасының көтерiлуi, гепатомегалия, спленомегалия, терiлiк бөртпе, геморрагия, бастағы қан айналым бұзылысының көрiнiстерi байқалады. Жүректе тахикардия, диастола кезiндегi шу естiледi. Гемограммада: таяқшаядролы жылжуымен лейкоцитоз, нейтрофилдердiң токсикалық өзгеруi, ЭТЖ күрт жоғарылаған (60 мм/сағ), СРБ+++, ауыр гипохромды анемия. Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*миокардит* кардиомиопатия
* ревматическалық кардит *+инфекциялық эндокардит * митральді қақпақшаның пролапсы
#96
*!Жүректiң ақауы бар науқас балада 1 ай бойы дене температурасының көтерiлуi, гепатомегалия, спленомегалия, терiлiк бөртпе, геморрагия, бастағы қан айналым бұзылысының көрiнiстерi байқалады. Жүректе тахикардия, диастола кезiндегi шу естiледi. Гемограммада: таяқшаядролы жылжуымен лейкоцитоз, нейтрофилдердiң токсикалық өзгеруi, ЭТЖ күрт жоғарылаған (60 мм/сағ), СРБ+++, ауыр гипохромды анемия. Қандай лабароториялық зерттеу әдiсi инфекциялық эндокардитте маңызды?
* жалпы қан анализі
* қанның биохимиялық анализі
* коагулограмма
* тромбоцит қызметін зерттеу
*+қанды бактериологиялық зерттеу
#97
*! 5 жастағы қыз баланың ЖРВИ дан кейiн жағдайы тез нашарлады. Ентiгу пайда болды, жүрек тұсында ауру сезiмi мазалады. Қыз бала жүрелеген мәжбүрлi қалыпта отырады. Жүрек шекаралары барлық жағына ұлғайған. Жүрек үндерi тұйықталған, тахикардия, АҚ төмендеген, мойын веналары ісiнген. Рентгенограммада жүрек формасы трапеция тәрiздi, көлеңкесi ұлғайған. Төменде келтiрiлген диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* миокардит, жедел ағымды
*+экссудативті перикардит
* бронхопневмония
* экссудативті плеврит
* инфекциялық эндокардит
#98
*! 5 жастағы қыз баланың ЖРВИ дан кейiн жағдайы тез нашарлады. Ентiгу пайда болды, жүрек тұсында ауру сезiмi мазалады. Қыз бала жүрелеген мәжбүрлi қалыпта отырады. Жүрек шекаралары барлық жағына ұлғайған. Жүрек үндерi тұйықталған, тахикардия, АҚ төмендеген, мойын веналары ісiнген. Рентгенограммада жүрек формасы трапеция тәрiздi, көлеңкесi ұлғайған. Экссудативтi перикардит диагностикасында қай әдiс ЕҢ ақпаратты болып табылады?
* электрокардиография
*+эхокардиография
* ЭКГ тәуліктік мониторингі
* рентгенологиялық зерттеудегі жүректің жанынан проекциясы
* ядролық-магнитті томография
#99
! 7 жастағы бала. Мойын веналарының ісінуі анықталады, бет пішіні ісінген, тері қатпарлары өте бозғылт, қорқыныш сезімі мазалайды. Жүрек түрткісі оңға ығысқан, жүрек тұйықтылық шекарасы кеңейген. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЭКГ –QRS комплексінің тоталды төмендеуі, электрлік альтернация.Қандай диагноз ЫҚТИМАЛ болады?
* құрғақ перикардит
*+экссудативті перикардит
* миокардит
*инфекцилық эндокардит
* жүректің туа біткен ақауы
#100
! 7 жастағы бала. Мойын веналарының ісінуі анықталады, бет пішіні ісінген,тері қатпарлары өте бозғылт, қорқыныш сезімі мазалайды. Жүрек түрткісі оңға ығысқан, жүрек тұйықтылық шекарасы кеңейген. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЭКГ –QRS комплексінің тоталды төмендеуі, электрлік альтернация.Төмендегі зерттеу әдістерінің қайсысы ЕҢ ақпаратты?
* кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы
*+ЭхоКГ, перикард пункциясы
* ангиография
* жүрек қуысын зондылау
* допплерография
#101
! 5 жастағы бала. Жүрек айну, құсу, қысып, басып, оңға және құрсақ қуысына берілетін жүрек тұсындағы ауру сезіміне шағымданады. Тексеру кезінде: жүрек тұйықталу шекарасы жасына сәйкес, кеуде қуысы сол жақ II қабырғааралықта систолодиастоликалық шу еситіледі. ЭКГ –ST сегментінің I, II, III, aVF, V5,6 бөліктерде жоғары болуы , aVR, V1,2 ST сегментінің төмен болуы, Т тісшесі уплощен. Қандай диагноз ЫҚТИМАЛ болады?
*+ құрғақ перикардит
* экссудативті перикардит
* констриктивті перикардит
* миокардит
* инфекциялық эндокардит
#102
*! 12 жасар балада: "Қайталамалы ревмокардит. Қосарланған митралды қақпақшаның ақауы. ҚЖ 2А.Функционалды класс III". Жағдайы кенеттен нашарлады- бозару, қорқыныш, ентiгу, жүрек соғу, қақырықты ылғалды көбiкпен жөтел пайда болды. Анамнезiнен - бала режимдi бұзды, физикалық жүктеме жиi. Жағдайының нашарлауы неге байланысты?
Жағдайының нашарлауы неге байланасты?
*бронх демікпесі ұстамасы
*ырғақ бұзылысы
*+жедел жүрек жетіспеушілігі
*кардиореспираторлық синдрома
*ларингоспазм
#103
*! 13 жасар балада: "Қайталамалы ревмокардит. Қосарланған митралды қақпақшаның ақауы. ҚЖ 2А.Функционалды класс III". Жағдайы кенеттен нашарлады- бозару, қорқыныш, ентiгу, жүрек соғу, ТЖ - 30 мин, ЖЖ - 136 мин., жүрек соғу,қақырықты ылғалды көбiкпен жөтел. Анамнезiнен - бала режимдi бұзды, физикалық жүктеме жиi. Науқаста қандай асқыну пайда болды?
*асқазан ішек қан кету
*+жедел солқарыншаның жетіспеушілігі
*жедел оңқарыншаның жетіспеушілігі
*обструктивті синдром
*ларингоспмазм
#104
*! 5 жасар бала. Диагноз: "Туа пайда болған жүрек ақауы, ҚАПА, ҚЖ 2А". Жағдайы нашарлады: ентiгу, мазасыздық, қақырықты ылғалды жөтел көпiршiктi бөлiнiспен. Объективтi: мазасыз, бозғыл, тахипное, тахикардия. "Дэвис" кеудесi. Өкпеде - қатан тыныс, төменгi бөлiгiнде ылғалды ұсақ көпiршiктi сырылдар. Жүрек шекарасы солға ығысқан. Аускультативтi: 3-4 сол қабырғааралықта систолалық шу.
Жағдайының нашарлауы неге байланысты?
*бронх демікпесі ұстамасы
*ырғақ бұзылысы
*+жедел жүрек жетіспеушілігі
*жедел оңқарыншаның жетіспеушілігі
*ларингоспмазм
#105
*!6 жастағы бала. Диагноз: "Туа пайда болған жүрек ақауы, ҚАПА, ҚЖ 2А". Жағдайы нашарлаған, ентiгуге байланысты, мазасыздық, ауызынан көпiршiктi бөлiнiстер мен ылғалды жөтел пайда болды. Объективтi тексеруде: мазасыз, бозарған, ЖСС-126 рет мин, ТЖ - 34 рет мин. Денесiнiң төменгi бөлiктерiнiң iсiнулерi. "Дэвис" кеудесi. Өкпесiнде - ылғалды, төменгi бөлiктерiнде ұсақ көпiршiктi сырылдар, қатқыл тыныс. Жүректiң шекараларының тұйықталуы солға қарай ығысқан. Аускультацияда кеуденiң сол жақтағы 3-4 қабырғаарлығында систолалық шу естiледi. Науқаста қандай асқыну пайда болды?
*+жедел жүрек жетіспеушілігі
*жедел солқарыншалық жетіспеушілік
*жедел оңқарыншалық жетіспеушілік
*обструктивті синдром
*өңеш кеңірдектік жыланкөз
#106
*!12 жасар науқас, учаскелiк педиатрға физикалық ауыртпалық кезiнде пайда болатын ентiгуге шағымданды, шаршағыштық, жөтел, жүрек соғу жиiлеген."Дилатациялық кардиомиопатия" диагнозымен "Д" есепте тұрады. Объективтi тексергенде: баланың жағдайы ауырға жақын, құрғақ жөтел, сол жаққа жатқанда ұлғаяды, ентiгу, ТЖ 36 рет минутына, тондары бәсеңдеген, тахикардия, ЖСС 124 рет минутына, жүрек ұшында анық емес систолалық шу, бауыры қабырға доғасынан +5см, перифериялық ісiнулер. Жүрек жетiспеушiлiгiнiң қандай түрi болуы мүмкiн?
*оңқарыншалық
*+солқарыншалық
*жалпы
*қан тамырлық
*аралас
#107
*!ТБЖА бар 8 айлық балада ентiгу анықталды, емiзу кезiнде шаршағыштық, терлегiштiк. Клиникалық тексерулер кезiнде: демалуға мұрын желбезектерi, кеуде қуысының иiлгiш аймақтары қатысады, тахипноэ, тахикардия, өкпесiндегi ылғалды сырылдар,жүрек өркешi, жүректiң шекаралары солға қарай ығысқан, жүрек тондары тұйықталып, қосымша тондар пайда болған. Р.мах 3-4 қабырғааралықтарда дөрекi систолалық шу, пальпация кезiнде бауырдың үлкеюi мен ауыру сезiмi. Созылмалы жүрек жетiспеушiлiгiнiң пайда болу механизмi қандай?
*нейрогуморалды
*иммунологиялық
*эндотелиалды
*+гемодинаминамикалық
*аллергиялық
#108
*!Бала "Айерс" ауруымен ауырады. Тез шаршағыштыққа, әлсiздiкке, ұйқысының бұзылуына, жөтел, ентiгу, олигурияға шағымданады. Объективтi симптомдары: мойын веналардың iсiнуi, жүрек өркешi, жүректiң шекараларының оңға қарай ығысқан, эпигастрий аймағындағы пульсациясы, пальпация кезiнде бауырдың мөлшерiнiң ұлғаюы мен ауру сезiмi анықталады, аяқтарындағы iсiнулер. Лабораториялық: билирубин мен трансаминазалардың жоғарылуы, диспротеинемия. Жүрек жетiспеушiлiгiнiң қандай түрi болуы мүмкiн?
*солқарыншалық
*жалпы
*тамырлық
*+оңқарыншалық
*аралас
#109
*! 12 жастағы науқас учаскелiк педиатрға физикалық жүктеме кезiндегi ентiгуге, тез шаршағыштыққа, жөтелге, жүрек соғуының жиiлеуiне шағымданды. Д тiркеуде "Дилатациялық кардиомиопатия" диагнозы бойынша тұрады. Қарап тексергенде жағдайы ауыр, құрғақ жөтел жатқанда күшейедi, ентiгу, ТЖ 36 рет / 1 мин, жүрек үндерi тұйықталған ЖСЖ 124 рет / 1 мин. Жүрек ұшында интенсивтi емес систолалық шу. Бауыр қабырға доғасынан +0,5 см төмен, перифериялық iсiну. Құрамында калийға бай қандай тағамдар қолданылады?
* ет, шай, бұрыш, қара нан , май.
* балық, сарымсақ,баклажан, қаймақ, банан.
*+картоп, өрік, кептірілген өрік, ірімшік, сүт
*жұмыртқа, сыр, қияр, кофе, шоколад
*қызанақ, какао, қырыққабат, шұжық, ақ нан
* Бала аурулары. Кардиология *3*80*
#110
*! 3 жастағы бала, ТБЖА цианоздық түрiмен Д есепте тұрады, жиi және терең тыныс, цианоз ұлғайды. Бала мазасыз, тiзесiн құшақтап отырады, бiрақ мазасыздық әлсiздiкке ауысты, жиi тыныспен, есiн жоғалтумен, тырысулар пайда болды. Тырысуларды басу үшiн қандай препарат қолдануы керек?
*+кордиамин
* дигоксин
* строфантин
* дигитоксин
* коргликон
#111
*!3 жастағы бала. Стационарға тексерiлу үшiн келдi. Анамнезiнде: салмақты аз қосу, тамақтандыру кезiнде тез шаршайды, жиi ентiгу,цианоз. Бронхиттер мен пневмониялармен жиi ауырады. Объективтi тексергенде: көз склерасы, ерiндерi цианотикалық түсте, саусақтары мен тырнақтары - "барабан таяқшалары" мен "сағат әйнегi" түрiнде өзгерген. Жүрек шекаралары өзгермеген. Тондары әлсiз, ЖСС-110 рет мин. Төс сүйегiнiң сол жақ қырында қатаң тембрлi систолалық шу естiледi. II тон сол II қ/а әлсiреген. Өкпесiнде пуэрилдi тыныс, сырылдар жоқ. Бауыр мен көкбауыры ұлғаймаған. Диагнозды дәлелдеу үшiн қандай тексеру әдiстерi керек?
*кеуде қуысының рентгенографиясы, фонокардиография
*кеуде қуысының рентгенографиясы, электрокардиография
*+кеуде қуысының рентгенографиясы, эхокардиография
*қанның биохимиялық анализі, ангиография
* компьютерлі томография, қанның стерилдігін тексеру
#112
*! Қыз бала 8 жаста. Жүрек тұсының ауру сезiмiне, жүрек дүрсiлiне шағымдануда. Екi апта бұрын ЖРВИ ауырған. Тексерiс кезiнде: жүрек шекарасы көлденеңiнен ұлғайған. Жүрек тондары бәсең. Жүрек ұшында жұмсақ систолалық шу, жиi емес экстрасистолиялар. АҚҚ- 90/60 мм рт. ст.
Қан талдауында ЕҢ ақпарат берушi көрсеткiш:
*+креатинфосфокиназалар
* титр антистрептолизин-О
* тимолоды сынама
* антистрептокиназалар титры
* жалпы белок және оның фракциялары
#113
*!Бiр жасар баланы тексергенде педиатр жүректiң туа пайда болған ақауына күдiктендi. Эхокардиографиялық тексеруде қарыншааралық перденiң мембранозды бөлiгiнде 0,3 см көлемiндегi ақау анықталды. Осы ақауды жабу қандай асқынудың алдын алады:
*+өкпелік гипертензия
*оңқарыншалық жетіспеушілік
*солқарыншалық жетіспеушілік
*жүрек ритмінің бұзылысы
*инфекциялық эндокардит
#114
*! 3 жастағы ұл бала. Физикалық дамуы артқа қалған. Физикалық ауыртпалықтар кезiнде жөтел және ентiгу анықталады. Рентгенограммада жүрегi жоғарыға және көлденеңiнен ұлғайған. Жүрек ұшы түрткiсi жайылған, көтерiңкi және төменге ығысқан. Кеуденiң сол III-IV қабырғаарлығында систолалық дiрiл мен ұзақ систолалық шу.
Осы туа пайда болған жүрек ақауын қандай оперативтi емдеу қажет?
* артериялық өзек жалғау
* жүрекшеаралық ақауды жабу
*+қарыншаарлық ақауды жабу
* өкпелік вальвулотомия
#115
*! 3 күндiк нәресте, шала туылған, салмағы 1980 г. Аускультацияда сол жақта екiншi қабырғаарлықта систолалық шу естiледi. ЭКГ жүректiң оң жақ бөлiктерiне жүктеме белгiлерi. Эхокг - ашық артериалды өзек. Осы ақаудың коррекциясында қандай препараттар қажет?
* капотен
* вазопростан
*+индометацин
* дигоксин
* обзидан
#116
*!Бала 4 жаста. Бронхитпен жиi ауырады, ұзақ жөтел. Солжақ II қабырғаарлықта систоло-диастоликалық ("машиналық") шу, жүректен тыс және ұйқы артериясына таралады.
Осы туа пайда болған жүрек ақауын қандай оперативтi емдеу қажет?
* аортаның тарылған жерлерін жою
*+ артериялық өзекті жалғау
* жүрекшеаралық ақауды жабу
* қарыншаарлық ақауды жабу
* өкпелік вальвулотомия
#117
*!Науқас К, 5 жаста. Анамнезiнде: 1 жасынан бастап қайталанған бронх- өкпе аурулары. Тексеру кезiнде - терi жабындылары бозғылт, физикалық ауыртпалық кезiнде ентiгу (анасының айтуы бойынша - соңқы жылдары). Аускультацияда үшжармалы қақпақша проекциясында I тонның күшеюi, өкпе артериясында II тонның күшеюiмен тармақталуы. Жатқан кезде сол жақ II-III қабырғаарлықта әлсiз систолалық шу естiледi, жүрек ритмi бұзылысы. ЭКГ: ЖЭО оңға ығысуы, оң жүрекше фибрилляция белгiсi, оң қарыншаның гипертрофиясы. Эхокг -оң жүрекшеде солдан оңға турбуленттi ағыс.
Осы туа пайда болған жүрек ақауын қандай оперативтi емдеу қажет?
* аортаның тарылған жерлерін жою
* артериялық өзекті екі еселік лигатурамен жабу
* артериялық өзекті жалғау
* +жүрекшеаралық ақауды жабу
* қарыншаарлық ақауды жабу
* өкпелік вальвулотомия
#118
*! 4 айлық бала тексерiлу Үшiн кардиология бөлiмшесiне келiп түстi. Анасы баласының аз салмақ қосуына,сонғы айда көгерумен жүретiн ентiгуге шағымданады. "ТБЖА.Фалло тетрадасы" диагнозы қойылды. Кешкi уакытта баланың жағдайы нашарлады: ентiгу пайда болды, жалпы мазасыздық және көгеру күшейдi. Кезекшi дәрiгер тағайындауы керек:
*корглюкон, натрий хлор инфузиясы
*жасанды дем,оттегі
*тері астына преднизолон ,атропин
*+ бұлшық етке промедол,кордиамин,кислородпен ингаляция
* адреналин,дигоксин инъекциясы
#119
*! Объективтi тексеру кезiнде балада: терiсi бозарған, көгерусiз, төстен солға 2-3 қабырға аралықта систолалық дiрiл және эпигастрий аймағында пульсация. Жүрек шекарасы оңға қарай аз ғана кеңiген,сол жақ 2 қабырға аралықта, сол бұғанаға, мойын тамырларына және жауырын аралыққа берiлетiн каты систолалық шу естiледi, өкпе сабауы тұсында 2шi тон әлсiреген. Берiлген жүректiң туа пайда болған ақауында қандай оперативтi ем мақсатты?
*аортаның тарылған бөлігін алып тастау
*артериялық өзектi жабу
*жүрекшеаралық ақауды жабу
* қарыншааралық ақауды жабу
*+ өкпе вальвулотомиясы
#120
*! 5 күндiк ер бала. Туылғаннан жайылған көгеру,ентiкпе. Қарау кезiнде: систолалық дiрiл, кардиомегалия. Рентгенограммада жүрек көлеңкесi овоидты формада (бүйiрiмен жатқан жқмыртқа). Берiлген жүректiң туа пайда болған ақауында қандай паллиативтi оперативтi ем қажет?
*аортаның тарылған бөлігін алып тастау
*артериялық өзектi жабу
*жүрекшеаралық ақауды жабу
*+табиғи ақауды кеңiту немесе перделердiң жасанды ақауын жасау
*өкпе вальвулотомиясы
#121
*! Бала 2 жаста. Тексеру кезінде жүрек түрткісі солға және төмен ығысқан, жүрек шекараларының түйықталуы көлденең кеңейген, кеуде сол жағынан IV тон мен үш жармалы қақпақшаның жетіспеушілігінң систоликалық шуы естіледі.
Диагнозды дәлелдеу үшiн қандай тексеру әдісі ЕҢ ақпаратты?
* ЭКГ
*+ЭхоКГ
* Кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы
*спирография
* ЭФГДС
#122
*!5 күндiк ер бала. Туылғаннан жайылған көгеру,ентiгу. Қарау кезiнде: систолалық дiрiл,кардиомегалия. Рентгенограммада жүрек көлеңкесi овоидты формада (бүйiрiмен жатқан жқмыртқa). Берiлген жүректiң туа пайда болған ақауында қандай радикалды оперативтi ем қажет?
* өкпе вальвулотомиясы
*аортаның тарылған бөлігін алып тастау
*артериялық өзектi жабу
*жүрекшеаралық ақауды жабу
*+ магистралды тамырлардың транспозициясын анатомиялық коррекциялау
#123
*!Атлетикалық дене бiтiмдi 10 жасар бала бас ауруына, басында пульсацияның сезiлуiне, қолында АҚ жоғарылауына шағымданады. Аяқтарының ұйып қалуы, жүрген кезде ауырлық,әлсiзiк байқалған. Диагнозы нақтылау үшiн қандай тексерiс жүргiзу керек?
* электрокардиография
* фонокардиграфия
* велоэргометрия
*+ допплерография эхокардиографиямен
* жүрек қуысын зондтау
#124
*!Атлетикалық дене бiтiмдi 10 жасар балада бас ауруына, басында пульсацияның сезiлуiне, қолында АҚ жоғарылауына шағымданады. Аяқтарының ұйып қалуы, жүрген кезде ауырлық,әлсiзiк байқалған. Аускультацияда: төс сүйегi қырында 2- 4қабырға аралықта және жауырын арасында аз ғана систолалық шу. ЭхоКГ-да гипертрофия және сол қарыншаның кеңеюi белгiлерi бар. Берiлген жүректiң туа пайда болған ақауында қандай паллиативтi оперативтi ем қажет?
*+қолқаның тарылған бөлігін алып тастау
*артериялық өзектi жабу
*жүрекшеаралық ақауды жабу
*қарыншааралық ақауды жабу
*өкпе вальвулотомиясы
#125
*!Тексеру кезiнде жасөспiрiмде жүрек ұшы түрткiсi оң жақта орналасқан және соған сай жүректiң салыстырмалы перкуторлы шекарасының өзгерiсi байқалды. Диагнозды нақтылау үшiн қандай тескерiс жүргiзу керек?
*+электрокардиография, кеуде қуысының рентгенографиясы
*аускультация,фонокардиография
*жүрек қуысының катетрлеу
* ЭКГ,АҚ тәуліктік бақылау
* эхокардиография, ангиокардиография
#126
*! 12 жасар қыз бала бас ауруына, басында пульсацияның сезiлуiне, аяқтарының ұйып қалуына, жүрген кезде ауырлық,әлсiзiкке шағымданады. Қарау кезiнде: иық белдеуi жақсы дамыған, жүрек шекарасы солға кеңiген. Аускультация кезiнде төс сүйегiнiң сол жағында және арқасына жайылған систолалық шу естiледi. Қолында АҚ- 25/75мм.сын.бағ.аяғын да-100/60мм.сын.бағ.
ЭКГ: сол қарыншаның систолалық жүктемесiнiң белгiлерi
Диагнозды нақтылау үшiн қандай тескерiс жүргiзу керек?
*ЭКГ тәуліктік бақылау
*аускультация,фонокардиография
*жүрек қуысының катетрлеу
*+ доплерографиямен УДЗ
* АҚ тәуліктік бақылау
#127
*!8 жасар қыз бала әлсiздiкке, жүрек аймағындағы ауру сезiмi,ентiкпеге шағымданады.
Анамнезiнде жиi баспамен ауырған. Жүрек аускультациясында әлсiз 1-шi тон фонында, ұзақ, дөрекi, жүректен тыс аймаққа таралған систолалық шу естiледi.
Диагнозды нақтылау үшiн ЕҢ қажет зерттеу әдiсi?
* электрокардиография
* рентгенография
* велоэргометрия
*+эхокардиография
* ангиография
#128
*! 12 жасар ер бала. Анамнезiнде - 9 жасынан бастап жиi баспамен ауырған. Yлкен буындарының өтпелi артритi. Қарау кезiнде: жүрек солға және жоғарыға кеңiген. 1-тон әлсiз, p.max және жүрек ұшында дөрекi систолалық шу естiледi. Бұл ауруға қандай зертханалық көрсеткiштiң жоғарылауы тән?
* креатинфосфокиназа
*+антистрептолизин-О
* С-реактивный белок
* ревматоидты фактор
* жалпы белок және оның фракциясы
#129
*! 10 жасар балада ревматикалық "шабуылдан" кейiн жүрегiнде: шекарасының солға кеңеюi, жүрек ұшы түрткiсi күшейген және төменге ығысқан; жүрек ұшында үрленген жүректен тыс аймаққа және арқаға берiлетiн систолалық шу,1 тон әлсiреген, 2 тон өкпе сабауы үстiнде күшейген. Рентгенограммада жүрек сол жаққа кеңiген, 2-3-4 доғалар айқындалған. ЕҢ мүмкiн жүректiң туа бiткен ақауы қандай?
*аорта стенозы
*митралды стеноз
*аорталды қақпақшаның жеткіліксіздігі
*+митралды қақапақша жеткіліксіздігі
*үш жармалы қақапақша жеткіліксіздігі
#130
*! 13 жасар қыз бала дәрiгерге дене қызыуның көтерiлуiне, жалпы әлсiздiкке, жүрек тұсының ауыруына, iрi буындарының сыздап ауыруына шағымданып келдi. Анамнезiнде жиi баспамен ауырады. 2 апта бұрын кезектi баспамен ауырды. Объективтi: 37,9 С дене қызуы. Терiсi бозғылт,
ылғалды. Жүрек шекарасы сол жаққа +0,5см кеңiген. Жүрек тоны тұйықталған,ритмдi. Жүрек ұшында - систолалық нәзiк шу. ЖСЖ-94 рет мин. АҚ 110/70мм.сын.бағ. Тiлi таза, кариозды тiстерi бар. Бадамшалары гипертрофияланған. Науқастың емiнде ЕҢ тиiмдi препараттар?
*+диклофенак+ преднизолон + плаквенил + пенициллин
* димедрол + коргликон + ортофен + луцетам
* пенициллин + лазикс + метотрексат + аспаркам
* эритромицин + рибоксин + актовегин + дипроспан
* аспаркам + пенициллин + диклофенак + методжект
#131
*! 11 жастағы бала – кеуде қуысы ауру сезіміне, ентігуге, жүрек соғысына,тітіркенгіштікке шағымданады. Тексеру кезінде – баланың дене бітімі астеникалық, бойы ұзын, ұсақ саусақтарының жылжымалығының жоғарлығы анықталады, кеуде қуысы воронко тәрізді. Аускультативті – кеуде қуысының сол жағынан IV қабырғааралықта кеш систоликалық шумен сытыр естіледі.
Диагнозды дәлелдеу үшiн қандай тексеру әдісі ЕҢ ақпаратты?
*+ эхокардиография
* электрокардиография
* кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы
* ангиография
*холтерлі мониторлеу
#132
*!11 жастағы бала – кеуде қуысы ауру сезіміне, ентігуге, жүрек соғысына,тітеркенгіштікке шағымданады. Тексеру кезінде – баланың дене бітімі астеникалық, бойы ұзын, ұсақ саусақтарының жылжымалығының жоғарлығы анықталады, кеуде қуысы воронко тәрізді. Аускультативті – кеуде қуысының сол жағынан IV қабырғааралықта кеш систоликалық шумен сытыр естіледі
Қандай емдеу тактикасы ЕҢ тиiмдi?
*+ медикаментозды емес терапия
* кардиотрофты препаратттар
* транквилизаторлар
* адреноблокаторлар
*седативті
#133
*! 12 жасар бала- ұзын бойлы, ұзын қолды, арахнодактилия, периодонтит, көз бұршағы формасының аномалиясы, нефроптоз, қанда фибриноген В анықталды. Науқастағы жүректiң дәнекер тiндерiнiң дисплазиясын анықтауда ЕҢ қажет
Аспаптық зерттеу әдiсi?
* электрокардиография
* рентгенография
* фонокардиография
* велоэргометрия
*+эхокардиография
#134
*! Қыз бала 11 жаста. 2 жылдан берi кардиологта "2 дәр.митральды қақпақшаның пролапсы, 2 дәр.регургитация" диагнозымен қаралады. Бiрнеше рет стационарлы ем қабылдаған. Соңғы кездерi жағдайы нашарлады: жүрек аймағындағы ауру сезiмi күшейдi, әлсiздiк, ентiгу пайда болды. Митралды қақапақшаның регургитация дәрежесiн аңықтау үшiн қандай аспаптық зерттеу жүргiземiз?
* электрокардиография
* рентгенография
* фонокардиография
* велоэргометрия
*+эхокардиография
#135
*! Қыз 12 жаста. Бас, жүрек ауруына, жүректiң қатты соғуына, қорқыныш сезiмiне шағымданды. Объективтi: жағдайы қанағаттанарлық, дене бiтiмi астеникалық типтi, бойы ұзын. Терiсi таза, бiрақ созылғыш, терiастылық қан қюлар. Буынның қозғалыстары толық көлемде, дене қалпы өзгерген. Буындарының гипермобильдiлiгi. Кеуде қуысы шқңқырланып деформацияланған. Жүрек шекарасы қалыпты. Жүрек үндерi анық, дөрекi систолалық шу естiледi.
ЭхоКГ: митралды қақпақшаның пролапсы 1 дәр. 1 дәр. регургитациямен
Қандай ем ЕҢ тиiмдi?
* ортофен + плаквенил + седуксен
*+карнитин + луцетам + грандаксин
* индометацин + циннаризин + актовегин
* ампициллин + пентоксифиллин + аспаркам
* ортофен + преднизолон + фуросемид
#136
*! Бала 1 жаста. Анасының айтуы бойынша балада үш айдан берi жөтел, жүктеме кезiндегi ентiгу. Жүрек R-граммасында - жүрек ұлғаюы, КТИ - 0,60. Пневмония белгiлерi жоқ. Аускультацияда - жүрек үндерi тұйықталған. Диагнозды нақтылау үшiн ЕҢ тиiмдi аспаптық зерттеу?
* электрокардиография
*+эхокардиография
* нейросонография
* ангиография
* жүрек қуысының катетеризациясы
#137
*! 4 айлық баланың рентгенограммасында «шар тәрізді» жүрек анықталды. Жүрек үндері бәсеңдеген, ритмді, шу жоқ. Бала туылғалы салмақ аз қосады, емгенде шаршайды, бур айлық кезінде үш рет бронхитпен аурды, пневмонияны жоққа шығарған. ЭхоКГ-да екі қарыншаның қуысы кеңейген, жүректің солқарыншаның жиырылу қабілеті төмендеген (ФИ-60%, S=25%) Қандай препараттар ең тиімді?
*+СЕҚҚ + глюкокортикостероид
* транквилизатор + жүрек гликозидтері
* антибактериальды препарат + диуретик
* антибактериальды препарат + кардиопротектор
* калий препараттары + антибактериальды препарат
#138
*! 4 айлық баланың рентгенограммасында "шар тәрiздi" жүрек анықталды. Жүрек үндерi тұйықталған, ритмдi, шу жоқ. Бала туылғалы салмақ аз қосады, емгенде шаршайды, бiр айынан берi үш рет бронхитпен аурды, пневмония болмады. ЭхоКГ-да жүректiң екi қарыншасының қуысы кеңейген, солқарыншаның жиырылу қабiлетi төмендеген (ФИ-60%, S=25%). ЭКГ да қандай өзгерiстер аңықталады:
* QRS кешенінің төмен вольтажы
* жоғарылаған Т тісшесі
* Т тісшесі жоқ
* Р тісшесінің тегістелген
*+сол жүрекшенің және сол қарыншаның гипертрофиясы белгілерімен жоғары вольтажды кешендер
#139
*! Бала 3 айлық. 500,0 салмақ қосқан. Емшек емгенде шаршайды, ауруханада интенсивтi терапия бөлiмшесiнде пневмониядан екi рет емделген. Объективтi: мұрын ауыз ұшбұрышының әлсiз цианозы. Ентiгу, жүрек үндерi тұйықталған, ритмдi, шу жоқ. Рентгенограммада үлкен"шар тәрiздi" жүрек, өкпе суретi күшейген, қою. ЭхоКГ - жүректiң екi қарыншаның қуысы ұлғайған, солқарыншасының жиырылу қабiлетi төмендеген.
Қандай препараттар ЕҢ тиiмдi?
*+диклофенак, преднизолон
* димедрол, коргликон
* пенициллин, лазикс
* эритромицин, рибоксин
* аспаркам, пенициллин
#140
*! Қыз бала 5 жаста әлсiздiк, ентiгу, жүректiң қатты соғуына шағымданады. Екi апта бұрын ЖРВИ мен ауырған. Баланы қарап тексергенде: жағдайы ауыр, бозғылт, тахикардия 120/мин., "шоқырақ" ритмi, жүрек үндерi аңық емес, бауыры қабырға доғасынан +2 см шығыңқы. Пульсi әлсiз. Рентгенограммада: жүрек өлшемдерiнiң көлденеңiнен ұлғаюы. ЭхоКГ: жүректiң сол қарын
шасының жиырылу қабiлетi төмендеген, сол қарыншаның диастоладан соң өлшемдерi ұлғайған. Қандай препараттардың комбинациясы ЕҢ тиiмдi?
*+бруфен, преднизолон, L-карнитин
* пенициллин, курантил, метатрексат
* макропен, коргликон, АТФ
* строфантин, фуросемид, рибоксин
* циклофосфан, эссенциале, супрастин
#141
*! Қыз бала 8 жаста. Жүрек аймағындағы ауру сезiмiне, жүректiң қатты соғуына шағымданады. Екi апта бұрын ЖРВИ мен ауырған. Қарап тексергенде: жүрек шекарасы солға қарай кеңейген. Жүрек үндерi тұйықталған.
Диагнозды нақтылау үшiн қандай зерттеу тиiмдiрек?
* антистрептолизин-О титрі,ЭТЖ
*+кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы, эхокардиография
* электрокардиография, велоэргометрия
* лактатдегидрогеназа , малатдегидрогеназа дәрежесі
* ақуыз фракциясы, С-реактивті белок
#142
*! 8 жастағы балада ауыр өткен тұмаудан кейiн жүрек аймағында ауру сезiмi пайда болды. Жүрек үндерi тұйықталған, ретсiз экстрасистолиялар, жүрек шекарасы көлденеңiнен кеңейген.Осы аурудың емiнде преднизолонды қандай есеппен тағайындайды?
* 0,05 мг/кг
*+0,5 мг/кг
* 2 мг/кг
* 3 мг/кг
* 5 мг/кг
#143
*! Қыз бала 5 жаста әлсiздiк, ентiгу, жүректiң қатты соғуына шағымданады. Екi апта бұрын ЖРВИ мен ауырған. Баланы қарап тексергенде: жағдайы ауыр.Бозғылт, тахикардия 120/мин., "шоқырақ" ритмi, жүрек үндерi аңық емес, бауыры қабырға доғасынан +2 см шығыңқы. Пульсi әлсiз. Рентгенограммада:жүрек өлшемдерiнiң көлденеңiнен ұлғаюы. ЭхоКГ: жүректiң сол қарын-
шасының жиырылу, қабiлетi төмендеген, сол қарыншаның диастоладан соң өлшемдерi ұлғайған.
Қан зерттеуiнде ең ақпаратты болып табылады?
* антигиалуронидаза титрі
* антистрептолизин-О титр
*+ тропонин мөлшері
* антистрептокиназа титрі
* жалпы белок мөлшері
#144
*! Бала 13 жаста. 2 жастан берi: "Миокардит,жеделдеу түрi.Созылмалы жүрек жеткiлiксiздiгi. Аускультацияда: тахикардия, жүрек тондарының бәсеңде.Рентгенограммада: кардиомегалия, өкпе сүретiнiң қоюлануы, кардиодиафрагмальдi бұрыштары тегiстелген, КТИ -0,60. Диагнозды нақтылау үшiн ең тиiмдi аспаптық зерттеу?
* кеуде қуысының рентгенографиясы
*+эхокардиография
* электрокардиография
* холтерлік мониторинг
* коронарография
#145
*! Бала 13 жаста. 2 жастан бері: «Миокардит, жеделдеу түрі.Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі». Аускультацияда: тахикардия, жүрек тондарының бәсеңдеуі.Рентгенограммада: кардиомегалия, өкпе сүретінің қоюлануы, кардиодиафрагмальді бұрыштары тегістелген, КТИ -0,60. ЭхоКГ: жүрек қусының айқын дилатациясы, қарыншалардың басымдылығымен, лақтыру фракциясының төмендеуі, қарыншалардың диффузды гипокинезиясы, митральды қақпақшаның салыстырмалы жеткіліксіздігі.
Төменде көрсетiлген дәрiлердiң қайсы ең тиiмдi?
* обзидан, цефтриаксон
* амлодипин, аспаркам
*+дигоксин, фуросемид
* строфантин, коринфар
* эуфиллин, нитроглицерин
#146
*! Қыз бала 10 жаста, кардиоревматологта Д есепте мына диагнозбен есепте тұрады: «Миокардит, жеделдеу түрі.Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі». Аускультацияда: тахикардия, жүрек тондарының бәсеңдеуі.Рентгенограммада: кардиомегалия, өкпе сүретінің қоюлануы, кардиодиафрагмальді бұрыштары тегістелген, КТИ -0,67. ЭхоКГ: жүрек қусының айқын дилатациясы, қарыншалардың басымдылығымен, лақтыру фракциясының төмендеуі (32 %) қарыншалардың диффузды гипокинезиясы, митральды қақпақшаның салыстырмалы жеткіліксіздігі.
Осы ауруды радикальді емдеу әдісі қайсысы?
* митральды қақпақшаны протездеу
* үшжармалы қақпақшаны протездеу
*+жүрек трансплантациясы
* үнемі диуретиктерді қолдану
*АПФ ингибиторларын қабылдау
#147
*! Ұл бала 15 жаста, шағымдары: физикалық жүктеме кезіндегі ентігу, жүрек соғуы, жүректің шалыс соғуы. Объективті: жүрек тондары өзгермеген, жиі эктрасистолия, жүрек ұшында және төстің сол жақ қырында систоликалық шу. ЭКГ: сол жақ қарынша миокардының гипертрофиясы, V3-V6 әкетпедлерінде терең, теріс Т тісшесі, қарыншалық экстрасистолия.
Берілген ауруды диагностикалауда қандай аспаптық зерттеу әдісі ең тиімді?
* электрокардиография
*+эхокардиография
* реоэнцефалография
* АҚҚ тәуліктік мониторингі
* коронарография
#148
*! Ұл бала 14 жаста. Спортпен айналысқан. Соңғы айда келесі шағымдары пайда болды: жүректің қатты және шалыс соғуы, физикалық жүктемеден кейін ентігу.ЭхоКГ: гипертрофиялық кардиомиопатияға күмәндану.
Диагнозды нақтылауда қандай аспаптық зерттеу әдісі ең қажет?
* электрокардиография
*+ жүректің магнитті-резонансты томографиясы
* кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы
* тірі адамға миокард биопсиясы
* радионуклидті вентрикулография
#149
*! Ұл бала 10 жаста – физикалық жүктемеден кейінгі ентігу, жүргенде жүрек ұшы аймағындағы ауру сезімі, жүректің қатты және шалыс соғуы. Зерттеу барысында анықталған диагноз: идиопатиялық обструктивті гипертрофиялық кардиомиопатия.
Науқасты емдеуде қай топ препараттарын қолдану ең тиімді?
*+β-адреноблокаторлар
* адреномиметиктер
* α–адреноблокаторлар
* кардиопротекторлер
* жүрек гликозидтері
#150
*! Ұл бала 14 жаста. Спортпен айналысқан. Соңғы айда келесі шағымдары пайда болды: жүректің қатты және шалыс соғуы, физикалық жүктемеден кейін ентігу.ЭхоКГ: гипертрофиялық кардиомиопатияға күмәндану.
Науқасты емдеуде қандай препаратты қолдану ең тиімді?
* нитраттар
* вазодилятаторлар
* жүрек гликозидтері
*+β-адреноблокаторлар
*АПФ ингибиторлары
#151
*! 10 жастағы бала. Естен тану, жүрек тұсындағы ауру сезімі, жүректегі «күштену», ентігуге шағымданады. Анамнезде: үлкен ағасының кенеттен өлімі. Тексеру кезінде – жүрек түрткісі ұлғайған, жүрек ұшында систоликалық шу естіледі, сол жақ аксилярлы аймаққа беріледі, экстрасистолия. Кеуде қуысының рентгенографиясында– жүрек көлеңкесі – белі айқын, көкет ұшынан жоғары көтерілген. ЭКГ – қарыншалық экстрасистолия, Q-T интервалұзарғандары , уширение и деформация комплекса QRS.
Науқасты емдеу үшін қандай топ препараттары Ең тиімді әсер көрсетеді?
* транквизаторлар
* диуретиктер
* жүрек гликозидтері
*+β-адреноблокаторлар
* витаминдер
#152
*! 10 жасар ер бала стационарға тексерілуге ЖРВИ дан соң түсті. Обьективті: жағдайы ауыр, көңіл кұйі бұзылған. кардиомегалия, гепатомегалия, айқын перифериялық ісіну, асцит. Рестриктивті кардиомиопатияның диагностикасында ең ақпаратты аспаптық тексеру әдісі?
* электрокардиография
*+эхокардиография
* реоэнцефалография
* АҚ тәуліктік мониторлау
* коронарография
#153
*! 10 жасар ер бала стационарға тексерілуге ЖРВИ дан соң түсті. Обьективті: жағдайы ауыр, көңіл кұйі бұзылған. Кардиомегалия, гепатомегалия, айқын перифериялық ісіну, асцит.
Рестриктивті кардиомиопатияда қандай эхокардиографиялық көрініс тән ?
* сол жақ атриовентрикулялы өсіндінің стенозы
* сол жақ қарыншаның қосымша хордасы
* лақтырыс фракциясының төмендеуі
* жүрек қуысының дилатациясы
*+ жүрек қуысының тарылуымен эндокардтың қалыңдауы
#154
*! 12 жастағы қызда жүректің қалыпты көлемі өзгермей оң қарыншалық жетіспеушілік дамыды. Констриктивті перикардит диагнозы жоққа шығарылды. ЭхоКГ: қарынша миокардының қалыңдығы қалыпты, систолалық функция бұзылмай сол қарыншаның дистоликалық дисфункциясы байқалады. Қай топтың дәрілері ең тиімді әсер көрсетеді?
*+ диуретиктер+гликозидтер+вазодилататорлар+антиаритмиялық дәрiлер+қан қюҚа қарсы
*бета-адреноблокаторлар+глюкокортикоидтар+цитостатиктер+ АПФ ингибиторлары
*адреномиметиктер+СЕҚҚП+диуретиктер+кардиопротекторлар
*бета-адреноблокаторлар+дезагреганттар+антибиотиктер+СЕҚҚП
*кардиопротекторлар+цитостатиктер+диуретикитер+ кальций каналдарының
#155
*!7 жастағы баланы мектепке дайындау кезінде ЭКГ да алғаш рет экстросистолия анықталды.
Ырғақ бұзылысының сипаты және топикасын анықтау үшін не істеу керек?
*ЭКГ жасау
* антиаритмиялық терапия тағайындау
*антиаритмиялық және қабынуға қарсы препараттар тағайындау
*амбулаторлы тексеру
*+зерттеу үшін госпитализациялау
#156
*!5 жастағы қыз балада жүрек соғуының жиілеу ұстамасы. Анамнезі бойынша бұл жағдай сонғы 6 ай бойына мазалайды.ЭКГда: P- R (P-Q) интервалының қысқаруы, QRS комплексінің кеңеюі, QRS комплексiнiң кеңеюi жоғарылаған тiсшесiндегi дельта-толқынмен,тахикардия.
Ем жүргiзуде қандай препаратты таңдау ең тиiмдi?
*анаприлин
*строфантин
*новокаинамид
*+кордарон
*верапамил
#157
*!5 жастағы қыз балада ентігу, тез шаршағыштық, жүрек тоқтау сезімі.Анамнезі бойынша 1 ай бұрын ЖРВИмен,ауырған. Объективті: енжар,бозарған,физикалық жүктемеден кейінгі ентігу,жүректің салыстырмалы тұйықтық шекараларының жоғары және солға кеңеюі,аускультативті жүрек үндері тұйықталған,ритмі кезектен тыс жиырылулармен бөлінеді.ЭКГда қарыншалық экстросистолия белгілері. Науқасты емдеуде қандай препаратты таңдау қажет?
*+лидокаин
*новокаинамид
*кордарон
*изоптин
*верапамил
#158
*!13 жастағы қыз жүрегінің ырғақты соқпауына шағымданады. Қарап тексеруде эмоциялық лабильділік тері жабындысы мәрмәр түстес. Алақандарының гипергидрозы. ЭКГ: синустық ритм, тахикардия ЖСЖ 108 рет /1 мин, реполяризация процессінің бұзылысы.
Синустық тахикардияда ұсынылатын дәрілік препарат?
*+валокордин
*адреналин
*рибоксин
*атропин
*аспаркам
#159
*!7 жастағы балада кенеттен жүрек соғуының жиілеуіне, қорқыныш сезімене, мазасыздықтың жоғарлауына. ЭКГ: Морганьи-Эдемса-Стокс ұстамасында қандай профилактикалық дәрілік препарат қолданылады?
*+изадрин
*корглюкон
*строфантин
*кордиамин
*милдронат
#160
*!5 жастағы қыз балада жүрек соғуының жиілеуі, ентігу, мазасыздық. Анамнезінен 1 ай бүрын ЖРВИ мен ауырған. Қарап тексергенде әлсіз, бозғылт, ентігу, жүректің салыстырмалы шекарасы жоғарыға және солға кеңейген. Аускультативті жүрек үндері тұйықталған, кенеттен тахикардия ЖСЖ 188 рет /1 мин ЭКГ- да қарыншалық пароксизмальді тахикардия ұстамасы. Ұстаманы басу үшін қандай дәрілік препарат қолданылады?
*+лидокаин
*новокаинамид
*жүрек гликозидтері
*кордарон
*изадрин
#161
*!5 жастағы қыз балада жүрек соғуының жиілеуі, ентігу, мазасыздық. Анамнезінен 1 ай бүрын ЖРВИ мен ауырған. Қарап тексергенде әлсіз, бозғылт, ентігу, жүректің салыстырмалы шекарасы жоғарыға және солға кеңейген. Аускультативті жүрек үндері тұйықталған, кенеттен тахикардия ЖСЖ 188 рет /1 мин ЭКГ- да қарыншалық пароксизмальді тахикардия ұстамасы. Өткізілген рецедивке қарсы терапия нәтижесіз?
Науқасқа қандай емдік тактика сәйкес келетінін таңдаңыз?
* препаратымен біріктіру
* жүрек гликозидтарымен ауыстыру
*+радиожиілікті абляция
* электрокардиостимуляторларды орнату.
* электрлық дефибрилилиятор имплантациясы
#162
*!Қыз бала 10 жаста. Шағымдары: айқын әлсіздікпен жүретін кенеттен басталып және аяқталатын жиі жүрек соғу ұстамасына, қатты терлеуге, қорқыныш сезімі.
Диагнозды анықтау үшін бірінші кезекте жүргізілетін зерттеу әдісі?
*+электрокардиография
*рентгенография
*ЭКГ және АҚҚ тәуліктік мониторингі
*допплерография
*ангиография
#163
*! Ұл бала 13 жаста. Шағымдары: бас, жүрек тұсындағы ауру, ыстықтау сезімі. Ауырғанына 1 жыл. Тұқым қуалаушылық: әкесінде гипертониялық ауру, анасында- конституциональді семіру. Гиперстеник. АҚҚ 135/90 мм.с.б. Пульс 96 р/мин. Жүрек үндері тұйықталған, қолқада II тон акценті. Жүрек шекарасы- жасына сәйкес. ЭхоКГ, ЭЭГ өзгеріссіз. Ең тиімді дәрі?
* карнитон
* актовегин
* капотен
* адельфан
*+ моноприл
#164
*! Қыз бала 12 жаста. Өзін нашар сезінуге, қозғыштық, жүрек тұсының ауру сезіміне шағымданады. Қарап тексергенде: тері қабаттары бозғылт, құрғақ, ақ дермографизм, алақандағы гипергидроз. АҚҚ 130/90 мм.с.б, тахикардия. Жүрек үндері тұйықталған, қолқада II тон акценті. Жүректің салыстырмалы шекарасы солға ығысқан. Ішкі ағзалар бойынша өзгеріссіз. Капотенді артериальді гипертензия кезінде балаларға қандай көлемде тағайындайды?
* 0,1 мг/кг/1рет тәулігіне
* 0,1-0,3 мг/кг/2 рет тәулігіне
*+0,5-1,0 мг/кг/3 рет тәулігіне
* 1,0-1,2 мг/кг/2 рет тәулігіне
* 1,5 мг/кг/3 рет тәулігіне
#165
*!14 жастағы бала. Мектепте проф. тексеруде ҚҚ көтерілуі диагностикаланды – 160/90 мм.рт.ст. Шағымдары: кардиалгия, тітіркенгіш, психоэмоционалды өтгкргіштік, бас айналу, бас ауру (локализациясы – қарақұс-шүйде аумағы). Анамнезінде – бала әкесінде – гипертоникалық ауру.
Диагнозды дәлелдеу үшін бірінші кезекте қандай зерттеу жүргізіледі?
*+ЭЭГ
*ЭКГ
* окулист тексеруі
* кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы
*вегетативті тонустың қорытындысын білу
#166
*!14 жастағы бала. Мектепте проф. тексеруде ҚҚ көтерілуі диагностикаланды – 160/90 мм.рт.ст. Шағымдары: кардиалгия, тітіркенгіш, психоэмоционалды өтгергіштік, бас айналу, бас ауру (локализациясы – қарақұс-шүйде аумағы). Анамнезінде – бала әкесінде – гипертоникалық ауру.
Науқасты емдеу үшін қандай топ препараттары Ең тиімді әсер көрсетеді?
*медикаметозды емес терапия
*тамақтану
*+медикаментозды терапия
*психотерапия
*физиотерапия
#167
*! Қыз бала 10 жаста. Таңғы мезгілдегі басының ауруы, орнынан тұрған кездегі көздің қарауытуы, шаршағыштық, ұйқысының бұзылуы, бас айналуына шағымданады. Тұқым қуалаушылық анықталмайды. Объективті: бозғылт, тобық пен алақанның гипергидрозы. Қызыл тұрақты дермографизм. Пульс 80/мин., АҚҚ 85/45 мм.с.б. Жүрек шекарасы қалыпты, 5 ші нүктеде және жүрек ұшында қысқа систолалық шу естіледі. ЭКГ, ЭхоКГ өзгеріссіз.
Артериальді гипотензияда ең тиімді дәрі?
* изоптин
*+жень-шень
* папаверин
* дигоксин
* строфантин
#168
*! 15 жастағы қызда соңғы айларда ұстамалы әлсіздік, тахикардия, тахипноэ, аяқ пен қолдардың ағаруы мен салқындауымен жүретін АҚҚ бірден емес жоғарылауы, ауыз қуысының құрғауы, діріл мазалайды. Ұстама өздігінен басталып өздігінен тоқтайды, кейде дабыл мен немесе қорқыныш сезімімен ұласады.Симпатикотонияда вегетативтi пароксизмдi емдеуге не көрсетiлген?
*+транквилизаторлар
* дезагреганттар
* нейролептиктер
* седативті препараттар
* -адреноблокаторлар
#169
*! Қыз бала 11 жаста. 1 жылдан бері басының ауру сезіміне, бас айналуы, тез шаршағыштық, ұйқының бұзылуына шағымданады. Алақан мен тобаны салқын, ылғалды. Тері қабаттары бозғылт; қызыл, түзу дермографизм. Жүректе патология анықталмайды. АҚҚ 90/60 мм.сын.бағ. Нейро-қан тамырлық реакция жауп вегетативті қамтамасыз ету қызметiн бағалау үшін жүргізеді?
*электрокардиография
*эхокардиография
*электроэнцефалография
*реоэнцефалография
*+клиноортостатикалық сынама
#170
*! Қыз бала 12 жаста. Өзін нашар сезінуге, қозғыштыққа, жүрек тұсының ауру сезіміне шағымданады.Қарап тексергенде: тері қабаттары бозғылт, қызғылт дермографизм, алақандағы гипергидроз анықталады. АҚҚ 130/90мм.с.б., тахикардия. Жүрек үндері тұйықталған, аортада ІІ тон акценті. Жүректің салыстырмалы шекарасы солға ығысқан. Басқа ағзалар бойынша өзгерістер анықталмайды.Вегетативті-қан тамырлық дистонияның гипертензиялық түрінде ең тиімді препарат?
*калий йодиді
*эуфиллин
*+сероқышқылды магнезия
*мезатон
*кофеин
#171
*! Қыз бала 13 жаста.Басының айналуына, психоэмоциональдық күштеме кезінде жүрек соғысының жиілеуіне шағымданады. Қарап тексергенде: тері қабаттары бозғылт, құрғақ, дермографизм, алақандағы гипергидроз. АҚҚ 130/80 мм.сын.бағ. Жүрек шекаралары қалыпты. Жүрек үндері анық, жүрек ұшында функциональді систолалық шу. Аурудың диагностикасында ең ақпаратты зерттеу әдісі?
* электрокардиография
* эхокардиография
* электромиография
* электроэнцефалография
*+ реоэнцефалография
#172
*! Науқас 14 жаста. Шағымдары: дене температурасының 39°С ға дейін жоғарылауы дірілмен, терлеумен, физикалық жүктеме кезіндегі ентігу. Ауырып жүргеніне 1 ай. Қарап тексергенде: тері қабаттары «жер тәрізді», ақшыл, алақан мен көздің төменгі коньютивасында петехиялы бөртпелер. Тері астылық қан құйылулар. Жүрек тондары тұйықталған, Боткин нүктесіндегі систолалық шу. Пульс - 106 мин. АҚҚ - 120/40 мм. с.б. Бауыр қабырға доғасынан 5 см шығып тұр, пальпациялаған кезде ауру сезімі бар. Қатты байқалмайтын тобықтағы ісіну. ЭхоКГ: митралды қақпақшадағы вегетация, сол қарынша миокард жиырылуының төмендеуі. Болжама диагноз қою үшін қандай зертте тәсілі маңызды?
*кеуде қуысының рентгенографиясы
* жүректің магнитно-резонансты томография
*+бактериальды флораға қаннан тексеру
* бауыр сцинтиграфиясы
* электрокардиография
#173
*! 15 жастағы қыз бала. Дене температурасының жоғарылауы 39С дірілмен бірге, аздаған физикалық жүктеме кезіндегі ентігу, басының ауру сезімі 2 айдан бері мазалайды. Өздігінен дене қызуын төмендететін, сульфаниламид, оксацилин емін қабылдаған. Қарап тексеру кезінде дене температурасы -38*С, тері қабаттарының бозғылттығы, алақан мен беттегі петехиялы бөртпелер, пульсі-100р мин, АҚҚ 140/20мм.сын,бағ. Кеуденің сол жақ шетінен диастолалық шу естіледі. Гепатоспленомегалия. Қанның бак.егуінде: жасыл стрептококк, ванкомицинге сезімтал. ЭхоКГ: қолқа қақпақшасы қабырғасының вегетациясы. Қандай зерттеу тәсілі тиімді?
*кеуде қуысының рентгенографиясы
* жүректің магнитно-резонансты томография
*+бактериальды флораға қаннан тексеру
* бауыр сцинтиграфиясы
* электрокардиография
#174
*! 14 жастағы қызда – инфекциялық эндокардит. 2 апта бойы дене температурасы фебрильді цифрда. Терідегі геморрагиялық бөртпелер, интоксикация артуда, аорта жетіспеушілік фонындағы жүрек жетіспеушілігі анықталады. ЭхоКГ: аорта қақпақшасында вегетация артуда, бүгіндікке 10 мм. Жоғарғы дозалы антибиотиктерден ванкомицин, гентамицинді тамыр ішілік және бұлшық етке енгізгенде эффект көрсетпеген. Ары қарай емдеу тәсілін анықтаңыз?
* антибиотиктерді ауыстыру
* антибиотиктердің дозасын жоғарылату
*+хирургиялық араласу
* иммуномодуляторларды қосу
* қанның сәулелі емін тағайындау
#175
*! 15 жастағы қыз бала. Дене температурасының жоғарылауы 39*С дірілмен бірге, аздаған физикалық жүктеме кезіндегі ентігу, бастың ауру сезімі 2 айдан бері мазалайды. Өздігінен дене қызуын төмендететін, сульфаниламид, оксацилин емін қабылдаған. Қарап тексеру кезінде дене температурасы -39С, тері қабаттарының бозғылттығы, алақан мен беттегі петехиялы бөртпелер, пульсі-100р мин, АҚҚ 140/20мм.сын,бағ. Кеуденің сол жақ шетінен диастолалық шу естіледі. Гепатоспленомегалия. Қан бак.посевінде: жасыл стрептококк, ванкомицинге сезімтал. ЭхоКГ – аорта клапыны қабырғасының вегетациясы. Қандай зерттеу тәсілі тиімді? Инфекциялық эндокардит көбіне асқынады?
* гипертоникалық кризбен
*+тромбоэмболия
* вегетативті пароксизмамен
* артериальді гипотензиямен
* толық АВ-блокадасы
#176
*! Науқас 15 жаста экссудативті перикардитпен ентігу, төсектегі қалпы мәжбүрлі, мойын веналарының ісінуі, суық тер, беті мен мойынының ісінуі, ерінінің цианозы, жіп тәрізді пульс, жүрек үндері әлсіз естіледі, АҚ 90/50 мм.сын.бағ. дейі төмендеген.
Осы ауруға тән рентгенологиялық көріністер.
* жүректің шар тәрізді көлеңкесі
*+жүректің трапеция тәрізді формасының айқын ұлғаюы
* өкпенің сол жақ төменгі бөлігінің ателектазы (с-м Эверт*
* рентгеноскопияда тамырлардың пульсациясының төмендеуі
* кардиодиафрагмальды бұрыштардың өзгеруі
#177
*! Науқас 15 жаста экссудативті перикардитпен ентігу, төсектегі қалпы мәжбүрлі, мойын веналарының ісінуі, суық тер, беті мен мойынының ісінуі, ерінінің цианозы, жіп тәрізді пульс, жүрек үндері әлсіз естіледі, АҚ 90/50 мм.сын.бағ. дейі төмендеген. ЭхоКГ да экссудат қалыңдығы 20 мм немесе жоғары.
Экссудативті перикардитте сұйықтық қалыңдығы 20 мм немесе жоғары болған кезде науқасқа тағайындайды.
* преднизолон
* строфантин
* маннитол
*+ перикард пункциясы
* өкпенің жасанды вентиляциясы
#178
*! Науқас В. 15 жаста экcсудативті перикардитпен ентігу, төсектегі қалпы мәжбүрлі, мойын веналарының ісінуі, суық тер, беті мен мойынының ісінуі, ерінінің цианозы, жіп тәрізді пульс, жүрек үндері әлсіз естіледі, АҚ 90/50 мм.сын.бағ. дейі төмендеген. ЭхоКГ да экссудат қалыңдығы 20 мм немесе жоғары.
Экссудативті перикардитте пункция жасауға көрсеткіш.
* экссудатпен перикардиттің дәлелді диагнозы
*айқын ауру синдромы
*+ перикардағы экссудат қалыңдығы 15-20 мм
* перикардағы экссудат қалыңдығы 10 мм
* улану, науқастың жағдайы
#179
*! 5 жасар қыздың ЖРВИ дан соң жағдайы күрт нашарлады. Ентікпе, жүрек аймағындағы тұйық ауру сезімі пайда болды. қалпы мәжбүрлі, отырған қалпы мәжбүрлі. Жүрек шеқарасы барлық жаққа ұлғайған. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия, қан қысымы төмендеген, мойын веналары ісінген. Рентгенограммада жүрек трапеция тәрізді, көленкесі ұлғайған.
Констриктивті перикардиттің ең тиімді емі:
*негізгі ауруды емдеу
*санаторлы-курорттық
*+хирургиялық
*физиотерапия
*кортикостероидтар
#180
! 7 жастағы бала. Мойын веналарының ісінуі анықталады, бет пішіні ісінген, тері қатпарлары өте бозғылт, қорқыныш сезімі мазалайды. Жүрек түрткісі оңға ығысқан, жүрек тұйықтылық шекарасы кеңейген. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЭКГ –QRS комплексінің тоталды төмендеуі, электрлік альтернация.Науқасты емдеу үшін қандай топ препараттары Ең тиімді әсер көрсетеді?
*+антибиотиктер, зәр айдағыштар
* жүрек гликозиьері, АПФ-ингибиторы
* кардиотрофты препараттар, блокаторлар
*витаминдер, зәр айдағыштар
*антигистаминді препараттар, антибиотиктер
#181
*! 10 жасар ер бала стационарға тексерілуге ЖРВИ дан соң түсті. Обьективті: жағдайы ауыр, көңіл кұйі бұзылған. Кардиомегалия, гепатомегалия, айқын перифериялық ісіну, асцит. Ең тиімді дәрі?
*изоланид
*пропранол
*+фуросемид
*эуфиллин
*оксигенотерапия
#182
*!Ұл бала 10 жаста, диагнозы: «Жедел миокардит. ҚАЖ 2А.» кенеттен мазасыздық салдарынан жағдайы нашарлады, ентігу, құсу, ауыз қуысынан көбікті бөліністер. Өкпесінде екі жақты майдакөпіршікті ылғалды сырылдар естіледі.Жүрек тондары кенеттен тұйықталуы, тахикардия, бірең сараң экстрасистолалар естіледі.
Қазіргі жағдайда қандай жедел ем қажет?
*+көбікті басатын, зәр айдағыштар
*антибиотиктер, зәр айдағыштар
*тырысуға қарсы, жүрек гликозидтері
*тырысуға қарсы, зәр айдағыштар
*антибиотиктер, зәр айдағыштар
#183
*! Ұл бала 12 жаста, диагнозы: «Жедел миокардит. ҚАЖ 2А.» кенеттен мазасыздық салдарынан жағдайы нашарлады, ентігу, құсу, ауыз қуысынан көбікті бөліністер. Өкпесінде екі жақты майдакөпіршікті ылғалды сырылдар естіледі.Жүрек тондары кенеттен тұйықталуы, ЖСЖ 128 рет мин, жүректің салыстырмалы шекаралары көлденеңнен кеңіген.
Қазіргі жағдайда қандай жедел ем қажет?
*антибиотиктер, көбік басатындар
*бронхолитиктер,жүрек гликозидтері
*бронхолитиктер,зәр айдағыштар
*антибиотиктер, зәр айдағыштар
*+көбік басатындар, жүрек гликозидтері
#184
*!Ұл бала 7 жаста. Диагнозы: «ЖТБА, ЖАПА, екіншілік түрі. ҚАЖ 2А». Ентігу салдарынан жағдайының нашарлауына, аз көлемдегі ылғалды жөтел және ауыз қуысынан көбікті бөліністің бөлінуі. Объективнті: мазасыз, бозарған, ЖСЖ-128 рет мин, ТАЖ – 32 рет мин. Аяқтарының мұздауы, мойын тамырларының соғуы. Өкпеде төменгі бөлімдерінде ылғалды, майдакөпіршікті сырылдар, қатаң тыныс. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шекаралары солға қарай кеңейген. Аускультацияда: 3-4 қабырғааралықта төстің сол жақ қырында систолалық шу. Бауыр қабырға доғасынан +1,5см шығыңқы.
Ең бірінші кезекте қай препараттарды тағайындаймыз?
*спазмолитиктер,зәр айдағыштар
*тырысуға қарсы, жүрек гликозидтері
*+көбік басушы, зәр айдағыштар
*тырысуға қарсы, зәр айдағыштар
*спазмолитиктер, зәр айдағыштар
#185
*! Қыз бала 9 жаста. Ауруханаға келесі диагнозбен түсті: «ЖТБА, өкпе артериясының жекеленген стенозы, ҚАЖ 2А». Ентігу салдарынан жағдайы нашарлауы. Өкпеде төменгі бөлімдерінде ылғалды, майдакөпіршікті сырылдар, қатаң тыныс. Объективті: мазасыз, бозарған, ЖСЖ-48 рет мин, ТАЖ – 32 рет мин. Аяқтарының мұздауы, мойын тамырларының соғуы. Өкпеде төменгі бөлімдерінде ылғалды, майдакөпіршікті сырылдар, қатаң тыныс. Жүректің салыстырмалы тұйықтық шекаралары солға қарай кеңейген. Аускультацияда: 3-4 қабырғааралықта төстің сол жақ қырында систолалық шу. Бауыр қабырға доғасынан +1,5см шығыңқы.
Осы асқынуда қандай тағайындаулар өмірлік маңызға ие?
*спазмолитиктер, зәр айдағыштар
* көбік басатын, жүрек гликозидтері
*+көбік басатын, зәр айдағыштар
*жүрек гликозидтері, зәр айдағыштар
*спазмолитиктер, зәр айдағыштар
#186
*!Науқас 12 жаста.Төмендегі шағымдар бойынша учаскелік педиатрге қаралды:физикалық жүктемеден кейінгі ентігу,қатты шаршағыштық,жөтел,жүрек соғуының жиілеуі. «Дилатациялық кардиомиопатия» бойынша «Д»-есепте тұрады. Объективті: баланың жағдайы ауырға жақын,жатқан кезде жоғарылайтын құрғақ жөтел,ентігу, ТЖ 1 мин 36 рет,жүрек үндері тұйықталған,тахикардия,ЖЖЖ 1 мин 124 рет,жүрек түрткісінде интенсивті емес систолалық шу,бауыр қабырға доғасынан +0,5 см шығып тұр,перифериялық ісіну. Жүрек жеткіліксіздігінің эффективті скринингін жүргізуге ең қажет лабораторлық зерттеу әдісі?
*қышқыл-сілтілік арақатынасты
*қанның газдық құрамының анализі
*миокардтың зақымдану маркерлерін анықтау
*+ натрийуретикалық пептидтің деңгейі
*қанның электролиттік құрамы
#187
*!9 жастағы қыз балада ентігу,тез шаршағыш,жүрек соғуының жиілеуі .Анемнезі бойынша 1ай бұрын ЖРВИмен ауырған. Объективті:әлсіз,бозарған ,физикалық жүктемеден сон ентігу,журектің салыстырмалы тұйқтық шекаралары жоғары және сол жаққа кеңейген,аускультативті үні тұйықталған,тахикардия,ЖЖЖ 1мин 120 рет.
Науқастың жүрек қызметінің функциональды статусын бағалау мақсатында қандай зерттеу жүргізу қажет?
*эхокардиография
*электромиография
*магнитті-резонансты томография
*ангиография
*+велоэргометрия
#188
*!Бала 13 жаста. 2 жасынан бастап «Миокардит, ауырлау ағымы» диагнозымен емделеді. Аускультативті: тахикардия, жүрек үндерінің тұйықталуы. Рентгенограммада: кардиомегалия, өкпе суретінің қоюлануы, кардиодиафрагмальді бұрыштардың тегістелуі, КТИ – 0,60. ЭхоКГ: жүрек қуыстарының, соның ішінде қарыншалардың айқын дилятациясы, лақтырылу фракциясының төмендеуі, қарыншалардың диффуздық гипокинезиясы, митральді клапанның салыстырмалы жеткіліксіздігі. Науқасты емдеуде қай топ препараттарын қолданған тиімді?
*+жүрек гликозидтері
*симпатомиметиктер
*фосфодиэстераза ингибиторы
*калий препараттары
*антикоагулянттар
#189
*!Бала біріншілік өкпе гипертензиясымен ауырады. Шағымдары: тез шаршағыштық, әлсіздік, ұйқысының бұзылуы, жөтел, ентігу, олигоурия. Объективті симптомдар: күре тамырдың ісінуі, жүректік өркеш, жүректің салыстырмалы тұйықтық шекарасының оңға қарай кеңейуі, эпигастри пульсациясы, бауырдың пальпация кезінде ауыруы мен көлемінің ұлғаюы, іш қуысының тұйықталуы, аяқтарының ісінуі. Лабораторлы: сарысулық трансаминаза мен билирубиннің жоғарылауы, диспротеинемия. Балада қай ағзаның жеткіліксіздігі бірінші кезекте дамиды?
*+жүрек
*бауыр
*бүйрек
*өкпе
*полиорганды
* Бала аурулары. Кардиология. Визуалды диагностика*1*4*
#1
! ЭхоКГ-да жүректің қандай функциясын анықтайды?
* автоматизм
* қозғыштық
* өткізгіштік
*+жиырылу
* рефрактерлы
#2
! Қарыншааралық ақаудың визуализациясының оптимальды қолжетімділігі?
* сол қарыншаның осімен парастернальды сызық бойымен
* митральды қақпақша деңгейінде сол қарыншаның қысқа осімен парастернальды сызық бойымен
* + апикальды
* субкостальды
* аортальды қақпақша деңгейінде сол қарыншаның қысқа осімен парастернальды сызық бойымен
#3
! ЭКГ жүрекшелік ритмге тән:
* P тісшесі QRS комплесінен кейін
*+ P тісшесі теріс
* P тісшесі анықталмайды
* P тісшесі жоғарыамплитудалық
P тісшесі оң
#4
! Митральдық қақпақша жетіспеушілігіне қандай рентгенологиялық белгі тән?
*+жүрек солға кеңіген және бел «мықыны» толып кеткен
* «бүйірінде жатқан жұмыртқа» формасындағы жүрек
* «кебіс» формасындағы жүрек
* «тамшы» формасындағы жүрек
* жүректің көлденеңінен кеңуі
*Бала аурулары. Кардиология. Визуалды диагностика*2*6*
#5
*!14 жастағы қыз бала. Анамнезінде туыстары ерте жасында аяқ асты қайтыс болған екі жағдай болған. ЭхоКГ: қарыншааралық перденің гипертрофиясы, сол қарыншаның артқы қабырғасының қалыңдығына перде қабырғасы қалыңдығының қатынасы 1.5-нан жоғары, сол қарынша қуысы тарылған, митральды қақпақшаның алдыңғы жармасы систола ортасында қозғалып, қарыншааралық пердеге тиеді.
Бұл жағдайға қандай эхокардиографиялық көрініс ЕҢ тән?
* сол атриовентрикулярлық тесіктің стенозы
* сол қарыншада қосымша хорда
* лақтыру фракции төмендеген
* жүрек қуыстарының дилатациясы
*+ қарыншааралық перденің гипокинезиясы және гипертрофиясы
#6
*!12 жастағы қыз балада жүрек қарыншаларының көлемi қалыпты жағдайда, оң қарыншалық жүрек жеткiлiксiздiгi дамыды. Констриктивтi перикардит диагнозы дәлелденбедi. ЭхоКГда: қарынша миокардының қалыңдығы қалыпты, өзгермеген систолалық функция жағдайында, сол қарынша миокардының диастолалық дисфункциясы тiркеледi.
Рестриктивтi кардиомиопатия кезiнде қандай эхокардиографиялық көрiнiс ЕҢ ықтимал?
* сол жақ атриовентрикулярлы тесіктің стенозы
* сол жақ қарыншаның қосымша хордасы
* лақтырыс фракциясының төмендеуі
* жүрек қуысының дилатациясы
*+эндокардтың қалыңдауы жүрек көлемінің кішіреюімен бірге көрінуі
#7
*! Қыз бала 10 жаста. Эхокгда: қарынша миокардының қалыңдығы қалыпты, өзгермеген систолалық функция жағдайында, сол қарынша миокардының диастолалық дисфункциясы тiркеледi.
Рестриктивтi кардиомиопатия кезiнде қандай эхокардиографиялық көрiнiс ЕҢ ықтимал?
*сол жақ атриовентрикулярлы тесіктің стенозы
* сол жақ қарыншаның қосымша хордасы
* лақтырыс фракциясының төмендеуі
* жүрек қуысының дилатациясы
*+жүрек ішінде қабырға тромбылары
#8
*!12 жасар бала бойының ұзаруы, жоғарғы бөліктік ұзаруға, арахнодактилия, периодонтит, көз бұршағының аномалиясы, қолқаның шығаберіс бөлігінің аневризмасы, нефроптоз, қанда фибриноген В болуы тән .
Осы ауруда рентгенограмда және эхокардиограммада жиі анықталады:
*+Қолқаның жоғарғы бөліктік делитациясы
* Жүректің көлденеңнен ұлғаюы
* Жүректің оң жақ бөліктік ұлғаюы
* Жүректің сол жақ бөліктік ұлғаюы
* «ілінген» жүрек
#9
! Балада кеуде клеткасының рентгенограммасында веноздық қанғатолуына байланысты өкпе суретінің күшеюі, шамалы өкпелік гипертензия,; шар тәрізді жүрек, кардиоторакальды индекс - 65%; бүйірлік және қиғаш проекцияда жүректің барлық бөлігінің ұлғаюы айрықша сол жақ қарыншалық және жүрекшелік.
Ең ЫҚТИМАЛ болжам диагноз:
* экссудативті перикардит
* жедел миокардит
* жедел ревматикалық қызба
* инфекциялық эндокардит
*+дилатациялық кардиомиопатия
#10
! Балада эхокардиографиялық зерттеуде жүректің бірден ұлғаюы, әсіресе сол қарыншалық, салыстырмалы атриовентрикулярлық қақпақша жетіспеушілігі, папиллиарлық бұлшық ет дисфункциясы; сол жақ қарыншаның лақтырылуы = 40%.
Ең ЫҚТИМАЛ болжам диагноз:
*экссудативті перикардит
* жедел миокардит
* жедел ревматикалық қызба
* инфекциялық эндокардит
*+дилатациялық кардиомиопатия
*Бала аурулары. Кардиология. Визуалды диагностика*3*4*
#11
*! Қыз 12 жаста жүрек тұсында ауру сезімі, жүректің қатты соғуына шағымданып түсті. Объективті : жағдаы қанағаттанарлық, астеникалық дене бітімі, боый ұзын. Терісі таза, бірақ созылмалы, теріастылық қанталаулар. Буындық қозғалулар жалпы көлімде, арқасын ұстауы өзгерген. Буындық гипермобильділік. Түтіктәрізді кеуде клеткасының деформациясы. Жүрек шекарасы қалыпты. Жүрек үні айқын, систолиялық клик фонендоскопсыз алыстан естіледі.
Қандай ЭхоКГ-көрініс осы ауруға ЕҢ тән?
* Митралдық қақпақшаның вегетециясы
* митралды қақпақшада өзгеріссізств
*+митральды регургитация
* Хордалық жіптердің үзілуі
* Сол жақ жүрекшеде анамальиялық
#12
*! 14 жасар қыз балада - инфекциялық эндокардит. Температура 2 аптаға жуық фебрильді. Ткеріде гемморегиялық бөртпе, интоксикацияның көтерілуі, жүрек жетіспеушілігі көріністері қолқалық жетіспеушілікпен бірге.
Ультрадыбыстық зерттеуде жетекші критерий болып табылады:
* Қарыншааралық перденің қалыңдауы
* Қақпақшаның ашылуы
* Қолқа қақпақшасының қалыңдауы
* миксоматозная дегенерация
*+Қақпақшада бактериальды вегетацияның болуы
#13
*! Ұл бала 14 жаста. Спортпен шұғылданады. Соңғы айда жүректің қатты соғуына, жүрек тұсы ауруы, физикалық жүктемеден кейін. ЭхоК-да: гипертрофиялық кардиомиопатия болжанады.
ЭКГ-да гипертрофиялық кардиомиопатияға ЕҢ тән:
*+ электрлік осьтің солға ығысуы, Т тісшесінің инверсиясы
* электрлік осьтің оңға ығысуы және сол қарыншаның гипертрофиясы
* оң жүрекшенің гипертрофиясы
* ST сегментінің көкет тәріздә көтерілуі
* Р-«Pulmonale»
#14
*! 2 айлық нәресте. ЭКГ-де: зубец Р1, АVL – теріс, стандартты және кеуде әкетулерінде QRS комплексі теріс фазалы. Кеуде қуысы ағзаларның R-граммасында – ортада орналасқан бауыр, асқазанның ауа көпіршігі жүрек ұшына қарсы жақта орналасқан.
Қандай диагноз болуы ЫҚТИМАЛ?
*оң жақта жаратылған оң жаққа орналасқан жүрек
* оң жақта жаратылған ортада орналасқан жүрек
*+жаратылысы орны анық емес жүрек
* сол жақта жаратылған сол жаққа орналасқан жүрек
* сол жақта жаратылған оң жаққа орналасқан жүрек
*Бала аурулары. Ревматология *1*10*
#1
*!Ревматикалық қызбаның жіктелуінде қайсы көрсеткіштерді қарастырады?
*аурудың этиологиясы, ағымы, кезеңі, қан айналысы жағдайы *аурудың белсенділігін анықтаумен фазасы, қан айналысы жағдайы
*аурудың фазасы, клиникалық және лабораторлық көрсеткіштер сипаты
*аурудың фазасы, ағымы, асқынуы
*+аурудың белсенділігін анықтаумен фазасы, жүрек және басқа ағзалардың клинико-анатомиялық сипаты, ағымы, қанайналысы жағдайы
#2
*!Жедел ревматикалық қызбаға ЕҢ тән буындық синдром:
*буындардың асимметриялық зақымдануы
*таңертеңгілік бойкүйездік
*ұсақ буындардың зақымдануы
*буындық синдромның тұрақтылығы
*+буындық синдромның «ұшпалығы»
#3
*!Ювенильді идиопатиялық артриттің буындық вариантына ЕҢ тән симптомокомплекс:
*конъюктивит, моноартрит, уретрит
*бір балтыр және бір тізе буынының қабынуы
*+симметриалық артрит, таңертеңгі бойкүйездік
*буындардың ұшпалы қабынуы, кардит
*артрит, абдоминальды және бүйректік синдром
#4
*!Ювенильдік идиопатиялық артриттің емінде ЕҢ тиімді інфальфа ингибиторлары тобының гендік-инженерлік биологиялық препараты:
*циклоспорин
*азатиоприн
*мелоксикам
*+инфликсимаб
*плаквенил
#5
*! Жүйелі қызыл ноқтаның диагнозын иммунологиялық дәлелдеу үшін ЕҢ маңыздысы:
*+антинуклеарлық антиденелердің жоғарылауы
*СРБ жоғарылауы
*антистрептолизин О жоғарылауы
*ЦИК төменгі дәрежесі
*комплемент компонентінің жоғарғы мөлшері
#6
*!Терінің тыртықты өзгерістерімен, эзофагопатиямен, рейно синдромымен, саусақ буындарының сыртқы бетіндегі беткей кальцинаттармен сипатталатын дәнекер тінінің жүйелі ауруы?
*дерматополимиозит
*ювенильді ревматоидты артрит
*жүйелі қызыл ноқта
*түйінді полиартериит
*+жүйелі склероз
#7
*!Эритема және периорбитальды ісінумен көлденең жолақты бұлшықеттердің зақымдануымен сипатталатын дәнекер тінінің жүйелі ауруы?
*жүйелі қызыл ноқта
*ювенильді идиопатиялық артрит
*+дерматополимиозит
*түйінді полиартериит
*жүйелі склероз
#8
*!Түйінді полиартериит кезінде қандай тері зақымдануы ЕҢ жиі болады?
*сақина тәрізді эритема
*папулезді-пустулезді бөртпелер
*геморрагия
*+торлы ливедо
*қабыршақты теміреткі
#9
*!Қан тамырлар қабырғасының жарылуы, тромбоз, коронарлық және басқа қан тамырлардың аневризма түзілісі зақымдалуымен жүретін жедел қызбалық жағдай балалардағы қай ауруға тән?
*ювенильді идиопатиялық артрит
*жүйелі қызыл ноқта
*Бехчет ауруы
*+Кавасаки ауруы
*Вегенер гранулематозы
#10
*!Бехчет ауруына қайсы терілік бөртпе ЕҢ тән?
*эритематозды бөртпе
*гематома
*аннулярлы эритема
*+безеу тәрізді бөртпе
*петехия*Бала аурулары. Ревматология *2*40*
#11
*!7 жасар қыз. Баспадан 12 күн өткен соң екі тізесі ісініп, ауырды. Дене қызуы 38°С көтеріліп, 3 күннен кейін жазылды. Қарап тексергенде кардит белгілері. Кеудесі мен иығында сақина тәріздес (аннулярлык) эритема. ЭТЖ-45 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*дерматополимиозит
*жүйелі қызыл ноқта
*ювенильді идиопатиялық артрит
*жедел миокардит
*+ревматикалық қызба
#12
*!10 жасар бала. Кезекті баспадан кейін әлсіздік, субфебрилитет пайда болды. Жүрек шекарасы солға және жоғары ұлғайған. Жүрек ұшында I-үн әлсіреген, ұшында үрлеген систолалық шу, қолтық астына берілумен естіледі. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*жедел миокардит
*үшжармалы қақпақшаның жетіспеушілігі
*қолқа қақпақшасының жетіспеушілігі
*митральды қақпақшаның стенозы
*+жедел ревматикалық қызба
#13
*!12 жасар қыз бала. Оң тізе буыны ауырады, әлсіздік. Анамнезінде: жиі баспамен ауырады. Кезекті баспадан кейін: субфебрилитет, тізе буындарының артриті. Жүрек шекаралары солға қарай кеңіген. Жүрек ұшында I-үн әлсіреген, үрлеген тәрізді систолалық шу.
ДДҰ ұсынуы бойынша осы ауруға диагноз қою үшін міндетті түрде анықтау керек?
*ревматоидты фактор
*+антистрептолизин-О титры
*лактатдегидрогеназа
*тимол сынамасы
*жалпы белок және холестерин
#14
*! 12 жасар қыз бала. Оң тізе буыны ауырады, әлсіздік. Анамнезінде: жиі баспамен ауырады. Кезекті баспадан кейін: субфебрилитет, тізе буындарының артриті. Жүрек шекаралары солға қарай кеңіген. Жүрек ұшында I-үн әлсіреген, үрлеген тәрізді систолалық шу. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+ревматикалық қызба
*ЮИА, буындық вариант
*дерматополимиозит
*ЮИА, жүйелі вариант
*реактивті артрит
#15
*!Жедел симметриясыз артрит, әсіресе энтезопатияларжәне табан бурситтері, аяқ буындарының, хронологиялық зәр-жыныс немесе ішек инфекциясымен байланысты, екіжақты конъюнктивитпен жүретін буындық синдром қай ауруға тән?
*ювенильді идиопатиялық (ревматоидты) артритке
*+Рейтер ауруына
*ювенильді анкилоздаушы спондилоартритке
*Висслер-Фанкони синдромына
*ювенильді остеохондропатияға
#16
*!16 жасар жасөспірім. Тізе буынының төменгі бөлігіндегі ауру сезіміне шағымданады. Қарағанда: үлкен сан сүйегінің бұдырлы аймағында ісінуі және басқанда ауырсынуы, қатты жерге тізесімен тұрғанда күрт күшейетіні анықталады. Рентгенографияда: үлкен сан сүйегі бұдырлы аймағының құрылымдық суретінің бұзылуы анықталады. Осы буындық синдром қай ауруға тән?
*ювенильдік идиопатиялық (ревматоидтық) артрит
*Рейтер ауруы
*ювенильді анкилоздаушы спондилоартрит
*Висслер-Фанкони синдромы
*+Осгуд-Шлаттер ауруы
#17
*!6 жасар ұл бала. Соңғы жылы буындардың таңертеңгі бойкүйездігі байқалады, төсектен тұрып, киіну қинайды. Обьективті: екі тізе, шынтақ, саусақ буындарының деформациясы, қозғалысы шектелуі байқалады. Ішкі ағзаларда өзгеріс жоқ. Буындардағы өзгерістерді бағалау үшін ең қажет зерттеу?
*+рентгенологиялық
*антропометриялық
*гистологиялық
*иммунологиялық
*бактериологиялық
#18
*!11 жасар ұл бала. Үлкен буынның ұзақ ағымды рецидивті моноартритпен қаңқа өсінің зақымы бар науқаста құйымшақ-мықын аймағының буынындағы ауырсынуымен буындық синдром қай ауруға тән?
*+ювенильді спондилоартрит
*бел-құйымшақ остеохондрозы
*ревматоидты артритке
*ревматизмдегі полиартритке
*Рейтер ауруына
#19
*!9 жасар ұл бала. Шағымы: буындардың таңертеңгі бойкүйездігі. Төсектен тұрып, киіну қинайды. Бір жыл бойы ауырады. Обьективті: жағдайы орташа ауыр. Саусақ фалангааралық буындарының деформациясы, қозғалысы шектелуі байқалады. Ішкі ағзаларда өзгеріс жоқ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*ревматикалық қызба
*Рейтер синдромы
*реактивті артрит
*+ювенильді идиопатиялық артрит*туберкуллезді полиартрит
#20
*! 3 жасар бала. t-39°С, қол-аяқтарында уртикарлы бөртпе, қол-аяғының кіші буындары ісінген. Жүрек үндері көмескі, жүрек ұшы мен 5-ші нүктеде систолалық шу. Өкпесінде: везикулярлық тыныс. Іші жұмсақ, бауыры және көкбауыры ұлғаймаған. ЖҚC: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылаған. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*жүйелі қызыл ноқта
*+ювенильді идиопатиялық артрит, жүйелі вариант
*ревматикалық қызба
*бруцеллезді артрит
*ювенильді идиопатиялық артрит, буындық вариант
#21
*!5 жастағы бала. Ауруы 4 ай бұрын екі тобық және оң жақ тізе буындарында ауру сезімі және таңертеңгілік бүйкүйездік, дене температурасы 37,5°С пайда болды. Перифериялық лимфа түйіндері ІІ дәрежелі, ауру сезімінсіз. Ішкі ағзалар өзгеріссіз. ЖҚА: Нв-115г/л, лейкоцит 15х109/л, ЭТЖ 27 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*ревматикалық қызба
*+ювенильді идиопатиялық артрит, буындық вариант
*Стилл ауруы
*ювенильді идиопатиялық артрит, жүйелі вариант
*реактивті полиартрит
#22
*! 8 жасар қыз бала, үш жасынан ауырады. Аурудың басында – оң тізе буыны артриті, 3 айдан соң сол тізе, шыбық-алақан буындарының артриті қосылды. Объективті: сол тізе, шыбық-алақан буындарының деформациясы, бүгілуі шектелуі, таңертеңгілік бүйкүйездік. Ішкі ағзалар өзгеріссіз. ЭТЖ 35 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*ревматикалық қызба
*Рейтер ауруы
*реактивті полиартрит
*+ювенильдік идиопатиялық артрит
*туберкуллезді полиартрит
#23
*!Ұл бала 6 жаста. Шағымдары: дене температурасы 37,5°С, мойындағы ауру сезімі. Таңертеңгілік жаттығуда басын қозғалтқан кездегі ауру сезімі 3 ай бұрын басталған Обьективті: жағдайы орташа ауырлықта. Катаральды белгілер анықталмайды. Ішкі ағзалар бойынша өзгеріссіз. ЖҚА : Нв-115г/л, лейкоциттер-15*109/л, ЭТЖ – 27 мм/ч.
ЮИАның қолайсыз болжамының нақты белгісі?
* тізе буындарының бұзылысы
*+ мойын омыртқа тұсының бұзылысы
* тізе буындарының бұзылысы
* аяқ-қолдардың майда тамырларының бұзылысы
* мойын буындарының бұзылысы
#24
*!5 жастағы бала. Ауруы үш ай ауырады. Шағымдары: екі тобық және оң жақ тізе буындарында ауру сезімі және таңертеңгілік бойкүйездік, дене температурасы 37,5°С. Объективті: жағдайы орташа ауыр. Ішкі ағзалар өзгеріссіз. Екі тобық және оң жақ тізе буындарының көлемі ұлғайған, сипағанда жылы, қозғалысы ауру сезіммен. ЖҚА: Нв-115г/л, лейкоцит 15х109/л, ЭТЖ 27 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* ревматикалық қызба
*+ювенильді идиопатиялық артрит, буындық вариант
* Стилл ауруы
* ювенильді идиопатиялық артрит, жүйелі вариант
* реактивті полиартрит
#25
*! 10 жасар ұл бала, 3 жылдан бері ауырады. Обьективті: жағдайы орташа ауыр.Тізе буындары шар тәрізді өзгерген, екі тобық және шынтақ буындарының қозғалысы шектелуі және ауыруы, таңертеңгі бойкүйездік байқалады. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* реактивті артрит
* жүйелі қызыл ноқта
*+ ювенильді идиопатиялық артрит
* Рейтер ауруы
* бруцеллезді артрит
#26
*! 10 жасар ұл бала, 3 жылдан бері ауырады. Обьективті: жағдайы орташа ауыр.Тізе буындары шар тәрізді өзгерген, екі тобық және шынтақ буындарының қозғалысы шектелуі және ауыруы, таңертеңгі бойкүйездік байқалады. Ішкі ағзалар өзгеріссіз. Диагнозды дәлелдеу үшін қандай лабораториялық зерттеулер жүргізілуі қажет?
* жалпы қан сынағы
* С- реактивті белок
* LE-клеткалар
*+ ревматоидты фактор
* Райт-Хедельсон реакциялары
#27
*! 12 жасар қызда 1 ай бойы дене қызуының көтерілуі, әлсіздік. Обьективті: аяқ қолында, кеудесінде - экссудативті эритема; олар жазда суға түсіп, күнге қыздырынғаннан соң жарылған. Жүрек үндері көмескі, тахикардия. ЖҚС: эритроциттер– 2,8 *1012/л, Нв-96 г/л, лейкоциттер - 3,2*109/л, тромбоциттер – 120 мың. ЭТЖ-36 мм/сағ, антинуклеарлы фактор - титрі жоғарғы. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* Висслера-Фанкони синдромы
* жедел миокардит
* жүйелі склероз
* жедел ревматикалық қызба
*+ жүйелі қызыл ноқта
#28
*! 10 жасар қыз бала. Қызбаға; шаштарының түсуіне, шынтақ және білезік буындарының қабынуына шағымданады. Объективті: теріде «көбелек» симптомы. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: лейкоциттер – 2,7*109/л, тромбоциттер- 110*109/л, ЭТЖ-38 мм/сағ.
Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+ жүйелі қызыл ноқта
* ювенильді идиопатиялық артрит
* түйінді полиартериит
* ревматикалық қызба
* дерматополимиозит
#29
*! 12 жасар ауруда 1 ай бойы дене қызуының 38°С көтерілуі, білезік буындарының қабынуы; беті мен мұрын айналасында қызыл дақ көлге суға түскеннен соң пайда болды. Стоматит, хейлит, шаш түсуі. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. Өкпесінде везикулярлық тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. ЖҚС: Нв-110г/л, лейкоциттер – 3*109/л, ЭТЖ-35 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+жүйелі қызыл ноқта
* дерматомиозит
* ювенильный идиопатический артрит
* түйінді полиартериит
* системный склероз
#30
*! 7 жасар қыз бала. Шағымы: айқын әлсіздік, шаршағыштық, арықтау, боли в суставах. Объективті: беті мен мұрын айналасында эритематозды бөртпе, қышыну жоқ. Дене қызуы 38,2°С. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. Өкпесінде: везикулярлық тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. ЭТЖ-46 мм/сағ. Қанда: жоғары титрде LЕ-клеткалар, гематоксилин денешіктері. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* дерматополимиозит
* системный склероз
* ювенильді идиопатиялық артрит
* +жүйелі қызыл ноқта
* түйінді полиартериит
#31
*!12 жастағы науқаста саусақ терілерінің атрофиясы, тырнақтары жұқарған, ақ дақтар көрінеді. Саусақ буындарының контрактурасы, қолдары тоңады. Қарап тексергенде: бет әлпеті маска тәрізді, ауызы толық ашылмайды. Ішкі ағзалар өзгеріссіз. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* дерматополимиозит
* ювенильді ревматоидты артрит
* жүйелі қызыл ноқта
* түйінді полиартериит
*+жүйелі склероз
#32
*!10 жасар қыз баладағы аурудың көріністері: саусақтарының тері және тері асты клетчаткасының атрофиясы, бет әлпеті мимикасы бұзылған, кейде артралгия. ЖҚС айқын ауытқулар жоқ. ЭТЖ өзгермеген. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* дерматитпен айқындалған дерматополимиозит
* ювенильді ревматоидты артрит, буынды түрі
* жүйелі қызыл ноқта, I дәрежесі
* түйінді периартериит, перифериялық түрі
*+ жүйелі склероз, акросклерозды түрі
#33
*!5 жастағы қыз. Ауырғанына 2 жыл болды. Қарап тексергенде ауызы толық ашылмайды, бет әлпеті маска тәрізді. Қастары, кірпіктері жоқ, шаштары жұқа, саусақтары жіңішкерген, «құс тырнақтары» сияқты иілген, контрактура. Қолдарының терісі атрофияға ұшыраған, суық. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* дерматополимиозит
* ревматоидты артрит
* жүйелі қызыл ноқта
* Рейтер ауруы
*+жүйелі склероз
#34
*!12 жасар қыз бала. Шағымы: аяқ пен қолдарындағы ауру сезімі. Қарап тексергенде: көзінің айналасында қызғылт эритема. Пальпацияда балтыр және иық бұлшықеттерінің қатты ауру сезімі және қамыр консистенциялы, жүруі қиындықпен. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер – 4,7*109/л, тромбоциттер - 180*109/л, ЭТЖ-32 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+дерматополимиозит
* жүйелі қызыл ноқта
* жүйелі склероз
* түйінді полиартериит
* аллергиялық дерматит
#35
*! 10 жасар қыз. Обьективті: жағдайы орташа ауыр. Екі қабағында қызғылт эритема. Пальпацияда аяқтарының бұлшық еттері ауру сезімді, қатты. Жүрек үндері анық, ырғағы дұрыс. Өкпесінде: везикулярлық тыныс. ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер – 5,7*109/л, ЭТЖ-28 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+ дерматополимиозит
* жүйелі қызыл ноқта
* жүйелі склероз
* түйінді полиартериит
* үдемелі миопатия
#36
*! 8 жасар қыз балада – дисфагия, жалпы айқын бұлшықеттерінің әлсіздігі, периорбитальды ісінулер, гиперемия, фалангааралық буындарда эритема, проксимальды бұлшықеттер тығыздануы және ауру сезімі, дауысы қарлыққан, шашалады. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: Нв-110г/л, лейкоциттер – 3,5*109/л, ЭТЖ-40 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* ювенильді идиопатиялық артрит
* жүйелі қызыл ноқта
* жүйелі склероз
*+ дерматополимиозит
* псевдобульбарлы паралич
#37
*! 9 жасар қыз бала. Қарап тексергенде: эритема және периорбитальды ісінумен және айқын бұлшықет гипотрофиясымен, жайылган бұлшықет сіңір контрактурасымен, көптеген беткей кальцинаттар. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ОАК: Нв-110г/л, лейкоциты – 4,5*109/л, СОЭ – 45 мм/час. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* жүйелі склероз
*+дерматополимиозит
* ювенильді идиопатиялық артрит
* түйінді полиартериит
* жүйелі қызыл ноқта
#38
*!8 жасар қыз балада – дисфагия, жалпы айқын бұлшықеттерінің әлсіздігі, периорбитальды ісінулер, гиперемия, фалангааралық буындарда эритема, проксимальды бұлшықеттер тығыздануы және ауру сезімі, дауысы қарлыққан, шашалады, кардиомегалия, тахикардия, гепатомегалия, ЭТЖ жоғары-50 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* ювенильді идиопатиялық артрит
* жүйелі қызыл ноқта
* жүйелі склероз
*+ дерматополимиозит
* псевдобульбарлы паралич
#39
*! 8 жасар қыз бала. Қарап тексергенде: жалпы гиперстезия,тершеңдік,кеудесінде тамырлық тор. Жүрек үндері анық, ырғағы дұрыс. Өкпесінде: везикулярлық тыныс. Іші қатайған, тітіркенген, ұру симптомы оң. ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер – 9,7*109/л, ЭТЖ-38 мм/сағ.ЖЗС: протенурия, микрогематурия, цилиндурия. Түйінді полиартериттегі бүйректің микроаневризмасын анықтау үшін ең қажет зерттеу әдісі:
* бүйректің УДЗ
*бел аймағының МРТ
*+ бүйректің ангиографиясы
* бүйректің рентгенографиясы
*қуықтың УДЗ
# 40
*! 15 жасар қыз бала. Шағымдары:дене қызуының 38С дейін көтерілуі,тәбет төмендеуі, аяқ-қолдарының шаншып және кернеп ауруы. Қарап тексергенде: жалпы гиперстезия, аяқ-қолдарының жергілікті жұмсаруы тамырлық тор және дистальды гангренамен. Түйінді полиартериттегі деструктивті-пролиферативті өзгерістерді анықтау үшін ең қажет зерттеу әдісі:
* қантамырларының УДЗ
*кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясы
*ангиография
* қантамырларының катетеризациясы
*+органоспецификалық биопсия
#41
*!15 жасар қыз бала. Шағымдары:дене қызуының 38С дейін көтерілуі,тәбет төмендеуі, аяқ-қолдарының шаншып және кернеп ауруы. Қарап тексергенде: жалпы гиперстезия, аяқ-қолдарының жергілікті жұмсаруы тамырлық тор және дистальды гангренамен. Жүрек үндері анық, ырғағы дұрыс. Өкпесінде: везикулярлық тыныс. Іші қатайған, тітіркенген.ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер – 9,7*109/л, ЭТЖ-38 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+ түйінді полиартериит
*дерматополимиозит
*жүйелі қызыл ноқта
*жүйелі склероз
*ревматикалық лихорадка
#42
*!8 жастағы науқаста қол және аяқ бұлшықеттерінің қатты ауыруы, соңғы 3 апта әлсіздік, артралгия. АҚҚ 160/120 мм с.б. Мезгіл-мезгіл қызба, дене салмағын 3 кг жоғалтқан. Сан аймағында айқын терідегі қан тамырлық өріммен жергілікті тіндердің жұмсаруы. Жүрек үндері анық, ырғағы дұрыс. Өкпесінде: везикулярлық тыныс. ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер – 9,7*109/л, ЭТЖ-28 мм/сағ. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+ түйінді полиартериит
*дерматополимиозит
*жүйелі қызыл ноқта
*жүйелі склероз
*ревматикалық лихорадка
#43
*!3 жастағы қыз балада 2 аптаға созылған қызба. Қарап тексергенде: жағдайы орташа ауыр, өзін сезінуі нашар. Тері қабаттары бозғылт, жалпы аяқ пен қол терісінің қабыршықтануы, тізе буынындағы ауру сезімі, ісіну, гиперемиясыз. Жақ асты лимфа түйіндері 2 есе ұлғайған, ауру сезімсіз және қозғалмалы. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. Болжам диагноз: Кавасаки ауруы. Қандай прогностикалық даму ең жағымсыз?
* аорта аневризмасы
*+ коронарлы артерияның аневризмі
* бүйрек тостағаншаларының васкулиті
* төменгі боліктің гангренасы
* жүрек клапандарының қабаттануы
#44
*!3 жастағы қыз балада 2 аптаға созылған қызба. Қарап тексергенде: жағдайы орташа ауыр, өзін сезінуі нашар. Тері қабаттары бозғылт, жалпы аяқ пен қол терісінің қабыршықтануы, тізе буынындағы ауру сезімі, ісіну, гиперемиясыз. Жақ асты лимфа түйіндері 2 есе ұлғайған, ауру сезімсіз және қозғалмалы. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*ювенильді идиопатиялық артрит
*жүйелі қызыл ноқта
*Бехчет ауруы
*+Кавасаки ауруы
*Вегенер гранулематозы
#45
*!9 жасар балада антибактериалды терапияға төзімді 1 аптаға созылған қызба; іріңді емес билатеральды конъюнктивит; ауыз қуысының шырышты қабатының қабынуы; диффузды эритематозды бөртпе; мойындық лимфаденопатия. Бұл қай ауруға ЕҢ тән симптомокомплекс?
*Бехчет
*Вегенер
*+ Кавасаки
*Шенлейн-Генох
*Хортон
#46
*! Ұл бала 8 жаста. Дене температурасының 38,9*С жоғарылауына, ұзақ уақытқа созылған мұрыннан су ағуға, әлсіздік, тәбетінің төмендеуіне, тізе буынының ауру сезіміне шағымданады. 1 Апта бұрын ЖРВИ мен ауырған, ем қабылдамаған . ЖҚА: анемия, лейкоцитоз, ЭТЖ ның жоғарылауы. ИФА: Igм, IgG, Ig E жоғарылаған. ЖЗА: протенурия, микрогематурия, цилиндурия анықталады. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*Кавасаки ауруы
*+Вегенер гранулематозы
*Бехчет ауруы
*жүйелі қызыл ноқта
*геморрагиялық васкулит
#47
*!Ұл бала 6 жаста. Дене температурасының 38*С жоғарылауына, ұзақ уақытқа созылған мұрыннан су ағуға, әлсіздік, тәбетінің төмендеуіне, тізе буынының ауруанемия, лейкоцитоз, ЭТЖ ның жоғарылауы. ЖЗС: протенурия, микрогематурия, цилиндурия анықталады. Болжам диагноз: Вегенера гранулематозы. Диагностикалауда қандай зерттеу әдісі ең ақпаратты?
*+нейтрофиль цитоплазмасындағы антиденені анықтау
*жалпы қан анализі
*жалпы зәр анализі
*тромбоцитті анықтау
*қанның биохимиялық анализі
#48
*!Ұл бала 13 жаста. 2 апта бұрын герпестік инфекциямен ауырғаннан кейінгі дене температурасының 38*С жоғарылауы сақталған және оң жақ тізе буынының ауру сезімі мен ісінуі, ауыз қуысы мен жыныс жолдарындағы көптеген ойық жаралар, тыныс алу кезіндегі кеудесіндегі ауру сезіміне шағымданады. Жүрек тондары анық, ритм дұрыс. Өкпесінде: қатаң тыныс. ЖҚА: Hb-136г/л, лейк-13х109 г/л, ЭТЖ-50мм/час, СРБ++++, Блюмберг симптомы оң (+).Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*Кавасаки ауруы
*Вегенер гранулематозы
*+Бехчет ауруы
*дерматополимиозит
*геморрагиялық васкулит
#49
*!Ұл бала 6 жаста, 2 апта бойы ауыз қуысындағы және ұмадағы ойық жара, артралгия, жоғарғы температура мазалайды. Жүрек тондары анық, ритм дұрыс. Өкпесінде: қатаң тыныс. ЖҚА: Hb-126г/л, лейк-12х109 г/л, ЭТЖ-30мм/час, СРБ+++, Блюмберг симптомы оң. Төменде келтірілген диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*самай артериясының атеросклерозы
*алып клеткалы артериит
*такаясу аортоартерииті
*самай артериясының тромбозы
*+ Бехчета синдромы
#50
*! 12 жасар қыз бала. Оң тізе буыны ауырады, әлсіздік. Анамнезінде: жиі баспамен ауырады. Кезекті баспадан кейін: субфебрилитет, тізе буындарының артриті. Жүрек шекаралары солға қарай кеңіген. Жүрек ұшында I-үн әлсіреген, үрлеген тәрізді систолалық шу. Жедел ревматикалық қызбаның ағымының ауырлығы және оның болжамы байланысты :
* ревматикалық түйіндермен
* полиартритпен
*+кардитпен
* орталық жүйке жүйенің зақымдалуымен
* ЭТЖ жоғарылауымен
* Бала аурулары. Ревматология *3*40*
#51
*! 12 жасар қыз бала. Оң тізе буыны ауырады, әлсіздік. Анамнезінде: жиі баспамен ауырады. Кезекті баспадан кейін: субфебрилитет, тізе буындарының артриті. Жүрек шекаралары солға қарай кеңіген. Жүрек ұшында I-үн әлсіреген, үрлеген тәрізді систолалық шу. Жедел ревматикалық қызбадан кейін бициллин-5-пен жыл бойы профилактика балаларда қай уақытқа дейін жасалынады:
* 1 жыл
*+3 жыл
* 5 жыл
* 7 жыл
* 10 жыл
#52
*! 14 жасар қыз бала. Оң тізе буыны ауырады, әлсіздік. Анамнезінде: жиі баспамен ауырады. Кезекті баспадан кейін: субфебрилитет, тізе буындарының артриті. Жүрек шекаралары солға қарай кеңіген. Жүрек ұшында I-үн әлсіреген, үрлеген тәрізді систолалық шу. Бициллин–5-пен жыл бойы профилактикасы қандай мөлшерде жасалуы тиіс:
*+1500 000 бірлік
* 2000 000 бірлік
* 1000 000 бірлік
* 500 000 бірлік
* 100000 бірлік
#53
! 5 жасар қыз бала. Оң тізе буыны ауырады, әлсіздік. Анамнезінде: жиі баспамен ауырады. Кезекті баспадан кейін: субфебрилитет, тізе буындарының артриті. Жүрек шекаралары солға қарай кеңіген. Жүрек ұшында I-үн әлсіреген, үрлеген тәрізді систолалық шу. Мектеп жасына дейінгі балалар үшін бициллин-5-пен жыл бойы профилактика қандай мөлшерде тағайындалады:
* 1500000 бірлік
*+750000 бірлік
* 1000 000 бірлік
* 500 000 бірлік
* 100 000 бірлік
#54
*!Ұл бала 10 жаста. Жедел симметриясыз артрит, әсіресе энтезопатиялармен табан бурситтерімен аяқ буындарының, хронологиялық зәр-жыныс немесе ішек инфекциясымен байланысты, екіжақты конъюнктивит: Мұндай буындық синдром Рейтер ауруына тән. Қандай терапия жүргізген ЕҢ дұрыс?
*биологиялық агенттержәне гендік инженерия препараттары
*+антибактериальды
*дезинтоксикационды
*иммуномодулияциялы
*гормональды
#55
*!Ұл бала 10 жаста. Жедел симметриясыз артрит, әсіресе энтезопатиялармен табан бурситтерімен аяқ буындарының, хронологиялық зәр-жыныс немесе ішек инфекциясымен байланысты, екіжақты конъюнктивит: Рейтер ауруында қай топтағы антибиотиктерді тағайындау жөн?
* аминогликозидтер
* пенициллиндер
* фторхинолон туындылары
* цефалоспориндер
*+макролидтер
#56
*!15 жастағы ер баланың балтырында ауру сезімі, асықты жіліктің төмпешігінде ісіну және ауру сезімі байқалады. Рентген суретте: төмпешіктің құрылымы анық емес, секвестр тәрізді үзінді бар, төмпешік пен метафиз арасындағы шеміршек ұлғайған, осы симптомдар ЕҢ тән ауру:
Олбрайт
Блант
+Осгуд-Шлаттер
Гофф
Шинц-Хагсгунд
#57
*!Ұл бала 12 жаста. Рентген суретте: дистальді және проксимальді бақай буындарында көп буынішілік остеолиз, буындардың жиі шығуы көрінеді. Осы көрініс ЕҢ тән ауру:
* анкилоздаушы спондилоартрит
* ювенилді ревматоидты артрит
* ювенилді остеохондропатия
* реактивті артрит
*+псориативті артропатия
#58
*!9 жасар ұл бала. Шағымдары: буындарындағы таңертеңгілік бойкүйездік, төсектен тұруы, киінуі қиын. Бір жылдай ауырады. Қарап тексергенде: жалпы жағдайы орташа ауырлықта, қолдың фалангааралық буындарында деформация анықталады. Зақымданған буындарда қозғалыстың шектелуі. Ішкі ағзалар жағынан патология жоқ
ЮРА-ның буындық түрінің еміне ЕҢ тиімді дәрілер:
* преднизолон, циклофосфан
* пеницилламин, азатиоприн
*+нимесулид, методжект
* индометацин, курантил
* ибуфен, преднизолон
#59
*!Ұл бала 3 жаста. t° -39°С. Қол мен аяқтағы уртикарлы бөртпелер, тізе мен саусақтардағы кішкентай қан тамырларының ісінуіне шағымданады.Жүрек үндері тұйықталған, жүрек ұшында систолалық шу 5-ші нүктеде. Өкпеде: везикулярлы тыныс.Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. Бауыр және көкбауыры ұлғаймаған. ЖҚС – лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. ЕҢ тиімді дәрілер:
* преднизолон, азатиоприн, иммуноглобулин, гепарин
* иммуноглобулиндер, гепарин, пенициллин, метотрексат
* пеницилламин, курантил, индометацин, методжект
* ибуфен, пенициллин, метотрексат, гепарин
*+индометацин, методжект, преднизолон, генинженерлік биопрепараттар
#60
*!9 жасар ұл бала. Буындарындағы таңертеңгілік бойкүйездікке шағымданады. Төсектен тұруы, киінуі қиын. Бір жылдай ауырады. Жалпы жағдайы орташа ауыр, қолдың фалангааралық буындарында деформация, қозғалыстың шектелуі анықталады. Ішкі ағзалар жағынан патология жоқ. Ювенильді идиопатиялық артрит еміндегі «алтын» стандарт:
* цефазолин
* циклофосфан
* плаквенил
*+метотрексат
* циклоспорин
#61
*!9 жасар ұл бала. Буындарындағы таңертеңгілік құрысуға шағымданады. Төсектен тұруы, киінуі қиын. Бір жылдай ауырады. Жалпы жағдайы орташа ауырлықта, қолдың фалангааралық буындарында деформация, қозғалыстың шектелуі анықталады. Ішкі ағзалар жағынан патология жоқ. Қандай ем комплексі ең тиімді?
*ибуфен, курантил, азатиоприн
*диклофенак, циклофосфан, метотрексат
*+ибуфен, делагил, методжект
*сумамед, делагил, метотрексат
*плаквенил, рибоксин, ортофен
#62
*!Ұл бала 6 жаста. t-38°С. Қол мен аяқтағы уртикарлы бөртпелер, тізе мен саусақтардағы кіші қан тамырларының ісінуіне шағымданады. Жүрек үндері тұйықталған, жүрек ұшында систолалық шу 5-ші нүктеде. Өкпеде: везикулярлы тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. Бауыр және көкбауыры ұлғаймаған. ЖҚА – лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. ЮИА ны емдеу кезінде тоцилизумабтың ЕҢ тиімді әсер ету механизмі:
* ІНФα ингибиторлары
* CD-20 В-жасушаларын басу
* IL-17а ингибиторлары
* +IL-6 ингибиторлары
* плазма жасушаларына антипролиферативті әрекет
#63
*!Ұл бала 7 жаста. Шағымдары: дене температурасының жоғарылауы, бөртпе, тізе мен омыртқаның мойын бөлігінің, саусақ буындарының ауру сезімі. Қарап тексергенде: t-39°С. Қол мен аяқтағы уртикарлы бөртпелер, тізе мен саусақтардағы кіші қан тамырларының ісінуі. Жүрек үндері тұйықталған, жүрек ұшында систолалық шу 5-ші нүктеде. Өкпеде: везикулярлы тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. ЖҚС: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. Генді инженерлі биологиялық дәріні қолданбас бұрын ЕҢ тиімді дәрі:
*+преднизолон
* фолий қышқылы
* физиологиялық ерітінді көктамыр ішіне
* кең спектрлі антибиотик
* гепарин
#64
*!Ұл бала 7 жаста. Шағымдары: дене температурасының жоғарылауы, бөртпе, тізе мен омыртқаның мойын бөлігінің, саусақ буындарының ауру сезімі. Қарап тексергенде: t-39°С. Қол мен аяқтағы уртикарлы бөртпелер, тізе мен саусақтардағы кіші қан тамырларының ісінуі. Жүрек үндері тұйықталған, жүрек ұшында систолалық шу 5-ші нүктеде. Өкпеде: везикулярлы тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. ЖҚС: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. 2 ай бойы 15 мг тәулігіне преднизолон қабылдаған. Бүйрекүсті безінің жетіспеушілігінің алдын алу үшін ЕҢ тиімді әдіс:
*+бүйрекүсті безінің индуктотермиясы
*витамин А
*хвой ваннасы
*ЛФК
*массаж
#65
*!Ұл бала 3 жаста. Шағымдары: дене температурасының жоғарылауы, бөртпе, тізе мен омыртқаның мойын бөлігінің, саусақ буындарының ауру сезімі. Қарап тексергенде: t-39°С. Қол мен аяқтағы уртикарлы бөртпелер, тізе мен саусақтардағы кіші қан тамырларының ісінуі. Жүрек үндері тұйықталған, жүрек ұшында систолалық шу 5-ші нүктеде. Өкпеде: везикулярлы тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. ЖҚС: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. Ремикейдтің (инфликсимаб) ЕҢ тиімді дозасы:
* 3 мг/кг тамырішіне, тамшылатып
* 4 мг/кг тамырішіне, тамшылатып
* 5 мг/кг тамырішіне, тамшылатып
*+6 мг/кг тамырішіне, тамшылатып
* 7 мг/кг тамырішіне, тамшылатып
#66
*!Ұл бала 3 жаста. Шағымдары: дене температурасының жоғарылауы, бөртпе, тізе мен омыртқаның мойын бөлігінің, саусақ буындарының ауру сезімі. Қарап тексергенде: t-39°С. Қол мен аяқтағы уртикарлы бөртпелер, тізе мен саусақтардағы кіші қан тамырларының ісінуі. Жүрек үндері тұйықталған, жүрек ұшында систолалық шу 5-ші нүктеде. Өкпеде: везикулярлы тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. ЖҚС: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. Ювенильді идиопатиялық артритпен науқасқа дене салмағы ≥ 30 кг болса, ЕҢ керек тоцилизумаб мөлшері:
* 11 мг/кг тамырішіне, тамшылатып 2 аптада 1 рет
* 10 мг/кг тамырішіне, тамшылатып 2 аптада 1 рет
* 9 мг/кг тамырішіне, тамшылатып 2 аптада 1 рет
*+8 мг/кг тамырішіне, тамшылатып 2 аптада 1 рет
* 7 мг/кг тамырішіне, тамшылатып 2 аптада 1 рет
#67
*!12 жастағы қыз бала. Дене қызуының жоғарылауы және әлсіздік бір ай бойы мазалайды. Қарап тексергенде: қол мен аяқтың терісіндегі экссудативті эритема жазда өзенде шосылып күнге күйгеннен кейін байқалады. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: эр.-2,8x1012/л, Нв-106г/л, лейк-3,2x109/л, тромбоциттер-120х109/л. СОЭ-36 мм/час. Антинуклеарлы антиденелерге тест жоғарғы титрда. ЕҢ тиімді ем:
*биологиялық агенттер және гендік инженерия дәрілері
*антибактериалды
*дезинтоксикациялық
*иммуномодуляциялық
*+гормональді
#68
*! 12 жастағы қыз бала. Дене қызуының жоғарылауы және әлсіздік бір ай бойы мазалайды. Қарап тексергенде: қол мен аяқтың терісіндегі экссудативті эритема жазда өзенде шомылып күнге күйгеннен кейін байқалады. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: эр.-2,8x1012/л, Нв-106г/л, лейк-3,2x109/л, тромбоциттер-120х109/л. СОЭ-36 мм/час. Антинуклеарлы антиденелерге тест жоғарғы титрда. ЕҢ тиімді ем:
*+преднизолон
*ритуксимаб
*метотрексат
*диклофенак
*сульфасалазин
#69
*! Қыз бала 15 жаста. Ауырғанына 5 жыл. Әлсіздік, бой өсуінің артта қалуы, артық салмақ қосуға шағымданады. Объективті: бетінде «көбелек» симптомы. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. Өкпесінде: везикулярлы тыныс. Іші жұмсақ, ауру сезімінсіз. ЖҚС: Нв- 90 г/л, лейкоциты – 2,7*109/л, тромбоциты- 110*109/л, ЭТЖ-48 мм/час. ЕҢ тиімді ем тактикасы:
* преднизолонның дозасын жоғарылату
*+инфликсимаб тағайындау
*методжектті тері астына енгізуге ауыстыру
*диклофенакты қалдыру
*поливитаминдерді қосу
#70
*!10 жасар қыз бала. Шағымы: әлсіздік, аяқ пен қолдарындағы ауру сезімі. Қарап тексергенде: көзінің айналасында қызғылт эритема. Пальпацияда балтыр және иық бұлшықеттерінің қатты ауру сезімі және қамыр консистенциялы, жүруі қиындықпен. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер – 4,7*109/л, тромбоциттер - 150*109/л, ЭТЖ-42 мм/сағ. ЕҢ тиімді дәрі:
*гендік инженериялық препараттар және биологиялық агенттер
*стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер
*иммуносупрессорлар
*+глюкокортикостероидтар
*антибиотиктер
#71
*!12 жастағы науқаста қол саусақтары терісінің атрофиясы, тырнақтары жұқарған, ақ дақтармен, фалангааралық буындардың контрактурасы, қолдары тоңады. Тексеру кезінде: беті маска тәрізді, ауызы толық ашылмайды. Басқа ағзалар бойынша патология анықталған жоқ. Ұзақ уақыт емдеуге ЕҢ тиімді препарат:
*преднизолон
*+купренил
*делагил
*индометацин
*имуран
#72
*!6 жастағы баланың қолаяқ, бетінің тері және теріасты қабаты өзгерген, беті «маска тәрізді», ошақты гиперпигментация және трофикалық бұзылыстар, қою тамақ өтуі қиындаған. Клиникалық диагнозды нақтылау үшін ЕҢ қажетті зерттеу:
* жалпы қан сынағы
* жалпы зәр сынағы
* коагулограмма
*+өңештің бариймен рентгенографиясы
* асқазан, ішек жолдарының УДЗ
#73
*!Науқас 14 жаста. Диагнозы: жүйелі склероз. Рейно синдромы. Рейно синдромының емінде қай дәрі тағайындалады?
* антикоагулянттар
* стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер
*+метотрексат (методжект)
* бета-блокаторлар
* димексид
#74
*!Қыз бала 10 жаста. Тексеру кезінде: беті маска тәрізді, ауызы толық ашылмайды, қол саусақтары терісінің атрофиясы, тырнақтары жұқарған, ақ дақтармен, фалангааралық буындардың контрактурасы, қолдары тоңады. Басқа ағзалар бойынша патология анықталған жоқ. ЕҢ тиімді дәрі:
*метипред
*+купренил
*плаквенил
*ибуфен
*имуран
#75
*!10 жасар қыз бала. Шағымы: аяқ пен қолдарындағы ауру сезімі. Қарап тексергенде: көзінің айналасында қызғылт эритема. Пальпацияда балтыр және иық бұлшықеттерінің қатты ауру сезімі және қамыр консистенциялы, жүруі қиындықпен. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер – 4,7*109/л, тромбоциттер - 150*109/л, ЭТЖ-42 мм/сағ. ЕҢ тиімді дәрі:
*преднизолон
*ритуксимаб
*метотрексат
*диклофенак
*+метипред
#76
*!12 жасар қыз бала 2 жыл бойы жиі рецидивпен ауырады. Шағымы: аяқ пен қолдарындағы ауру сезімі. Қарап тексергенде: көзінің айналасында қызғылт эритема. Пальпацияда балтыр және иық бұлшықеттерінің қатты ауру сезімі және қамыр консистенциялы, жүруі қиындықпен. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: Нв-100г/л, лейкоциттер – 4,7*109/л, тромбоциттер - 150*109/л, ЭТЖ-48 мм/сағ.
Ауруды емдеу әдісінің ЕҢ тиімдісі?
*ішке метипредтің дозасын көтеру
* инфликсимаб тағайындау
* методжектті тері астына беруге ауысу
*+ солумедролмен (метипреднизолон) пульстерапия жүргізу
* кардиопротекторлар қосу
#77
*!8 жастағы қыз балада проксималді топ бұлшықеттерінің айқын тығыздылуы мен ауыру сезімі, дауысы мұрын арқылы сөйлеген тәрізді, дерматиттің белгілері. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. ЖҚС: Нв-100г/л, лейкоциттер – 9,7*109/л, тромбоциттер- 150*109/л, ЭТЖ-45 мм/сағ. ЕҢ тиімді дәрі:
*+преднизолон
*делагил
*сульфосалазин
*диклофенак
*хлорохин
#78
*!13 жастағы ұл балада күлгін түсті параорбитальді ісік пен бұлшық ет әлсіздігі, қызба, шашалумен жүретін дисфагия. ЭТЖ – 40 мм/сағ. «Дерматополимиозит, ІІ дәрежелі белсенділігі» диагнозы қойылған. Тәуліктік дозасы 10 мг преднизолонмен жеті күн бойы емдеу науқастың жағдайын айтарлықтай жақсартқан жоқ. Емнің тиімсіздік себебі қайсы?
* қосымша инфекция
*+преднизолонның дозасы жеткіліксіз
* нәтижеге жету үшін аз уақыт өтті
* преднизолонды енгізудің басқа жолын таңдау
* қате диагноз
#79
*!Қыз бала 8 жаста. Тексеру кезінде: жалпы гиперестезия, профузды тер бөлу, иықтың терісінде қантамырлық өрім. Жүрек үндері шамалы тұйықталған, дұрыс ритмді. Өкпеде: везикулярлы тыныс. Іші қатайған, ішастардың тітіркенуі. ЖҚС: Нв-115г/л, лейкоциттер– 9,7*109/л, ЭТЖ-38 мм/сағ. Түйінді полиартеритте ЕҢ қажет диагностикалық зерттеу әдісі?
*компьютерлік томография
*+ангиография
*реоэнцефалография
*жүрек қуыстарын катетеризациялау
*магнитті-резонансты томография
#80
*!8 жастағы науқаста қол және аяқ бұлшықеттерінің қатты ауыруы, соңғы 3 апта әлсіздік, артралгия. АҚҚ 160/120 мм с.б. Мезгіл-мезгіл қызба, дене салмағын 3 кг жоғалтқан. Сан аймағында айқын терідегі қан тамырлық өріммен жергілікті тіндердің жұмсаруы. Түйінді полиартериттің қосымша белгісі болып табылады?
*артериалды гипертензия
*бұтақтәрізді ливедо
*терілік некроз
*орхит
*+ дене салмағын жоғалту
#81
*!Балада диагноз: «Түйінді полиартериит, шеткі қан тамырларының зақымдануы, жедел түрі, терілік синдром, II белсенділік». Қай топ дәрілерін қолдану ЕҢ тиімді?
*+глюкокортикостероидтар
*СЕҚҚП
*антибиотиктер
*сульфаниламидтер
*иммуносупрессорлар
#82
*!Балада диагноз: «Түйінді полиартериит, шеткі қан тамырларының зақымдануы, жедел түрі, терілік синдром, II белсенділік». ЕҢ тиімді дәрі:
*+преднизолон
*иммуноглобулин к/і
*метотрексат
*диклофенак
*сульфасалазин
#83
*!3 жастағы қыз балада 2 аптаға созылған қызба. Объективті: аяқ пен қол терісінің қабыршықтануы, тізе буынындағы ауру сезімі, ісіну және гиперемиясыз. Жақ асты лимфа түйіндері 2 есе ұлғайған, ауру сезімсіз және қозғалмалы. Жүрек үндері шамалы тұйықталған, тахикардия. Түйіндік полиартериитке қарағанда Кавасаки ауруына ЕҢ тәні:
*торлы ливедо
*ЭТЖ жылдамдауы
*+ мойындық лимфаденит
*протеинурия
*қызба
#84
*!3 жастағы қыз балада 2 аптаға созылған қызба. Объективті: аяқ пен қол терісінің қабыршықтануы, тізе буынындағы ауру сезімі, ісіну және гиперемиясыз. Жақ асты лимфа түйіндері 2 есе ұлғайған, ауру сезімсіз және қозғалмалы. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. Жүйелі васкулиттің еміндегі ЕҢ нәтижелі емдеу тізбегі:
*дезагреганттар және цитостатиктер
*глюкокортикостероидтармен терапия
*көк тамыр ішілік иммуноглобулиндер және плазмоферез
*антикоагулянттар және антибактериалды препараттар
*+циклофосфан және глюкокортикостероидтардың жоғары дозасы
#85
*!3 жастағы қыз балада антибактериалды терапияға төзімді 1 аптаға созылған қызба;іріңді емес билатеральный конъюнктивит; ауыз қуысының шырышты қабатының қабынуы; диффузды эритематозды бөртпе; мойындық лимфаденопатия. Кавасаки ауруын емдеуде ЕҢ тиімді иммуносупрессор:
*лефлюномид
*азатиоприн
*преднизолон
*винкристин
*+циклофосфамид
#86
*!3 жастағы қыз балада 2 аптаға созылған қызба. Жағдайы орташа ауыр, өзін сезінуі нашар. Тері қабаттары бозғылт, жалпы аяқ-қол терісінің қабыршықтануы, тізе буынындағы ауру сезімі, ісіну, гиперемиясыз. Жақ асты лимфа түйіндері 2-ші көлемге ұлғайған, ауру сезімсіз және қозғалмалы. Жүрек үндері тұйықталған, тахикардия. Болжам диагноз: Кавасаки ауруы. Осы ауруда қандай ағза ЕҢ жиі асқынады?
*бауыр
*бүйрек
*+жүрек
*өкпе
*көкбауыр
#87
*!Ұл бала 6 жаста. Дене температурасының 38С жоғарылауына, ұзақ уақытқа созылған мұрыннан су ағуға, әлсіздік, тәбетінің төмендеуіне, тізе буынының ауру сезіміне шағымданады. 1 Апта бұрын ЖРВИ мен ауырған, ем қабылдамаған. ЖҚС: анемия, лейкоцитоз, ЭТЖ ның жоғарылауы. ЖЗС: протенурия, микрогематурия, цилиндурия анықталады. Болжам диагноз: Вегенера гранулематозы. Жүйелі васкулиттің ЕҢ тиімді емі:
* дезагреганттер және цитостатиктер
* глюкокортикостероидтар мен антикоагулянттар
* тамыр ішілік иммуноглобулиндер мен плазмоферез
* антикоагулянт және антибактериальді дәрі дәрмектер
*+циклофосфанның жоғарғы дозасы және глюкокортикостероидтар
#88
*! Ұл бала 8 жаста. Дене температурасының 38,9*С жоғарылауына, ұзақ уақытқа созылған мұрыннан су ағуға, әлсіздік, тәбетінің төмендеуіне, тізе буынының ауру сезіміне шағымданады. 1 Апта бұрын ЖРВИ мен ауырған, ем қабылдамаған . ЖҚА: анемия, лейкоцитоз, ЭТЖ ның жоғарылауы. ИФА: Igм, IgG, Ig E жоғарылаған. ЖЗА: протенурия, микрогематурия, цилиндурия анықталады. ЕҢ тиімді дәрі:
*+преднизолон
*ритуксимаб
*метотрексат
*диклофенак
*сульфасалазин
#89
*!Ұл бала 6 жаста, 2 апта бойы ауыз қуысындағы және ұмадағы ойық жара, артралгия, жоғарғы температура мазалайды. Жүрек тондары анық, ритм дұрыс. Өкпесінде: қатаң тыныс. ЖҚА: Hb-126г/л, лейк-12х109 г/л, ЭТЖ-30мм/час, СРБ+++, Блюмберг симптомы оң (+). Ауыр жағдайында ЕҢ тиімді емдеу тәсілі:
*+глюкокортикостероидтар
* иммунодепрессанттар
*антибиотиктер
*антикоагулянттар
*спазмолитиктер
#90
*!Ұл бала 13 жаста. 2 апта бұрын герпестік инфекциямен ауырғаннан кейінгі дене температурасының 38*С жоғарылауы сақталған және оң жақ тізе буынының ауру сезімі мен ісінуі, ауыз қуысы мен жыныс жолдарындағы көптеген ойық жаралар, тыныс алу кезіндегі кеудесіндегі ауру сезіміне шағымданады. Жүрек тондары анық, ритм дұрыс. Өкпесінде: қатаң тыныс. ЖҚА: Hb-136г/л, лейк-13х109 г/л, ЭТЖ-50мм/час, СРБ++++, Блюмберг симптомы оң (+). Болжам диагноз: Бехчет ауруы. Бехчет ауру кезінде ЕҢ ақпаратты зерттеу әдісі:
*уриазды сынама
*+тест потергия сынамасы оң
*терілік сынама
*ЖҚС
*ЖЗС
* Бала аурулары. Ревматология. Визуалды диагностика*2*3*
#1
*!Аталған ЭКГ-көрсеткіштерінің қайсысы ревмокардитке ең тән?
*жүрек үндерінің бұзылуы
*+РQ интервалының ұзаруы
*жүрекішілік өткізгіштігінің бұзылуы
*миокардтағы реполяризация үдерісінің бұзылысы
*систолалық көрсеткіштің үлкеюі
#2
*! Ревматикалық қызбада митральды қақпақшаның зақымдануын ерте анықтауда Эхо кардиографиялық белгіде ең ақпараттысы қайсы?
*+ митральды жарманың қырының қалыңдауы
*митральды қақпақшаның өзегі жармалы
*аорталық қақпақшаның жармасының қалыңдауы
*сол қарыншаның фракция шығарылуының төмендеуі
*митральды қақпақшаның пролапсы
#3
*! Аорта қақпақшаларының Эхокардиографияда зақымдалу белгісінің ең ақпараттысы болып табылады?
*трикуспидальды қақпақша жармасының диастолалық дірілі
*+ аорта қақпақшасының қырының қалыңдауы
*митральды өзектің ауыспалы диастолалық бүгілісі
*митральды өзектің артқы гипокинезиясы
*митральды регургитация
* Бала аурулары. Ревматология. Визуалды диагностика*3*3*
#4
*! Қыз бала 8 жаста. Қарап тексеру кезінде: дисфагия, айқын бұлшық еттердің әлсіздігі, көз маңы ісінуі, гиперемия. Саусақ арасы буындарының эритемасы. Проксимальді топ бұлшық еттердің тығыздығы мен ауру сезімі. Даусы қарлыққан, қақалады. Кардиомегалия, тахикардия. Гепатомегалия. ЭТЖ – 50 мм/сағ. Бұлшық еттердің электрофизиологиялық өзгерісін анықтау үшін ЕҢ ақпаратты зерттеу әдісі:
*рентгенография
*биохимиялық
*гистологиялық
*компьютерлік томография
*+электромиография
#5
*! Бала 3 жаста. Ойын кезінде пайда болатын ентігуге, акроцианоздың дамуы мен ұлғаюына, тәбетінің төмендеуіне, терлегіштік, әлсіздікке шағымданып клиникаға түсті. Анамнезінде: жиі ұстамалы ауру. Аускультацияда: өкпе артериясындағы 2 үн акценті, кеуденің сол жақ қырында 3-4 қабырғааралықтан солға дөрекі систолалық шу. Қорытынды диагнозды қою үшін ЕҢ ақпаратты зерттеу әдісі:
*кеуде қуысының рентгенографиясы
* ЭКГ
* жұтқыншақ арқылы ЭКГ
* + ЭхоКГ
* компьютерлік томография
#6
*!Ұл бала 10 жаста. Кезекті баспадан кейін әлсіздік, субфебрильді температура, жүрек шекарасы солға және жоғары кеңіген, жүрек ұшындағы естілетін І тон, р.mах. жүрек ұшында үрлемелі систолалық шу қолтық астына дейін созылатын. Өкпеде: пуэрильді тыныс, сырылдар жоқ. Бауыр және көкбауыры ұлғаймаған. Диагнозды нақтылау ушін ЕҢ ақпаратты зерттеу әдістері:
* кеуде қуысының рентгенографиясы, ЭхоКГ
* кеуде қуысының рентгенографиясы, ЭКГ
*+кеуде қуысының рентгенографиясы, ЭКГ, ЭхоКГ
* биохимиялық қан анализі, ангиография
* компьютерлік томография, қанды тазалыққа тексеру
* Бала аурулары. Гематология *1*28*
# 1
*! Бала О., 2 жаста. ЖҚА: Эритроциттер – 3,6 х 1012/л, гемоглобин – 98 г/л, ТК – 0,75, тромбоциттер – 320 х 109/л, лейкоциттер -6,8 х 109/л., базофилдер – 0,3%, эозинофилдер – 2,6%, таяқша ядролылар – 2%, сегмент ядролылар - 33,9%, лимфоциттер – 55%, моноциттер – 4%, ЭТЖ – 4 мм/сағ.
Төменде берілген қорытындылардың қайсысы ЕҢ сәйкес келеді:
*+гипохромды анемия 1 дәрежесі
* нормохромды анемия 1 дәрежесі
* гиперхромды анемия 1 дәрежесі
* гипохромды анемия 2 дәрежесі
* нормохромды анемия 2 дәрежесі
# 2
*! Темір тапшылықты анемия емінде темірдің тәуліктік қажет деңгейі:
* 1 мг/кг тәулігіне
*+5 мг/кг тәулігіне
* 10 мг/кг тәулігіне
* 20 мг/кг тәулігіне
* 30 мг/кг тәулігіне
# 3
*! Қыз балада пубертатты кезеңде анемияның қандай түрі жиі дамиды?
*+Теміртапшылықты
* Якша-Гайем синдромы
* Апластикалық
* Гемолитикалық
* Фолий тапшылықты
# 4
*! Төменде көрсетілген препараттардың қайсысы апластикалық анемияны дамытады?
* Пенициллин
*+Левомицетин
* Индометацин
* Бисептол
* Преднизолон
# 5
*! Эритроциттерге тән жылулық антиденелер қай кластан:
*+IgG
* IgM
* IgD
* IgE
* Ig барлық класстары
# 6
*! Эритроциттерге тән суықтық антиденелер қай кластан:
* IgG
*+IgM
* IgE
* IgD
* Ig барлық класстары
# 7
*! Геморрагиялық васкулиттегі буындық синдромдардың ерекшелігі?
*+тұрақты емес, тез жазылып кетеді
* контрактура тез дамиды
* аяқтың ұсақ буындардың зақымдануы
* тұрақты буындардың айқын артриті
* энтезиттер мен тендингиттер дамуы
# 8
*! Тромбоцитопения емінде қолданылады:
* викасол
* гепарин
* контрикал
* преднизолон
*+этамзилат натрия
# 9
*! Тромбоцитопатия емінде қолданылмайды:
* левомицетин
* викасол
*+аспирин
* арахис
* дицинон
# 10
*! Геморрагиялы генездің жиі кездесетін түрі:
* +гемофилия А
* гемофилия В
* А мен В бірдей
* гемофилия С
* гемофилия Д
# 11
*! Гемофилия А себебі:
* +антигемофильді глобулиннің жетіспеушілігі
* IX фактор жетіспеушілігі
* X фактор жетіспеушілігі
* VIII, IX факторлардың жетіспеушілігі
* протромбин жетіспеушілігі
# 12
*! Гемофилия В тұқым қуалайтын жолы:
* аутосомды-доминантты жолмен
* + рецессивті, Х-хромосомамен тіркескен
* тұқым қуалау жолы белгісіз
* рецессивті, жынысқа байланысты емес
* гемофилия А тұқым қуалау жолымен бірдей
# 13
*! Мошковиц синдромы - бұл:
* анафилактикалық пурпура
*+тромботикалық тромбоцитопениялық пурпура
* тұқым қуалайтын геморрагиялық энцефалопатия
* аутоиммунды гемолитикалық анемия әртүрлігі
* ТШҚҰ-синдромының әртүрлігі
# 14
*! Казабах-Меррит синдромы - бұл:
*+ коагулопатияны пайдаланудың әртүрлілігі
* тұқымқуалайтын тромбоцитопатиялар әртүрлілігі
* біріншілік иммунды жетіспеушілік қан ағумен
* тұқым қуалайтын геморрагиялық телеангиоэктазия
* гиперспленизмнің көрінісі
# 15
*! Жедел және созылмалы лейкоздардың негізгі айырмашылығы * клиникалық * биохимихиялық * иммунологиялық *+цитоморфологиялық * рентген-томографиялық
# 16
*! Миелопероксидазаның жоғары жылдамдығы тән лейкоз түрі * лимфобластты *+миелобластты * монобластты * дифференциальды емес-жасушалы * мегакариобластты
# 17
*! Қанда гранулоциттердің барлық дифференциялық түрлері бар лейкоз * жедел миелолейкоз*+созылмалы миелолейкоз * жедел лимфолейкоз* эозинофилді лейкоз* моноцитарлы лейкоз
# 18
*! Қанда нейтрофилдердің барлық түрлері бар (миелобласттан бастап жетілген нейтрофилдерге) дейін лейкоз:* Жедел миелобластты лейкоз* Жедел лимфобласттыо лейкоз* Моноцитарлы лейкоз* Созылмалы лимфолейкоз*+ Созылмалы миелолейкоз
# 19
! СМЛ-дың ересек түріне тән симптом:
* лейкопения
* тромбоцитопения
*+көкбауырдың ұлғаюы
* филадельлік хромосоманың жоқ болуы (Ph)
* лимфа түйіндерінің ұлғаюы
# 20
*! Лимфогранулёматоздағы "шығу зонасы" орналасады?
* Соргиус лимфа түйіні
* көкбауыр
*+мойын лимфа түйіні
* Вальдеер-Пирогов сақинасы
* шап лимфа түйіндері
# 21
*! Лимфогранулематоздың маркерлік белгісі қандай?
*+ Березовский-Штернберг жасушасының болуы
* спленомегалия өте үлкен
* несепте Бенс-Джонс нәруызының пайда болуы
* қанда эозинофилдің болмауы
* гипертромбоцитоз
#22
*! Лангерганс жасушалы гистоцитоз диагнозы ЕҢ нақты болып саналады:
* рентгенограммада жалпақ және түтікті сүйектердің ақауларын анықталуы
* жарықтық микроскопияда морфологиялық субстраттың болуы
*+CD1 антигенін иммуногистохимиялық зерттеуде анықтау
* АТФ-азаға оң реакция
* арахис лектинге спецификалы байланыс болуы
# 23
*! Жалпақ және түтікті сүйектердің остеолизі, отит, дерматит, қызба комплексі қандай ауруға тән?
* апластикалық анемия
* созылмалы миелолейкоз
* жедел лейкоз
*+ Лангерганс гистиоцитозы
* лимфогранулематоз
# 24
*! Қай ауруларда біріншілік лимфоаденопатия болады? *+лимфобластты лейкоз* сифилис* токсоплазмоз* фурункулез
* оба
#25
*!Гемопоэтикалық бағаналы жасушалардың зақымдануының салдарынан жүретін, негізінде - гемопоэздың эффективті емес феномені, пролиферация зақымдануымен қосылатын, апоптоз процессінің ажыратуымен жүретін топ ауруларына жатады?
*+миелодиспластикалық синдром
* лимфоаденопатия
* гемобластоздар
* гистиоцитоздар
* геморрагиялы диатез
# 26
! Жедел лейкоз көрінісімен дамитын миелодиспластикалық синдромның түрі?
* рефрактерлы анемия
* сақиналы сидеробластармен рефрактерлы анемия
* созылмалы миеломоноцитарлы лейкоз
*+ бласттардың жиналуымен рефрактерлы анемия
* жіктелмейтін миелодиспластикалық синдром
# 27
*! Перифериялық қанда формалық элементтердің азаюы мен сүйек кемігінде жасушалы элементтер болуы және көкбауырдың ұлғаюының қатар болуы қалай аталады?
* спленомегалия
* мегалоспления
* гепатоспленомегалия
*+гиперспленизм
* гепатолиенальный синдром
# 28
*! Гоше ауруына тиімді препарат :
* +церезим
* цефепим
* цетиризин
* циклофосфан
* целлюлоза
* Бала аурулары. Гематология *2*98*
# 29
*! Теміртапшылықты анемия үшін қандай лабораториялық белгі тән?
* сарысулық темір деңгейініңң жоғарылауы
* плазманың темір байланыстыру қабілетінің төмендеуі
*+плазманың темір байланыстыру қабілетінің жоғарылауы
* ретикулоцитоз
* эритроциттерде Жолли денешігінің анықталуы
#30
*! «Салыстырмалы нейтрофилез» ұғымына жатады:
*+ нейтрофилдің қалыпты абсолютті мөлшерінен процентті жинақталуының жоғарылауы
* нейтрофилдердің процентті және абсолютті жинақталуының жоғарылауы
* нейтрофилдердің процентті жинақталуының азаюы
*нейтрофилдердің абсолютті санының жоғарылауы
* таяқша ядролы нейтрофилдер санының жоғарылауы
#31
! Жедел лейкоздағы «Лейкемиялық ойық» – бұл:
* перифериялық қанда салыстырмалы лимфоцитозға байланысты нейтропения
* перифериялық қанда бласт жасушаларының жоқ болуы немесе 1-2%
* перифериялық қанда шақты бласт жасушаларының болуы
*+бласттық және піскен жасушалардың бар болуы немесе аралық жасушалардың болмауы
* перифериялық бласт жасушалардың 5–10% болуы
# 32
! Бала 3 жаста. Немқұрайлы, әлсіз, тәбеті жоқ, іш қатулар. Балшық жеуге әуес. Ауыз аймағында ойылулар. Аускультацияда – жүрек ұшында систоликалық шу. Бауыр мен көкбауыр ұлғайған. Гемограммада: эритроциттер -2,9х1012/л, Нb - 62 г/л.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай?
* Блекфен-Даемонд анемиясы
* Гемолитикалық анемия
*+Теміртапшылықты анемия
* Фанкони анемиясы
* Вискотта-Олдрич синдромы
#33
*! Ақ тырнақ деформациясы мен жұқаруы, тіл түбірі жайылған, құрғақ тамақтарды жұтуы қиын болатын симптомдар жинағы:
* жалпы анемиялық синдром
* В12-тапшылықты анемиядағы фуникулярлы миелоз синдром
*+ теміртапшылықты анемиядағы сидеропениялық синдром
* гемолитикалық анемиядағы синдром
* апластикалық анемиядағы синдром
#34
*!Науқас 5 жаста. Әлсіздікке, шаршағыштыққа, бас айналуына, құлақтағы шуылға, көз қарауытуына шағымданады. Объективті: шырышты қабаттары мен терісінің қуқылдығы, шашының құрғауы, ангулярлы стоматит. ЖҚА: Эр. — 2,6х1012/л, Hb — 52 г/л, ретик. — 1 %, ТК – 0,66, тромбоциттер – 250,0х109/л, лейкоциттер - 5,0х109/л, ЭТЖ -15 мм/сағ.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз
* Тұқымқуалайтын гемолитикалық анемия
* Апластикалық анемия
* Мегалобластты анемия
*+Темір тапшылықты анемия
* Жедел лейкоз
#35
!Науқас 11 жаста. Әлсіздікке, тұрақсыз үлкен дәретке шағымданады. Объективті: аяқ-қолдары суық, бұлшық еттерінің әлсіздігі. ЖҚА: Эр. — 2,7х1012/л, Hb — 100 г/л, ретик. — 7 %, ТК – 1,2, тромбоциттер – 250,0х109/л, лейкоциттер 6,х109/л, ЭТЖ -20 мм/сағ, анизо- және пойкилоцитоз, нейтрофилдерде гиперсегментация.
Төменде аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Тұқымқуалайтын гемолитикалық анемия
* Апластикалық анемия
* +Мегалобластты анемия
* Темір тапшылықты анемия
* Жедел лейкоз
#36
*!Бала 12 жаста, гастроэнтрологтың «Д» есебінде «Атрофиялық гастрит» диагнозымен тұрады. ЖҚА: Эритроциттер – 2,6 х 1012/л, гемоглобин – 80 г/л, ТК – 1,0, ретикулоциттер – 0,2%, тромбоциттер – 200 х 109/л., лейкоциттер -6,8 х 109/л., базофилдер – 0%, эозинофилдер – 2%, таяқша/ядролы – 1%, сегмент ядролы – 51%, лимфоциттер – 36%, моноциттер – 5%, ЭТЖ – 4 мм/сағ.
Төменде аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
*Темір тапшылықты анемии
* Белок тапшылықты анемия
*+В 12-тапшылықты анемия
*Фолий тапшылықты анемия
*Созылмалы ауру кезіндегі анемия
#37
*! Ер бала, 8 жаста. Шағымдары: мұрыннан қан кетулер, терісіндегі көгерулер, әлсіздік. Дене дамуы артта қалған. Терінің гиперпигментациясы анықталды, төстің сол жақ қырынан үрлеген систолалық шу естіледі. 4 жасынан бері нормохромды анемия бойынша емі нәтижесіз.Төменде көрсетілген диагноздардың қайсысы сәйкес келеді:
*Жедел лейкоз
*Созылмалы лейкоз
*Тромбоцитопениялық пурпура
*+Фанкони анемиясы
*Вискот-Олдрич синдромы
#38
*! Ер бала 5 жасар, 4,5 жасында ЖРВИ ауырғаннан кейін жиі мұрыннан қан кетеді және теріде көгерулер пайда болады. Преднизолонмен емі нәтижесіз. Бүгінгі күнгі жасалған қан анализінде: Эр.- 1,2х1012/л, Лейк.- 1,0х109/л, п/я- 1, с/я -8, лимф.- 82, мон.- 9%, ЭТЖ - 44 мм/сағ. Тромбоциттер- 18х109/л. Бауыры, көк бауыры, лимфа түйіндері ұлғаймаған.
Аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагнозын атаңыз:
*сепсис
*+апластикалық анемия
*жедел лейкоз
*тромботикалық тромбоцитопениялық пурпура (Мошкович с-мы)
* Виллебранд ауруы
#39
*! 5 жасар ер бала, айқын геморрагиялық синдром, улану есебінен ауыр жағдайда келіп түсті. Ауыз қуысынынң шырышты қабатында афтозды стоматит белгілері бар. Бауыры және көкбауыры ұлғаймаған. Қан анализінде: анемия, лейкопения, тромбоциттер бірлі жарым, лимфоцитоз. Миелограммада: эритроидты өсінді тітіркенген. Гранулоцитарлы тарылған, лимфоцит 28,5%, миелокариоциттер - 25000, мегакариоциттер анықталмаған.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз
*Лангерганс гистиоцитозы
*+Апластикалық анемия
*Жедел лимфобластты лейкоз
*Гемолитикалық анемия
*Тромбоцитопениялық пурпура
#40
*! Бала 7 жаста. Анемиялық, геморрагиялық және инфекциялық-қабынулық синдромдар анықталады. Спленомегалия жоқ. ЖҚА: Эр. — 1,2 • 1012/л, Hb — 42 г/л, ретик. — 0,5 %, ТК – 0,96, тромбоциттер – 14,0х109/л, лейкоциттер - 1,0х109/л, ЭТЖ -45 мм/сағ.
Төменде аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Тұқымқуалайтын гемолитикалық анемия
*+Апластикалық анемия
* Мегалобластты анемия
* Темір тапшылықты анемия
* Жедел лейкоз
#41
*! Ер бала, 8 жаста. Шағымдары: мұрыннан қан кетулер, терісіндегі көгерулер, әлсіздік. Дене дамуы артта қалған. Терінің гип ерпигментациясы анықталды, төстің сол жақ қырынан үрлеген систолалық шу естіледі. 4 жасынан бері нормохромды анемия бойынша емі нәтижесіз.Төменде көрсетілген диагноздардың қайсысы сәйкес келеді:
* Жедел лейкоз
* Созылмалы лейкоз
* Тромбоцитопениялық пурпура
*+Фанкони анемиясы
* Вискот-Олдрич синдромы
#42
*! Ер бала 5 жасар, 4,5 жасында ЖРВИ ауырғаннан кейін жиі мұрыннан қан кетеді және теріде көгерулер пайда болады. Преднизолонмен емі нәтижесіз. Бүгінгі күнгі жасалған қан анализінде: Эр.- 1,2х1012/л, Лейк.- 1,0х109/л, п/я- 1, с/я -8, лимф.- 82, мон.- 9%, ЭТЖ - 44 мм/сағ. Тромбоциттер- 18х109/л. Бауыры, көк бауыры, лимфа түйіндері ұлғаймаған.
Аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагнозын атаңыз:
*сепсис
*+апластикалық анемия
*жедел лейкоз
*тромботикалық тромбоцитопениялық пурпура (Мошкович с-мы)
* Виллебранд ауруы
# 43
*! Науқас А, 4 жаста. Ауруханаға терісінің және шырышты қабаттардың сарғыштанып, бозаруына, әлсіздікке, ішінің ауруына шағымданып түсті. Қарап тексергенде: терісінің және шырышты қабаттардың сарғыштануы, қатты таңдайының жоғару тұруы, тахикардия. Спленомегалия нақты байқалады соғанбайланысты іші үлкен.ЖҚА-да: эритроциттер 3х10ⁿ/л, гемоглобин 90 г/л, ТК 1,0, ретикулоциттер 15%, лейкоциттер 11х10ⁿ/л, нейтрофилдер – т/я 2, с\я 52, лимфоциттер 30, моноциттер 6, эозинофилдер 3, ЭТЖ 28 мм/сағ. Миелограммада: қызыл өсінді гиперплазиясы. Қанның биохимиялық анализінде: билирубинемия 58 мкмоль/л-ге дейін.
Берілген болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Тұқымқуалайтын Минковский-Шоффар гемолитикалық анемиясы
* Теміртапшылықты анемия
* Аутоиммунная гемолитикалық анемия
* Апластикалық Фанкони анемиясы
* Жедел лимфобластты лейкоз
#44
*! Науқас А., 13 жаста,ауруханада ем алуда. Көздің шырышты қабатының сарғыштығына шағымданады. Аурудың басталуын ЖРВИ-мен ауруымен және бисептол қабылдауымен байланыстырады. Анамнезінен- сарғыштану 6 жасында байқалған, ол кезде «гапатит» диагнозы қойылды, бірақ тексеру барысында расталмады, 10 жасында сарғыштану қайталанды. Екі жағдайда да ЖРВИ-мен және сульфаниламидті препараттар қолданумен байланысты. Объективті: шел қабаты мен терісінің субиктерикалығы, қабырға доғасынан көкбауыр пальпацияланады. ЖҚА-да- эритроциттер 2,9х10 ⁿ/л, Нв 90 г/л, ТК 0,9, ретикул. 10 %, лейк. 18х10 ⁿ/л, т\я 2%, с/я 56%, мон 6%, эозин. 3%, ЭТЖ 20 мм/сағ. Қанның биохимиялық анализінде – билирубин 80 г/л тура емес фракция есебінен.
Болжам диагноздардың ЕҢ мүмкіні?
* Гемолитикалық-уремиялық Гассер синдромы
*+Гемолиткалық анемия
* Энзимопатия –глюкозо-6-фосфатаза дефициты
* Иерсиниоз
* Жедел лейкоз
#45
*! 3 жасар бала ауруханаға ауыр жағдайда жедел жәрдем бригадасымен келіп жетті: есі күңгірттенген, тынысы жиі, АҚ күрт төмендеген, айқын бозару байқалады. Анасының айтуы бойынша, бала жедел ауырды, 5 күн бұрын ЖРВИ белгілері болды. Бисептол, аспирин, парацетамол, анальгин бұлшық етке қабылдаған. Жағдайының жақсаруы байқалған, дене қызуы қалыптыға жетті, анасы уақытты нақты айтты, таңғы сағат 8-де баланың түрі қуқылданып кетті, дене қызуы 400С –қа дейін жетті, іш аймағында ауру сезімі пайда болды. ЖҚА: эритр. -1,1х10 ⁿ/л, Нв -30 г/л, ТК- 0,9, лейкоциттер- 18х10ⁿ/л, т/я -4, с/я -33, лимфоциттер- 60, моноциттер- 6, эозин. 3%, ЭТЖ -67 мм/ч.
Берілген болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
* Жедел лейкоз
* ТШҚҰ-синдромы
*+Гемолитикалық анемия – гемолитикалық криз
* Гемолитиктік-уремиялық синдром
* Постгеморрагиялық анемия
#46
*!Науқас 8 жаста, спленомегалия + 5 см, склералары мен терісінің шамалы сарғаюы байқалады. ЖҚА: Эр. — 2,9 • 1012/л, Hb — 90 г/л, ретик. — 28 %, ТК – 0,96, ЭТЖ – 16 мм/сағ, микросфероциттер. БХҚА: жалпы билирубин – 37 мкмоль/л, тура емес билирубин -31 мкмоль/л.
Мүмкін болжам диагноз қандай:
*+Тұқымқуалайтын гемолитикалық анемия
* Апластикалық анемия
* Мегалобластты анемия
* Теміртапшылықты анемия
* Жедел лейкоз
# 47
*! Бала 1 жаста, негроидты нәсілді, өсуі артта қалған, ЖҚА: Эритроциттер – 3,5 х109/л, Hb- 120 г/л. Электрофорез кезінде HbS гемоглобиннің фракциясы табылды.
Төменде аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал диагнозы қандай:
* Темір тапшылықты анемия
* Гемофилия А
* Геморрагиялық васкулит
* Талассемия
*+ Орақ тәрізді-клеткалы анемия
#48
*! Науқас 9 жаста. Әлсіздікке шаршағыштыққа, бас айналуына шағымданады. Анасы 6 жастан, әлсіздік басталғаннан бастап ауырады деп есептейді. Темір препараттарымен емделген-әсері жоқ. ЖҚА: Эр. — 3,9 х 1012/л, Hb — 100 г/л, ретик. — 7 %, ТК – 0,8, тромбоциттер – 250,0х109/л, лейкоциттер - 6,0х109/л, ЭТЖ -12 мм/сағ, гемоглобин электрофорезы: HbA2 жоғарылауы.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз:
*+Тұқымқуалайтын гемолитикалық анемия
* Апластикалық анемия
* Мегалобластты анемия
* Темір тапшылықты анемия
* Жедел лейкоз
#49
*! Бала 7 жасар, ЖҚА: эритроциттердің макроцитозы (MCV>100) Ретикулоциттер – 110,0 х109/л, лейкоциттер – 15,0 х109/л, сегментті ядролы – 68%, лимфоциттер – 29%, эозинофилдер – 3 %, тромбоциттер – 420 000 мкл. Сандық анықтаумен гемоглобиннің электрофорезінде S гемоглобиннің бар екендігі анықталды. Бұл қандай ауру және ауру кезіндегі ОЖЖ жағынан ЕҢ жиі кездесетін асқыну?
*+Орақ тәрізді жасушалы анемия
* Менингит
* Энцефалит
* Қан құйылулар
* Ісіктер
#50
*! Фавизм бар жылқы бұршақғын көтере алмаушылық қандай ауруға тән?
* орақ тәрізді клеткалы анемия
* Бернара-Сулье синдром
* талассемия
*+ Г-6-ФДГ дефициті
* гетероиммунды гемолитикалық анемия
#51
*! Ер бала, ұлты азербайжан , мерзімінде туған, дамуы жасына сай. 2 жаста ЖРВИ-мен, жедел бронхитпен ауырған, бисептолмен емделген. Ауруының 3-ші күні көз склерасының сарғаюы болған. Сарғаю тез үдеген, келесі күні қызба 39оС дейін, ішіндегі ауру сезімі, бауыр мен көкбауыры 3-4 см ұлғайған. Несебі қою қоңыр түсті. Қан анализінде: эритр 1,6*1012/л, Нв-42 г/л; лейк -24,2*109/л, эоз-1, пал-9, сегм.-49, лимф-36, мон.-5%. ЭТЖ-44 мм/сағ; ретикул-18%; эритроциттердің осмостық резистенттілігі – 0,48--,36%. Эритроциттердің орташа диаметрі 7,5 нм. Тікелей Кумбс реакциясы – теріс.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай?
* орақ тәрізді клеткалы анемия
* Бернара-Сулье синдром
* талассемия
*+ Г-6-ФДГ дефициті
* гетероиммунды гемолитикалық анемия
#52
*! Африкалық некеден қыз бала туған, 2-жасында анемия пайда болған. Қан анализінде: эритроциттер 2,6*1012/л, Нв-80 г/л; ТК.1,0; ретикулоциттер – 9%о. Бауыр мен көкбауыр қабырға доғасынан 3-5 см шығып тұр. 2,5 жасында ЖРВИ, бронхитпен ауырған. Осы кезде күрт бозарған. Гемоглобин 36 г/л дейін төмендеген, ретикулоциттер -0,1%о.
Болжам диагноз қандай?
* +орақ тәрізді клеткалы анемия
* Бернара-Сулье синдром
* талассемия
* Г-6-ФДГ дефициті
* гетероиммунды гемолитикалық анемия
#53
*! 2 жастағы ұлты түрік балада, алты айынан басталған анемия ұлғая берді, көкбауыры 4 см, бауыр 2 см – ұлғайған. Қанда: эритр 3,0*1012/л, Нв-62 г/л; ТК 0,6; сарысулық темір – 156 мкмоль/л., плазманың темір байланыстыру қабілеті өте төмен.
ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай?
* орақ тәрізді клеткалы анемия
* Минковский-Шоффар анемиясы
*+талассемия major
* Г-6-ФДГ дефициті
* гетероиммунды гемолитикалық анемия
#54
*! 3 жасар қыз балада ЖРВИ-дан кейін бір апта ішінде дене қызуы 38,70 С-ға дейін көтерілді, әлсіздік, бас айналу болды, түрі бозарып кетті, сарғыштанды. Ішінде және бел аймағында ауру сезімі мазалайды. Зәр мен нәжісі түсі күңгірттеніп кетті. Көкбауыр қабырға доғасынан 6 см төмен пальпацияланады. Диурез жеткілікті. ЖҚА-да: нормохромды II дәрежелі анемия, ретикулоцитоз, сфероцитоз; ЭТЖ 50 мм/сағ. Эритроциттердің осмостық резистенттілігі 0,48-0,32 %. Кумбс сынамасы оң.
Болжам диагноздардың қайсысы сәйкес келеді?
* Тұқымқуалайтын микросфероцитарлы гемолитикалық анемия
*+Аутоиммунды гемолитикалықя анемия
* Изоиммунды гемолитикалық анемия
* Микроангиопатиялық гемолитикалық анемия
* Талассемия
#55
*! Суықтық гемолитикалық анемияға ЕҢ тән:
* спленомегалия
* қою қоңыр несеп
* қою қоңыр нәжіс
*+ Рейно синдромы
* сарғыштық
#56
! Жылулық гемолитикалық анемияға ЕҢ тән:
* сарғыштық
* спленомегалия
* суықтық гемоглобинурия
* Рейно синдромы
*+жоғары қызба
#57
*! Кумбс сынамасы - бұл:
* эритроциттердің осмостық резистенттілігін анықтайтын сынама
* коллоид тұрақтылығын анықтайтын сынама
* агрегациялық сынама
* комлементті суықта байланыстыратын реакция (t 0оС)
*+антиглобулиндік сынама
#58
*! Аутоиммунды гемолитикалық анемия емінде қолданылады:
* спленэктомия
*+преднизолон
* Д-пенициллин
* купренил
* криопреципитат
#59
*! Минковский-Шоффар ауруы мен аутоиммунды гемолитикалық анемияға тән жалпы белгілер :
* +сфероцитоз
* микроцитарлы анизоцитоз
* эритроциттердің осмостық резистенттілігінің төмендеуі
* гипохромды анемия
* Тікелей Кумбс сынамасы оң
#60
*! Геморрагиялық васкулит патогенезі негізінде жатады:
* микробтардың токсикалық әсері
* вирусемия
* тамыр қабырғаларының аутоиммунды зақымдануы
*+тамыр қабырғаларының иммунокомплексті зақымдануы
* артериальды гипертензия
#61
*! 10 жастағы ер бала, ауруханаға қол-аяғының жақтарының бөртпелеріне, буындарының ауруына, ішінің ауруына, жүрек айну, құсуларға шағымданып түсті. 2 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырды. Түскен кезде жағдайы интоксикация, тері-геморрагиялық, буындық және абдоминальды синдромдарға байланысты ауыр. Ауырсынуы қатты, ұстама тәрізді сипатта. Нәжісін зерттегенде-аз ғана қан табылды. Бөртпелер симметриялы геморрагиялық сипатта, тобық, шынтақ және ішінің бүйір жақтарында. ЖЗА-да-эритроциттер50-ден астам, лейкоциттер көру алаңында 5-6.
Болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Бейпецификалық жаралы колит
*Жедел лейкоз
*Иерсиниоз
*Гипопластикалық анемия
*+Геморрагиялық васкулит
#62
*! 10 жастағы ер бала, ауруханаға аяқ-қолдарындағы бөртпелеріне, буындарының ауруына, ішінің ауруына, жүрек айну, құсуға шағымданып түсті. 2 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырды. Түскен кезде жағдайы интоксикация, тері-геморрагиялық, буындық және абдоминальды синдромдарға байланысты ауыр. Ауырсынуы қатты, ұстама тәрізді сипатта. Нәжісін зерттегенде-аз ғана қан табылды. Бөртпелер симметриялы геморрагиялық сипатта, тобық, шынтақта және ішінің бүйір жақтарында. ЖЗА-да-эритроциттер көру алаңында 50-ден астам, лейкоциттер көру алаңында 5-6. Науқастағы қан ағудың қандай түрі тән?
*Микроциркуляторлы
*Аралас
*Гематомды
*+Васкулитті-пурпуралы
*Ангиоматозды
#63
*! 7 жасар бала тобық буынында ауру сезімінің, ісінуін, аяқтарында ұсақ нүктелі бөртпелердің пайда болуын айтады. Қанында: тромбоциттер–180х109/л, қан ағу уақыты – 4 минут, қан ұю ретракциясы өзгермеген, протромбин индексі–90%, АПТВ–45 с, фибриноген–5 г/л. Зәрінде: белок –0,05 г/л, эритроциттер–50 к/а.
ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай
* Тромбоцитопениялық пурпура
*+Геморрагиялық васкулит
* Рандю-Ослер ауруы
* Виллебранд ауруы
* Гемофилия
#64
*! Ер бала 8 жаста, ішінің ауруына, буындарының ісінуіне, аяғындағы, балтырындағы бөртпелерге шағымданады. 2 апта бұрын ангинамен ауырған. Аяқтарында және бөксесінде дақты-папулезді бөртпелер, симметриялы, басқан кезде жоғалмайды, қышымайды. Тізе буынының ауырғыштығы және ісінуі, іштің терең пальпациясы кезінде ішперденің тітіркену симптомы жоқ, бауыры мен көкбауыры ұлғаймаған. Қан анализінде: шамалы нейтрофилез бен лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылаған (29 мм/сағ).
ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Тапшылықты анемия
*+Геморрагиялық васкулит
* Тромбоцитопениялық пурпура
* Гемофилия
* Виллебранд ауруы
# 65
*! Науқас 8 жаста, мұрыннан қан кетуіне, денесінде және аяқ-қолдарында көгерулерге шағымданады. 3 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Объективті тексеруде: баланың бозарған, мұрынның сол жақ танауынан қан кетіп тұрды. Денесінде және аяқ-қолдарында- экхимоздар, петехиялар, көгерулер; қатты таңдайдың шырышты қабатында- петехиялар бірең-сараң. Лимфабездері ұлғаймаған, шамалы тахикардия. Бауыр үлкеймеген. Көкбауырдың шеті пальпацияланады.
Болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*+Иммунды тромбоцитопениялық пурпура
* Гипопластикалық анемия
* Виллебранд ауруы
* Геморрагиялық васкулит
* Мошковиц ауруы
#66
*! Науқас 6 жаста, гематологиялық бөлімшеге, анасының айтуы бойынша, терісінің айқын бозаруы, мазасыздық, тәбетінің төмендеуі, аяқ-қолдарындағы және денесіндегі көгерулер мен бөртпелерге шағымданды. Қарап тексергенде: айқын интоксикация симптомдары, шырышты қабатының және терісінің бозаруы, аяқтарында көгерулер бар. Бауыр мен көкбауыры ұлғаймаған. ЖҚА-да: эритроциттер- 2,7 х 10ⁿ\л, Нв - 68 г/л, ТК - 0,9, лейкоциттер 3,6 х 10ⁿ/л, т/я -2, с/я -28, лимфоциттер - 64, э -2, моноциттер - 6, тромб. – 46 х 10ⁿ\л, ЭТЖ - 36 мм/сағ. Науқаста қан ағудың қандай түрі?
*+Микроциркуляторлы
*Аралас
*Гематомды
*Васкулитті-пурпуралы
*Ангиоматозды
#67
*! Бала 7 жаста, геморрагиялық петехиальды бөрпелер, мұрнынан қан ағу, ЖРВИ мен ауырғаннан кейін аяғында көгерулердің пайда болуы анықталды. ЖҚА: Эритроциттер – 4,2 х 10 12 /л, гемоглобин – 120 г/л, ТК – 1,0, тромбоциттер – 10 х 1012/л., лейкоциттер -6,8 х 109/л., базофилдер – 0 %, эозинофилдер – 2 %., таяқша/ядролылар – 1%, сегмент ядролылар – 51%, лимфоциттер – 36%, моноциттер – 5%, ЭТЖ – 4 мм/сағ.
Төменде аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Тапшылықты анемия
* Геморрагиялық васкулит
*+Тромбоцитопениялық пурпура
* Гемофилия
* Виллебранд ауруы
#68
*! Бала 4 жаста, мұрнынан қан кетуге және ЖРВИ-мен ауырғаннан кейінгі көгерулерге шағымданады. Денесінің жоғарғы бөлігінде – петехиялар, аяқ-қолдарында – экхимоздар, шеткі лимфа бездері және паренхиматозды ағзалар ұлғаймаған. ЖҚА: шектелген тромбоцитопения (12 мың).
Төменде аталғандардың ішінде ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
*Тапшылықты анемия
* Геморрагиялық васкулит
*+Тромбоцитопениялық пурпура
* Гемофилия
* Виллебранд ауруы
#69
*! Бернар-Сулье ауруына тән, лабораториялық белгі:
* қан ұю VIII факторын төмендеуі
* әйнекте қалыпты тромбоциттердің адгезиясы
*+қанда мегатромбоциттердің болуы
* тромбиндер агрегациясының төмендеуі
* АДФ агрегациясының төмендеуі
#70
*! Гланцман тромбоастениясына тән лабораториялық белгі:
* тромбоциттердің морфологиясы қалыптыдан айырмашылығы
* қалыпты қан ұю ретракциясы
* ристоцетин-агрегациясының төмендеуі
*+ коллаген-, АДФ-, адреналин- және тромбин-агрегациясының жоқ болуы
* тромбоциттердегі серотонин және адреналин деңгейінің аздығы
#71
*! Виллебранд ауруының белгісі:
* ристоцетинмен қалыпты агрегация
* тромбоциттердің орташа көлемінің төмендеуі
* тромбоциттердің орташа көлемінің жоғарылауы
*+ плазмада VIII фактор мөлшерінің азаюы
* тромбин-агрегациясының төмендеуі
#72
*! Жүре біткен тромбоцитопатияға мысал:
* Верльгоф ауруы
* Вискотт-Олдрич синдромы
*+ Бауыр циррозы
* Бернард-Сулье синдромы
*Гемофилия С
#73
*! 5 жасар қыз бала: 3,5 жасынан бастап қайталамалы мұрнынан қан ағуға, аяғында көгерулердің пайда болуына шағымданады. Соңғы 2 аптада мұрнынан қан кету күшейген, бұның алдында ЖРВИ-мен ауырған. Анамнезінен: анасында жоғарылаған қанаққыштық бар екендігі анықталды. ЖҚА - Hb-125 г/л, эр.-3,5х1012/л, ТК-0,95, тромбоциттер-250х109/л, л-6,5х109/л, эоз - 4%, с/я-49%, л-37%, м-2%. СОЭ - 8 мм/сағ. Коагулограммада қан ұю уақыты 12 мин, қан ағу уақыты 7 мин.
Төменде аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Гемофилия
* Тромбоцитопениялық пурпура
* Гистиоцитоз
* Жедел лейкоз
*+Тромбоцитопатия
#74
! А Гемофилиясында қанағу түрі қандай:
* микроциркуляторлы
* васкулитті
* +гематомды
* бөртпелі-дақты
* аралас
#75
*! Ер бала 7 жасар, клиникаға түскендегі шағымдары: оң аяғы санының жарақатынан шыққан қан тоқтамай тұр. Анамнезінде: 1 жасқа толғанда өздігінен терісінде көгерулер пайда болатын болды. Қазірде: аяқтарында бірнеше тері астылық гематомалар бар, пальпацияда шамалы ауырсынады. Сол аяғының тізе буыны деформацияланған, буынның қозғалысы шектелген. ЖҚА- гемоглобин 68 г/л, ТК-0,7, тромбоциттер - 230 мың, лейкоциттер 5,3х109/л, т/я - 1%, с/я - 34%, лимф.-56%, мон.-7%, эоз.-2%, ЭТЖ - 15 мм/сағ. Қан ұю факторлары - VIII фактор 20%, IX фактор 80%.
ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
*+А гемофилиясы
* В гемофилиясы
*С гемофилиясы
* D гемофилиясы
* E гемофилиясы
#76
*! 14 жасар жасөспірім бөлімшеге аяғының жарақатынан сағаттан аса қан шығуымен келіп түсті. Объективті: терісі өзгермеген, оң аяғының саны аймағында гематома. Қан анализінде: Hb-109 г/л, эр.-3,4х1012 /л, ТК-0,9, тромбоциттер-250х109 /л, лейкоциттер -5,6х109/л, т-6%, с-78%, л-14%, м-2%. Коагулограммада қан ұю уақыты 5 мин, қан ағу уақыты 15 мин, VIII- 6%.
ЕҢ ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Стюарт ауруы
* Бернар-Сулье синдромы
* Гланцман тромбастениясы
* Виллебранд ауруы
*+Гемофилия
#77
*! Гемофилия А кезінде
* қан ағу уақыты ұлғаяды
* +қан ұю уақыты ұлғаяды
* қан ағу уақыты да, қан ұю уақытыда бірдей ұлғаяды
* қан ұюының ретракциясы баяулайды
* антиген VIII (Виллебранд факторы) төмендеген
#78
*! ТШҚҰ синдромының екінші сатысының көрінісі:
*+тромбоцитопения
* қан ұю уақытының қысқаруы
* тромбин уақытының қысқаруы
* фибриногеннің жоғарылауы
* ФБӨ деңгейінің төменболуы (фибрин бөлінуінің өнімдері)
#79
*! Микроангиопатиялық гемолитикалық анемия болуы мүмкін:
* сілтілі эссенциямен улануда
*+гемолитико уремиялық синдромда
* нәрестелердің гемолитикалық ауруында
* тұқым қуалайтын микросфероцитарлы гемолитикалық анемияда
* тұқым қуалайтын ангионевротикалық ісінуде
#80
*! Микроангиопатиялық гемолитикалық анемия жиі қосарласады:
* эозинофилиямен
*+тромбоцитопениямен
* лейкопениямен
* ретикулоцитозбен
* лейкоцитозбен
#81
*! Гемолитико-уремиялық синдромға тән лабораториялық белгі :
* несептің осматикалық тығыздығының жоғарылығы
*+ қанда көптеген тікенек тәрізді эритроциттердің болуы
* Кумбс сынамасының оң болуы
*шумақтық капиллярлардың базалды мембранасындағы циркуляцияда жүрген қарсыденелердің болуы
* Гейнуа сынамасының оң болуы
#82
*! Гемолитико-уремиялық синдромдағы ЕҢ мағыналы емдеу түрі:
* глюкокортикоидтар
* иммуносупрессорлар
*+гемодиализ
* қан құюды ауыстыру
* гипербариялық оксигенация
#83
*! Гепаринмен емдеу көрсетілген синдром:
* Вискотт-Олдрич
*+Казабах-Меррит
* Франчесхети
* Альпорт
* Мошковиц
#84
*! Гемолитико-уремиялық синдром патогенезінде маңызды механизм:
* бүйрек шумақтарының аутоиммунды зақымдануы
*+ бүйрек шумағы капиллярларының тромбозы
* бүйрек өзекшелерінің токсикалық некрозы
* инфекциялық-токсикалық шок
* аутоинтоксикация
#85
*! 8 айлық бала. Үш күн бұрын сұйық нәжіс, құсу болған. Дәрігерге қаралмаған. бүгін ауыр халде ауруханаға жеткізілді: сусызданған, шырышты қабаттар мен терісі құрғақ, есі бұлдырланған. Дене температурасы 35,8оС, аяқ- қолдары салқын, терісі бозарған, акроцианоз. Жүрек үндері тұйықталған, аритмия. Өкпесінде қатаң тыныс,тыны салу екі жақтан ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі, жауырын аралығында перкуторлы дыбыс қысқарған. Бауыр қабырға доғасынан 4 см шығыңқы, көкбауыр пальпацияланбайды. Пункция жасауға тырысқанда перифериялық қан инеде ұюып қалады. Қан анализінде: эритр-4,8*1012/л , Нв-140 г/л; ТК .0,9; лейк-36,4*109/л, пал-10, сегм.-57, лимф-30%, мон.-3%. ЭТЖ-40 мм/сағ.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз бен асқыну түрін көрсетіңіз?
*+Жедел ішек инфекциясы. ТШҚҰ, гиперкоагуляция сатысы
* Жедел ішек инфекциясы. ТШҚҰ, гипокоагуляция сатысы
* Нәрестелердің кеш геморрагиялық ауруы, ТШҚҰ, гиперкоагуляция сатысы
* Нәрестелердің кеш геморрагиялық ауруы, ТШҚҰ, гипокоагуляция сатысы
* Екі жақты пневмония, ТЖ2, нейротоксикоз.
#86
*! 1 жастағы бала. 5 күн үйде сұйық нәжіске байланысты үй жағдайында ем алған. Аздаған жақсару болған. Бүгін жағдайы күрт төмендеген: кенеттен әлсіздік, сарғаю белгілерімен бозғылттық, несебі аз және жиі емес, несебі қою қоңыр түсті, анализдегі көру аймағында эритроциттер көп. Тахикардия. Бауыр қабырға доғасынан 4-5 см шығыңқы, көкбауыр қабырға доғасында. Нәжісі сұйық шырыш және қан жағындыларымен. Терісін көгерулер шықты.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз бен асқыну түрін көрсетіңіз?
*+ Жедел ішек инфекциясы, гемолитикалық-уремиялық синдром
* Жедел ішек инфекциясы. ТШҚҰ, гипокоагуляция сатысы
* Нәрестелердің кеш геморрагиялық ауруы, ТШҚҰ, гиперкоагуляция сатысы
* Нәрестелердің кеш геморрагиялық ауруы, ТШҚҰ, гипокоагуляция сатысы
* Екі жақты пневмония, ТЖ2, нейротоксикоз.
#87
*! 3 айлық бала. Санымен мен жамбасында орналасқан жайылмалы гематомамен туған. Бірнеше күн бұрын баланың денесінде көгерулер байқаған. Тексеруге жіберілді. Қан анализінде: эритр 3,8*1012/л , Нв-90 г/л; ТК.1,0; лейк -9,4*109/л, сегм.-34, лимф-64%, мон.-2%. ЭТЖ-6 мм/сағ. Тромбоциттер 24,2*109/л. Дьюк бойынша қан ағу уақыты 8 минут. Жұлдыз формалы эритроциттер анықталды.
Ең ықтимал болжам диагноз қандай?
* Гассер синдромы
*+ Казабах-Меррит синдромы
* Бернар-Сулье синдромы
* гемолитико-уремиялық синдром
* Мошковиц синдром
#88
*! Бала 4 жаста, дене температурасы 39 градус, тамағы ауырады. 4-ші күні мойын лимфа бездерінің ұлғаюы болды, қызбасы жалғаса берді. Барлық топ лимфа бездері пальпацияланады (мойын, қолтықасты, шап), диаметрі 1 см-ге дейін. Бауыры +3, көкбауыры +3,5см қабырға доғасынан төмен. ЖҚА: Нв-130 г/л, лейк-22,4х109/л, т/я-2%, с/я-10%, лимф-60%, мон-18%, бластты жасушалар-9%, тромб-172 мың, ЭТЖ 50мм/сағ.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай:
* Созылмалы лейкоз
* +Жедел лейкоз
* Лимфоцитарлы лейкемоидты реакция
* Моноцитарлы лейкемоидты реакция
* Миелоидты лейкемоидты реакция
#89
*! Ер бала, 3 жаста. Мұрнынан қан кетуге шағымданады. Объективті: жоғары дене қызуы, кеудесінде, санында көгерулер. Гепатоспленомегалия. Қанында- анемия II дәрежелі. Миелограммада: сүйек кемігі мономорфты жасушалық құрамы 90%-ға бластты жасушалармен толған, миелопероксидазға реакция теріс.
Болжам диагноздардың қайсысы ЕҢ ықтимал?
*Лейкемоидты реакция
*+Жедел лимфобластты лейкоз
*Жедел миелобластты лейкоз
*Созылмалы миелолейкоз
*Жедел промиелоцитарлы лейкоз
#90
*! Науқас 4 жаста, ауруханаға ауыр жағдайда түсті. Анасының айтуы бойынша, қыз бала 2 күннің ішінде жедел ауырды, дене қызуы 38,7 С-ға дейін, іш ауруы, мұрыннан және қызыл иегінен қан кету болды. Қарап тексергенде: жағдайы интоксикацияға байланысты ауыр, айқын бозарған, қалтырау бар. Көптеген лимфабездер пальпацияланады: мойын, жақасты, қолтықасты, шаптық, көлемі бұршақтан фасоль тәріздіге дейін. Аяқ сүйектерінің қақсауы. Гепатоспленомегалия. ЖҚА-де: эритроциттер 3,5 х 10ⁿ/л, Нв - 71 г/л, ТК 1,0, лейкоц. 2,6 х 10ⁿ/л, т\я -1, с/я -26, лимф. - 67, моноциттер - 6, тромбоциттер 28 х 10ⁿ/л, ЭТЖ - 60 мм/сағ.
Науқаста қан ағудың қандай түрі?
*+Микроциркуляторлы
*Аралас
*Гематомды
*Васкулитті-пурпуралы
*Ангиоматозды
#91
*! Науқас 8 жаста, әлсіздікке, енжарлыққа, дене қызуының көтерілуіне шағымданады. Геморрагиялық синдром, гепатоспленомегалия, мойын және жақ асты лифа бездерінің ұлғаюы анықталды. ЖҚА: Эр. — 3,9х1012/л, Hb — 80 г/л, ретик. — 1 %, ТК – 0,9, тромбоциттер – 7,0х109/л, лейкоциттер - 223,0х109/л: базофилдер - 0, эозинофилдер – 0, метамиелоциттер – 0, таяқшалы – 0, сегмент ядролы – 19%, лимфоциттер – 51%, бласттар – 29%. ЭТЖ -58 мм/сағ. ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай:
* Тұқымқуалайтын гемолитикалық анемия
* Апластикалық анемия
* Мегалобластты анемия
* Темір тапшылықты анемия
*+Жедел лейкоз
#92
*! Бала 7 жаста. Әлсіздікке, қызыл иегінің қанағыштығы, мұрнынан қан ағуына шағымданып түсті. Қарап тексергенде: барлық лимфа бездерінің ұлғаюы, шамалы спленомегалия. Қанында: бластты жасушалар - 36%, сегмент ядролылар - 29%, лимфоциттер-18%, моноциттер-6%. Гликогенге цитохимиялық реакция оң.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай:
* Созылмалы лейкоз
*+Жедел лимфобластты лейкоз
* Миелодиспластикалық синдром
* Жедел лимфобластты емес лейкоз
* Жедел дифференцирленбейтін лейкоз
#93
*! Науқас 10 жаста, мұрнынан қан кетуге, әлсіздікке шағымданады. 1 айдан бері ауырады, тісін жұлғаннан кейін ұзақ уақыт қан тоқтамау байқалған. ЖҚА: Нв-44г/л, лейк-1,7х109/л, тромб-19 мың, с/я-13%, лимф-29%, мон-8% (50 жасушаға), ЭТЖ-52 мм/сағ. Миелограммада с.к.п аз клеткалы, 56% бластты клеткалы, қан жасаушы өсінділер азайған. Цитохимиялық зерттеуде: миелопероксидаза - 97%-теріс.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай:
*+Жедел лимфобластты лейкоз
* Созылмалы лимфобластты лейкоз
* Жедел миелобластты лейкоз
* Созылмалы миелобластты лейкоз
* Лейкемоидты реакция
#94
*! Науқас 3 жаста, шағымдары: қайталамалы құсу, енжарлық, кейігіштікке шағымданады, қайталамалы тырысулар мазалайды. Менингоэнцефалитке тексеру үшін жұлын сұйықтығы алынды, жоғарылаған бластты цитоз анықталып, «Жедел лимфобластты лейкоз» диагнозын қойылды.Осы жағдайда қандай асқыну болуы мүмкін:
* Қан кету
*+Нейролейкемия
* Гидроцефалия
* Атрофия
* Менингиома
#95
*! Лейкемиялық апан (hiatus leukaemicus) – бұл:
* Базофилдер мен эозинофилдердің лейкоцитарлы формулада болмауы
* Лейкоцитарлы формулада миелобласттардың көп мөлшерінің пайда болуы
*+Бластты және лейкоциттердің көп болып бірақ аралық формалардың жоқ болуы
* Лейкоциттердің жетілген жасушаларының көп болуы
* Лейкоциттердің бластты формаларының болмауы
#96
*! Науқас 15 жаста, әлсіздікке шағымданады. Спленомегалия, көкбауыр жамбастың қырына деген лимфа бездерінің барлық топтарының ұлғаюы анықталды. ЖҚА: Эр. — 2,5 х1012/л, Hb — 80 г/л, ретик. — 1 %, ТК – 0,9, тромбоциттер – 567,0х109/л, лейкоциттер - 48,0х109/л: базофилдер -6%, эозинофилдер – 2%, метамиелоциттер – 27%, таяқшалы – 6%, сегмент ядролы – 25%, лимфоциттер – 9%, бласттар – 7%. ЭТЖ -43 мм/сағ.Төменде аталғандардың ішінен ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай:
* Тұқымқуалайтын гемолитикалық анемия
* Апластикалық анемия
* Мегалобластты анемия
* Темір тапшылықты анемия
*+Созылмалы лейкоз
#97
*! С., 8 жаста. Екі апта бұрын инфекциялық ауруханада жиі іш өтуінен, дене температурасының жоғарылауы 38оС дейін шағымдарымен ем қабылдады. Жедел ішек инфекциясы диагнозы қойылды. Бөлімшеде тексеру кезінде бауыры қабырға доғасынан төмен 3-4 см дейін ұлғайған және кіші жамбас қуысына түскен үлкен қатты көкбауыр анықталды. Лимфа түйіндері ұсақ көлемді 0,5 см дейін әртүрлі топта. Терісі бозғылт, бөртпесіз. Қан анализінде: эритроциттер 2,8 *10 12/л, Нв-80 г/л, ТК- 1,0 ; лейкоциттер -149 * 109/л, эозинофилдер-4%, базофилдер - 3%, промиелоциттер - 12%, миелоциттер - 11%, метамиелоциттер - 7 %, таяқша ядролы - 16%, сегмент ядролы - 34 %, лимфоциттер - 7%, моноциттер - 3%, бласттар - 3%, ЭТЖ- 40 мм/сағ, тромбоциттер 244*109/л.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай?
* созылмалы миелолейкоз, жасөспірімдік формасы
*+созылмалы миелолейкоз, Науқас М, 50 жаста формасы
* жедел лимфобластты лейкоз
* жедел миелобластты лейкоз
* миелодиспластикалық синдром
#98
*! Науқас, 9 ай. Анасы баласының мазасыздығына, дене температурасының екі апта бойы 38оС дейін көтеріліуіне, денесіндегі геморрагия көгеру түріндегі, қызыл- қоңыр түсті даққа, тәбетінің төмендеуіне, терісінің бозғылттығына, ішінің үлкеюіне шағымданады. Участкелік дәрігерге қаралған. Тексеру кезінде: көкбауыры 7-8 см ұлғайған, тығыз; бауыры қабырға доғасынан 3 см шығып тұр. Лимфа түйіндері барлық топтарда бар үлкен емес. Қан анализінде: Нв 68 г/л, Эр. - 2,1 * 1012/ л, ТК - 0,8; лейкоциттер 44,2*109/л, э - 2%, б - 2%, бласттар 4%, миелоциттер - 12%, таяқша ядорлы - 16% сегмент ядерлы 48%, лимфоциттер - 10%, моноциттер - 6%, ЭТЖ - 32 мм/ сағ; тромбоциттер - 24*10 9/л. Өмір анамнезі: ерекшелік жоқ.
ЕҢ ықтимал болжам диагноз қандай?
* +созылмалы миелолейкоз, жасөспірімдік формасы
*созылмалы миелолейкоз, ересектер формасы
* жедел лимфобластты лейкоз
* жедел миелобластты лейкоз
* миелодиспластикалық синдром
#99
*! Баладағы лимфогранулематозды ЕҢ жиі зақымданатын түйіндер тобы:
*+мойын лимфа түйіндері
* мойындырық лимфа түйіндері
* көкірек лимфа түйіндері
* ішперде және шап лимфа түйіндері
* шынтақ лимфа түйіндері
#100
*! Лимфогранулeматоздың ІІІ клиникалық дәрежесіне ЕҢ тән:
* бір аймақтың лимфа түйіндерінің зақымдануы
*диафрагманың бір жағының бір немесе бірнеше аймағының лимфа түйіндерінің зақымдануы
*+ диафрагманың екі жағының әртүрлі аймағының лимфа түйіндерінің зақымдануы
* лимфа түйіндері жоқ ағзаның жергілікті зақымдануы
* лимфа түйіндері жоқ ағзаның жайылмалы зақымдануы
#101
*! Лимфогранулематозды нақтылау үшін қажет ақпаратты әдіс:
* қанның лейкоцитарлы формула
* лимфа түйіндерінің пункциясы
*+ лимфа түйіндерінің биопсиясы
* лимфография
* миелограммa
#102
*! Лимфогранулематоз үшін қандай клиникалық симптом тән ?
* қызба
* бауырдың ұлғаюы
* сүйектердегі ауру
*+лимфа түйіндерінің ұлғаюы
* терідегі қышу
#103
*! Ер бала 3 жаста. 3 ай бойы 39оС дейін қызба болып келеді. Мойын лимфа түйіндерінің сол жағында 3 см дейінгі ұлғайған, оң жақта оданда үлкен. Лимфа түйіндері пальпацияда ауру сезімсіз, орнынан қозғалмайды, айналасындағы тері өзгермеген. Қолтық асты мен шап лимфа түйіндері диаметрі 1 см дейін ұлғайған . Терісі таза. Бауыр қабырға доғасынан 3 см, көкбауыр қабырға доғасында. Рентгенограммада өкпеде өзгерістер жоқ. Қан анализінде: эритроциттер 3,7*1012/л , Нв-94 г/л; Т.К. 0,85; лейкоциттер -12,1*109/л, тая-3%, сегм.-40%, лимф-52%, мон.-5%, тромбоциттер 210*109/л. ЭТЖ-32 мм/час. Миелограммада бласт жасушалаары 4%.
Ықтимал болжам диагноз қандай:
* апластикалық анемия
* созылмалы миелолейкоз
* жедел лейкоз
* Лангерганс гистиоцитозы
*+ Ходжкин ауруы
#104
*! Науқас 12 жаста. Дене температурасының жоғарылауына (39оС дейін), әлсіздік, бозғылттық, тершеңдікке шағымдануда. 1,5 жыл көлемінде ауырады, бірінші рет жақасты лимфаденит диагностикаланды, лимфа түйіні операциямен алып тасталған. Содан кейін жағдайы қанағаттанарлық болды, кейін қайтадан нашарлады. Ішінде ауру сезімі, қызба дамыды. Шап аймағындағы лимфа түйіндері диаметрі 4 см дейін ұлғайған, жылжымалы, тығыз, тексеру кезінде аурырмайды. Терілік қышулар мазалайды. Бауыр +3 см., көкбауыр +4 см. Қан анализінде: эритроциттер 3,2*1012/л, Нв-66 г/л; Т.К.1,0; лейкоциттер -3,7*109/л, эоз-4%, тая-3%, сегм.-44%, лимф-32%, мон.-17% ; тромбоциттер 380*109/л; ЭТЖ-30 мм/сағ.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* жедел лейкоз
* созылмалы миелолейкоз
* апластикалық анемия
*+лимфогранулематоз
* Лангерганс гистиоцитозы
#105
*! Бала 6 жаста. Жиі субфебрильді температура, тәбеті төмен. Тексеруде мойын лимфа түйіндерінің диаметрі 2-4 см дейін ұлғайған, терімен жабысқан, басқанда ауырсынады. Басқа топтардағы лимфа түйіндері үлкен емес, бірақ 2 дәрежеге дейін ұлғайған. Мойын лимфа түйіндерінің үлкейгенін анасы жарты жыл бұрын байқаған. Бауыр және көкбауыр ұлғаймаған. Терісінде бөртпелер жоқ. Қан анализінде: эритроциттер 3,8*1012/л, Нв-100 г/л; т.к.0,8; лейкоциттер-7,0*109/л, т/яд-4%, сегм-30%, лимф-62%, мон-4%; ЭТЖ -17 мм/сағ.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* апластикалық анемия
* созылмалы миелолейкоз
* жедел лейкоз
* Лангерганс гистиоцитозы
*+лимфогранулематоз
#106
*! Қыз бала, 2 жаста. Жағдайы өте ауыр. Қызба. Бас пішінінің деформациясы – мұнара формалы. Тәбеті төмендеген. Гипертрофиялық гингивит, тістерінің дамуының ақауы, тістерінің босауы мен түсуі. Басының шашты бөлігіндегі қабыршықты бөртпелер, денесінде – папулезді бөртпе, дымқылды және қабыршықтардың дамыған аймақтармен. Барлық топ лимфа түйіндерінің 2-3 см диаметрге дейін ұлғаюы. Құлақ маңында тығыз консистенциялы ісік, құлақтан ірің бөлінеді. Өкпесінде қатаң тыныс. Жүрек тондары тұйықталған, жиілеген. Бауыр 2 см. Көкбауыр 1,5 см. Нәжіс, ботқа тәрізді, сары-қоңыр түсті. Несеп сары түсті, несеп бөлініуі аздаған бөлінумен.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Апластикалық анемия
* Жедел лимфобластты лейкоз
* Гоше ауруы
* Созылмалы миелолейкоз
*+Лангерган-жасушалы гистиоцитоз
#107
*! Қыз бала 2 жаста. 1,5 ай көлеміндегі дене температурасының көтерілуіне шағымданады. Тексеруде – бауыр мен көкбауыр 3 см ұлғайған, мойын, қолтық, шап лимфа түйіндері диаметрі 1-2 см ұлғайған, ауру сезімсіз, тығыз, бір-бірімен және теріасты майымен қосылған. Басында қабыршық, дақты-папулезді бөртпе, мойында, маңдайында, шап аймағы қыртыстарында геморрагиялық бөртпе. Рентгенограммада өкпеде ауалы аймақтар мен инфильтрация ошақтары кезектескен, ара ұясына ұқсас. Қан анализінде: эритроциттер 2,7*1012/л, Нв-74 г/; ТК 0,8; лейкоциттер -5,2*109/л, тая-2%, сегм.-40%, лимф-52%, мон.-6%, тромбоциттер 190*109/л, ЭТЖ-44 мм/сағ. В миелограммада: сүйек кемігі құрамы өзгермеген. 2 апта бойы антибактериальды ем алған (гентамицин + ампициллин) жағдайы жақсармаған.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* апластикалық анемия
* созылмалы миелолейкоз
* жедел лейкоз
*+ Лангерганс гистиоцитозы
* лимфогранулематоз
#108
*! Қыз бала 5 жаста. Шөлдегіштікке шағымдануда. Көп несеп бөледі. Көп сұйықтық ішеді. Дене температурасы субфебрильді. Терісі таза. Екі жақты экзофтальм байқалды. ЖЗА өзгеріссіз. Қанда қант бөлшері 3,5 ммоль/л. Қолтықасты, мойын, шап лимфа түйіндері диаметрі 1,5 см пальпацияланды. Жылжымалы, ауру сезімсіз. Бас миының рентгенограммадасында маңдай сүйегінің 3,0*1,5 см мөлшерлі ақауы анықталды. Қан анализінде: эритроциттер - 3,0*1012/л , Нв-110 г/л; лейкоциты -10,2*109/л, тая-2%, сегм.-49%, лимф-44%, мон.-5%, тромбоциттер 210*109/л.ЭТЖ-34 мм/сағ.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* апластикалық анемия
* созылмалы миелолейкоз
* жедел лейкоз
*+ Лангерганс гистиоцитозы
* Ходжкин ауруы
#109
*! Қыз бала 1 ж. 2. ай. Анасы баласы бір айын бұрын ғана жүре бастаған, кейін жүрмегеніне шағымданады. Дене температурасы субфебрильді. Ентігулер, катаралды белгілер жоқ. Терісі таза, бірақ бастың шашты аймағында аздаған қабыршықтанған экзема. Барлық топтың көптеген ұсақ лимфа түйіндері пальпацияланады ( 2 мөлшер). Бауыр мен көкбауыр қабырға доғасынан 2 см шығып тұр. Жамбас сүйектерінің рентгенограммасында оң мықын сүйегінде көлемі 3*3 см ақау анықталды. Қан анализінде: эритроциттер 4,0*1012/л, Нв-100 г/л; ТК.0,8; лейкоциттер -9,0*109/л, тая-6%, сегм.-34%, лимф-56%, мон.-4%. ЭТЖ-30 мм/час.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* апластикалық анемия
* созылмалы миелолейкоз
* жедел лейкоз
*+ Лангерганс гистиоцитозы
* Ходжкин ауруы
#110
*! Ер бала, 7 жас. 2 апта бұрын анасы баласының мойын лимфа түйіндерінің ұлғаюын байқап және дәрігерге қаралды. Бір ай бойы әлсіздік, бозғылттық пайда болған. Тексеру кезінде дене температурасы 37,8оС. Денесінде, балтырында - көгерулер. Мойын, жақасты, иекасты лимфа түйіндері пальпацияда ауру сезімсіз, жылжымалы, мөлшері 3,0*3,0 см.; көптеген қолтықасты, шап лимфа түйіндері 1,0*1,0 см. Бауыр 4 см., көкбауыр 3,5 см қабырға доғасынан шығыңқы. Қан анализінде: эритроциттер 2,9*1012/л , Нв-70 г/л; ТК1,0; лейкоциттер -19,2*109/л, эоз-1%, тая-2%, сегм.-19%, лимф-73%, мон.-5%. ЭТЖ-54 мм/сағ.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* апластикалық анемия
* тромбоцитопениялық пурпура
*+жедел лейкоз
* Лангерганс гистиоцитозы
* лимфогранулематоз
#111
*! Ер бала 5 жаста. Дене температурасының 38оС дейін жоғарылауына шағымдануда. Иек астында, мойнында ісіктер ауру сезіммен, аузын қиындықпен ашады. Екі күн өзін сау сезінген. Тексеруде иекасты, жақасты лимфа түйіндерінің диаметрі 4 см дейін ұлғайған. Олардың астындағы тері ыстық, теріасты май қабаты былбыраған. Кеуде қуысы ағзалары мен ішінде өзгерістер анықталмады.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* Ходжкин ауруы
* созылмалы миелолейкоз
* жедел лейкоз
* Лангерганс гистиоцитозы
*+лимфаденит
#112
*! Бала 1,5 айлық. Дене температурасы 37.5С. Бауыр +4-5-5 см, көкбауыр +5 см. қабырға доғасынан. ЖҚА: гемоглобин 70 г/л, лейкоциттер – 44,0*109/л, эоз - 1, т/я - 8, с/я - 34, лимф – 47%, мон - 5%, бласттар - 5%; тромбоциттер - 213*109/л ЭТЖ - 20 мм/сағ.
Ықтимал болжам диагнозы қандай:
* жедел лейкоз
* созылмалы миелолейкоз
* лимфогранулематоз
* Лангерганс гистиоцитозы
*+құрсақ ішілік инфекцияларға лейкемоидты
#113
*! Айқын лимфаденопатия синдромының емінде әдістемелік терапия жүргізіледі * гистиоцитоз* Гоше ауруы*+лимфогрануломатозе* инфекционды мононуклеоз
* лейкоз
#114
*! Лейкемоидты реакцияның нейтрофилді түріне тән
* базофилді-эозинофилдія ассоциация*+гиперрегенеративті лейкоцитарлы формуланың солға ығысуы
* плазматикалық жасушаларының пайда болуы* жасушалық гранулоцитті атипизм * панцитопения
#115*! Лейкемоидты реакция, лейкоздардан айырмашылығы, тән болады* диффузды, қан түзуші тіннің қатерлі метаплазиясы*+ошақты, қан түзуші тіннің реактивті гиперплазиясы* лейкемиялық ойық* бласт формаларының қайта дамуы* ісіктік прогрессия
#116
*! Қандай аурулармен ЕҢ мақсатты түрде миелодиспластикалық синдроммен ажырату диагностикасын жүргіземіз?
* гемофилия
* геморрагиялық васкулит
* иммунды тромбоцитопениялық пурпура
*+апластикалық анемия
* лимфогранулематоз
#117
*! Қандай аурулармен ЕҢ мақсатты түрде миелодиспластикалық синдроммен ажырату диагностикасын жүргіземіз?
* гемофилия
* геморрагиялық васкулит
* иммунды тромбоцитопениялық пурпура
*+сидеробластты анемия
* лимфогранулематоз
#118
*! Миелодиспластикалық синдромның обусловлены:
*+сүйек кемігінің қалыпты- немесе гипержасушалы түрінде перифериялық қан цитопениясы
* тромбоцитопения олардың жоғарылауының нәтижесінде
* олады тұтынудың жоғарылауынан тромбоцитопения
* жүре пайда болған ингибиторлы коагуляция факторы
* сүйек кемігінің май басуының салдарынан үшбағананың аплазиясы
#119
*! Бала 10 жаста. 2 айында үш рет ЖРА, бронхит, пневмониямен ауырған. Әлсіз. Бозғылт. Екі рет мұрыннан қан кету болған. Денесінде бірнеше петехиялар, экхимоздар. Лимфоаденопатия. Гепатоспленомегалия. ЖҚА: эритроциттер - 2.9х1012/л, Нв-92 г/л, тромбоциттер - 68 мың, лейкоциттер-24,0х109/л, п-я-4, с/я-47%, лимф- 46%, мон.-5%, ЭТЖ-33 мм/с. Пойкилоцитоз, анизоцитоз. Миелограмма: сүйек кемігі жасушалары қалыпты, дисмиелопоэз белгілері, миелоидты қатар бласт жасушалары – 17%. Ықтимал болатын болжам диагноз:
* жедел лейкоз
* созылмалы миелолейкоз
* лимфогранулематоз
* Лангерганс гистиоцитозы
*+миелодиспластикалық синдром
#120
*! Науқаста анемия, қанда эритроциттер аз. Сүйек кемігінде 5 тен 19% бласт жасушалары, қанда бласт жасушалары қалыпты. Лейкоциттер мен тромбоциттер санының өзгеруі мүмкін.
Миелодиспластикалық синдром қай түріне ЕҢ тән?
* рефрактерлі анемия
* сақиналы сидеробластармен рефрактерлы анемия
*+ бласттардың трансформациялы жиналуымен рефрактерлы анемия
* рефрактерлі цитопения көксызықтық дисплазиямен
* классифицияланбайтын миелодиспластикалық синдром
#121
*! Науқаста анемия, қанда эритроциттер аз. Эритроциттерде темірдің жинақталуы анықталады. Лейкоциттер мен тромбоциттер санының қалыпты.
Миелодиспластикалық синдром қай түріне ЕҢ тән?
* рефрактерлі анемия
* +сақиналы сидеробластармен рефрактерлы анемия
* бласттардың трансформациялы жиналуымен рефрактерлы анемия
* рефрактерлі цитопения көксызықтық дисплазиямен
* классифицияланбайтын миелодиспластикалық синдром
#122
*! Науқаста екі қан бағаналарының жасушаларының санының азаюы анықталады.Сүйек кемігінде бласт жасушалары 5% аз, перифериялық қанда – бласт жасушалары 1% аз.Эритроциттердің зақымдануында темірдің жинақталуы анықталады. Рефрактерлі цитопения жедел лейкемияға ауысуы мүмкін.
Миелодиспластикалық синдром қай түріне ЕҢ тән?
* рефрактерлі анемия
* сақиналы сидеробластармен рефрактерлы анемия
* бласттардың трансформациялы жиналуымен рефрактерлы анемия
* +рефрактерлі цитопения көксызықтық дисплазиямен
* классифицияланбайтын миелодиспластикалық синдром
#123
*! Нәрестелік кезеңде гепатоспленомегалияның ЕҢ негізгі себебі
* гемофилия
* жедел лимфобластты лейкоз
*+нәрестелердің гемолитикалық ауруы
* нәрестелердің геррагиялық ауруы
* тұқымқуалайтын микросфероцитарлы гемолитикалық анемия
#124
*! 8 айлық нәрестелерде тері жабындыларының бозғылттығымен көкбауыр мен бауыр ұлғаюы, аздаған сарғаю, айқын гипохромия, ерекшк нысана тәрізді және ядросақтаушы эритроциттердің болуы.
Ықтимал болатын болжам диагноз?
* гемофилия
*+талассемия
* жедел лимфобластты лейкоз
* нәрестелердегі гемолитикалық ауру
* тұқымқуалайтын микросфероцитарлы гемолитикалық анемия
#125
*! 2 жастағы балада қайталамалы анемия, дене температурасы септикалық түрде, терісінде геморрагия, бауыр мен көкбауырдың аздаған ұлғаюы, сүйектердегі ауру сезім.
Ықтимал болатын болжам диагноз?
* созылмалы миелолейкоз
* апластикалық анемия
* жедел лейкоз
*+гистиоцитоз
* гемофилия
#126
*! Гоше ауруының Ең типті көрінісін көрсетіңіз:
* +гепатоспленомегалия
* сфингомиелия
* перикардит
* семіздік
* іш қатулар
* Бала аурулары. Гематология *3*56*
# 127
*!Бала 2 жаста. Әлсіздікке, ұйқышылдыққа, тәбетінің төмендеуі, жиі ЖРВИ шағымданады. 3 айлығынан жасанды тамақтандыруда, әдеттегі рацион: ботқа, макарондар, нан және сиыр сүті. Салмағы жеткіліксіз, терісі өте бозарған балауыз реңімен, жүрек үндері кереңделген, тахикардия 130-ға дейін минутына. ЖҚА: Эр.-1,8х1012/л, Нв – 68г/л, ретикулоц.-4,5% лейкоц.- 7,2х109/л, тромб.-170 мың, ЭТЖ –8 мм/сағ.
Аталғандардың ішінен қандай зерттеу жүргізген дұрыс?
* Коагулограмма
* Миелограмма
*+Сарысулық темір
* Прайс-Джонсон қисығы
* Эритроциттердің осмостықрезистенттілігі
#128
*!Бала 3 жаста, тәбетінің төмендеуіне, дәмнің бұрмалануына (топырақ, бор жеуге құмарлық), дене салмағының төмендеуіне шағымданады. Қарап тексергенде: бала арық, терісі бозарған, құрғақ, шашы көмескіленген, тілінің емізікшелері тегістелген. Бала жылауық. Қан анализінде: Hb-65 г/л, эр.-2,5х1012 /л, ТК-0,7, тромбоциттер-250х109/л, л-6,5х109/л, эоз - 3%, с/я-49%, л-37%, м-2%. ЭТЖ - 8 мм/сағ.
Диагнозды нақтылау үшін қандай қосымша зерттеулер жүргізу қажет?
*+Сарысулық темір, темір байланыстыркшы қабілеті
* Сарысулық темір, қан ағу уақыты
* Сарысулық темір, қан ұю уақыты
* Сарысулық темір, миелограмма
* Сарысулық темір, қан ұйындысының ретракциясы
#129
*!Бала, 7 жаста. Әлсіздікке, шаршағыштыққа, дәм сезудің бұрмалануына шағымданады. Объективті: терісі бозарған және құрғақ. ЖҚА: Эр – 2,8 х 10 12 /л, Hb– 84г/л, ТК -0,8.
Төменде берілгендерден қандай зерттеу әдістерін жүргізу қажет?
*+Сарысулық темір, СЖТҚ
* Қан ағу уақыты
* Коагулограмма
* Прайс-Джонсон қисығы
* Эритроциттердің осмостық резистенттілігі
#130
*! Бала 1 айлық, ЖҚА: эритроциттер макроцитозы (MCV>100). Ретикулоциттер – 110,0 х109/л, лейкоциттер – 15,0 х109/л, сегментті ядролы – 68%, лимфоциттер – 29%, эозинофилдер – 3%, тромбоциттер – 420 000 мкл. Сандық анықтаумен гемоглобиннің электрофорезінде S гемоглобиннің бар екендігі анықталды.
Науқастың тамақтануына қосу қажет:
* Ретинолды
*+Фолий қышқылын
* Аскорбин қышқылын
* Холекальциферолды
* Токоферолды
#131
*!Бала 10 жаста, ЖҚА: Нв-62 г/л, ТК-0,91, БХҚА: жалпы билирубин-89 ммоль/л, тура билирубин-15 ммоль/л, бос гемоглобин-72 мг/дл (нормада 1 мг/дл), Кумбстың тура сынамасы айқын оң; ультрадыбыстық зерттеуде - көкбауыр көлемі - 45 см2.
Қандай емдеу тактикасы ЕҢ дұрыс:
*+Глюкокортикостероидтар тағайындау
* Эритроцитарлы масса құю
* Сүйек кемігінің трансплантациясы
* В12витаминін енгізу
* Десфералмен терапия
# 132
*!Науқас 5 жаста. Әлсіздікке, шаршағыштыққа, бас айналуына, құлақтағы шуылға, талмаға шағымданады. Объективті: көзге өрінетін шырышты қабаттары мен терісінің бозғылттығы, шашының құрғауы, ангулярлы стоматит. ЖҚА: Эр. — 2,6х1012/л, Hb — 52 г/л, ретик. — 1 %, ТК – 0,66, тромбоциттер – 250,0х109/л, лейкоциттер - 5,0х109/л, ЭТЖ -15 мм/сағ.
Берілген препараттардың қайсысын тағайындау тиімді?
* Фезам
* Фамосан
* Фансидар
* Файберлекс
*+Ферроплекс
#133
*! Науқас 4 жаста, тәбеті төмендеген, диспепсиялық бұзылыстар, қайталамалы құсу, жүрек айну, дәмнің бұрмалануы мазалайды. Жағдайы ауыр, терісі бозарған, аяқтарында бірлі-жарым петехиялар. Сипап қарағанда: терісі құрғақ, тырнағы сынғыш. Шырышты қабаты бозарған, шамалы сарғаю, «лактанған тіл», тілінде ауру, күйген тәрізді сезімі бар. Афтозды стоматиттің асқынуы. Тахикардия. Жалпы қан анализінде: макроцитарлы гиперхромды анемия, лейкопения, тромбоцитопения (46х109/л), алып гиперсегментарлы нейтрофилдер кездеседі.
Төменде берілген емдеу әдістерінің қайсысы ЕҢ тиімді?
*Антибактериальды терапия
*Инфузиялық терапия
*+Фолий қышқылы препараттары
*Цианокобаламин препараттары
*Аскорбин қышқылының препараттары
#134
*! Бала 2 жаста. Әлсіздік, ұйқышылдық, тәбетінің төмендеуі, жиі ЖРВИ-ге шағымданады. 3 айынан бастап жасанды тамақтандыруда, әдеттегі рационы: ботқалар, макарондар, нан және сиыр сүті. Салмағы жеткіліксіз, терісі өте бозғылт, балауыз тәрізді, жүрек үндері кереңделген, тахикардия 130/мин-на дейін. ЖҚА: Эр.-1,8х1012/л, Нв- 68г/л, ретикулоц.-4,5% лейкоц.- 7,2х109/л, тромб.-170 мың, ЭТЖ –8 мм/сағ. Диагнозы: теміртапшылықты анемия. Темір препараттары тағайындалды.
Темір препараттарының қандай есептік мөлшері дұрыс?
* Элементарлы темірдің1 мг/кг/тәул.
*+Элементарлы темірдің3 мг/кг/тәул.
* Элементарлы темірдің45-60мг/тәул.
* Элементарлы темірдің120 мг/тәул.
* Элементарлы темірдің140 мг/тәул.
#135
*! Бала 12 жаста, гастроэнтрологтың «Д» есебінде «Атрофиялық гастрит» диагнозымен тұрады. ЖҚА: Эритроциттер – 2,6 х 1012/л, гемоглобин – 80 г/л, ТК – 1,0, ретикулоциттер – 0,2%, тромбоциттер – 200 х 109/л., лейкоциттер -6,8 х 109/л., базофилдер – 0%, эозинофилдер – 2%, таяқша/ядролы – 1%, сегмент ядролы – 51%, лимфоциттер – 36%, моноциттер – 5%, ЭТЖ – 4 мм/сағ.
Осы ауруды емдеудің ЕҢ тиімді әдісі:
* Аскорбин қышқылы
* +Цианокобаламин
* Фолийқышқылы
* Аскорутин
* Аквадетрим
#136
*! Науқас 4 жаста, тәбеті төмендеген, диспепсиялық бұзылыстар, қайталамалы құсу, жүрек айну, дәмнің бұрмалануы мазалайды. Жағдайы ауыр, терісі бозарған, аяқтарында бірлі-жарым петехиялар. Сипап қарағанда: терісі құрғақ, тырнағы сынғыш. Шырышты қабаты бозарған, шамалы сарғаю, «лактанған тіл», тілінде ауру, күйген тәрізді сезімі бар. Афтозды стоматиттің асқынуы. Тахикардия. Жалпы қан анализінде: макроцитарлы гиперхромды анемия, лейкопения, тромбоцитопения (46х109/л), алып гиперсегментарлы нейтрофилдер кездеседі.
Төменде берілген емдеу әдістерінің қайсысы ЕҢ тиімді?
* Антибактериальды терапия
* Инфузиялық терапия
*+Фолий қышқылы препараттары
* Цианокобаламин препараттары
* Аскорбин қышқылының препараттары
#137
*!Қыз бала 10 жаста. Шағымдары: әлсіздік, ұйқышылдық, тәбетінің төмендеуі. Қанның биохимиялық анализінде: сарысудағы темір деңгейі-8,3 мкмоль/л, қан сарысуының жалпы темір байланыстырушы қасиетінің деңгейі-86 мкмоль/л. 1 ай бойы 80 мг/тәул. есебімен темір препараттарымен емдеу барысында эпигастрий аймағында ауру сезімі, жүрек айну, қайталамалы құсу пайда болды.
Баладағы дамыған диспепсиялық бұзылыстардың ЕҢ мүмкін себебі:
*препаратқа индивидуальды көтере алмаушы
*препараттың токсикалық әсері
*+препараттың мөлшерін артық қабылдау
*препаратты ұзақ қабылдау
*препаратты негізсіз тағайындалуы
#138
*!Науқас Асель, 6 жаста, гематологиялық бөлімшеге, анасының айтуы бойынша, терісінің айқын бозаруы, мазасыздық, тәбетінің төмендеуі, аяқ-қолдарындағы және денесіндегі көгерулермен бөртпелерге шағымданды. Қарап тексергенде: айқын интоксикация симптомдары, шырышты қабатының және терісінің бозаруы, аяқтарында көптеген көгерулер бар. Бауыр мен көкбауыры Ерғаймаған. ЖҚА-да: эритроциттер- 2,7 х 10ⁿ\л, Нв - 68 г/л, ТК - 0,9, лейкоциттер 3,6 х 10ⁿ/л, т/я -2, с/я -28, лимфоциттер - 64, э -2, моноциттер - 6, тромб. – 46 х 10ⁿ\л, ЭТЖ - 36 мм/сағ. Берілген емнің қайсысын тағайындау ЕҢ тиімді?
*БФМ терапия
*+Глюкокортикостероидтар
*Иммунотерапия
*Антикоагулянттар
*Иммуномодуляторлар
#139
*! Апластикалық анемия кезінде Десфералды емдеу үшін тағайындайды
* геморрагиялық синдром
* гранулоцитопения
*+гемосидероз
* трансфузиядан кейінгі реакция
* саңырауқұлақты инфекциялар
#140
*! Науқас 13 жаста. Көздің шырышты қабатының сарғыштығының шағымданады. Аурудың басталуын ЖРВИ-мен ауруымен және бисептол қабылдауымен байланыстырады. Анамнезінен- сарғыштану 6 жасында байқалған, ол кезде «гапатит» диагнозы қойылды, бірақ тексеру барысында расталмады, 10 жасында сарғыштану қайталанды. Екі жағдайда да ЖРВИ-мен және сульфаниламидты препараттар қолданумен байланысты. Объективті: шел қабаты мен терісінің субиктерикалығы, қабырға доғасынан көкбауыр пальпацияланады. ЖҚА-да- эритроциттер 2,9х10 ⁿ/л, Нв 90 г/л, ТК 0,9, ретикул. 10 %, лейк. 18х10 ⁿ/л, т\я 2%, с/я 56%, мон 6%, эозин. 3%, ЭТЖ 20 мм/сағ. Қанның биохимиялық анализінде– билирубин 80 г/л тура емес фракция есебінен.
Қандай терапия түрін тағайындаған ЕҢ тиімді?
* Гемолитикалық криздер терапиясы
* Глюкокортикостероидтар
* БФМ терапия
*+Спленэктомия
* Антикоагулянтты терапия
#141
*! Бала 7 айлық, сарғаюға, бозаруға, тәбетінің төмендеуіне шағымданып келіп түсті. Аурудың бірінші көрінісі 3 ай бұрын ЖРВИ фонында көрінді. Қарап тексергенде: жағдайы ауыр, бозарған, терісі сарғыштанған, гепатоспленомегалия. ЖҚА: Эр - 1,87х1012/л, Hb - 51 г/л, ЦПК -0,8, ретикулоциты - 49%0, қан жағындысында анизо- және пойкилоцитоз, микросфероциттер. Эритроциттердің орташа диаметрі: 3,78- 4,4 мкм. Қанның биохимиялық анализінде: жалпы билирубин 40,5 мкмоль/л, тура емес билирубин 35 мкмоль/л. Балаға қандай емдік шаралар қажет:
*+Эритромасса
* Гепадиф
* Темір препараттары
* Мезатон
* ВитаминВ12
#142
*! Бала 7 жаста, терісінің сарғыштануы, спленомегалия байқалады. Жалпы қан анализінде: Эр. – 3,2 х 109/л, Hb-76 г/л, ТК – 0,9, ретикулоциттер – 25%, микросфероцитоз, биохимиялық қан анализінде: жалпы билирубин – 120 мкмоль/л, тура емес – 89 мкмоль/л.
Төменде берілген патогенетикалық терапияның қайсысы ЕҢ дұрыс?
* Антибактериальды терапия
*+Спленэктомия
* Гепаринотерапия
* Антикоагулянттар
* Дезагреганттар
#143
*! Бала 5 жаста, жалпы әлсіздікке, шаршағыштыққа, сол жақ қабырға астындағы ауырлық сезіміне шағымданады. Терісі сарғыштанған, дене дамуы артта қалуда, кеңсірігі кеңіген, көздің нұрлы қабығының гетерохромиясы, қызыл иегінің жоғары тұруы. Жалпы қан анализінде: анемия, сфероциттер анықталады. Болжам диагнозы: гемолитикалық анемия.
Қандай зерттеу әдісі ЕҢ тиімді:
* Жалпы қан анализі
* Биохимиялық қан анализі
*+Прайс-Джонс қисығы
* Коагулограмма
* Құрсақ қуысы ағзаларының УДЗ
#144
*! 3 жасар бала ауруханаға ауыр жағдайда жедел жәрдем бригадасымен келіп жетті: есі күңгірттенген, тынысы жиі, АҚ күрт төмендеген, айқын бозару байқалады. Анасының айтуы бойынша, қыз бала жедел ауырды, 5 күн бұрын ЖРВИ белгілері болды. Бисептол, аспирин, парацетамол, анальгин бұлшық етке қабылдаған. Жағдайының жақсаруы байқалған, дене қызуы қалыптыға жетті, анасы уақытты нақты айтты, таңғы сағат 8-де бала айқын бозарды, дене қызуы 400С –қа дейін жетті, іш аймағында ауру сезімі пайда болды. ЖҚА: эритр. -1,1х10 ⁿ/л, Нв -30 г/л, ТК- 0,9, лейкоциттер- 18х10ⁿ/л, т/я -4, с/я -33, лимфоциттер- 60, моноциттер- 6, эозин. 3%, ЭТЖ -67 мм/сағ.
Берілген емдеу әдістерінің қайсысы ЕҢ қажет?
* Тромбоцитарлық масса
*+Эритроцитарлық масса т/і
* Гормональды терапия
* Антикоагулянттар
* Дезагреганттар
#145
*! Науқас А, 4 жаста. Ауруханаға терісінің және шырышты қабаттардың сарғыштанып бозаруына, әлсіздікке, ішінің ауруына шағымданып келіп түсті. Қарап тексергенде: терісінің және шырышты қабаттардың сарғыштануы, қатты таңдайының жоғару тұруы, тынысы өзгермеген, тахикардия. Спленомегалияға байланысты іші 4 см-ге дейін Ерғайған. ЖҚА-да: эритроциттер 3х10ⁿ/л, гемоглобин 90 г/л, ТК 1,0, ретикулоциттер 15%, лейкоциттер 11х10ⁿ/л, нейтрофилдер – т/я 2, с\я 52, лимфоциттер 30, моноциттер 6, эозинофилдер 3, ЭТЖ 28 мм/сағ. Миелограммада: қызыл өсінді гиперплазиясы. Қанның биохимиялық анализінде: билирубинемия 58 мкмоль/л-ге дейін.
Берілген зерттеу әдістерінің қайсысын жүргізген ЕҢ дұрыс?
*+Эритроциттердің осмостық резистенттілігі
*Гепатит маркерлары
* Кумбс сынамасы
*Миелограмма
*Гемограмма
#146
*! Науқас А, 4 жаста. Ауруханаға терісінің және шырышты қабаттардың сарғыштанып бозаруына, әлсіздікке, ішінің ауруына шағымданып келіп түсті. Қарап тексергенде: терісінің және шырышты қабаттардың сарғыштануы, қатты таңдайының жоғару тұруы, тынысы өзгермеген, тахикардия. Спленомегалияға байланысты іші 4 см-ге дейін Ерғайған. ЖҚА-да: эритроциттер 3х10ⁿ/л, гемоглобин 90 г/л, ТК 1,0, ретикулоциттер 15%, лейкоциттер 11х10ⁿ/л, нейтрофилдер – т/я 2, с\я 52, лимфоциттер 30, моноциттер 6, эозинофилдер 3, ЭТЖ 28 мм/сағ. Миелограммада: қызыл өсінді гиперплазиясы. Қанның биохимиялық анализінде: билирубинемия 58 мкмоль/л-ге дейін.
Науқасты емдеудің ЕҢ тиімді әдісі?
*+Спленэктомия
*Иммунотерапия
*Глюкокортикостероитар
*БФМ терапия
*Алмастырушы гемотерапия
#147
*! Бала 1 айлық, ЖҚА: эритроциттер макроцитозы (MCV>100). Ретикулоциттер – 110,0 х109/л, лейкоциттер – 15,0 х109/л, сегментті ядролы – 68%, лимфоциттер – 29%, эозинофилдер – 3%, тромбоциттер – 420 000 мкл. Сандық анықтаумен гемоглобиннің электрофорезінде S гемоглобиннің бар екендігі анықталды.
Науқастың тамақтануына қосу қажет:
*Ретинолды
*+Фолий қышқылын
*Аскорбин қышқылын
*Холекальциферолды
* токоферолды
#148
*! Г-6-ФДГ дефицитіндегі қарсы көрсеткіштер:
*+сульфаниламидтер
* антибиотиктер
* нитраттар
* күнге қыздырыну
* спленэктомия
#149
*! Студент қызда африкалық некеден қыз бала туылған, 2-жасында анемия пайда болған. Қан анализінде: эритроциттер 2,6*1012/л, Нв-80 г/л; ТК.1,0; ретикулоциттер – 9%о. Бауыр мен көкбауыр қабырға доғасынан 3-5 см шығып тұр. 2,5 жасында ЖРВИ, бронхитпен ауырған. Осы кезде күрт бозарған. Гемоглобин 36 г/л дейін төмендеген, ретикулоциттер -0,1%
Берілген емдеу әдістерінің қайсысы ЕҢ қажет?
* спленэктомия
* глюкокортикостероидтар
* парентеральды темір препараттары
*+ эритроцитарлы массаны құю
* эритропоэзды фолий қышқылымен ынталандыру
#150
*! Науқас 13 жаста. Көздің шырышты қабатының сарғыштануы мен жиі қою қоңыр түсті несепке шағымданады. Бірінші рет осы белгілер 10 күн бұрын дамыды Аурудың басталуын ЖРВИ-мен ауруымен және бисептол 5- күн қабылдауымен байланыстырады. Объективті: шел қабаты мен терісінің субиктерикалығы, қабырға доғасынан көкбауыр пальпацияланады. ЖҚА-да- эритроциттер 2,9х10 ⁿ/л, Нв 90 г/л, ТК 0,9, ретикул. 10 %, лейк. 18х10 ⁿ/л, т\я 2%, с/я 56%, мон 6%, эозин. 3%, ЭТЖ 20 мм/сағ. Қанның биохимиялық анализінде– билирубин 80 г/л тура емес фракция есебінен.
Диагнозды нақтылауға берілген көрсеткіштердің қайсысы ЕҢ ақпаратты?
* Глюкозо-6-фосфатазаның белсенділігінің жоғарылауы
* Микроцитоз
*+ Кумбс сынамасы
* Миелограмма
* Қан сарысуында иерсинияларға антиденелердің болуы
#151
*! Науқас, А, 10 жаста, ауруханаға аяқ-қолдарындағы бөртпелеріне, буындарының ауруына, ішінің ауруына, жүрек айну, құсуға шағымданып түсті. 2 апта бұрын ер бала ЖРВИ-мен ауырды. Түскен кезде жағдайы интоксикация, тері-геморрагиялық, буындық және абдоминальды синдромдарға байланысты ауыр. Ауруы өткір, ұстама тәрізді сипатта. Нәжісін зерттегенде-нүктелік қан табылды. Бөртпелер симметриялы геморрагиялық сипатта, тобық, шынтақ, ішінің бүйір жақтарында. ЖЗА-да-эритроциттер көру алаңында 50-ден астам, лейкоциттер көру алаңында 5-6.
Ааталғандардың ішінен терапияның қайсысын тағайындау ЕҢ тиімді?
*Алмастырушы терапия
*Антибиотиктер, саңырауқЕрақтарға қарсы препараттар, дезинтоксикационды
*БФМ терапия
*Сульфасалазин, антибиотиктер, спазмолитиктер
*+Антикоагулянттар, глюкокортикостероидтар, антиагреганттар
#152
*! Науқас 8 жаста, ішінің ауру сезіміне, буындарының ісінуіне, бөртпелерге шағымданады. 2 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Аяқтарында және бөксесінде дақты-папулезді бөртпелер, симметриялы, басқан кезде жоғалмайды, қышымайды. Тізе буынының ауырғыштығы және ісінуі, іштің терең пальпациясы кезінде ішперденің тітіркену симптомы жоқ, бауыры мен көкбауыры ұлғаймаған. Қан анализінде: шамалы нейтрофилезбен лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылаған (29 мм/сағ).
Төменде берілген зерттеулердің қайсысы диагнозды нақтылайды:
*+Жалпы зәр анализі
* Коагулограмма
* Тимол сынамасы
* Билирубинанықтау
* Нәжісті жасырын қанға тексеру
#153
*! Науқас 8 жаста, ішінің ауру сезіміне, буындарының ісінуіне, бөртпелерге шағымданады. 2 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Аяқтарында және бөксесінде дақты-папулезді бөртпелер, симметриялы, басқан кезде жоғалмайды, қышымайды. Тізе буынының ауырғыштығы және ісінуі, іштің терең пальпациясы кезінде ішперденің тітіркену симптомы жоқ, бауыры мен көкбауыры ұлғаймаған. Қан анализінде: шамалы нейтрофилезбен лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылаған (29 мм/сағ).
Қандай базисті терапия әдістері тиімді:
* Антигистаминді терапия+ антибиотиктер
*+Антикоагулянттар+ дезагреганттер
* Инфузиялық терапия+ глюкокортикостероидтер
* Антибактериальды терапия+ антикоагулянттер
* Глюкокортикостероидтар+ энтеросорбенттер
#154
*! Науқас Ж, 8 жаста, мұрыннан қан кетуіне, денесінде және аяқ-қолдарында көгерулерге шағымданып ауруханаға келді. Симптомдардың пайда болуынан 3 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Объективті тексеруде: бала бозарған, мұрынның сол жақ танауынан қан кетіп тұрды. Денесінде және аяқ-қолдарында- экхимоздар, петехиялар, көгерулер; қатты таңдайдың шырышты қабатында- петехиялар бірең-сараң. Лимфабездері ұлғаймаған, шамалы тахикардия. Бауыр үлкеймеген. Көкбауырдың шеті пальпацияланады.
Берілген лаборатолы тесттердің қайсысы диагнозды нақтылау үшін ЕҢ маңызды?
*+Тромбоциттердің саны мен сапасын зерттеу
*Қанның ұюын тексеру
*Қан ұюын тексеру
*Лейкоциттер мен эритроциттер деңгейін анықтау
*Гемоглобин деңгейін анықтау
#155
*! Науқас Ж, 8 жаста, мұрыннан қан кетуіне, денесінде және аяқ-қолдарында көгерулерге шағымданып ауруханаға келді. Симптомдардың пайда болуынан 3 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Объективті тексеруде: бала бозарған, мұрынның сол жақ танауынан қан кетіп тұрды. Денесінде және аяқ-қолдарында- экхимоздар, петехиялар, көгерулер; қатты таңдайдың шырышты қабатында- петехиялар бірең-сараң. Лимфабездері ұлғаймаған, шамалы тахикардия. Бауыр үлкеймеген. Көкбауырдың шеті пальпацияланады.
Төменде берілген зерттеулердің қайсысы диагнозды нақтылайды:
* Лейкоциттер мен эритроциттердің деңгейін анықтау
* Қан ұю факторын анықтау
* Қан ұюын зерттеу
* Гемоглобин деңгейін анықтау
*+Сүйек кемігін зерттеу
#156
*! Науқас Ж, 8 жаста, мұрыннан қан кетуіне, денесінде және аяқ-қолдарында көгерулерге шағымданып ауруханаға келді. Симптомдрдың пайда болуынан 3 апта бұрын ЖРВИ-мен ауырған. Объективті тексеруде: бала бозарған, мұрынның сол жақ танауынан қан кетіп тұрды. Денесінде және аяқ-қолдарында- экхимоздар, петехиялар, көгерулер; қатты таңдайдың шырышты қабатында- петехиялар бірең-сараң. Лимфабездері ұлғаймаған, шамалы тахикардия. Бауыр үлкеймеген. Көкбауырдың шеті пальпацияланады.
Берілген препараттардың қайсысын тағайындау тиімді?
*+Глюкокортикостероидты препараттар
* Криопреципитат
* Алмастырушы гемотерапия
* Тікелей емес әсерлі антикоагулянттар
* Жаңа мұздатылған қан плазмасы
#157
*! Бала 4 жаста, мұрнынан қан кетуге және ЖРВИ-мен ауырғаннан кейінгі көгерулерге шағымданады.
Денесінің жоғарғы бөлігінде – петехиялар, аяқ-қолдарында – экхимоздар, шеткі лимфа бездері және паренхиматозды ағзалар ұлғаймаған. ЖҚА: шектелген тромбоцитопения (10 мың).
Қандай емдеу әдістері ЕҢ тиімді?
*+Иммуноглобулинді көктамырға енгізу
* Антигистаминді терапия
* Антикоагулянттар
* Инфузиялық терапия
* Антибактериальды терапия
#158
*! Бала 7 жаста, геморрагиялық петехиальды бөрпелер, мұрнынан қан ағу, ЖРВИ мен ауырғаннан кейін аяғында көгерулердің пайда болуы анықталды. ЖҚА: Эритроциттер – 4,2 х 10 12 /л, гемоглобин – 120 г/л, ТК – 1,0, тромбоциттер – 10 х 1012/л., лейкоциттер -6,8 х 109/л., базофилдер – 0 %, эозинофилдер – 2 %., таяқша/ядролылар – 1%, сегмент ядролылар – 51%, лимфоциттер – 36%, моноциттер – 5%, ЭТЖ – 4 мм/сағ.
Қандай зерттеу әдісі салыстырмалы диагностика жүргізуге көмектеседі?
* Жалпы қан анализі
*+Миелограмма
* Жалпы зәр анализі
* Қан тобы мен резус факторды анықтау
* Креатинин анықтау
#159
*! Виллебранд ауруының емінде көрсетілген:
*+криопреципитат
* преднизолон
* тестостерон
* витамин С үлкен көлемде
* витамин В12 үлкен көлемде
#160
*! Дима 4 жаста, гематолог консультациясына жіберілді. Анасының айтуы бойынша, баланың денесінде мерзіммен көгерулер пайда болады, тәулік бойында бала жығылғаннан кейін сол жақ тізе буынының ісінуі болды. Қарап тексергенде бала бозарған, дене бітімі астеникалық, сол жақ тізе буыны аймағы көлемі жағынан үлкейген, пальпацияда ауырсынумен, қозғалысы шектелген. Ата-аналары сау. ЖҚА патологиялық өзгерулерсіз.
Берілген лаборатолы зерттеулердің қайсысы ЕҢ маңызды?
*+Коагулограмма
*Миелограмма
*Тромбоэластограмма
*Гемограмма
*Гемоглобин мен эритроциттердің деңгейін анықтау
#161
*! Қыз бала 11 жаста, мерзіммен мұрнынан қан кетуге, кішігірім жарақаттардан кейін пайда болатын аяғындағы көгерулерге шағымданады. Анасының айтуы бойынша: Hb- 119 г/л, эр- 3,0х1012/л, ТК-0,9, ретикул.- 0,8%, тромб- 205 мың, лейкоц.-5,8х109/л, т/я-7%, с/я-68%, л-25%, ЭТЖ- 2 мм/сағ.Төменде көрсетілген зерттеу әдістерінің қайсысы ЕҢ тиімді?
* Миелограмма
*+Тромбоциттер агрегациясының тест
* Прайс-Джонс қисығы
* Сарысулық темірді анықтау
* Фолий қышқылы концентрациясын анықтау
#162
*! Бала 8 жаста, ұзақ уақыт мұрнынан қан кету болған. Терісінде: петехиальды бөртпелер, оң жақ сан аймағында – гематома. Анамнезінен: ерте жастан ұзақ уақыт мұрнынан қан кетулер анықталған. Қан плазмасында Виллебранд факторының төмендеуі анықталады. Төменде берілген патогенетикалық терапияның қайсысы ЕҢ дұрыс?
* Х фактормен алмастырушы терапия
* Глюкокортикостероидтар
* Антикоагулянттар
*+VIII фактормен алмастырушы терапия
* VII фактормен алмастырушы терапия
#163
*! Ер бала 1 жаста. Шағымы: оң аяқ тізе буынының ісінуі және ауырсынуы. Анасының айтуы бойынша, көгерулер мен гематомалар бала жүре бастағанда пайда болған. Анамнезінде: нағашы атасы қан ауруымен ауырады. ЖҚА-патология жоқ.
Төменде көрсетілген зерттеу әдістерінің қайсысы ЕҢ тиімді?
*+VIII фактор деңгейін анықтау
* Коагулограмма
* Миелограмма
* Прайс-Джонс қисығы
* Эритроциттердің осмостық резистенттілігін анықтау
#164
*! Гемофилия А тамыр ішіне енгізіле
* викасол
* этамзилат натрия
* IX фактор концентраты
* +иммунат
* эпсилон-аминокапрон қышқылы
#165
*! Микроангиопатиялық гемолитикалық анемия емінде көрсетілген:
* спленэктомия
* преднизолон
*+гепарин
* эпсилон-аминокапрон қышқылы
* десферал
#166
*! 8 айлық бала. Үш күн бұрын сұйық нәжіс, құсу болған. Дәрігерге қаралмаған. бүгін ауыр халде ауруханаға жеткізілді: сусызданған, шырышты қабаттар мен терісі құрғақ, есі бұлдырланған. Дене температурасы 35,8оС, аяқ- қолдары салқын, терісі бозарған, акроцианоз. Жүрек үндері тұйықталоған, аритмия. Өкпесінде қатаң тыныс,тыны салу ұзақтығында екі жақтан ұсақ көпіршікті сырылдар естіледі, жауырын аралығында перкуторлы дыбыс қысқарған. Бауыр қабырға доғасынан 4 см шығыңқы, көкбауыр пальпацияланбайды. Пункция жасауға тырысқанда перифериялық қан инеде ұюып қалады. Қан анализінде: эритр-4,8*1012/л , Нв-140 г/л; ТК .0,9; лейк-36,4*109/л, пал-10, сегм.-57, лимф-30%, мон.-3%. ЭТЖ-40 мм/сағ.
Қандай базисті терапия әдістері тиімді:
* Негізгі ауруды емдеу. Викасол б/е
* Негізгі ауруды емдеу. Глюкокортикостероидтар + курантил
* Негізгі ауруды емдеу. Эритроцитарлы масса + жаңа мұздатылған плазма
* Негізгі ауруды емдеу Новосевен + тамыр ішілік иммуноглобулиндер
*+Негізгі ауруды емдеу Гепарин + мұздатылған плазма + курантил. Реополиглюкинді т/і тамшылатып.
#167
*! 1 жастағы бала. 5 күн бойы үйде сұйық нәжіске байланысты үй жағдайында ем алған. Аздаған жақсару болған. Бүгін жағдайы күрт төмендеген: өткір әлсіздік, сарғаю белгілерімен бозғылттық, несепке аз және жиі емес барады,несебі қою қоңыр түсті, көру аймағында эритроциттер көп. Тахикардия. Бауыр қабырға доғасынан 4-5 см.шығыңқы, көкбауыр қабырға доғасында. Нәжіс сұйық шырыш және қан жағындыларымен.Терісінде көгерулер пайда болды..
Қандай базисті терапия әдістері тиімді:
* викасол б/етке
* глюкокортикостероидтер + гепарин
*+гемодиализ + гепарин + курантил
* жаңа мұздатылған плазма
* глюкокортикостероидтер + тамыр ішілік иммуноглобулиндер
#168
*! 3 айлық бала. Санында жайылмалы гематома жамбас аймағында. Бірнеше күн бұрын анасы баласының денесінде көгерулерді байқаған. Тексеруге жіберілді. Қан анализінде: эритр 3,8*1012/л , Нв-90 г/л; ТК.1,0; лейк -9,4*109/л, сегм.-34, лимф-64%, мон.-2%. ЭТЖ-6 мм/сағ. Тромбоциттер 24,2*109/л. Дьюк бойынша қан ағу уақыты 8 минут. Жұлдыз формалы эритроциттер анықталды.
Қандай базисті терапия әдістері тиімді:
*+Оперативті ем. Тромбоконцентрат енгізу. Этамзилат натрия ішке
* Тромбоконцентрат енгізу. Глюкокортикостероидтар
* Гепарин. Курантил
* Оперативті ем. Реополиглюкин.
* Глюкокортикостероидтар. Дицинон
#169
*! Бала 4 жаста, дене температурасы 39 градус, тамағы ауырады. 4-ші күні мойын лимфа бездерінің ұлғаюы болды, қызбасы жалғаса берді. Барлық топ лимфа бездері пальпациянады (мойын, қолтық асты, шап), диаметрі 1 см-ге дейін. Бауыры +3, көкбауыры+3,5см қабырға доғасынан төмен. ЖҚА: Нв-130 г/л, лейк-22,4х109/л, т/я-2%, с/я-10%, лимф.-60%, мон.-18%, бластты жасушалар-9%, тромб-172тыс, ЭТЖ 50мм/сағ.
Төменде көрсетілген зерттеулердің қайсысы диагнозды нақтылауға көмектеседі?
* Жалпы қан анализі
*+Миелограмма
* Коагулограмма
* Қан ұю уақытын анықтау
* Прайс-Джонс қисығы
#170
*! Науқас Наташа, 4 жаста, ауруханаға ауыр жағдайда түсті. Анасының айтуы бойынша, қыз бала 2 күннің ішінде жедел ауырды, дене қызуы 38,7 С-ға дейін, іш ауруы, мұрыннан және қызыл жиегінен қан кету болды. Қарап тексергенде: жағдайы интоксикацияға байланысты ауыр, айқын бозарған, қалтырау бар. Көптеген лимфабездер пальпацияланады: мойын, жақасты, қолтық асты, шаптық, көлемі бұршақтан фасоль тәріздіге дейін. Төменгі жақтрада сүйектерінің қақсауы. Гепатоспленомегалия. ЖҚА-де: эритроциттер 3,5 х 10ⁿ/л, Нв - 71 г/л, ТК -1,0, лейкоц. 2,6 х 10ⁿ/л, т\я -1, с/я -26, лимф. - 67, моноциттер - 6, тромбоциттер 28 х 10ⁿ/л, ЭТЖ - 60 мм/сағ.
Берілген әдістердің қайсысы диагнозды нақтылау үшін ЕҢ маңызды?
*+Миелограмма
* Лимфабездерінің пункциясы
* Коагулограмма
* Гемоглобин мен гематокритты анықтау
* Тромбоэластограмма
#170
*! Бала 9 жаста, әлсіздікке, шаршағыштыққа, көгерулерге шағымданады. 3 ай бойына ауырады, қайталамалы вирусты инфекциялар байқалған, кеуде қуысы ағзаларының R-графиясында кеуде аралығының кеңеюі анықталды. Объективті: барлық топ лимфа бездерінің ұлғаюы. Бауыры +6см, көкбауыры +7см. ЖҚА: Нв-92г/л, тромбоциттер - бірлі-жарым, лейкоциттер -29 х109/л, бласттар - 92 %. Миелограммада: барлық қан түзуші өсінділерді қамтыған тотальды бластты метаплазия.
Осы науқаста ЕҢ дұрыс емдеу тактикасы:
*+Индукциялық терапия
*Консолидация
*Интенсификация
*Симптоматикалық терапия
*Қолдаушы терапия
#171
*! Науқас 5 жаста. Шағымдары: әлсіздік, бозару, тәбетінің нашарлауы, дене қызуының жоғарылауы, денесіндегі көгерулер, мұрыннан қан кетулер. Терісі мен көзге көрінетін шырышты қабаттары бозарған. Денесінде, аяқ-қолдарында – әртүрлі түсті петехиялар, пурпура, экхимоздар бар. Артқы мойындық, колтықасты, шаптық лимфа бездері 2,0-2,5 см. көлемімен пальпацияланады, ауру сезімінсіз. Бауыры +3 см., көк бауыры +3,0 см. ЖҚА: эритроциттер -2,3х1012/л, Hb-70 г/л, тромбоциттер – 62х109/л; лейкоциттер – 14,0х109/л;бласттар – 33%; ЭТЖ – 51 мм/сағ.
Диагнозды верификациялау үшін қажетті зерттеуді атаңыз:
* сарысулық темірді анықтау
* сфероциттерді анықтау
* тромбоэластограмма жасау
* +миелограмманы зерттеу
* коагулограмма зерттеу
#172
*!12 жасар баланы зерттеу кезінде қандағы келесі көріністер анықталды: эр - 2,3 х1012/л, Нb - 78 г/л, ТК - 0,9, лейк - 2,7 х1012/л, бласттар - 47%, сегм. - 19%, лимф. - 30%, мон. - 4%, тромбоциттер - 79 мың, ЭТЖ - 54 мм/сағ.
Диагнозды қою үшін ЕҢ ақпаратты болып табылатын көрсеткіші қандай:
* анемия
* +бластемия
* лейкопения
* ЭТЖ жоғарылаған
* тромбоцитопения
#173
*!14 жасар науқас гематологта: созылмалы лимфолейкоз диагнозымен есепте тұрады. Соңғы қанның анализінде: лейкоцитоз фонында бластты жасушалар пайда болды.
Қандай емдеу тактикасы дұрыс:
* Спленэктомия
* Сәулелік терапия
* Лимфоцитаферез
* +Полихимиотерапия
* Монохимиотерапия
#174
*! Науқас, 9 ай. Анасы баласының мазасыздығына, дене температурасының екі апта бойы 38оС дейін көтеріліуіне, денесіндегі геморрагия көгеру түріндегі, қызыл- қоңыр түсті даққа, тәбетінің төмендеуіне, терісінің бозғылттығына, ішінің үлкеюіне шағымданады. Участкілік дәрігерге қаралған. Тексеру кезінде: көкбауыры 7-8 см ұлғайған, тығыз; бауыры қабырға доғасынан 3 см шығып тұр. Лимфа түйіндері түрлі топтарда ұсақ көптеген. Қан анализінде: Нв 68 г/л, Эр. - 2,1 * 1012/ л, ТК - 0,8; лейкоциттер 44,2*109/л, э - 2%, б - 2%, бласттар 4%, миелоциттер - 12%, таяқша ядерлы - 16% сегмент ядерлы 48%, лимфоциттер - 10%, моноциттер - 6%, ЭТЖ - 32 мм/ сағ; тромбоциттер - 24*10 9/л. Өмір анамнезі: 1-ші жүктілік және босану, асқынусыз өткен. Осы уақытқа дейін емшек сүтін емеді. Қосымша тамақ 6 айлығынан бастап, ботқалар. 4 айлығында ЖРВИ (назофарингит) ауырған. Тұқым қуалаушылық анықталмады, жасына сәйкес дамуда.
Осы науқаста қандай базисті емі:
* сәулелік
* сүйек миын ауыстыру
* БФМ бағдарламасымен полихимиотерапия
* циклоспорин -А
*+гливек
#175
*! Науқас, 9 ай. Анасы баласының мазасыздығына, дене температурасының екі апта бойы 38оС дейін көтеріліуіне, денесіндегі геморрагия көгеру түріндегі, қызыл- қоңыр түсті даққа, тәбетінің төмендеуіне, терісінің бозғылттығына, ішінің үлкеюіне шағымданады. Участкілік дәрігерге қаралған. Тексеру кезінде: көкбауыры 7-8 см ұлғайған, тығыз; бауыры қабырға доғасынан 3 см шығып тұр. Лимфа түйіндері түрлі топтарда ұсақ көптеген. Қан анализінде: Нв 68 г/л, Эр. - 2,1 * 1012/ л, ТК - 0,8; лейкоциттер 44,2*109/л, э - 2%, б - 2%, бласттар 4%, миелоциттер - 12%, таяқша ядерлы - 16% сегмент ядерлы 48%, лимфоциттер - 10%, моноциттер - 6%, ЭТЖ - 32 мм/ сағ; тромбоциттер - 24*10 9/л. Өмір анамнезі: 1-ші жүктілік және босану, асқынусыз өткен. Осы уақытқа дейін емшек сүтін емеді. Қосымша тамақ 6 айлығынан бастап, ботқалар. 4 айлығында ЖРВИ (назофарингит) ауырған. Тұқым қуалаушылық анықталмады, жасына сәйкес дамуда.
Осы аурудың мүмкін болжамы:
* апластикалық анемияға ауысады
*жасөспірім түрінің ересек түріне трансформациясы
* ересек түрінің жасөспірім түріне трансформациясы
*+бластты криз
* ретикулоцитоз трансформациясы
#176
*! Ер бала 3 жаста. 3 ай бойы 39оС дейін қызба бар. Мойын лимфа түйіндерініңекі жақты 3 см дейінгі ұлғаюы, әсіресе оң жақта анықталды. Лимфа түйіндері аз ауырмалы, аз қозғалмалы, айналасындағы тері өзгермеген. Қолтық асты мен шап лимфа түйіндері диаметрі 1 см дейін ұлғайған . Терісі таза. Бауыр қабырға доғасынан 3 см, көкбауыр қабырға доғасында. Рентгенограммада өкпеде өзгерістер жоқ. Қан анализінде: эритроциттер 3,7*1012/л , Нв-94 г/л; ц.п.0,85; лейкоциттер -12,1*109/л, тая-3%, сегм.-40%, лимф-52%, мон.-5%, тромбоциттер 210*109/л. ЭТЖ-32 мм/час. Миелограммада бласт жасушалаары 4%.
Лимфогранулематозды нақтылау үшін ЕҢ ақпаратты әдіс болып табылады:
* қанның лейкоцитарлы формула
* лимфа түйіндерінің пункциясы
*+ лимфа түйіндерінің биопсиясы
* лимфография
* миелограммa
#177
*! Қыз бала, 2 жаста. Жағдайы өте ауыр. Қызба. Бас пішінінің деформациясы – мұнара формалы. Тәбеті төмендеген. Гипертрофиялық гингивит, тістерінің дамуының ақауы, тістерінің босауы мен түсуі. Басының шашты бөлігіндегі қабыршықты бөртпелер, денесінде – папулезді бөртпе, дымқылды және қабыршықтардың дамыған аймақтармен. Барлық топ лимфа түйіндерінің 2-3 см диаметрге дейін ұлғаюы. Құлақ маңында тығыз консистенциялы ісік, құлақтан ірің бөлінеді. Өкпесінде қатаң тыныс. Жүрек тондары тұйықталған, жиілеген. Бауыр 2 см. Көкбауыр 1,5 см. Нәжіс, ботқа тәрізді, сары-қоңыр түсті. Несеп сары түсті, несеп бөлініуі аздаған бөлінумен.
Диагнозды нақтылау үшін қандай зерттеу түрін қолданылады:
*сүйек кемігінің пункциясы
* бас сүйегінің рентгенографиясы
* зақымданған ошақ биоптатынан цитология
* бас сүйегінің компьютерлі томографиясы
*+ зақымданған ошақ биоптатынан иммуногистохимия
#178
*! Қыз бала, 2 жаста. Жағдайы өте ауыр. Қызба. Бас пішінінің деформациясы – мұнара формалы. Тәбеті төмендеген. Гипертрофиялық гингивит, тістерінің дамуының ақауы, тістерінің босауы мен түсуі. Басының шашты бөлігіндегі қабыршықты бөртпелер, денесінде – папулезді бөртпе, дымқылды және қабыршықтардың дамыған аймақтармен. Барлық топ лимфа түйіндерінің 2-3 см диаметрге дейін ұлғаюы. Құлақ маңында тығыз консистенциялы ісік, құлақтан ірің бөлінеді. Өкпесінде қатаң тыныс. Жүрек тондары тұйықталған, жиілеген. Бауыр 2 см. Көкбауыр 1,5 см. Нәжіс, ботқа тәрізді, сары-қоңыр түсті. Несеп сары түсті, несеп бөлініуі аздаған бөлінумен.
Қандай емдеу түрі ЕҢ мақсатты?
* БФМ бағдарламасымен полихимиотерапия
* DAL бағдарламасымен полихимиотерапия
*+ LCH бағдарламасымен полихимиотерапия
* ВАМП бағдарламасымен полихимиотерапия
* ФАБ бағдарламасымен полихимиотерапия
#179
*! 2 жастағы балада қайталамалы анемия, дене температурасы септикалық түрде, терісінде геморрагия, бауыр мен көкбауырдың аздаған ұлғаюы, сүйектердегі ауру сезім.
Қандай зерттеу түрін қолданылады:
* гемограмма
* миелограмма
* биохимиялық қан анализі
*+ сүйектердің рентгенографиясы
*құрсақ қуысы ағзаларының УДЗы
#180
*! 2 жастағы балада қайталамалы анемия, дене температурасы септикалық түрде, терісінде геморрагия, бауыр мен көкбауырдың аздаған ұлғаюы, сүйектердегі ауру сезім.
Диагнозды нақтылау үшін қандай зерттеу түрін қолданылады:
* гемограмма
* миелограмма
* биохимиялық қан анализі
*+зақымданған ошақтан иммуногистологияға жағынды алу
* құрсақ қуысы ағзаларының УДЗы
#181
*! Бала, 10 жаста. 6 жасында бірінші рет көкбауырының кіндікке дейін, бауырының қабырға доғасынан 5 см ұлғайғандығы анықталды. Осы ауруда ұлғалмаймалы геморрагиялық синдромның емінде ЕҢ Эффективті әдіс қандай :
* трансфузионды терапия
* оксигенотерапия
*+спленэктомия
* антибактериальды
* сәулелік терапия
#182
*! Бала, 10 жаста. Айқын гепато-, спленомегалия, 6 жасында анықталды. Спленэктомия жасалған. Гистологиялық зерттеуде көкбауырда Гоше жасушасы аздаған көлемде анықталған.
Осы ауруды емдеуде қолданылатын дәрі топтарын анықтаңыз?
*+ глюкокортикостероиды
* антиагреганты
* антикоагулянты
* витамины
*гепатопротекторы
*Бала аурулары. Гематология. Визуалды диагностика*1*2*
#1
*! Дыбыс деген не?
* қиғаш толқын.
* электромагнитті толқын.
* жиілік.
* фотон.
*+ қиғаш мехникалық толқын
#2
*! Лимфа түйіндерінің топтарын зерттеуде датчиктің қандай жиілігі қолданылады?
* 2,5-3,5 Мгц
* 3,5-5,0 Мгц
*+5,0-7,5 Мгц
* 5,0-10,0 Мгц
* 10 Мгц
* Бала аурулары. Гематология. Визуалды диагностика*2*6*
#3
*! Көкбауырдың қосымша бөлігі ЕҢ жиі қай жерде орналасады?
* көкбауыр кіреберісінде
* төменгі полюс аймағында
* жоғарғы полюс аймағында
*+кіреберіс және төменгі полюс аймағында
* кіреберіс және жоғарғы полюс аймағында
#4
*! Ультра дыбыстық зерттеуде орташа эхогенді, орташа көлемде, бездің алдыңғы бөлігінің субкапсульярлы аймағында орналасқан сопақша пішінді түйін Ең жиі анықталады:
* аутоиммунды тиреоидиттің анықталуы
*+лимфа түйіндері
* диффузды-токсикалық зобтың анықталуы
* йод жетіспеушілігінің көрінісі
* эктопиялық қалқанша безі маңы
#5
*! Лимфа түйіндерінің орташа қалыпты мөлшері?
* 1-5 мм
* 6-9 мм
*+10 мм дейін
* 10-15 мм
* әртүрлі болуы мүмкін
#6
*! Ультра дыбыстық зерттеуде лимфа түйіндерінің анатомиялық маркерлерін анықтауда үшін керек?
*+қантамырлар
* жанында орналасқан ағза
* сүйек құрылымы
* әрбір регионалды аймақта ерекше маркер
* анатомических маркерлері жоқ
#7
*! Бауыр анатомиясында қанша сегмент бар?
* 4
* 5
* 6
*+8
* 9
#8
*! Эхографиялық зерттеуде лимфа түйіндерінің мөлшерін анықтау үшін ЕҢ қажет?
* ені, ұзындығы
* ұзындығы, алдыңғы-артқы көлемі
*+ ені, ұзындығы және алдыңғы-артқы көлемі
* әртүрлі екі көлемін өлшеу
* бір максимальды көлемін өлшеу
*Бала аурулары. Гематология. Визуалды диагностика*3*5*
#9
*! Ультра дыбыстың таралуы жиілігі анықталады:
* жиілігі
* амплитуда
* толқын жиілігі
* периодом
*+орташалығы
#10
*! Рентгенограммада бас сүйектерінде бірен-сараң ақау анықталады. Ақауларда секвестрлер жоқ, әртүрлі пішінге ие, ұзындығы, сыртқы шеттері анық, ішкі контурлар тісті шеттері анық емес. Периосталды реакциясы жоқ.
Ең ықтимал болжам диагноз?
* лейкоз
* Гоше ауруы
* гемофилия
*+гистиоцитоз
* остеосаркома
#11
*! Рентгенограммада бас сүйектерінде бірен-сараң ақау анықталады. Ақауларда секвестрлер жоқ, әртүрлі пішінге ие, ұзындығы, сыртқы шеттері анық, ішкі контурлар тісті шеттері анық емес. Периосталды реакциясы жоқ.
Осы науқаста диагнозды нақтылау үшін ЕҢ ықтимал қандай зерттеу әдістері?
* иммуноферментті анализ
* полимеразды тізбекті реакция
* миелограмма
*+иммуногистохимия
* иммунофенотиптеу
#12
*! 3 жастағы науқаста – аз өнімді жөтел, ентігу, субфебрилді дене температурасы, дерматит, отит, дене салмағының төмендеуі. Кеуде қуысы ағзаларының рентгенограммасында өкпе суретінің жоғарғы және ортаңғы бөлігінің периальвеолярлы аумағындағы инфильтрация байланысты периацинарлы түзіліс негізінде екі жақты симметриялы ошақты және интерстициальды өзгерістері.
Ең ықтимал болжам диагноз?
* лейкоз
* бронхит
* пневмония
*+ Лангерган жасушалы гистиоцитоз
* бронхиалды астма
#13
*! Компьютерлі томография жүргізгенде өкпе тінінде жайылған пневматизациясының төменедеуі «күңгірт әйнек» түріндегі визуализацияға рұқсат береді. Патологиялық процестің прогрессиясында фиброзбен қапталған түйінді түзіліс анықталды.
Ең ықтимал болжам диагноз?
* лейкоз
* бронхит
* пневмония
* бронхиалды астма
*+Лангерганс жасушалы гистиоцитоз
* Балалар неврологиясы*1*20*
#1
*! ДЦП-ке тән форма:* көзқозғалтқыш* бульбарлы*+атоникалы–астатикалық, * паралитикалық
* менингоэнцефалды#2
*! БЦС (ДЦП ) гиперкинетикалық формасына тән:
*спастикалық тетрапарез
* + Хореоатетоз
* Пластикалық гипертонус
* әлсіз тетрапарез
* Спастикалық монопарез
#3
*!Нәрсетелерде магнитті –резонансты томографияға көрсеткіш :
*+бас миының қыртысының туа пайда болған аномалиясы
* миотония
* миопатия
* құрсақішілік инфекцию
* миастения
#4
*! Іріңді менгит асқынуына қайсысы жатады?
* микроцефалия*+гидроцефалия* эпилептический синдром* бульбарлы синдром* псевдобульбарлы синдром
#5*! Полиомиелит кезінде жүйке жүйесінің қай бөлігі зақымданады ?
* орталық және перифериялық қозғалтқыш нейрондар* жұлынның артқы мүйізшесі*+ перифериялық қозғалтқыш нейрондар* жұлынның бүйір мүйізшесі* жұлынның артқы бағандары
#6
*! Айқын тетрапарез, психикалық артта қалу, псевдобульбарлы синдром тән:
* гидроанэнцефалия
*+окклюзионды гидроцефалия
* сыртқы гидроцефалия
* басану жарақатынан кейінгі гидроцефалия
* хабаршы гидроцефалия
#7
*! Фебрильды тырысуға тән :
* күрделі парциальды талмалар;
*+генерализенген тонико-клоникалық талмалар
* абсанстар;
* фокальды моторлы ұстамалар;
* фокальные сенсорлы ұстамалар;
#8
*! Адверсивті талмаларға тән:
* біржақтық клоникалық тырысулар
*+басының бір жаққа қарай бұрылуы
* миоклония
* гиперкинездер
* оральды бұлшықеттернің тырысуы
#9
*! Ересек мектеп жасындағы балалар ЭЭГ да байқалады:
* тек дельта-ритм
* тек дельта-және тета-ритм
* гамма-ритм
*+альфа- және бета-ритм
* аз -толқындық активтілік
#10
*!Назар жетіспеушілік синдромы мен гиперактивтілік кезіндегі емдік терапияға қандай препарат қосылады?
* диакарб
* конвулекс
* калия оротат
*+метилфенидат
* диспорт
#11
*!Нәрестелерде Дюшен миодистрофиясында байқалатын симптом:
* орталық парапарез
* Фридрейх табаны
*+балтыр бұлшықетінің псевдогипертрофиясы
* гиперрефлексия
* дистония
#12
*!Нәрестелерде бет нервінің зақымдалу симптомы :
* сынама кезінде
* түс көргенде
* +жылау кезінде
* тыныштық кезінде
* инструкцияны жасау кезінде
#13
*! Өмірінің алғашқы күні дамитын эпилептикалық ұстаманың себебі:
*+бассүйекішілік қанқұйылулар
* шаршағыштық
*перифериялық жүйке жүйесінің салдауны
* көру өткірлігінің төмендеуі
* туа пайда болған плекситтер
#14
*! Қандай бассүйекке «ашық түсті арасы» қанқұйылу тән?
* субарахноидальды* қарыншаішілік*+субдуральды гематоманың* паренхиматозды* апоневрозасты#15
*! Оральды сегментарлы автоматизмге жатады:
*+сору рефлексі
* тіреу рефлексі және автоматы жүру
* қорғаныс рефлексі
* еңбектеу рефлексі
* Галант рефлекс і
#16
*!Туу жарақатының жеңіл формасы немен көрінеді?
* Брадикардиямен
* Тахикардиямен
* Тіл треморымен
*+Қолдың треморымен
* Коматоздық жағдай
#17
*! Кугельберга-Веландер ауры кезіндегі биохимиялық аурулар ?
*+ креатинфосфокиназа аздап жоғарылаған* креатинфосфокиназа, альдалаза қалыпты* креатинфосфокиназа төмендеген* билирубин жоғарылаған* АЛТ төмендеген#18
*! Шала туылғандарда билирубиндік энцефалопатияда болады:
* тікелей емес билирубиннің 340-360 мкмоль/л мөлшерге дейін жоғарылауы
* тікелей емес билирубиннің 300-320 мкмоль/л мөлшерге дейін жоғарылауы
*+тікелей емес билирубиннің 171- 256 мкмоль/л дейін жоғарылауы
* тікелей емес билирубиннің 250-300 мкмоль/л дейін жоғарылауы
* тікелей емес билирубиннің до 100 мкмоль/л дейін жоғарылауы
#19
*! БЦС ( ДЦП) ның гемипаретикалық формасында бұлшықет тонусы өзгереді:
*+ бұлшеқеттік гипертонус «бүгулік бәкі »
* бұлшеқеттік гипертонус «тістік дөңгелек»
* пластикалық бұлшықеттік гипертонус
* бұлшықеттік дистония
* бұлшықеттік гипотония
#20
*!Балалардағы назар жетіспеушілік синдромы мен гиперактивтілік кезіндегі комплексті емге жатады?
* электроем
* психотерапия
*+жаға аймағының массажы
* озокеритовты аппликациялар
* парафинді аппликациялар
* Бала неврологиясы *2*80*
#21
*! 20 күндік нәрестені қарап тексерген кезде аяқтарының активті қимыл қозғалысының жоқтығы, трофическалық бұзылыстар, аяқ бұлшық етінің атониясы мен арефлексиясы, аяқтарында қимыл қозғалысы мен тіректің болмауы байқалады. Сәйкес клиникалық диагнозды табыңыз?
*аяқтың орталықпарапарезы
*+аяқтың периферическая параплегиясы
*аяқтың аралас парапарезы
* аяқтың периферическая парапарезы
*аяқтың орталық параплегиясы
#22
*! Баланың неврологиялық статусын қарап тексерген кезде аяқтарының активті қимыл қозғалысының жоқтығы, трофическалық бұзылыстар, аяқ бұлшық етінің атониясы мен арефлексиясы,аяқтарында тіректің болмауы байқалады. Сәйкес зақымдану ошағын көрсетіңіз?
*жұлынның С1-С5 деңгейінде зақымдануы
*жұлынның Тh4-Тh7 деңгейінде зақымдануы
*жұлынның С5-С8 деңгейінде зақымдануы
*жұлынның Т8-Т10 деңгейінде зақымдануы
*+ жұлынның L1-L5 деңгейінде зақымдануы
#23
*!1 жас 1 айлық балада анасының сөзінен моторлы дамуы тежелген, оң жақ аяқ-қолдың әлсіздігі мен қимыл қозғалыс шектеулігі. Қарап тексеруге қарсылықсыз көнеді, сол жақтық спастикалық гемипарез фонында моторлы дамуының тежелгендігі байқалады. Клиникалық тексеру кезінде қандай симптомдарды анықтауға болады?
*+сол жақ аяқ-қолдың жоғаы спастическалық тонусы
* аяқтарының жоғары бұлшық еттік тонусы
* аяқ - қолдың бұлшық еттік тонусының төмендеуі
*сол дақ аяқ - қолдың жоғары пластическалық тонусы
*сол жақтық «тісті дөңгелек» тонусы
#24
*!8 айлық балада қарап тексеру кезінде оң аяқ-қолда активті қозғалыстың жоқтығы,оң жақтағы бұлшық ет тонусының жоғарлауы, оң аяқ-қолдағы жоғары рефлекстер,оң табандағы тіректің бұзылысы байқалады. Негізгі клиникалық синдромды анықтаңыз?
*аяқтың орталықпарапарезы
*аяқтың периферическая параплегиясы
*оң жақ аралас гемипарезы
* +оң жақтық спастикалық гемипарезы
* оң қолдың әлсіз монопарезі,оң аяқтың орталық монопарезі
#25
*!У больного 12 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (стремительные роды, асфиксия), задержкой психоречевого развития, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в правых конечностях, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов, патологическими стопными рефлексами с одноименной стороны, девиацией языка вправо, сохраненной чувствительностью. Назовите клинический диагноз и синдромы, топический очаг:
*ДЦП, диплегическая форма
*Передняя центральная извилина слева
*Центральный гемипарез
*Центральный тетрапарез
*+ДЦП, гемипаретическая форма
*Центральный парапарез
#26
*! У больного 3 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (внутриутробная гипоксия, асфиксия), задержкой психоречевого и моторного развития, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в конечностях, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов, патологическими стопными рефлексами с двух сторон, не говорит, не ходит. Назовите клинический диагноз и синдромы:
*ДЦП, диплегическая форма
*Алалия
*Центральный гемипарез
*Центральный тетрапарез
*ДЦП, гемипаретическая форма
*Центральный парапарез
*+ДЦП, двойная гемиплегическая форма
*Афазия
#27
*!Больной ребенок 4 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (затяжные роды, асфиксия), говорит отдельные слова, ходит с поддержкой опираясь на носочки, предметы в руки берет хорошо, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в нижних конечностях, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов в них, патологическими стопными рефлексами с двух сторон. Назовите клинический диагноз и синдромы:
*ДЦП, двойная гемиплегическая форма
*+ДЦП, диплегическая форма
*Центральный гемипарез
*Центральный тетрапарез
*ДЦП, гемипаретическая форма
*Центральный парапарез
#28
*! У больного 12 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (стремительные роды, асфиксия), задержкой психоречевого развития, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в правых конечностях, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов, патологическими стопными рефлексами с одноименной стороны, девиацией языка вправо, сохраненной чувствительностью. Назовите клинический диагноз и синдромы:
*ДЦП, диплегическая форма
*Центральный гемипарез
*Центральный тетрапарез
*+ДЦП, гемипаретическая форма
*Центральный парапарез
*ДЦП, двойная гемиплегическая форма
#29
*! Науқаста 2 жыл көлемінде жылда “сүт қосылған кофе” тәрізді дақ, генерализирленген ұстамалар пайда болған. Қарап тексеру кезінде сонымен қатар ақ дақтарының, май безінің аденомасы, бел аймағындағы “шагрен терісі”, теріасты фибромалары бар. Қандай зерттеу әдісін жүргізу қажет?
*+Бас миының КТ
* Жұлын сұйықтығының МРТ-сы
* Фибромалардың биопсиясы
* Тері биопсиясы
* Бүйрек биопсиясы
#30
*!12 жасар бала физикалық жүктеме кезінде бұлшықеттік әлсіздіктің жоғарлауына шағымданады. Қарап тексеру кезінде бұлшықеттік гипотония, гипорефлексия, күшінің төмендеуі. Ұйқысынан тұрған кезінде бұлшықеттерде күші сақталған, тәуліктің соңына қарай әлсіздігі күшейеді.Қандай зерттеу әдісін жүргізу қажет ?
*+электромиография прозерин сынамасымен
* бас миының КТ
* жұлын-миының МРТ
* видеоэлектроэнцефаломониторлау
* эхоэнцефалография
#31
*! 15 жастағы бала 1 жыл бойы байқалатын бұлшықеттік әлсіздіктің біртіндеп жоғарлауына , шаршағыштыққа шағымданады. Неврологиялық статус: бұлшықеттік гипотония, аяқ-қолдарының проксимальды бөліктерінің гипотрофиясы, олардың күшінің төмендеуі, “сфинкс беті”, “ қанат тәрізді”, “белі бір тұтам” . қандай зерттеу әдісін жүргізу қажет?
*+электромиография
* электронейромиографи
* шақырылған есту потенциалы
* электроэнцефалография
* эхоэнцефалоскопия
#32
*! 1 жас 2 айлық балада суық кезде күшейеді жұтынудың бұзылысы, сору кезінде спазм байқалады. Қарап тексеру кезінде дене бітімі атлетикалық, дельта тәрізді бұлшықеттері жақсы айқындалған. Белсенді және тез қимылдардың көлемі шектелген. Перкуссия кезінде дельта тәрізді бұлшықеттер ровик түзеді. Қандай зерттеу әдісін жүргізу қажет?
*+ЭМГ
* ЭЭГ
* Эхо-ЭГ
* Эхо-КГ
* Эхо-ЭС
#33
*! Бөлімшеге 10 жасар бала дене температурасының 38 дейін жоғарлауына, қатты бас ауруына, жүрек айну мен құсу ұстамаларына шағымданып келді.Анамнезінен:анасының сөзінен сыныпта соңғ уш күн ішінде ЖРВИмен 15 бала ауырған. Объективті: жалпы жағдайы орташа ауырлықта. Гиперестезия белгілері жоқ.Менингеальды симптомдары әлсіз байқалады.Гепатомегалия. Ликвор: мөлдір, түссіз, жиі тамшылап ағады. Плеоцитоз 1 мкл 390 кл дейін, лимфоцитарлы цитоз, белок 0,8 г/л, қант пен хлоридтер қалыпты.Клиническалық диагноз қойыңыз?
* + жедел серозды менингит
* екіншілік іріңді менингит
* екіншілік энцефалит
* жедел миелит
* энцефаломиелит
#34
*!14 жасар бала жедел полирадикулоневрит болжама диагнозымен келіп түсті.Неврология бөлімшесінде қайта қарап тексергенде науқаста аяқ қолының әлсіздігі сақталған, қимыл қозғалсы шектелген, шап қыртысына дейін гипестезия. Ликвородинамикалық сынамамен люмбальды пункцияжасалды. Ликвородинамикалық сынама оң нәтижелі. Ликвор құрамы: лимфоцитарлыцитоз 10 клетка к/а.Пандижәне Ноне- Аппельт реакциясы теріс. Сәйкес келетінклиникалық диагнозды анықтаңыз?
*+полиомиелит
* полиневрит
* полирадикулоневрит
* көлденең миелит
* шашыранды склероз
#35
*! Туберкулезді диспансерде ем қабылдап жүргенде ,бала жағдайының нашарлауын сезді.Қараған кезде құсу және жүрек айнуымен жүретін бас ауруына, кенеттен әлсіздікке,шетке қарағандағы көздің екеулеп көруіне шағымданады.Температурасы 37.8С. Объективті: көз бұрыштары S* Жедел серозды менингит
* Жедел миелит
* Жедел энцефаломиелит
*+Туберкулезді менингит
* Екіншілік энцефалит
#36
*! 8 айлық бала қабылдау бөлімшесіне келіп түсті.Анасының айтуы бойынша балада температурасының 39С қа дейін жоғарлауы ,мазасыздық, көп реттік құсу,клонико тоникалық сипаттағы тырысулы ұстамалар, бір минутқа есінің жоғалуымен жалғасатын естен танулар мазалайды.Анамнезінен: 14 күн бұрын АКДС екпесі салынған, инфекциясы бар адамдармен контактте болмаған.Объективті: қарап тексеруге негативті жауап береді,жылайды. Екі жақты Бабинский және Оппенгейм симптомдарының төменгі спастикалық параплегиясы және кіші жамбас қуысындағы ағзалардың бұзылысымен анықталды.Қолында атетоидты хореялық типтегі гиперкинездер көрінеді.Клиникалық диагноз қойыныз.
* Екіншілік іріңді менингит, тырыспалық симптомдармен.
*+Екпеден кейінгі энцефалит,тырыспалық симптомдармен.
* Қызылша энцефалиті
* Жедел энцеыаломиелит
* Гийен- Барре синдромы
#37
*! Балаға 12 жас. Бір ай көлемінде хирургиялық клиникаға түспес бұрын инфекционды ауруханада іріңді менингоэнцефалитпен жатқан. Аурудың динамикасы торпидті. Апта соңында бас ауруы, жүреу айнуы және күнделікті құсу пайда болған. Бүгін Сегодня невропатологпен ошақтық гемисимптоматика анықталды. КТ бас миының сол жақ маңдай бөлімінің паренхимасында көлемді сұйықтықты дөңгелек формалы капсуламен шектелген масс эффектпен жүретін түзіліс анықталды. Қандай клиникалық диагноз ең ықтимал?
*+Іріңді менингоэнцефалит. Бас миының сол маңдай бқлігінің абсцессі. Бас миының ісінуі.* Бас миының сол гемисферасының порэнцефалиттік кистасы. * Үдемелі асимметриялық ішкі окклюзионды гидроцефалия* Бас миының сол гемисферасының кистозды ісігі.* Іріңді менингоэнцефалит. Бас миының сол гемисферасының субдуральды эмпиемасы. Бас миының ісінуі.
#38
*! Бала 13 жаста. Көктемде, далада ойнап жүргенінде, кене шағып алған, оған ата анасы мән бермеген. 10 күннен кейін кенеттен бас ауруы, жүрек айнуы және құсу пайда болған. Дене қызуының 39°градусқа жоғарылауы, қалтырау, мойын аймағында ауру сезімі байқалған. Тұмаумен науқас есептеліп амбулаторлы емделген. Баланың жағдайы нашарлап, 2—3 күннен кейін қолының және мойын бұлшықетінің әлсіздігі дамыған. Неврологиялық статусында: қол және мойын бұлшықеттерінің әлсіз салдануы пайда болған. Диагнозды нақтылау үшін қандай қосымша зерттеу әдістері ең ықтимал?
*+Жұлын сұйықтығының клиникалық және серологиялық зерттеуі;
* Клиникалық зерттеу
* Серологиялық зерттеу
* Жұлын сұйықтығын зерттеу
* ЭМГ;
#39
*! Бөлімшеге 7 жастағы бала келіп түсті.Шағымдары: құсумен және жүрек айнумен жүретін бас ауруға, температурасының 40С дейін көтерілуіне. Анамнезінен: бала жедел іріңді гайморитпен отоларинголокта амбулаторлы, антибиотиктер қабылдап жүр.Объективті: санасы төмендеген.Үшкіл нервтің шығу жолдарында ауру сезім бар.Көз бұрыштары S=D,көз алмасын СЫРТҚА ЖЕТКІЗБЕЙДІ. БЕТ РЕФЛЕКСІ Бехтерев екі жақтан оң.Шүйде бұлшықеттерінің ригидтілігі 8 см, жоғарғы, ортанғы,төменгі Брудзинский симптомы анықталады. Екі жақты Кернинг симптомы 110 градус бұрышта.Клиникалық диагнозды қойыныз
*+Екіншілік іріңді менингит
* Жедел серозды менингит
* Жедел миелит
* Жедел энцефаломиелит
* Дорсопатия
#40
*! Бөлімшеге 10 жасар бала дене температурасының 38 дейін жоғарлауына, қатты бас ауруына, жүрек айну мен құсу ұстамаларына шағымданып келді.Анамнезінен:анасының сөзінен сыныпта соңғ уш күн ішінде ЖРВИмен 15 бала ауырған. Объективті: жалпы жағдайы орташа ауырлықта. Гиперестезия белгілері жоқ.Менингеальды симптомдары әлсіз байқалады.Гепатомегалия. Ликвор: мөлдір, түссіз, жиі тамшылап ағады. Плеоцитоз 1 мкл 390 кл дейін, лимфоцитарлы цитоз, белок 0,8 г/л, қант пен хлоридтер қалыпты.Клиническалық диагноз қойыңыз?
* + жедел серозды менингит
* екіншілік іріңді менингит
* екіншілік энцефалит
* жедел миелит
* энцефаломиелит
#41
*! Қарап тексеруде осы жүктілікте әйелдер консультациясында учетта тұрмаған әйелден үйде туылған бала, өзбетінше тексерілмеген. Объективті: баланың жағдайы нашар. Терісі күлгін түсті , айқын қантамырлық сурет. Тынысы пуэрильді, жүрек тоны анық ритмді, пульс 120 минутына. Бассүйек симптомы «фетровой шляпы».Үлкен еңбегі - 3,0-3,0 см, кіші еңбегі 0,5-0,5 см, сагитальды жік бойынша 0,1см. Басының өлшемі 31 см., кеудесінің өлшемі 29см, бойы 46см, салмағы 1980гр. Көз түбі S=D. Аяқ - қолдардың бұлшықетінің гипотониясы. Нәрестенің физиологиялық рефлекстері әлсіз шақырылып, тез бітеді.
Қандай емдеу тактикасы тиімді?
* Нәрестелер бөліміне жатқызудан бас тарту
*+ Нәрестелер бөліміне жатқызып ары қарай тексеру және емдеу .
* Балалар инфекциялық ауруханасына жатқызу
* Поликлиникаға учетқа қойып және бақылау
* Алғашқы көмек көрсету және педиатрда динамикада бақылау
#42
*! 4 айлық балада: бас шеңбері 46 см, үлкен еңбегі соғады. Бас-ми иннервация жағынан көрудің төмендеуі, ішке қараған қылилық, горизонтальды нистагм. Моторлы сферада спастикалық диплегия, басын ұстай алмайды, бұра алмайды. Мазасыз, ұйқысы бұзылған. Қандай зерттеу тәсілін өткізу керек?
* краниография
* люмбальная пункция
* электроэнцефалография
*+бас миының компьютерлі томографиясы
* Эхоэнцефалоскопия
#43
*! 4 жастағы балада анасының айтуы бойынша ұстамаларға психо-сөйлеу даму тежелуіне, мазасыздыққа шағымданады. Қарап тексеру кезінде басының пішіні микроцефальды, бас шеңбері 47 см. Бұлшықеттік тонусы және кұші оі жақ аяқ-қолында жеткілікті, сол жағында спастикалық гемипарездің белгілері. Сезімталдығы сақталған. Айқын психо-сөйлеу дамуының тежелу белгілері. Бет терісінде, дерматомаларда, екі жақтан үшкіл нервтің I,II бұтақтарында гемангиома. Бас миының КТ: самай бөлігінің зақымдалуымен бірге оң жақ гемисферадағы тыртықты-атрофиялық процесс. Болжама диагноз?
*+Штурге-Вебер ауруы
* Бурневилля-Прингл ауруы
* Мойя-мойя ауруы
* Галлевордена-Шпатц ауруы
* Литтл ауруы
#44
*! Бөлімшеге 8 айлық бала келіп түсті, анасының сөзінен баласы басын дұрыс ұстай алмайды, отырмайды, ембектемейді. Ішінен арқасына ауысып алады. Объективті: басының айналымы 52 см, үлкен еңбегі 3,5х3,5см, кіші еңбегі 0,5х0,5см. Жоғары маңдайлы,маңдайлық және самайлық төмпешіктер айқындалған.Бетінің көк тамырлары кеңейген.Көздері алшақ орналасқан, көз қарашықтары S=D, Грефе симптомы, үйлесімді қыли көздік. Бала ақыл ес және физикалық дамуда артта қалған. Спастикалық тетрапарез, тізе мен тобық клонусымен. Спонтанды Бабински симптомы..Керниг симптомы екі жақта 130° градустық бұрышта. Дұрыс клиникалық диагнозды табыңыз?
*+ өрістеуші гидроцефалия
* прогрессирлеуші микроцефалия
* субдуральды гематома
* бас миының ісігі
* бас ішілік гематома
#45
*! 1 жас 8 ай балада дене қызуының жоғарлауымен шақырылған есін 20-25 минутқа дейін жоғалтумен қатар жүретін генерализацияланған тонико-клиникалық ұстамалары байқалады. Болжама диагноз?
* Типті фебрильді ұстамалар
* Фебрильді пароксизм
* Гипертензионды синдром
*+атипті фебрильді ұстама
* Эпилептикалық статус
#46
*! Қыз 15 жаста. Анасының айтуы бойынша, қызда 6 жасынан бастап есінің тануымен ұстамалар пайда болған, тілін тістеуімен, тонико-клоникалық тырысулар еріксіз зәршығаруымен. Бұл үстамалар айына 1,5-2 рет қайталанады. Науқастың әкесінде аналогиялық ұстамалар байқалады. Неврологиялық статусында ошақты симптоматика анықталады. Соматикалық сау. Бас рентгенограммасы патологиясыз. Көз түбі қалыпты. Көрсетілген ұстамалардың қайсысы науқаста ең дұрыс болып табылады?
*+Генерализденген
* Тырысу ұстамалары
* Абсанстар
* Кіші ұстама
* Истерия
#47
*! Қыз 9 жаста. Анасының айтуы бойынша, қызда 6 жасынан бастап есінің тануымен ұстамалар пайда болған, тілін тістеуімен, тонико-клоникалық тырысулар еріксіз зәршығаруымен. Бұл үстамалар айына 1,5-2 рет қайталанады. Науқастың әкесінде аналогиялық ұстамалар байқалады. Неврологиялық статусында ошақты симптоматика анықталады. Соматикалық сау. Бас рентгенограммасы патологиясыз. Көз түбі қалыпты. Сіздің ең ықтимал клиникалық диагнозыңыз қандай?
* Эпилепстикалық статус
* Тырысу синдром
*+Эпилепсия, тырысу ұстамасы
* Абсанс
* Талма
#48
*! Қабылдау бөліміне 8 жасар бала қаралды, жыл бойына бас ауруына шағымданады. 3 ай бұрын бетінің оң жақ жартысында және оң қолында тырысу ұстамалары пайда болған. Неврологиялық статусында: науқас тежелген, әлсіз. Мұрын ерін қатпарй оң жақты тегістелген, тілі оңға қисайған, оң қолының жеңіл центральды салдануы. Көз түбінде көру нервінің емізікшесінің бастапқы тоқыраулық көріністері анықталады. Көрсетілген ұстамалардың қайсысы балада анықталады?
*+Моторлы
* Екіншілік –жайылмалы сенсорлы
* Парциальды джексондық моторлы
* Сенсорлы
* Роландиялық
#49
*! 5 жасар бала қабылдау бөлімшесіне еріксіз жүктемелікке, одан кейін түнгі ұйқысынан оянғанда қолында дірілдің пайда болу шағымдарымен жеткізілді. 3 айдан кейін бұл көріністер күн бойына байқалып және барлық денесін қамтыған. Бұл кезде есін жоғалтпаған, бірақ аяғында тұра алмайды.
Көрсетілген ұмтамалардың қайсысы ең ықтимал?
* Жайылмалы тонико-клоникалық
* Абсанс
*+Күрделі парциальды
* Жай парциальды сенсорлы
* Күрделі абсанс
#50
*! 7 жасар балада сабақ уақытысында, тына қалу ұстамасы, баланың көзқарасының жойылуы және құлаусыз ернімен шолпылдатуы, осы уақытта көзі жоғарыға әкетілуі пайда болған. Бұл жағдай күн бойына бірнеше рет қайталанған. Ол өзінің атына үн қатпайды, үлгерімі нашарлады.
Балада ұстаманың қандай түрі анықталады?
* Жайылмалы тонико-клоникалық
* Күрделі абсанс
*+Күрделі парциальды
* Жай парциальды моторлы
* Жай парциальды сенсорлы
#51
*! 7 жасар балада аяқ-қолдарындағы клоникалық ұстамамен қатар жүретін қарапайым парциальды ұстамалар. ЭЭГ-да маңдай бөлігінде эпилептикалық белсенділікпен бірге негізгі белсенділіктің баяулауы байқалады. Клиникалық диагноз?
* Самайлық симптоматикалық эпилепсияның амигдало-гиппокампальді түрі
*+маңдай симптоматикалық эпилепсияның моторлы түрі
* Маңдайлық симптаматикалық эпилепсияның орбитофронтальді түрі
* Самайлық симптоматикалық эпилепсияның цингулярлы түрі
#52
*! Оперкулярныхұстаманың дамуына қандай қыртыс қабаты әсер етеді?
* төбе бөлігі*шүйде *+маңдай және самай
* мозолді дене* лимбикалық
#53
*! 1 жас 7 ай балада дене қызуының жоғарлауымен шақырылған есін 20-25 минутқа дейін жоғалтумен қатар жүретін генерализацияланған тонико-клиникалық ұстамалары байқалады. Болжама диагноз?
* Типті фебрильді ұстамалар
* Фебрильді пароксизм
* Гипертензионды синдром
*+атипті фебрильді ұстама
#54
*! Бөлімшеге 3жасар бала түсті, анасының айтуы бойынша дене қызуының 39,5дейін жоғарылау фонында бірінші рет жайылмалы тонико-клоникалық тырыспа ұстамалары пайда болған , ұстама 1 минутқа созылады, өздігімен жойылған.
Анамнезінде: бала 1 жүктіліктен, 1 туыттан. Жасына сәйкес дамыған. ЖРВИ 4 күн бойы ауырады. Тұқымқуалаушылық анамнезі эпилепсия бойынша теріс. Кейін ұстамалар қайталанбады. Объективті: ЖРВИ фонындағы жалпы интоксикацияның әсерінен өзін сезінуі нашар. Ошақты және жалпымилық симптоматика анықталмады.
Қандай клиникалық диагноз ең ықтимал?
* Нейроинфекция, Симптоматикалық эпилепсия
*+ЖРВИ, фебрильды тырысулар
* Поствакцинальды энцефалит тырысу синдромымен
* Ісік , симтоматикалық эпилепсия
* Менингит, тырысу синдром
#55
*! 14 жасар бала келесі шағымдармен келіп түсті : аяқ-қолының дистальды бөліктеріндегі ауру сезімі, біртіндеп күшінің төмендеуі, жүрісінің бұзылысы. Қарап тексеру кезінде аяқ-қолының дистальды бөліктерінің гипотрофиясы, Шұлық типі бойынша гипестезия, рефлекстердің төмендеуі, перонеальды топ бұлшықет күшінің төмендеуі. “Қораз” тәрізді жүріс. Болжама диагноз?
* Верднига-Гоффман спинальды амиотрофиясы
* Кугельберга-Веландер спинальды амиотрофиясы
*+Шарко-Мари невральды амиотрофиясы
* Дистальды миодистрофия
* Полинейропатия
#56
*! 15 жасар бала физикалық жүктеме кезінде бұлшықеттік әлсіздіктің жоғарлауына шағымданады. Қарап тексеру кезінде бұлшықеттік гипотония, гипорефлексия, күшінің төмендеуі. Ұйқысынан тұрған кезінде бұлшықеттерде күші сақталған, тәуліктің соңына қарай әлсіздігі күшейеді.Анасында айтылған симптомокомплекстер бар. Болжама диагноз?
* миодистрофия
* миопатия
*+миастения
* миотония
* миатоникалық синдром
#57
*! 9 жасар балада бір орында отыра алмаушылық, моторлы тежелу, зейіннің бұзылуы, үлкендердің және балалардың сөзін бөледі, ерте дұрыс емес жауап береді. Дискалькулия себебінен интеллектуальды дамуы жасына жақындау. Болжама диагноз?
* Ретта синдромы
* Ландау-Клеффнера синдромы
*+гипербелсенділікпен зейіннің жетіспеушілік синдромы
* Астеникалық синдром
* Церебрастеникалық синдром
#58
*! Қаралуға 4 жасар баланы алып келді. Анасының сөзінен психо-сөйлеу дамуының тежелуіне шағымданады. Перинатальды анамнезі асқынған. Объективті: басының формасы асимметриялы. Оң жақ мұрын-ауыз қатпарының асимметриясы бас-миының иннервациясы дәрежесінде байқалады, анализаторлары патологиясыз. Бұлшықеттік тонусы және күші жеткілікті. Сіңір рефлекстері оң. Координациясы және сезімтал сферасы қалыпты. Бала дыбыстарды және буындарды айтады, айтылған сөзді ұқпайды, инструкцияны орындамайды. Моторлы тежелген, зейіні төмендеген, қоршаған ортаға қызығушылығы тұрақты емес. Жетекші клиникалық синдром?
* сенсорлы алалия
* моторлы алалия
*+сенсо-моторлы афазия
* семантикалық афазия
* идеаторлы апраксия
#59
*! Назар жетіспеушілік синдромы мен гиперактивтілік көрінеді :
* ойлау қабілетінің артта қалуы
* психо-сөйлеулік бұзылысының кешігуі
*+дискалькулия
* интеллектуальды дамуының кешігуі
* деменция
#60
*! Назар жетіспеушілік синдромы мен гиперактивтілік көрінеді :
* ойлау қабілетінің артта қалуы
* психо-сөйлеулік бұзылысының кешігуі
* деменция
* интеллектуальды дамуының регрессі
*+жоғарғы милық функцияның дамуының парциальды кешігуі
#61
*! 14 жасар ұл балада табан мен тобықтың ұсақ бұлшық еттерінің симметриялы атрофиясы байқалады.Аяқтарының сіңірлік рефлекстері жоқ.Ауырсыну сезімталдығы "шұлықтық" тип бойынша төмендеген. Болжама диагноз қойыңыз?
*Вердниг-Гоффман ауруы
* Кугельберг-Веландер ауруы
* гепатоцеребральды дегенерация
* Штрюмпель ауруы
*+ Шарко-Мари ауруы
#62
*! 12 жасар бала төмендегідей шағымдармен келді жүрісінің басындағы қиналу, жұмылған жұдырықты жаза алмау, шайнауының қиындауы, кейде жұтыну мен сөйлесінің қиын болуы. Объективті: ұстап көргенде бұлшық еттері қатайған, қатты, бұлшық ет күші төмендеген.Үлкен ағасында осыған ұқсас аурумен ауырады. Болжама диагноз?
* Штрюмпель ауруы
* Кугельберг-Веландер ауруы
*+Томсен миотониясы
* Шарко-Мари амиотрофиясы
*Дюшен ауруы
#63
*! Бала 8 жаста, қозғалысы шектелген. Объективті: арқа және бөксе бұлшықеттері атрофияланған, балтыр бұлшықеттерін ұстаған кезде қамыр тәрізді. Қанда креатинкиназа активтілігінін жоғарлауы анықталады. Интеллекті төмендеген. Болжама диагнозды қойыныз
* Шарко-Мари ауруы
* Ландузи-Дежерин ауруы
*+Дюшен ауруы
* Вердниг-Гоффман ауруы
* Томсен миотониясы
#64
*! 7 жастағы балада жүру кезіндегі қиындық анықталады.Объективті: жалпы бұлшықет гипотрофиясы, балтыр бұлшықеттерінің көлемінің ұлғайюы. Интеллекті төмендеген. Жүрек ұшында систолалық шу. Болжама диагноз.
* Ландузи-Дежерин ауруы
* Ревматизм
* Шарко-Мари ауруы
*+Дюшен ауруы
* Вильсон- Конавалов ауруы
#65
*! 15 жастағы қыз Ромберг қалпында тұрақсыз, ірі көлемді көлденең нистагм анықталады. Қаңқа жағынан: кифосколиоз , табан күмбезінің тереңдеуі. Жүрек ақауы бар.Болжама диагноз қойыныз.
*+Фридрейх ауруы
* Дюшен ауруы
* Томсен ауруы
* Ландузи-Дежерин ауруы
* Кугельберг-Веландер ауруы
#66
*! Бала 11 жаста. Шаршағыштық және аяқ буындарының аз қозғалғыштығына шағымданып келген.
Объективті: аяқтың сіңір рефлекстері, бұлшықет тонусы жоғарлаған.Патологиялық табан белгілері,клонустар анықталады.Дәл осындай аурумен апасының әпкесі ауырған.Болжама диагноз қойыныз.
* Дюшен ауруы.
* Фридрейх ауруы
* Ландузи-Дежерин ауруы
*+Штрюмпель ауруы
* Кугельберг-Веландер ауруы
#67
*! Бала 14 жаста. Шағымдары:жүрудің қиындауына, бұлшықет жиырылғаннан кейін босаңсудың болмауына. Объективті:Науқаста атлетикалық денебітім. Бұлшықетті неврологиялық балғашықпен ұрғанда валик пайда болады.Әкесімен ағасы дәл осындай аурумен аурады.Болжама диагноз қойыныз.
* Шарко-Мари ауруы
* Дюшен ауруы
*+Томсен ауруы
* Штрюмпель ауруы
* Ландузи-Дежерин ауруы
#68
*!Бала 15 жаста.Қолдарының әлсіздігіне, бет бұлшықеттерінің атрофиясына шағымданады.Объективті: қанаттәрізді жауырын, кеуде қуысының деформациясы анықталады. Дәл осындай аурумен әкесінің әпкесі ауырған.Болжама диагнозды қойыныз.
* Вильсон- Конавалов ауруы
* Ландузи-Дежерин ауруы
*+Шарко-Мари ауруы
* Дюшен ауруы
* Кугельберг-Веландер ауруы
#69
*! 8 жасар балада эпилептикалық ұстамадан кейін оң қолында әлсіздік байқалған. ЭКГ – жыпылықтаушы аритмиия көріністері. Неврологиялық статусында оң жақты симптоматика: 7 және 12 жұп БМН орталық типі бойынша парезі, назараның салдануы. Дистальды бөлімінің акцентімен қолында дөрекі салдану, аяғында Барре бойынша әлсіздік. Әлсіз моторлы афазия. Қай тамырлық бассейнде жедел ми қанайналымының бұзылуының болуы ең ықтимал (эмболия)?
*+Ортаңғы ми артериясы қыртыстық талшықтар
* Ортаңғы ми артериясы
* Алдыңғы ми артериясы
* Артқы ми артерия
* Негізгі артерия
#70
*!3 жасар бала қабылдау бөлімшесіне ишемиялық инсульт диагнозымен жеткізілді. Бала біраз дезориентирленген, критикасы жоқ, лас, оң аяғының әлсіздігінен жүре алмайды. Оң қолында әлсіздік айтарлықтай емес және проксимальды бөлімдердің басымдылығымен; сол қолының ептілігі жоғалған, жай істерді атқара алмайды, барлық бөлімінде күші сақталған. Сіңірлік рефлекстер 0>S, оң жақты Бабинский симптомы. Қандай тамырлық жүйеде қанайналымының бұзылысы болуы ықтимал?
*+Сол жақ алдыңғы ми артериясы.
* Сол жақ ортаңғы ми артериясы.
* Сол жақ артқы ми артериясы.
* Сол жақ алдыңғы байланыстырушы артериясы.
* Сол жақ артқы байланыстырушы артериясы.
#71
*! Кезекшілікте дәрігерді 17 жасар ауыр науқастың палатасына шақыртты. Кезекші медбикенің айтуы бойынша бала тырыспалы керілуімен есінен таныған, басын артқа шалқайтқан, қолдары ішке әкелінген, қатайған және аяқтары созылған, тоникалық кернелген. Қарау кезінде терең кома, бұлшықет гипотониясы, қарашықтары тарылған айырылысатын қылилық, екіжақты Бабинский симптомы. Науқас сырхатнамасынан Сіз вертебро-базилярлы жеткіліксіздіктен зардап шегетінін білдіңіз. Жүйелі түрде бас ауруына, бас айналуына және көзінің қарауытуына шағымданады. Люмбальды пункция мәліметтері – сұйықтық түссіз, мөлдір, қысымы 130 мм вод. ст. қандай тамырлық бассейнде ми қанайналымының бұзылуы ең ықтимал?
*+Негізгі артерия
* Алдыңғы ми артериясы
* Омыртқа артериясы
* Ортаңғы ми артериясы
* Артқы ми артериясы
#72
*! 15 жасар қыз, дене шынықтыру сабағы уақытысындағы физикалық жүктемеден кейін пайда болған «басына соққы» сезіміне, құсуға, қысқа уақытты есінен тануына шағымданып қаралды. Психомоторлы қозғыштық, неврологиялық статусында: менингеальды синдром. Шүйде бұлшықетінің регидтілігі 6 көлденең саусақпен. Қандай клиникалық диагноз ықтимал?
*+Субарахноидальды қанқұйылу
* Миішілік қанқұйылу
* Паренхиматозды қанқұйылу
* Паренхиматозды- субарахноидальды қанқұйылу
* Субарахноидальды- паренхиматозды қанқұйылу
#73
*! Науқас 15 жаста, ревматизммен зардап шегеді, жеңіл физикалық жүктемеден кейін кенеттен есінен танған, ошақты симптоматика пайда болған. Қандай диагноз ең ықтимал?
*+Ми тамырларының эмболиясы
* Коронарлы тамырлардың эмболиясы
* Ірі тамырлардың эмболиясы
* Майда тамырлардың эмболиясы
* Шеткі тамырлардың эмболиясы
#74
*! Бала 13 жаста. Көктемде, далада ойнап жүргенінде, кене шағып алған, оған ата анасы мән бермеген. 10 күннен кейін кенеттен бас ауруы, жүрек айнуы және құсу пайда болған. Дене қызуының 39°градусқа жоғарылауы, қалтырау, мойын аймағында ауру сезімі байқалған. Тұмаумен науқас есептеліп амбулаторлы емделген. Баланың жағдайы нашарлап, 2—3 күннен кейін қолының және мойын бұлшықетінің әлсіздігі дамыған. Неврологиялық статусында: қол және мойын бұлшықеттерінің әлсіз салдануы пайда болған. Патологиялық процестің орналасуы ең ықтимал?
*+Жұлын миының мойын- кеуде сегментінің алдыңғы мүйізінде;
* Жұлын миының кеуде сегменттернің алдыңғы мүйізінде;
* Жұлын миының мойын сегменттерінің алдыңғы мүйізінде;
* Жұлын миының алдыңғы мүйізінде;
* Мидың бүйірлі қарыншаларының алдыңғы мүйізінде
#75
*! Науқас 12 жаста, дәрігерге бас ауруына, оның ертеңгілік уақытта күшеюіне, кейде құсумен кездесетініне шағымданып қаралды. Соңғы уақыттарда көруінің тұмандануына, жүрісінің тұрақсыздығы. Анамнезінен белгілі болғандай , бас ауруы бірнеше ай бойы мазалайды, күшейіп және соңғы аптада тұрақты болған. Неврологиялық статусында: солға қарағандағы ірі керілген горизонтальды нистагм; сол аяқ қолының гипотониясы мен дизметриясы. Көз түбінде: көру нервтерінің шекараларының бұлыңғырлығы. Қандай клиникалық диагноз ең ықтимал?
* Оң мишық жартышарының ісігі
* Мишық ісігі
* Көпір- мишық бұрышының ісігі
*+Сол мишық жартысының ісігі
* Бас миының ісігі
#76
*! 5 жасар бала, түнгі және таңғы уақытта болатын басының әлсіз ауру сезіміне шағымданады. Туыстарының айтуы бойынша, әлсіреген, лас, үйінде көңіл бөлуі төмендеген. Неврологиялық статусында: моторлы афазия элементтері, оң бет нервінің жеңіл әлсіздігі, оң жақты жармасу симптомы. Көз түбінде:сол жақты көру нервінің ісінуі және оң жақты бұлыңғырлануы. ЭЭГ: сол маңдай әкетуінде баяу дизритмия акценті. Қандай диагноз ең ықтимал?
*+Сол маңдай бөлігінің ісігі
* Мишықтың ісігі
* Бағана ісігі
* Ми жартышарының ісігі
* Жұлынның ісігі
#77
*! Бала 1 жүктілік, 1 босану. Жүктілік барлық мерзімінде түсік тастау қаупі болған. Туған кездегі салмағы 2400гр., бойы 44см., Апгар шкаласы 1-3 балла.Объективті: нәрестенің жағдайы ауыр. Тері жамылғыларының айқын цианозы.Тынысы стридорлы, жүрек тондары бәсеңдеген, пульсі аритмиялық. Үлкен еңбегі кернелген, толқындалған.Көз қарашығы S=D, көз қарашығы тарылған,, анизокорея, көз алмасының қозғалысы толқын тәріздес, ротаторлы нистагм. Жаңа туған нәрестенің физиологиялық рефлекстері жоқ. Қарап тексеру кезінде нәрестеде генерализденген тонико-клоникалық ұстамалы тырысулар дамыды. Нәрестеге трахея интубациясы жасалды, АИВЛнормавентиляция режимінде
*+ ОЖЖ гипоксиялық –геморрагиялық зақымдануы, 2-3 дәрежелі қарынша ішілік қан құюлу.
* туу кезіндегі бас ішілік жарақат, субдуральды гематома.
* жатыр ішілік инфекция: ьас миының токсоплазмозы.
* ОЖЖ ишемиялық зақымдануы
*ОЖЖ гипоксиялық –геморрагиялық зақымдануы , субдуральды гематома
#78
*! Нәрестенің туылғанына 6 күн.Қарап тексеру кезінде сол жақ жоғарғы қолының ассоцирленген қимылы жоқ , тері жабындысының цианозы , карпорадиальды және шынтақтың жазу , бүгу рефлекстері жоқ , жоғары сол жақ қол бұлшықетінің гипотониясы , сезімталдығының төмендеуі . Болжама клиникалық синдром ?
* Жоғары сол жақ қолының орталық монопарезі
*+жоғары сол жақ қолының перифериялық монопарезі
* Жоғары оң жақ қолының аралас монопарезі
* Жоғары сол жақ қолының мононейропатиясы
* Жоғары оң жақ қолының перифериялық нервтерінің зақымдалуы
#79
*! Жаңа туылған нәрестені қарап тексеру кезінде : сол жақ жоғарғы қолының ассоцирленген қимылы жоқ , тері жабындысының цианозы , карпорадиальды және шынтақтың жазу , бүгу рефлекстері жоқ , жоғары сол жақ қол бұлшықетінің гипотониясы , сезімталдығының төмендеуі . Жұлын миының қай дәрежесі зақымдалған?
* С1-С3 жұлын миының зақымдалуы
* Сол жақтың С1-С6 түбіршіктерінің зақымдалуы
* С5-С8 жұлын миының зақымдалуы
*+Сол жақтың С5-С8 түбіршектерінің зақымдалуы
* Перифериялық нервтің зақымдалуы
#80
*! Жаңа туған нәрестенің бел аймағының терісі мен жұмсақ тіндерінің дефектісі анықталды. Неврологиялық статуста төменгі параплегия, жамбас мүшелерінің дисфункциясы,энурез жәнеэнкопрез түрінде. Болжама диагноз қойыңыз?
*+ВПР. ЦНС. Рахишизис. *Жұлынның бел- сегізкөз аймағының жарығы.
* Менингоэнцефалорадикулоцеле. Төменгі параплегия. Энурез.Энкопрез. * Бел- сегізкөз аймағының тератомасы. * Құйымшақтың сынып шығуы. * Сегізкөз құйымшақ аймағының скальпирленген жарақаты.
#81
*!2 сағат бұрын көлік апатына түскен 13 жастағы бала жеткізілді.Объективті: жалпы жағдайы ауыр.Пульсі- 60 рет минутына,ритмды. АҚҚ 130\90 рт.ст. Киімінде құсықтың іздері бар. Оң жақ маңдай- төбе аймағында теріастылық гематома, қолында, бетінде, денесінде тері сірілдары бар. Қарашық d=s жарыққа реакциясы жоқ. Менингиалды белгілері жоқ. Сол жақ мұрын ерін қыртысы тегістелген. Қолында және аяғында шамалы бұлшықет гипотониясы бірақ S>D. Сіңір рефлекстері төмен бірақ S>D.Сол жақтағы Бабинскиймен.Болжама диагнозды қойыныз.
*+Бас сүйек- ми жарақаты. Бас миының соғылуы.
* Жабық бас сүйек- ми жарақаты.Бас миының шайқалуы.
* Жабық бас сүйек- ми жарақаты.Бас миының гематомасы.
* Жабық бас сүйек- ми жарақаты.Бас миының шайқалуы.
* Омыртқа жарақаты.
#82
*!Бала 14 жаста, бірнеше сағат бұрын мотоциклдан құлап, жедел жәрдем көмегімен жеткізілді. Қысқа уақытқа есінің жоғалуы содан кейін бас ауруы, жүрек айнуы анықталған.Кенеттен есін жоғалтты. Объективті: жалпы жағдайы ауыр. АҚҚ-100\60 рт.ст. Пульс 54 рет минутына,ритмді,шүйденің жеңіл ригидтілігі, екіжақты Кернинг симптомы оң.Сол жақ Бехтерев бет симптомы оң.Бірнеше минут ішінде ұлғаятын анизокория S>D.Қаршықтың жарыққа реакциясы әлсіз.Көз алмасының қалқыған қозғалысы.Оң жақ мұрын- ерін қыртысының тегістелуі.Қол- аяғының гипотониясы.Сіңірлік рефлекстері торпидті S>D.Оң жақ Бабинский симптомы оң.Болжама диагнозды қойыныз.
*+Эпидуралды гематомаға күмәндану
* Бас миының соғылуына күмәндану
* Бас миының шайқалуына күмәндану
* Инсультке күмәндану
* Бас ми ісігіне күмәндану
#83
*! 9 жастағы бала 2 метр биіктен құлап басын соққан. Қысқа мерзімге есін жоғалтан, бас ауру, бас айналу, 3 ретке дейін құсу байқалған. Неврологиялық статусында горизонтальды клоникалық нистагм, бұлшық ет гипотониясы, ассиметриясыз гиперрефлексия. Краниограммада патология жоқ. Сәйкес клиникалық диагноз қойыңыз?
*+ ЖЧМТ. Бас миының шайқалуы.* ЖЧМТ. Бас миының соғылуы.* Вегето-тамырлық дистония, гипотониялық тип бойынша. Синкопальды синдром.* Бас миының резидуальды –органикалық жетіспеушілік.Гипертензионды синдром.* Эпилепсия. Абсанс
#84
*! 8 айлық балада ата анасы ауру сезімімен сол төбе аймағындағы жұмсақ эластикалық консистенциялы ісік тәрізді түзілісті байқаған. 2 күн бұрын бала кереуеттен құлаған, есін жоғалтпаған. Невролог қарау кезінде жалпымилық және ошақты неврологиялық симптоматиканы анықтады. Краниограммада сол төбе сүйегінің ұзыннан сынуы анықталады. Қандай диагноз ең ықтимал?*+ЖЧМТ. Бас миы соққысы. Сол жақ төбе аймағының ұзыннан сынуы. Сол төбе аймағының сүйек асты гематомасы;* ЖЧМТ. Бас миының шайқалуы. Сол төбе аймағындағы жұмсақ тіндердің соққысы. * Гипоксиялық-жарақатты генезді перинатальды энцефалопатия. Оң төбе аймағындағы кефалогематома.* ВПР ЦНС. Бас -ми жарығы.* Абсцедирлену фазасындағы оң төбе аймағындағы фурункул.
#85
*! 1 жасар 2 айлық баланы қарау кезінде 2 ай бойы бұлшықет әлсіздігінің біртіндеп жоғарлауы, шаршағыштық байқалады. Неврологиялық статус: бұлшықеттік гипотония, гипорефлексия, белсенді қозғалыстың күшінің және көлемінің азаюы, бұлшықеттердегі фасцикулярлы тартулар. Болжама диагноз?
* туа пайда болған миопатия
* невральды амиотрофия
*+спинальды амиотрофия
* полиомиелит
* плексит
#86
*! 11 айлық баланы қарап тексеру кезінде бұлшықеттік гипотония, белсенді қозғалыстардың айқын шектелуі, гипорефлексия, белсенді қозғалыстарға қарсыласуының жоғалуы, аяқ-қолының проксимальды бөліктерінде симметриялы атрофия. Зақымдалған бұлшықеттерде фибриллярлы тартулар бар. Айтылған симптомдар 6 айдан бастап мазалайды, үдеп келеді. ЭМГ-да – “частокола ырғағы”. Болжамадиагноз?
* Шарко-Мари невральды амиотрофиясы
* Кугельберга-Веландер жұлын амиотрофиясы
*+Верднига-Гоффмана жұлын амиотрофиясы
* Мойын аймағының босану кезіндегі жарақаты
* Туа пайда болған миопатия
#87
*! 15 жасар балада бел аймағында, ініде және санында тері бетінен аспайтын ақшыл-қоңыр тустес шеттері тегіс 5 ірі пигментті дақтар байқалады. 10 жасынан бері – айқын прогрессирлеуші сколиоз, 13 жасынан – бет терісінің және дененің жоғарғы беткей бөлігінде консистенциясы жұмсақ - эластикалық терілік ісік пайда болған. Болжама диагноз қойыңыз?
*+Туберозды склероз
* Реклингхаузен нейрофиброматозы
* Нейротерілікмеланоз
* Штурге-Вебер синдромы
* Пигментарлы Ксеродерма
#88
*! 16 жасар балада бел аймағында, ініде және санында тері бетінен аспайтын ақшыл-қоңыр тустес шеттері тегіс 6 ірі пигментті дақтар байқалады. 10 жасынан бері – айқын прогрессирлеуші сколиоз, 13 жасынан – бет терісінің және дененің жоғарғы беткей бөлігінде консистенциясы жұмсақ - эластикалық терілік ісік пайда болған. Болжама диагноз қойыңыз?
*+Туберозды склероз
* Реклингхаузен нейрофиброматозы
* Нейротерілікмеланоз
* Штурге-Вебер синдромы
* Пигментарлы Ксеродерма
#89
*! 2 жас 4 айлық балада соңғы жарты жылда “сүт қосылған кофе” тәрізді дақ, генерализирленген ұстамалар пайда болған. Қарап тексеру кезінде сонымен қатар ақ дақтарының, май безінің аденомасы, бел аймағындағы “шагрен терісі”, теріасты фибромалары бар. Болжама диагноз?
* Штутге-Вебер ауруы
*+Бурневилль-Прингл ауруы
* Мойя-мойя ауруы
* Галлевордена-Шпатц ауруы
* Клиппеля-вейл ауруы
#90
*! Бала 6 жаста. 3-күн бойы дене қызуының жоғарылауы анықталады. Одан кейін білезік пен табанында ауру сезімі мен әлсіздігі пайда болған. Қабылдау бөлімшесіне жеткізілді, қарау кезінде объективті жағдайы қанағаттанарлық. Соматикалық статусы өзгеріссіз. Неврологиялық статусында менингеальды белгілер жоқ, бас ми иннервациясы өзгеріссіз. Аяқ қолдың дистальды бөлімінің күшінің төмендеуі, ондағы қимыл шектелген, бұлшықет гипотониясы, аяқ қолдағы сіңірлік және периостальды рефлекстер төмендеген. Дистальды тип бойынша аяқ пен қолдағы гипестезия. Нервттік баған пальпация кезінде ауру сезімімен. Білек пен табанның әлсіз гипергидрозы. Қандай топикалық диагноз ең ықтимал?
*+Көптеген перифериялық нервтердің зақымдалуы
* Перифериялық нервтердің зақымдалуы
* Бұлшықеттің зақымдалуы
* Жұлынның зақымдалуы
* Сүйек және буындардың зақымдалуы
#91
*!Қабылдауға 9 жасар бала жылдам ретсіз қимылдарға, ол оны бақылай алмауын шағымданып қаралды. Объективті: қарауға адекватты жауап береді, жүктемесіз жүретін және стереотиптіліктен айырылған жылдам ретсіз қимылдар анықталады. Оған бет және аяқ қолдардың бұлшықеттері қатысады. Бұлшықет тонусы төмендеген. Қандай гиперкинез ең ықтимал?
* Атетоз
* Гемибаллизм
*+Хореялық гиперкинез
* Миоклониялар
* Торсионды дистония
#92
*! Бала 8 жаста. 3-күн бойы дене қызуының 39° жоғарылауы анықталады. Одан кейін білезік пен табанында ауру сезімі мен әлсіздігі пайда болған. Қабылдау бөлімшесіне жеткізілді, қарау кезінде объективті жағдайы қанағаттанарлық. Соматикалық статусы өзгеріссіз. Неврологиялық статусында менингеальды белгілер жоқ, бас ми иннервациясы өзгеріссіз. Аяқ қолдың дистальды бөлімінің күшінің төмендеуі, ондағы қимыл шектелген, бұлшықет гипотониясы, аяқ қолдағы сіңірлік және периостальды рефлекстер төмендеген. Дистальды тип бойынша аяқ пен қолдағы гипестезия. Нервттік баған пальпация кезінде ауру сезімімен. Білек пен табанның әлсіз гипергидрозы. Келесі диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
*+Инфекционно-токсикалық полиневрит (тұмаудан кейін);
* Инфекционды полиневрит
* Токсикалық полиневрит (тұмаудан кейін);
* Полимиозит
* Миопатия
#93
*!Қабылдауда 11 айлық бала, мамасы жағынан шағымы бала тұрмайды, жүрмейді, төрт аяқтап еңбектей алмайды. Анамнезінен: жүктілік асқынусыз өткен, туылған кездегі салмағы 3480гр., Апгар шкаласы 6-7 балл. Екі айында баланың басын нашар ұстайтынын байқаған. Қалпына келтіру курсын алған. 8 айында отырған, белсенді гуілдейді, сөздері жоқ. Объективті: көз қатпары S=D, жеңіл әкелінген қылилық оң жақты. Аяғындағы белсенді қимылы шектелген, қолында өзгерусіз. Аяғының бұлшықетінің гипертонусы, аяғының сіңірлік рефлекстерінің гиперрефлексиясы S=D. Бабинский, Оппенгейм, Шеффер, Пуссепа патологиялық табандық рефлекстері шақырылады. Аяғының ұшымен тұрады балтырдың төменгі үштен бірінің қиылысуымен. Қандай диагноз ең ықтимал?
* Балалар церебральды салдануы, спастикалық төменгі диплегия (синдром Литтля).
* ОЖЖ Гипоксиялық-геморрагиялық зақымдалуы, қарыншаішілік қанқұйылу 2-3 дәрежелі.
* Балалар церебральды салдануы, симптоматикалық эпилепсия.
*+Нерв жүйесінің туа пайда болған мерез
* Церебральды ишемия 2 дәрежелі, тежелу синдромымен.
#94
*! 12 жасар қыз, бетінің оң жартысындағы күйдіретін ауру сезіміне, басымырақ жоғарғы және төменгі жақ аймағында. Тұмаудан кейін сол жағының төменгі аймағында ұстама тәрізді ауру сезімі пайда болған, ұзақтығы 2-3 сек. Ұстамалар сөйлеу кезінде, шайнау кезінде, жуынғанда күшейеді. Неврологиялық статусында: ауру сезімі оң жақты V нервтің III бұтағының шығу нүктесінде, курковая зона оң жақты ауыз шырышында және мұрын қанатында. Басқа неврологиялық симптоматика жоқ.
Қандай топикалық диагноз ең ықтимал?
*+Үшкіл нервтің оң жақты II және III тармақтарының тітіркенуі;
* Үшкіл нервтің оң жақты I және III тармақтарының тітіркенуі;
* Үшкіл нервтің оң жақты III тармағының тітіркенуі;
* Үшкіл нервтің оң жақты II тармағының тітіркенуі;
* Үшкіл нервтің оң жақты I тармағының тітіркенуі;
#95
*!Бала 11 жаста құлақ маңының аймағындағы ауру сезіміне, жас ағуға, оң жақты дыбыстарды қабылдаудың күшеюі, беттің асимметриясына шағымдалып қаралды. Анамнезінен: Ауруы кенеттен басталған, суықтанумен байланыстырады. Объективті: көз қатпары симметриясыз DS, оң жақты «қоянкөз» симптомы, оң жақты «кірпік» симптомы, маңдайы қатпарланбаған, оң жақты қасын тұнжырата алмайды. Оң жақты мұрын ерін қатпары тегістелген, ауыз бұрышын аша алмайды, оң жағын үрлей алмайды. Оң жақты қасүстілік және корнеальды рефлекстер төмендеген. Оң жақ көзінен жас ағудың күшеюі.
Қандай нерв зақымдалған?
* Үшкіл нерві
* Тіласты нерві
*+Бет нерві
* Тілжұтқыншақ нерві
* Шүйде нерві
#96
*! Қабылдау бөліміне 10 жастағы бала қақсап ауыратынсезім,астыңғы оң жақ бөлік тістері мен иек төменгі ерін ұюы сезімімен келді. Объективті: беті симметриялы,альвеолярлы өсіндінің тері мен шырышты қабатында сезімталдық төмендеген. Тіс перкуссиясы ауру сезіміз. Шайнау бұлшықетінің парезі,тризм (тоникалық қысқару). Ем жоспарына қай препараты қолданғанымыз жөн ?
* Витаминдер
* Антибиотиктер
*+Антиконвульсанттар
* Диуретиктер
* Ноотроптар
#97
*! Бала 13 жасарсол жақ астыңғы тісінде ауру сезім,төменгі еріннің ұю сезімі,иектің ұю сезіміне шағымданып келді. Анамнезі: екі күн тіс дәрігерінде емделген.( анестезиямен тіс жұлдырған). Объективті: Беті симметрикалы, альвеолярлы өсіндінің вестибулярлы жағында тері мен шырышты қабатында сезімталдық төмендеген. Тіс перкуссиясы ауру сезіміз. Шайнау бұлшықетінің парезі,тризм (тоникалық қысқару). Ем жоспарына қай препараты қолданғанымыз жөн ?
*+Карбамазепин
* Калимин
* Мидокалм
* Пирацетам
* Винпосан
#98
*! Қабылдау бөліміне 15 жасар бала жамбасқа бағытталып,аяққа таралатын оң жақ белінің жедел ауру сезіміне шағымданып келді.Аяқтарының ұюы.Анамнезі:ата-анасымен бақта қазба жұмысын атқарған.Объективті: белдің ұзын бұлшықетінің гипертонусы ,паравертебральды нүктелерде ауру сезімі,жүргенде ауру сезімі,аяқтарын бүге алмауы шағымымен келді. Нери, Ласег симптомдары оң. Ем жоспарына қай препараты қолданғанымыз жөн ?
* Антибиотиктер
*+НПВП
* Антиконвульсантар
* Диуретиктер
* Кортикостероидтар
#99
*! Бала 14 жаста жамбасқа бағытталып,аяққа таралатын оң жақ белінің жедел ауру сезіміне шағымданып келді. Анамнезі: кеше көшкен кезде ата-анасына көмектескен. Объективті: белдің ұзын бұлшықетінің гипертонусы, паравертебральды нүктелерде ауру сезімі,жүргенде ауру сезімі,аяқтарын бүге алмауы шағымымен келді. Нери, Ласег симптомдары оң. Ем жоспарына қай препараты қолданғанымыз жөн ?
* Пирацетам
* Винпосан
*+Ксефокам
* Фуросемид
* Финлепсин
#100
*! Қабылдау бөліміне 8 жастағы бала оң қол әлсіздігі мен ұю сезімі. Анамнезі:симптомдар бүгін азанда басталған,ұйқыдан кейін. Объективті: Оң қол күші әлсіз,бүге алмайды және 2-5саусағын да,үлкен бармағын бүге алмайды. Триципитальды және карпорадиальды рефлексоң жағында. Үлкен саусақ сезімталдығы әлсіз.«Жайылған қол» симптомы. Қандай препаратты қолданғанымыз жөн ?
* антибиотиктер мен Вит С
*тамыр препараты
* диуретиктер
*+НПВП
* антиконвульсанттар
* Бала неврологиясы *3*80*
#101
*! У ребенка 20дней при осмотре выявлены отсутствие активных движений в нижних конечностях; трофические нарушения, мышечная атония и арефлексия в нижних конечностях; отсутствие движений и опоры ноги. Какое методы диагностики НАИБОЛЕЕ целесообразны при данной патологии?
* МРТ головного мозга
*+МРТ спинного мозга
* ЭЭГ
* ЭхоЭС
* Рентгенография ШОП в 2-х проекциях
#102
*! У ребенка 1 месяца при осмотре неврологического статуса выявлены отсутствие активных движений в нижних конечностях; трофические нарушения, мышечная атония и арефлексия в нижних конечностях; отсутствие опоры на ноги. Какие методы лечения НАИБОЛЕЕ целесообразны при данной патологии?
* оперативное лечение
* ноотропная терапия
* антиконвульсанты
* антибактериальная терапия
*+профилактика пролежней
#103
*! У ребенка 1 года 1 месяца, со слов матери отмечается задержка моторного развития, слабость и ограниченность движений в правых конечностях. При осмотре ребенок на осмотр реагирует спокойно, имеется задержка моторного развития на фоне спастического гемипареза слева. Какие методы лечения НАИБОЛЕЕ целесообразны?
*+нейрореабилитация
* оперативное лечение
* фитотерапия
* психотерапия
* гирудотерапия
#104
*! У ребенка 8 месяцев при осмотре выявлены отсутствие активных движений в правых конечностях; повышенный мышечный тонус справа, высокие рефлексы в правых конечностях; нарушение опоры на правую стопу. Какие методы лечения НАИБОЛЕЕ целесообразны?
*+нейрореабилитация
* оперативное лечение
* фитотерапия
* психотерапия
* гирудотерапия
#105
*!У больного 12 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (стремительные роды, асфиксия), задержкой психоречевого развития, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в правых конечностях, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов, патологическими стопными рефлексами с одноименной стороны, девиацией языка вправо, сохраненной чувствительностью. Какие методы лечения НАИБОЛЕЕ целесообразны?
*+нейрореабилитация
* оперативное лечение
* фитотерапия
* психотерапия
* гирудотерапия
#106
*! У больного 3 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (внутриутробная гипоксия, асфиксия), задержкой психоречевого и моторного развития, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в конечностях, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов, патологическими стопными рефлексами с двух сторон, не говорит, не ходит. Какие методы лечения НАИБОЛЕЕ целесообразны?
*+массаж, ЛФК, логопед
* оперативное лечение
* фитотерапия
* психотерапия
* гирудотерапия
#107
*!Больной ребенок 4 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (затяжные роды, асфиксия), говорит отдельные слова, ходит с поддержкой опираясь на носочки, предметы в руки берет хорошо, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в нижних конечностях, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов в них, патологическими стопными рефлексами с двух сторон.
Какое из перечисленных лекарственных средств показано при данной патологии?
*дигоксин
*+баклофен
*аминазин
*брюзепам
*хлорпротиксен
#108
*! У больного 12 лет, с отягощенным акушерским анамнезом (стремительные роды, асфиксия), задержкой психоречевого развития, в неврологическом статусе с рождения отмечается слабость в правых конечностях, тонико-клонические судороги с потерей сознания, 1-2 раза в месяц, с повышением мышечного тонуса и сухожильных рефлексов, патологическими стопными рефлексами с одноименной стороны, девиацией языка вправо, сохраненной чувствительностью.
Какие из перечисленных лекарственных средств показаны в комплексной терапии данной патологии?
*пирацетам
*бисапролол
*дигоксин
*+депакин
*лазолван
*дицинон
#109
*! У пациента 2 лет отмечается появление пятен «кофе с молоком» в течение последнего полугода, генерализованных приступов. При осмотре выявлено также наличие белых пятен, аденомы сальных желез, «шагреневой кожи» в поясничной области, подкожные фибромы. Какие изменения из нижеперечисленных соответствуют КТ-картине при данной патологии?
* наличие крови в субарахноидальном пространстве
* +наличие субэпендимальных бугорков
* увеличение турецкого седла
* пахигирия
* окклюзионная гидроцефалия
#110
*! Ребенок 12 лет обратился с жалобами на нарастание мышечной слабости, усиливающиеся при физической нагрузке. При осмотре неврологического статуса отмечена мышечная гипотония, гипорефлексия, снижение силы. Слабость обычно нарастает в течение дня. Выполнено ЭНМГ с прозериновой пробой. Диагноз: Миастения.
Какой из перечисленных результатов обследования соответствует данному заключению?
* снижение амплитуды потенциала действия более 10% от нормы, через 30 минут после пробы отмечается увеличение потенциала на 12-15%
* увеличение амплитуды потенциала действия более 10 %
* снижение амплитуды потенциала действия более 10% от нормы, через 30 минут после пробы –без изменений
* снижение амплитуды потенциала действия более 1% от нормы, через 30 минут после пробы отмечается увеличение потенциала на 5%
* увеличение амплитуды потенциала действия более 10% от нормы, через 30 минут после пробы отмечается снижение потенциала на 12-15%
#111
*! Больной 12 месяцев. Болен с рождения, когда стали отмечать вялость, малоподвижность. Объективно выявляются слабость и атрофии в проксимальных отделах конечностей, диффузная мышечная гипотония, снижение сухожильных и периостальных рефлексов. Фасцикулярные подергивания в мышцах, дистальный тремор. Чувствительность сохранена. Дыхание диафрагмальное.
При ЭМГ определяется «ритм частокола». Какой диагноз НАИБОЛЕЕ вероятен?
*Невральная амиотрофия Шарко-Мари-Тутта
*Псевдогипертрофическая миодистрофия Дюшенна
*Ювенильная, конечностно-поясная миодистрофия Эрба-Ротта
*+Спинальная амиотрофия Верднига-Гоффманна
*Плече-лопаточная миодистрофия Ландузи-Дежерина
#112
*! У ребенка, 1 год 2 месяца, отмечается нарушение глотания, спазм при сосании, усиливающиеся на холоде. При осмотре выявлено атлетическое телосложение, хорошо контурируются мышцы плечевого пояса, особенно дельтовидные. Объем активных и быстрых движений ограничен. При перкуссии дельтовидной мышцы формируется ровик.
На ЭМГ выявляются повторные высокочастотные разряды.
Какой клинический диагноз НАИБОЛЕЕ вероятен?
*Невральная амиотрофия Шарко-Мари-Тутта
*Псевдогипертрофическая миодистрофия Дюшенна
*+Врожденная миотния Томсена
*Спинальная амиотрофия Верднига-Гоффманна
*Плече-лопаточная миодистрофия Ландузи-Дежерина
#113
*! Жедел жәрдем бригадасымен қабылдау бөліміне 13 жасар бала келіп түсті. Жедел ауырған,маусым айының басында тауда демалғаннан кейін дене қызуы 380 көтерілген,бас ауыруы пайда болған. Қол және иық белдеуінің бұлшықеттеріндегі ауыру сезімі және әлсіздік, сөйлеу мен жұтыну қиындаған.Неврологиялық статуста дизартрия,дисфония,дисфагия,қол және мойын бұлшықеттерінің әлсіз парезі (симптом свисающей головой) анықталады,рефлекстер төмендеген. ИФА КЭ вирусына антидене титры: 20 маусымда Ig М – 1:6200. Қандай емдеу әдісі маңызды?
* Антиробический иммуноглобулин,церебролизин
* Антирезустты иммуноглобулин,тиамин
*+Энцефалитке қарсы иммуноглобулин,рибонуклеаза
* Сіреспеге қарсы иммуноглобулин, актовегин
* Стафилококкқа қары иммуноглобулин,пентоксифилин
#114
*!Бала 7 жаста. Іріңді этмоидитпен ауырғаннан кейін 2 аптадан кейін,кенет дене температурасы 390 көтерілген,қатты бас ауыруы пайда болған,бас айналу,құсу,сандырақ.Неврологиялық статус:науқас тежелген, есеңгіреген,уақыт пен кеңістікте шатасқан. Шүйде бұлшықеттерінің регидтілігі 4 см,Керниг симптомы 90 бұрышта, сіңір рефлекстері біркелкі. Ликвор: 370мм. су бағанасы қысыммен ағады,күңгірт,плеоцитоз 2340 жасуша 1 мкл нейтрофиль санынан,белок 3,07г/л, қант 35 г/л. Ликвор бактериоскопиясында грамм оң диплококктар табылған. Емінде қандай дәрілік зат қолдануға болады?
* Эрготамин
*+Пенициллин
* Азитромицин
* Дексаметазон
* Церебролизин
#115
*! Туберкулезді диспансерде ем алып жатқан 9 жасар бала жағдайының нашарлағанын байқаған. Жүрек айну ұстамасымен бас ауруына және құсуға, жедел әлсіздікке, жанына қарағандағы екі еселенуге шағымданады. Дене қызуы 37,8°. Объективті: есінде, тері жамылғылары бозғылт. Көз қатпары SҚандай препараттардың қосылуы осы жағдайда ең ықтимал?
* Гентамицин және рифампицин
*+Изониазид және рифампицин
* Цефтриаксон және тетрациклин
* Пенициллин және изониазид
* Левомецитин және гентамицин
#116
*!Бөлімшеге 12 жасар бала оң қолындағы әлсіздікке, ондағы қимылдың кенет шектелуіне және ондағы тырыспаларға шағымданып қаралды. Тырысулар саусақтың ұшынан басталады, кейін білек бұлшықетінің дірілдеуі және қолымен жоғары көтеріледі. Екі апта бұрын қолындағы тырысу фонында оң бетінің жартысында тырысуды байқаған. Анамнезінен: 5 ай бұрын кенелік энцефалиттің полиомиелитикалық формасын өткерген. Объективті: оң қолының орталық салдануының белгілері байқалған. Қолындағы сіңірлік рефлекстердің асимметриясыSҚандай препаратты тағайындау бірінші кезекте?
* Мидокалм
* Мадопар
*+Диазепам
* Рибоксин
* Винпосан
#117
*! 5 жастағы бала қабылдау бөліміне ықтиярсыз кернеу, содан соң түнгі ұйқыдан оянғаннан кейін сол қолдағы тарту сезімі шағымдарымен келді.3 айдан кейін бұл көріністер күн бойы созылып және бүкіл денені қамтитын болды. Есінен тану байқалмады , бірақ кейде аяғынан тұра алмайтын сәттер байқалған. Аталған препараттардың қайсысын мақсатты түрде бірінші кезекте тағайындаған дұрыс?
* преднизолон
* амитриптилин
* маннитол
*+депакин
* ацикловир
#118
*!8 жасар балада дене температурасы 39 көтерілген,ауыру кенеттен басталған.Буындардағы ауыру сезімі мазалайды,бас ауыруы,бас айналу,жүрек айну және құсумен. Оң жақ аяқ қолдағы хореоатетоидты түрдегі гиперкинездер анықталады,эмоциональды лабильділік байқалады. ЖҚА: лейкоцитоз,ЭТЖ жоғарлаған. Осы аурудың емінда қандай дәрілік затты пайдалану маңызды?
*+Пенициллин тобының антибиотиктері,антигистаминар
* Цефалоспориндер тобының антибиотктері,кортикостероидтар
* Антигистаминдер,қабынуға қарсы дәрілік заттар
* Макролидтер,диуретиктер
* Макролидтер, седативті заттар
#119
*! Бөлімшеге 17 жасар бала қаралды кенеттен пайда болған (экзамен тапсыру уақытында) қатты бас ауруына («басына соққы» типі бойынша), оң көзіндегі ауру сезіміне және жауырынаралық аймағындағы ауру сезіміне шағымданады. Ауру сезімі жүрек айну жәнеқұсу ұстамаларымен жүреді. Объективті:көз қатпары DЛиквор: ксантихромды, қысыммен шығады 370 мм. вод. ст., белок – 770мг/л, эритроцитоз 12350, цитоз 210/3, реакция Панди +++, Ноне-Аппельта+++.
Көрсетілген препараттардың қайсыс ем жоспарына қосу ең лайықты?
* Глиатилин
* Мидокалм
* Пирацетам
* Энцефабол
*+Этамзилат
#120
*! Қабылдау бөліміне 13 жасар қыз,қозғалыс кезіндегі құрысуға,жүруі бәсеңдеуі, жазуы мен сөйлеуі өзгеруіне шағымымен түсті.Анамнезі: 5 ай бұрын ЖРВИ мен 5 күн қызбасы болып,ауырған кезде ұйқыдан тұрмаған. Объективті: қарау кезінде азэмоциональды әсер етеді, жылауық,дауысы төмен, сөйлеуі бәсең.Беті гипомимикалы. Көз түбі SD, Полуптоз, конвергенцияәлсіреген. Бұлшықет тонусы «тісшелі дөңгелек» тәрізді, сіңір рефлекстері бар.Денесін ұстап жүрген кезде өзіне назар аударады,аздаған қадам жасайды. Майда әріптермен жазады. Ем жоспарына қай препараты қосқанымыз жөн ?
* Глиатилин
*+Циклодол
* Церобролизин
* Винпосан
* Фенозепам
#121
*! Қабылдауда, үйінде босанған әйел, жүктілігі бойынша әйелдер кеңесіне есепке тұрмаған, өздігімен зерттелмеген. Соңғы men sic 7 немесе 8 ай бұрын болған. Объективті : баланың жағдайы мәжбүрлі. Тері жамылғысы айқын тамырлық суреттемемен. Тынысы пуэрильді, жүрек үні анық, ритмді, пульсі минутына 120 соққы. «Киіз қалпақ» бас симптомы, үлкен еңбегі 3,0-3,0 см., кіші еңбегі 0,5-0,5 см, сагиттальды тігістер 0,1см ажыраған. Басының көлемі 31 см., кеудесінің көлемі 29см, бойы 46см, салмағы 1980гр. Көз қатпары S=D, толқынды көзқарас. Аяқ қолының бұлшықеттерінің гипотониясы. Нәрестелердің физиологиялық рефлекстері әлсіз шақырылады, тез сөнеді. Ұандай ем тактикасы ең ықтимал?
* Үйінде нәрестені жоспарлы түрде бақылап тұру қажет
* Нәрестелер бөлімшесіне алдағы зерттеу мен ем үшін аураханаға жатқызу
* Балалар жұқпалы ауруханасына жатқызу
* Поликлиникада бақылау және есепке қою
*+Біріншілік көмекті көрсету және педиатрмен динамикада бақылау
#122
*! 4 айлық балада: бас шеңбері 46 см, үлкен еңбегі соғады. Бас-ми иннервация жағынан көрудің төмендеуі, ішке қараған қылилық, горизонтальды нистагм. Моторлы сферада спастикалық диплегия, басын ұстай алмайды, бұра алмайды. Мазасыз, ұйқысы бұзылған. Қандай зерттеу тәсілін өткізу керек?
* краниография
* люмбальды пункция
* электроэнцефалография
*+бас миының компьютерлі томографиясы
* Эхоэнцефалоскопия
#123
*! 4 жастағы балада анасының айтуы бойынша ұстамаларға психо-сөйлеу даму тежелуіне, мазасыздыққа шағымданады. Қарап тексеру кезінде басының пішіні микроцефальды, бас шеңбері 47 см. Бұлшықеттік тонусы және кұші оі жақ аяқ-қолында жеткілікті, сол жағында спастикалық гемипарездің белгілері. Сезімталдығы сақталған. Айқын психо-сөйлеу дамуының тежелу белгілері. Бет терісінде, дерматомаларда, екі жақтан үшкіл нервтің I,II бұтақтарында гемангиома. Бас миының КТ: самай бөлігінің зақымдалуымен бірге оң жақ гемисферадағы тыртықты-атрофиялық процесс. Болжама диагноз?
* патогенетическая терапия
* +противосудорожная терапия
* антибактериальная терапия
* оперативное лечение
* введение сыворотки
#124
*! Бөлімшеге 8 айлық бала келіп түсті, анасының сөзінен баласы басын дұрыс ұстай алмайды, отырмайды, ембектемейді. Ішінен арқасына ауысып алады. Объективті: басының айналымы 52 см, үлкен еңбегі 3,5х3,5см, кіші еңбегі 0,5х0,5см. Жоғары маңдайлы,маңдайлық және самайлық төмпешіктер айқындалған.Бетінің көк тамырлары кеңейген.Көздері алшақ орналасқан, көз қарашықтары S=D, Грефе симптомы, үйлесімді қыли көздік. Бала ақыл ес және физикалық дамуда артта қалған. Спастикалық тетрапарез, тізе мен тобық клонусымен. Спонтанды Бабински симптомы..Керниг симптомы екі жақта 130° градустық бұрышта.
Какая тактика НАИБОЛЕЕ целесообразна при данной патологии?
* Наблюдение за ребенком в плановом порядке на дому
*+Госпитализация в нейрохирургический стационар для оперативного лечения.
* Госпитализация в детскую инфекционную больницу
* Наблюдение и постановка на учет в поликлинику
* Оказание первой помощи и наблюдение педиатром в динамике
#125
*! 1 жас 8 ай балада дене қызуының жоғарлауымен шақырылған есін 20-25 минутқа дейін жоғалтумен қатар жүретін генерализацияланған тонико-клиникалық ұстамалары байқалады.
* пирацетам, детралекс
* анальгин, карбамазепин
* фурасемид, церебролизин
*+диазепам, литическая смесь
* диакарб, аспаркам
#126
*! 14 жастағы бала. Анасының айтуы бойынша баласында 6 жасынан бастап еріксіз зәр бөлумен, тонико-клоникалық тырысулармен, тілін тістеумен, есін жоғалтумен талма ұстамалары болады.Бұл ұстамалар 1,5-2 ай аралығында қайталанып отырады екен. Баланың әкесінде де осындай ұстамалар болады.Неврологиялық статусында ошақтық симптоматика анықталмайды. Казіргі этапта қандай мақсатты препаратты тағайындаған дұрыс?
*+люминал
* актовегин
* пирацетам
* эрготамин
* винпоцетин
#127
*! Ұл бала 8 жаста, кенет ауырды. Тұмаудан кейін төменгі жақастының оң жағында ауыру сезімі пайда болды ұстама тәрізді сипатта, ұзақтығы 2–3 секунд. Ұстама сөйлесу кезінде,түшкіргенде, шайнағанда,жуынғанда дамиды.Неврологиялық статус: оң жақ V нервтің III бұтағының шығу нүктесінде,оң жақ ауыз үшбұрышында ауыру сезімі.Төмендегі дәрілік заттың қайсысын тағайындау маңызды?
*+Финлепсин
* Глицин
* Фенозепам
* Пантокальцин
* Церобролизин
#128
*! Қабылдау бөліміне 13 жасар қыз бала келіп түсті. Отитпен ауырғаннан кейін беті қисайып, сол құлақасты аймағында ауыру сезімі пайда болды.Бұрын ешқандай аурулармен ауырмаған. Неврологиялық сатаус: маңдай қатпарлары сол жақта тегістелген көз қабаттары S>D , сол ауыз бұрышы салбыраған. Сол көзден жас ағады. Басқа неврологиялық симптоматика байқалмайды. Төмендегі дәрілік заттың қайсысын тағайындау маңызды?
* Пирацетам
* Маннитол
*+Преднизолон
* Ценаризин
* Мадопар
#129
*! 5 жасар бала қабылдау бөлімшесіне еріксіз жүктемелікке, одан кейін түнгі ұйқысынан оянғанда қолында дірілдің пайда болу шағымдарымен жеткізілді. 3 айдан кейін бұл көріністер күн бойына байқалып және барлық денесін қамтыған. Бұл кезде есін жоғалтпаған, бірақ аяғында тұра алмайды.
Какое заболевание из перечисленных наиболее вероятно?
* Криптогенная эпилепсия
* Рассеяный склероз
*+Симптоматическая эпилепсия
* Эпилепсия Кожевникова
* Энцефалит
#130
*! 7 жасар балада сабақ уақытысында, тына қалу ұстамасы, баланың көзқарасының жойылуы және құлаусыз ернімен шолпылдатуы, осы уақытта көзі жоғарыға әкетілуі пайда болған. Бұл жағдай күн бойына бірнеше рет қайталанған. Ол өзінің атына үн қатпайды, үлгерімі нашарлады.
Какой препарат НАИБОЛЕЕ целесообразно назначить при данной форме эпилепсии?
* реланиум
* +этосуксимид
* фенобарбитал
* ламиктал
* диазепам
#131
*! 8 жасар баладашолпылдату (причмокивания), ернін жалау тәрізді ұстамалар байқалады, уақыт ағымының өзгерісімен ойлауы өзгерген. ЭЭГ-де маңдай әкетулерінде негізгі активтілікпенэпилептиформды активтіліктіңтежелуі байқалады. Сәйкес клиническалық диагноз қойыңыз?
* симптоматикалық маңдай эпилепсиясы фронтополярлы форма
* симптоматикалық самай эпилепсиясы латеральды форма
* симптоматикалық маңдай эпилепсиясы орбитофронтальды форма
*+ симптоматикалық маңдай эпилепсиясы оперкулярлы форма
* симптоматикалық маңдай эпилепсиясы цингулярлы форма
#132
*! Оперкулярлы ұстаманың дамуына қандай қыртыс қабаты әсер етеді?
* төбе бөлігі*шүйде *+маңдай және самай
* мозолді дене* лимбикалық#133
*! У ребенка 1год 8 месяцев вознили генерализованнные тонико-клинические приступы с потерей сознания продолжительностью 40 минут, спровоцированные высокой температурой тела.
При осмотре: Сознание –кома 1, диффузная гипотония, гипорефлексия.
Неотложная помощь:
* +ИВЛ, диазепам, маннит.
* ИВЛ, церебролизин, маннит.
* пирацетам
* магния сульфат
* ИВЛ, эбрантил
#134
*! 15 жастағы қыз бала қаралуға келді, аяқтарындағы қозғалысының қиындауына , сөйлеуінің бұзылуына шағымданады. Лабораторлы зерттеулер бойынша қанда қорғасын мөлшерінің жоғарлауы және церулоплазминнің төмендеуі. Болжама диагноз?
* Паркинсон ауруы
* Томсен миотониясы
* Галлевордена-Шпатц ауруы
*+Вильсона-Коновалов ауруы
* Фридрейх ауруы
#135
*! 11 жастағы қыз балада гиперкинетикалық жүріс, қол және бет бұлшықетінің қозғалысының қиындауы, нистагм, кифосколиоз, қанда қорғасын мөлшерінің жоғарлауы. Қандай зерттеу жүргізу керек?
*+Зәрде қорғасын мөлшерін анықтау
* Зәрде белок мөлшерін анықтау
* Қанда қант мөлшерін анықтау
* Қанда креатинин мөлшерін анықтау
* Зәрде қант мөлшерін анықтау
#136
*! 1 жас 7 айлық бала келесі шағымдармен түседі, анасының сөзі бойынша ұстамалар, психо-сөйлеу және моторлы дамуы тежелген, ұйқысы бұзылған. Алғашқы ұстамасы 11 айында сау соматикалық фонында басының иілуі және қолының кеудесіне әкелуі, есінің 20-30 секундқа бұзылуымен, ұстама жиілігі өседі. Ұстамаға қарсы терапия фонында айқын емес динамика байқалады. Бала дамыған дағдыларын жоғалтуда – өз-өзіне қызмет жасау, сөзінің, эмоциональді контактін. Болжама диагноз?
* Ұстамалы синдром
* Эпилептикалық синдром
* Ландау-Клеффнер синдромы
*+Вест синдромы
* Отахар синдромы
#137
*! 7 жасар балада атаксия, склерадағы телеангиоэктазиялар , психо-сөйлеу дамуының тежелуі пайда болған .Болжама диагноз?
*+Луи-Бар ауруы
* Бурневилля-Прингл ауруы
* Гиппеля-Линдау ауруы
* Галлевордена-Шпатц ауруы
* Вильсон-Коновалов ауруы
#138
*! 14 жасар бала келесі шағымдармен келіп түсті : аяқ-қолының дистальды бөліктеріндегі ауру сезімі, біртіндеп күшінің төмендеуі, жүрісінің бұзылысы. Қарап тексеру кезінде аяқ-қолының дистальды бөліктерінің гипотрофиясы, Шұлық типі бойынша гипестезия, рефлекстердің төмендеуі, перонеальды топ бұлшықет күшінің төмендеуі. “Қораз” тәрізді жүріс. Болжама диагноз?
* Вердниг-Гоффман спинальды амиотрофиясы
* Кугельберга-Веландер спинальды амиотрофиясы
*+Шарко-Мари невральды амиотрофиясы
* Дистальды миодистрофия
* Полинейропатия
#139
*! 15 жастағы балада ауыр зат көтергеннен кейін пайда болған жедел бел аймағындағы ауру сезіміне шағымданады, соның салдарынан жазыла алмайды. Объективті: бел аймаңындағы бұлышқеттердің қатаюы, сколиоз, бел лордозының тегістелуі байқалады. Бел аймағындағы қимыл жан жақты шектелген. Сол жақты паравертебральды нүктелерде L4—L5 ауру сезімі анықталады. Ласега симптомы. Қандай препартты тағайындау ең дұрыс:
*+Диклофенак
* Но-шпа
* Церукал
* Амитриптиллин
* Конвулекс
#140
*! 16 жастағы бала, арқасындағы ауру сезіміне шағымданады, аз қимылдан ауру сезімінің күшеюі анықталады. Сөзіне қарағанда ауру сезімі ауру зат көтергенде пайда болады. Объективті : анталгиялық поза, тегістелген лордозбен айқын белдегі бұлшықеттердің қатаюы байқалады.
Көрсетілгендердің қайсысын тағайындау бірінші кезекті болып табылады?
* Спазмалитиктер
* Микроциркуляторлар
* Витаминдер
* Антибиотиктер
*+НПВС
#141
*! У мальчика 14 лет наблюдается симметричная атрофия мелких мышц стопы и мышц голени. Сухожильные рефлексы в нижних конечностях отсутствуют. Болевая чувствительность снижена по типу "носков". Тыльное сгибание стопы затруднено.
Какое лечение НАИБОЛЕЕ целесообразно при данной патологии?
* +симптоматическая терапия
* противотуберкулезные средства
* противовирусная терапия
* антибактериальная терапия
* введение сыворотки
#142
*! Дәрігер қабылдауында 12 жасар балада мынадай шағымдары бар сөйлеу өзгерісі , дауысының тембр өзгергерісі.
Объективті: дисфония, дисфагия, дизартрия белгілері анықталады,тілінің қозғалысы шектелген, тіл бұлшық еттерінң атрофия белгілері жоқ,жұтыну рефлексі жоғарылаған.Оральды автоматизм рефлекстері шақырылады (хоботковый, назолабиальды, сору, дистанс-оральды) .
Клиникалық синдромды анықтаңыз?
*+псевдобульбарлы синдром
* амиостатикалық синдром
* гипертензионды синдром
* акинетико-ригидті синдром
* жалпы милық синдром
#143
*! Бала 8 жаста, қозғалысы шектелген. Объективті: арқа және бөксе бұлшықеттері атрофияланған, балтыр бұлшықеттерін ұстаған кезде қамыр тәрізді. Қанда креатинкиназа активтілігінін жоғарлауы анықталады. Интеллекті төмендеген.
Какое лечение НАИБОЛЕЕ целесообразно при данной патологии?
* +симптоматическая терапия
* противотуберкулезные средства
* противовирусная терапия
* антибактериальная терапия
* введение сыворотки
#144
*! 14 жасар балада соңғы 6 апта көлемінде күніне бірнеше рет диплопия ұстамалары пайда болған, бірнеше күндер бойы қайтпайтын оң көзінің артындағы сыздап ауыратын ауру сезімі қосарласқан. Дәрігер оны оң көзін қызыл жарықпен жауу арқылы, сол жақта жанып тұрған шамға қарауын өтінді. Мұнда бала 2 түсті көрдісвета: ақ және одан солырақ қызыл түсті. Оң қарашығы сол қарашыққа қарағанда кеңірек және жарыққа реакциясы әлсіз. Қандай БМН зақымдалуы ең ықтимал?
* II БМН
*+III БМН
* IV БМН
* VII БМН
* II БМН- III БМН
#145
*! Балада қатты бас ауруы, есінің есеңгіреуге дейін бұзылысы байқалды. Дәрігер шүйде бұлшықеттерінің ригидтілігін және жарықтан қорқуын, диплопияны анықтады. Күні бойына диплопия ұстамалары бірнеше рет қайталанады. Конрастты затпен ангиография тағайындалды. Сіз қандай нәтиже күтесіз?
* Артериовенозды даму ақауы
* Желке астроцитомасы
* Шыбық сүйегі аймағындағы менингиома
* Гипофиз аденомасы
*+Қаптық аневризманы
#146
*! Ұл бала 11 жаста, келесі шағымдармен шаршағыштық және тугоподвижность буындардағы аяқ. Объективті: бұлшық ет тонус, сіңірлік рефлекстері аяқта көтерілді анықталады патологиялық стопные белгілері, клонусы. Осындай ауруы байқалды медбикенің әжелер.
Қандай емдеу НЕҒҰРЛЫМ орынды кезінде осы патология?
* +симптоматикалық терапия
* туберкулезге қарсы дәрілер
* вирусқа қарсы терапия
* антибактериалды терапия
* сарысуды енгізу
#147
*! Ұл бала 14 жаста, шағымданады қиындықтар басында жүру мүмкін еместігі, релаксация бұлшық кейін оларды қысқарту. Объективті: науқас атлетикалық денелі. Соққы кезінде неврологиялық молоточком бойынша бұлшық етінде құрылады валик. Жанында әкесі мен ағасының осындай ауру. Қандай емдеу НЕҒҰРЛЫМ орынды кезінде осы патология?
* +симптоматикалық терапия
* туберкулезге қарсы дәрілер
* вирусқа қарсы терапия
* антибактериалды терапия
* сарысуды енгізу
#148
*! Ұл бала 15 жаста әлсіздікке жоғарғы аяқ-қолдардағы, атрофию бұлшық тұлғалар. Объективті анықталады крыловидные жауырын, кеуде. Қарындасы әкесінің зардап ұқсас ауру. Қандай емдеу НЕҒҰРЛЫМ орынды кезінде осы патология?
* +симптоматикалық терапия
* туберкулезге қарсы дәрілер
* вирусқа қарсы терапия
* антибактериалды терапия
* сарысуды енгізу
#149
*! Баланың 8жас кейін эпилептического припадка байқалды: әлсіздік, оң қолда. ЭКГ – құбылыстар тестеу жыпылықтайтын ырғақсыздықтың.Неврологиялық мәртебесі правосторонняя симптоматикасы: парезі 7 және 12 жұп чмн бойынша орталық типі, көзбен көру парезі. Дөрекі парезі қолында назар аудара отырып, дисталды бөлімдердің, аздаған әлсіздік бойынша Өтті "аяққа" күйіне алу керек. Орташа мотор афазия.
Қандай зерттеу ЕҢ ақпаратты?
* +Бас миының МРТ
* ЭКГ
* Бас сүйек рентгенографиясы 2 проекциялы
* Люмбальды пункция
* ЭЭГ
#150
*! Қабылдағыш бөлімшесіне жеткізілді бала 3 жаста, диагнозы ишемиялық инсульт. Бала бірнеше дезориентирован, некритичен, неопрятен емес, жүре-әлсіз оң аяққа. Әлсіздік, оң қолында шамалы және басым проксимальных бөлімдерінде; сол қол жоғалтты ептілік, орындай алмаса, жай орынды әрекет, күш-қуатымыз оған жеткілікті барлық бөлімдерінде. Сіңірлік рефлекстер Д>S, с-м Бабинского оң жақта.
Қандай зерттеу ЕҢ ақпаратты?
* +Бас миының МРТ
* ЭКГ
* Бас сүйек рентгенографиясы 2 проекциялы
* Люмбальды пункция
* ЭЭГ
#151
*! Дәрігер кезекшілікте туғызды палатасына тяжелому науқас 17 жаста. Айтуы бойынша кезекші мейірбикенің бала есінен судорожно вытягиваясь және запрокидывая басын бұрын, қолына келтірілді, напряжены, аяқтары созылған, тониялық напряжены. Қарау сәтінде сопор, бұлшық ет гипотония, қарашық тар расходящееся қыли, екі жақты бабинский белгісі. Ауру тарихының Сіз қызметкерлерінің анықтауы бойынша, бала зардап шегеді вертебро-базилярной жеткіліксіздігі. Мезгіл-мезгіл жаловался арналған бас айналу, көзінің қарауытуы, көз алдында.
Қандай зерттеу ЕҢ ақпаратты?
* +Бас миының МРТ
* ЭКГ
* Бас сүйек рентгенографиясы 2 проекциялы
* Люмбальды пункция
* ЭЭГ
#152
*! Қыз 15лет, кейін, физикалық жүктемеден сабақта дене шынықтыру почувствовала соққысы "бас", құсу, қысқа уақытта есінен тану. Білінді психомоторлық қозу, неврологиялық мәртебесі: менингеальный синдромы. Желке бұлшық етінің ригидтілігі 6 көлденең саусақ.
Қандай зерттеу ЕҢ ақпаратты?
* Бас миының МРТ
* +КТ-ангиография
* Бас сүйек рентгенографиясы 2 проекциялы
* Люмбальды пункция
* ЭЭГ
#153
*!Науқас 15 жаста, страдающая ревматизммен, кейін жеңіл физикалық кернеу лезде есінен танып, дамыды ошақтық неврологиялық симптоматика.
Қандай патология АНАҒҰРЛЫМ вероятна?
* Вегетососудистая дистония
* Миокард инфарктісі
*+Ми қанайналымының жіті бұзылысы бойынша ишемическому типі
* Мидың торлы қабығы астына қан құйылу
* Эпилетический мәртебесі
#154
*!Қыз бала 13 жаста. Көктемде аулада ойнап жүріп, ұшыраған укусам кенелер, ата-аналар назар. 10 күннен кейін пайда болған қатты бас ауруы, жүрек айнуы, құсу. Білінді дене қызуының 39,5° с, қалтырау, ауырсыну, мойын, буын. Болды расценена ретінде больноаяс тұмау және амбулаториялық емделді. Баланың жағдайы ухудшалось, және кейінгі 2-3 күн пайда болды, әлсіздік қолында және мойын бұлшық. Неврологиялық мәртебесі: сылбыр парездер бұлшық мойын және қолды.
Қандай клиникалық диагноз?
*+Кене энцефалиті, полиомиелитическая нысаны
* Кене менингоэнцефалит
* Энцефалит Расмуссена
* Кене энцефаломиелит, миелитическая нысаны
* Кене энцефалиті
#155
*!Науқас 12 жаста, дәрігерге шағымданып, бас ауыруы, усиливающуюся таңертең, кейде со құсу. Соңғы уақытта пайда болды затуманивание көру, шаткая жүріс. Анамнезінен: бас ауруы мазалайды, бірнеше ай ішінде күшейді болды тұрақты, соңғы апта. Неврологиялық мәртебесі: Көлденең ірі размашистый қараған кезде нистагм, солға; гипотония және дизметрия " сол жақ аяқ-қолдарының. Көз түбіндегі: стушеванность шекараларын емшектерінің нервтері.
Қандай ем ЕҢ орынды?
* +оперативті ем
* симптоматикалық ем
* қабынуға қарсы терапия
* гипотензивті терапия
* противосудорожная терапия
#156
*! Бала 5 жаста, шағымданады біркелкі бас ауыруы, түнде және таңертең. Туыстарының айтуы бойынша, вял, неопрятен, іске қосты ісі. Неврологиялық мәртебесі: элементтері, моторлы афазия, жеңіл әлсіздік бет жүйкесінің оң жақта, хватательный симптомы оң. Көз түбі: стушеванносгь оң жағында ісіну соска көру нервісінің сол жақта. ЭЭГ: екпіні баяу дизритмии сол жақ лобном бұруда кідірістердің болуына.
Қандай ем ЕҢ орынды?
* +оперативті ем
* симптоматикалық ем
* қабынуға қарсы терапия
* гипотензивті терапия
* противосудорожная терапия
#157
*! Бала 1 жүктілік, 1 босанудан, жүктілік кезінде қауіп төнген түсік бүкіл жүктілік, салмағы туу кезінде 2400гр., бойы 44см., Апгар шкаласы бойынша 1-3 балл.Объективті: баланың жағдайы өте ауырлық дәрежесі. Айқын цианоз тері қабаттары. Тыныс стридорозное, жүрек тондары тұйық, пульс толуы. Б. түрі. қауырт, пульсурующий. Көз саңылау S=D, көз қарашықтары жіңішкертілген, анизокория, жүзбелі қозғалыс алмасының, ротаторный нистагм. Физиологиялық рефлекстері жаңа туған нәрестенің жоқ. Тексеру кезінде развился генерализованный тонико-клонический құрысу ұстамасы. Балаға атты кеңірдек интубация, АИВЛ режимінде нормавентиляции
Қандай емдеу тактикасы АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* +оперативті ем
* симптоматикалық ем
* қабынуға қарсы терапия
* гипотензивті терапия
* противосудорожная терапия
#158
*! Балада 6 күн туған тексеру кезінде анықталды болмауы содружественных қозғалыстардың сол жақ аяқтың келтіру, оны туловищу, цианоз, тері қабаттарының болмауы сгибательного, разгибательного шынтақ және карпорадиального рефлекстердің, гипотония, бұлшық сол жақ аяқтың сезімталдығы төмендеп онда.
Қандай емдеу тактикасы АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
*+иммобилизация
* анальгетиктер
* жабық шығуды салу
#159
*! У жаңа туған баланы тексеру кезінде анықталған болмауы содружественных қозғалыстардың сол жақ аяқтың келтіру, оны туловищу, цианоз, тері қабаттарының болмауы сгибательного, разгибательного шынтақ және карпорадиального рефлекстердің, гипотония, бұлшық сол жақ аяқтың сезімталдығы төмендеп онда).
Қандай деңгейі перифериялық жүйке жүйесінің ең ықтимал жарақатталған?
* Зақымдалуы жұлын деңгейінде С1-С3
* Жеңіліс корешков С1-С6 сол жақта
* Зақымдалуы жұлын деңгейінде С5-С8
*+Жеңіліс корешков С5-С8 сол жақта
* Жеңіліс перифериялық нервтердің
#160
*! Нәрестенің табылған ақау тері мен жұмсақ тіндердің поясничной облысы. Арқылы түссіз эмбриональные недифференцированные қабығының анықталады расщепление тел 1-2 белдеменің омыртқа және распластанные құрылымын жұлын миының корешками. Неврологиялық статусында анықталады төменгі параплегия, жамбас мүшелерінің дисфункциясы түрінде шыжың ауруды және энкопреза. Қойыңыз ең ықтимал клиникалық диагноз.
Қандай емдеу тактикасы АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* +оперативті ем
* антибактериалды терапия
* иммобилизация
* анальгетиктер
* жабық шығуды салу
#161
*! Ұсталды: ұл бала 13 жаста соққы автомобиль мәслихатының кезектен тыс сессиясының жұмысына 2 сағат бұрын. Объективті: жалпы жағдайы ауыр. Пульс – 60 уд минутына ырғақты. АҚҚ 130/90. сын. бағ. құжат киімде іздері құсық заттарынан тазалау керек. Тері асты қабатының гематома оң лобно-сайрам ауданының сотында заңсыз, жарақаттар келтірген қолында, тұлға, дене тұрқы. Көз қарашықтары d=s-анасының реакция жарық. Менингеальных белгілері жоқ Сглажена сол носогубная қатпарлары. Орташа гипотония бұлшық аяқ, бірақ S>D. Сіңірлік рефлекстер төмен, бірақ S>D. С. Бабинского сол жақта.
Қандай тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* +Бас миының КТ, оперативті ем
* люмбальды пункция, антибактериальды терапия
* ӨЖЖ, госпитализациялау ОРИТ
* противошоковая терапия
* Жараны БХӨ бас, консервативті терапия
#162
*! Ұл бала 14 жаста, жедел жеткізілді. бірнеше сағат бұрын құлап мотоцикл. Атап қысқа уақытта есінен тану, содан кейін пайда бас ауруы, жүрек айнуы. Кенеттен науқас есінен танып қалған. -Бірақ жағдайы ауыр, АД 100-60. Пульс 54 рет 1 мин., ырғақты, жеңіл белсенділік бұлшық затылка,с. Кернига с 2-х сторон. Қаңқалық-м Бехтерева сол жақта. Анизокория S>D, ол бірнеше минут ішінде көбейеді. Мәйіттік дақтың пайда болуы вялая. Жүзбелі қозғалыс алмасының. Сглажена оң носогубная қатпарлары.Гипотония аяқ-қолдарының. Сіңірлік рефлекстер торпидные SҚандай тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* +Бас миының КТ, оперативті ем
* люмбальды пункция, антибактериальды терапия
* ӨЖЖ, госпитализациялау ОРИТ
* противошоковая терапия
* Жараны БХӨ бас, консервативті терапия
#163
*! Балаға 9 жыл. Түскен кезде сырғанақ, биіктігі 2 метрге дейін ушибся басымен. Атап қысқа мерзімді естің жоғалуы, бас ауруы, бас айналуы, жүрек айнуы, 3 мәрте құсу. Неврологиялық мәртебесі көлденең клонический нистагм, гипотония, бұлшық гиперрефлексия жоқ ассиметрии. Краниограмма патология жоқ.
Қандай тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* ӨЖЖ, госпитализациялау ОРИТ
* противошоковая терапия
* +консервативтік терапия
#164
*!Бала 8 ай ата-анасы табылған кезде опухолевидное білімі жұмсақ-серпімді консистенциясы, сол жақ сайрам ауданының сотында заңсыз. 2 күн бұрын бала құлап, төсек, сана емес, жоғалтты. Невролог қарау кезінде табылған общемозговой және ошақтық неврологиялық симптоматика. "Краниограмме анықталады сызықтық сынуы, сол жақ сайрам ауданының сотында заңсыз сүйек. Қандай диагноз анағұрлым ықтимал?
Қандай тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* ӨЖЖ, госпитализациялау ОРИТ
* противошоковая терапия
* +консервативтік терапия
#165
*! Қабылдау келтірді, баланың 1 жыл 2 ай 2 ай бойы байқалады, бірте-бірте артуы бұлшық ет әлсіздігі, шаршау. Қарап тексеру кезінде неврологиялық мәртебесін анықталды: ет гипотония, гипорефлексия, күшінің азаюы мен көлемінің белсенді қозғалыстар, фасцикулярные тартқылау бұлшық.
Қандай емдік тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* гормондық терапия
* +симптоматикалық терапия
* противосудорожная терапия
#166
*! Науқаста 11 ай қарап тексеру кезінде неврологиялық мәртебесін анықталды бұлшық ет гипотония, күрт шектелген белсенді қозғалыс, гипорефлексия, пассивті қарсылық қозғалыстарға қатысуына жоқ, симметриялық атрофиясы проксимальных бөлімдерінің, аяқ-қол. "Зақымданған бұлшық еттерде байқалады фибриллярные тартқылау. Белгілері көрінді, 6 ай, ұдайы алға. "ЕМГ - "ритм частокола".
Қандай емдік тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* гормондық терапия
* +симптоматикалық терапия
* противосудорожная терапия
#167
*! Бұл баланың 15лет байқалады 5 ірі пигментті дақтар ашық-кофейного түсті, шеттері тегіс емес, бетінің үстінен көрінетін тері арқамен, ішінің және сан. 10 жылдан кейін – айқын үдемелі сколиоз, 13 – пайда болуы мен пигментті және жоғарғы бетінің денесінің тері ісіктерінің жұмсақ-эластикалық консистенциялы.
Қандай емдік тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* қабынуға қарсы терапия
* +симптоматикалық терапия
* противосудорожная терапия
#168
*! Науқаста 16лет байқалады 6 ірі пигментті дақтар ашық-кофейного түсті, шеттері тегіс емес, бетінің үстінен көрінетін тері арқамен, ішінің және сан. Кейін 9 жыл – айқын үдемелі сколиоз, кейін 12 – пайда болуы мен пигментті және жоғарғы бетінің денесінің тері ісіктерінің жұмсақ-эластикалық консистенциялы.
Қандай емдік тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* қабынуға қарсы терапия
* +симптоматикалық терапия
* противосудорожная терапия
#169
*! Балада 2 жыл 4 ай байқалады дақты "кофе сүтпен" соңғы жарты жайылған демікпесінің. Тексеру кезінде анықталды, сондай-ақ болуы ақтаңдақтар, аденомасын май бездерінің, "шагреневой тері" поясничной облысы, тері асты фибромы.
Қандай емдік тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* қабынуға қарсы терапия
* +симптоматикалық терапия
* противосудорожная терапия
#170
*! Бала 6 жаста. Ішінде 3 күн балада байқалды жоғары температура. Содан кейін ауырсыну пайда болады және әлсіздігі кистях және стопах. Жеткізілді қабылдау бөлімі, қарау кезінде объективті жағдайы қанағаттанарлық. Соматикалық статус ерекшеліксіз. Неврологиялық мәртебесі менингеальных белгілері жоқ, черепная иннервация ерекшеліксіз. Төмендетілген күші дисталды бөлімдердің қол мен аяқ қозғалысының шектелуі, гипотония, бұлшық төмендетілді сіңірлік және периостальные рефлекстер қолда және аяқта. Гипестезия қол және аяқ бойынша дистальному түрі. Жүйке оқпандар пальпация жасағанда ауырсынады. Қалыпты гипергидроз және қолдың тоқта.
Қандай емдік тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* +қабынуға қарсы терапия
* симптоматикалық ем
* противосудорожная терапия
#171
*! Қабылдауда бала 9 жаста келесі шағымдармен жедел күтпеген размашистые движения, ол мүмкін емес бақылау. Объективті: қарауға жауап барабар белгіленеді, тез күтпеген размашистые движения жасалатын кернеусіз және айырылған стереотипности. Оларға қатысады бұлшық тұлға және қол-аяқ. Бұлшық ет тонусы төмендеген.
Қандай зерттеу ЕҢ ақпаратты?
* ЭНМГ
* Стереотаксикалық биопсия
* ПЭТ
* +Бас миының МРТ
* ЭЭГ
#172
*! Бала 8 жаста. Ішінде 3 күн балада байқалды қызуы 39° . Содан кейін ауырсыну пайда болады және әлсіздігі кистях және стопах. Жеткізілді қабылдау бөлімі, қарау кезінде объективті жағдайы қанағаттанарлық. Соматикалық статус ерекшеліксіз. Неврологиялық мәртебесі менингеальных белгілері жоқ, черепная иннервация ерекшеліксіз. Төмендетілген күші дисталды бөлімдердің қол мен аяқ қозғалысының шектелуі, гипотония, бұлшық төмендетілді сіңірлік және периостальные рефлекстер қолда және аяқта. Гипестезия қол және аяқ бойынша дистальному түрі. Жүйке оқпандар пальпация жасағанда ауырсынады. Қалыпты гипергидроз және қолдың тоқта. Қандай емдік тактика АНАҒҰРЛЫМ орынды болады?
* оперативті емдеу
* антибактериалды терапия
* +қабынуға қарсы терапия
* симптоматикалық ем
* противосудорожная терапия
#173
*! Қабылдауда бала 11 ай, шағым тарапынан аналар жоқ, жүрмейді, мүмкін емес еңбектей арналған рт. Анамнезінен: жүктілік асқынбай, салмағы туу кезінде 3480гр., Апгар шкаласы бойынша 6-7 балл. Екі айдың ішінде келіңіздер деп отыр, бала жаман ұстайды басын. Курсынан өтіп, реабилитациялық емдеу. Ауылдар 8 ай, белсенді гулит, сөз жоқ. Объективті: Көз саңылау S=D, жеңіл сходящееся қылилық оң жақтан. Шектеу белсенді қозғалыстардың аяқтарында, қолдарында. Гипертонус бұлшық аяқ, гиперрефлексия сіңір рефлекстерінің аяқтан S=D. Шақырылады патологиялық стопные рефлекстер Бабинского, Оппенгейма, Шеффера, Пуссептің. Діңгек на цыпочки с перекрестом төменгі үштен бір сирақ.
Қандай аталған дәрілік заттардың көрсетілгендей жағдайда осы патология?
*ципрофлоксацин
*метранидозол
*+пенициллин
*ванкомицин
*абактал
#174
*! Қыз бала 12 жаста, шағымданады жгучие іштің оң жақ жартысында тұлғалар, әсіресе саласындағы жоғарғы және төменгі жақ. Іштің ол ұстама тәрізді сипатта созылады 1-3 сек. Ауырсыну ұстамалары пайда болған жевании, әңгіме, мүлдем қауіпсіз алғаш рет ауырсыну пайда болды, 3 ай бұрын тұмауға шалдыққаннан кейін. Неврологиялық мәртебесі: ауырсыну нүктелерінде шығу II және III тармақтарының оң нервтің. Курковая зона шамамен қанаты, оң жақта мұрын және ауыз қуысының шырышты қабатының оң жағында. Басқа неврологиялық симптоматика жоқ.
Қандай аталған дәрілік заттардың көрсетілгендей жағдайда осы патология?
*цитофлавин
*бетасерк
*+карбамазепин
*фенобарбитал
*абактал
#175
*! Балада 1 жыл 1 ай, анасының айтуы бойынша, байқалады задержка мотор дамыту, әлсіздік және шектеулілігі қозғалыстардың оң жақ аяқ-қолдарының. Қарау кезінде бала қарап жауап тыныш, кешігулер бар мотор дамыту фонында спастического гемипареза сол жақта.
Қандай оңалту іс-шараларын НЕҒҰРЛЫМ целесообразны?
*+кинезотерапия
*иппотерапия
*гирудотерапия, дәстүрлі медицина
*иглорефлексотерапия
*фитотерапия
*мойын-жағалы массаж
#176
*! Бала 8 ай қарап-тексеру кезінде анықталған болмауы белсенді қозғалыстардың оң жақ аяқ-қолдарының; жоғары бұлшық ет тонусы оң жақ, жоғары рефлекстері " оң жақ аяқ-қолдарының бұзу; тіректер оң стопу.
Қандай оңалту іс-шараларын НЕҒҰРЛЫМ целесообразны?
*+кинезотерапия
*иппотерапия
*гирудотерапия, дәстүрлі медицина
*иглорефлексотерапия
*фитотерапия
*мойын-жағалы массаж
#177
*!Науқас 12 жаста, күрделі акушерлік анамнезом (қарқынды босану, асфиксия), кешігіп психоречевого дамыту, неврологиялық мәртебесі туылған байқалады әлсіздігі оң жақ аяқ-қолдарының арттыруға, бұлшық ет тонусының және сіңір рефлекстерінің, патологиялық стопными рефлексами бастап аттас тараптар, девиацией тілі оңға, сезімталдығы сақталған.
Қандай оңалту іс-шараларын НЕҒҰРЛЫМ целесообразны?
*+кинезотерапия
*иппотерапия
*гирудотерапия, дәстүрлі медицина
*иглорефлексотерапия
*фитотерапия
*мойын-жағалы массаж
#178
*! Науқас 3 жаста, күрделі акушерлік анамнезом (құрсақтық гипоксия, асфиксия), кешігіп психоречевого және мотор дамыту, неврологиялық мәртебесі туылған байқалады, аяқ-қолдардағы әлсіздік, бұлшық ет тонусының жоғарылауымен және сіңір рефлекстерінің, патологиялық стопными рефлексами екі жағынан, сөйлемейді, жүрмейді.
Қандай оңалту іс-шараларын НЕҒҰРЛЫМ целесообразны?
*+кинезотерапия
*иппотерапия
*гирудотерапия, дәстүрлі медицина
*иглорефлексотерапия
*фитотерапия
*мойын-жағалы массаж
#179
*! Қыз бала 14 жаста, келесі шағымдармен жоғары шаршағыштық, ашушаңдық, бас ауруы, нашар ұйқы. Диагноз вегетативтік-тамырлық дисфункция, цефалгическим синдромы. Қандай оңалту іс-шараларын НЕҒҰРЛЫМ целесообразны?
*кинезотерапия
*иппотерапия
*гирудотерапия, дәстүрлі медицина
*+иглорефлексотерапия
*фитотерапия
*мойын-жағалы массаж
#180
*!Бала Л., 7 жаста, диагнозы: ДЦП спастический тетрапарез, - алады оңалту курсын қамтитын, физиотерапияны, кинезотерапию, дәрі-дәрмекпен емдеу, бөлімшеде қалпына келтіру емі. Байқау сәтінде баланың шағымдары: дене қызуының 37,5 градус, мұрын бітелу, жөтел. Бала тексерілді педиатр, диагнозы: ЖРВИ, жіті фарингит.
Қандай одан әрі реабилитациялық емдеу тактикасы?
*алынып тасталсын физиотерапияны, оңалтуды жалғастыру
*алынып тасталсын кинезотерапию, оңалтуды жалғастыру
*ем тағайындай фарингита, оңалтуды жалғастыру
*оңалтуды жалғастыру туралы
*+ тоқтату оңалтуға дейін сауығу
* ФТИЗИАТРИЯ *1*20*
#1
*! Аталғандардың ішінде туберкулез қоздырғыштарының адамға жұғу ең ықтимал жолдары қандай?
* Тік немесе көлденең
* Бронхогенді, лимфогенді
* Асқазан-ішекті, тыныс алу
* Қатынас-тұрмыстық, трансфузиялы
*+Аэрогенді, алиментарлы
#2
*! Кох бактерияларының негізгі қасиеттері қандай?
* экзотоксин бөледі, анаэроб
*+эндотоксин бөлуі, қышқылға тұрақты, грамм-оң
* спирт, сілтіге сезімтал, грамм-теріс таяқша
* аптасына бір рет көбейеді
* анаэроб, әр 2-4 сағат сайын көбейеді
#3
*! Туберкулезді гранулеманың гисто-морфологиялық құрылымын құрайтын қандай өзгерістер?
*+Казеоз, Пирогова-Лангханс жасушалары, эпителиоидты жасушалары;
Моноциттер, лимфоциттер, плазматикалық жасушалар;
Эритроциттер, лимфоциттер, ПироговаЛангханс жасушалары;
Березовский-Штернберг жасушалары, лимфоциттер, макрофагтар;
Эпителиодтты жасушалар, лимфоциттер, макрофагтар;
#4
*! Қазіргі таңда туберкулез ауруы ең жиі кездесетін жандардың жас аралығы қандай?
* Балаларда (0-14 жастағылыр)
* +Жас адамдарда (40 жасқа дейінгі)
* Жасөспірімдерде (15-17 жастағылар)
* Қарт адамдарда (60 және одан жоғары)
* Орта жастағы адамдарда (40-59 жастағылыр)
#5
*! Ерте жастағы балалардағы туберкулез ағымының ерекшеліктері қандай?
* Кеуде аралық лимфа түйіндерінің қабыну реакциясына бейімсіз болуы
* Шеткі лимфа түйіндерінің үрдіске қатыспауы
* Аурудың айқын клиникалық белгілері
* Бактериоскопия әдісімен көп мөлшерде бактерия бөлінуі
*+Үрдіс жайылуға бейімді, ТМБ-ры сирек анықталады
#6
*! Алғаш анықталған туберкулез қоздырғышын жұқтырылуы кезінде химиопрофилактика балаларға қалай жүргізіледі?
Интоксикация симптомдары анықталғанда
+Диаскинтест сынамасының оң нәтижесінде
Диаскинтест сынамасының күмәнді нәтижесінде
* Диаскинтест сынамасының теріс нәтижесінде
* Диаскинтест сынамасының нәтижесіне байланыссыз
#7
*! Егер балада Манту сынамасы алғашқы оң не күрт оң нәтиже беріп, ал Диаскинтест нәтижесі теріс болған жағдайда фтизиатрдың тактикасы қандай болады?
*+III Б тобында бақылау, бірақ химиопрофилактика жүргізілмейді
* III А тобында бақылау, химиопрофилактиканың жүргізілуімен
* III Б тобында бақылау және химиопрофилактика жүргізуі
* III В тобында бақылау, бірақ химиопрофилактика жүргізілмейді
* III В тобында бақылау және химиопрофилактика жүргізуі
#8
*! Балаларда қақырық жағындысының теріс нәтижесінде туберкулез диагностикасы негізделеді (стандарт бойынша):
* Бронх шайынды суының ТМБ-на тексерілуімен фибробронхоскопия нәтижесі
*+Кеуде қуысы рентгенограммасының және Манту сынамасының нәтижелері
* Иммунологиялық және иммундық-генетикалық зерттеулердің нәтижелері
* Туберкулиндік Манту сынамасы және диаскинтест нәтижелері
* Кеуде қуысы компьютерлік томографиясының нәтижесі
#9
*! Туберкулезге тән қан өзгерістері қандай?
* Лимфоцитоз, эозинофилия, тромбоцитоз, ЭТЖ өзгеріссіз
* Гипохромды анемия, эозинопения, тромбоцитопения, жоғарғы ЭТЖ
*+Орташа лейкоцитоз, моноцитоз, лимфопения, эозинофилия, жылдам ЭТЖ
* Жоғарғы немесе жылдамдатылған ЭТЖ, жоғарғы лейкоцитоз, эозинофилия
* Жоғарғы ЭТЖ мен лейкоцитоз, таяқша ядролы жасушалардың солға ығысуы
#10
*! Пульмонология және фтизиатрия клиникасында кеуде қуысы ағзаларының ауруы кезіндегі негізгі рентген-диагностикалық әдіс қандай?
* Tұрақты орташа флюрография
*+2-жақты рентгенография
* Кеуде рентгеноскопиясы
* Компьютерлік томография
* Көлденең томография
#11
*! Біріншілік туберкулезді кешеннің клиникалық белгілерінде жиі байқалатын белгілер қандай?
* Жиі ылғалды жөтел, дене қызуының көтерілуі, жағдайының нашарлауы
*+Уланудың жалпы белгілері, микрополиадения, параспецификалық белгілер
* Қосымша бұлшық еттердің қатысуымен ентігу, параспецификалық белгілер
* Ылғалды іріңді қақырықпен жөтел, кеуде қуысындағы ауырсыну, қан түкіру
* Отит, коньюнктивит белгілері, микрополиадения
#12
*! БТК кезіндегі өкпе зақымдануының рентгенологиялық синдромы қандай?
* Екі жақты түбір аймағындағы ошақты-қосылмалы инфильтрация
*+Өкпедегі күңгерттену, кеңейген өкпе түбірімен жол арқылы жалғасқан
* Ұлғайған бронхопульмональды лимфа түйіндері және бірлі-жарым ошақтар
* Өкпенің төменгі бөлігіндегі қосылған инфильтрация, түбірде әктенген лимфа түйіні
* Өкпенің латеральды аймақтарында фиброзды өзгерістердің тұсындағы инфильтрация
#13
*! Біріншілік туберкулезді кешен түзілгенде үрдіске ең жиі қосылатын лимфа түйіндері қандай?
* Перифериялық шеткі лимфа түйіндері
* Бронхопульмоналды лимфа түйіндері
* Жоғарғы кеуде аралығындағы лимфа түйіндері
* +Біріншілік ошаққа жақын орналасқан лимфа түйіндері
* Трехеобронхиалды және бифуркациялық лимфа түйіндері
#14
*! Кеуде ішілік лимфа түйіндері туберкулезінің белсенді фазасында ең сенімді өзгеріс болатыны:
* Лимфоидты тіннің гиперплазиясы
* Лимфа түйінінің кальциленуі
* Перифокалды қабыну
*+Казеозды некроз
* Өкпедегі ошақтар
#15
*! Кеуде ішілік лимфа түйіндері туберкулезінде ең жиі дамитын қандай асқынулар?
* «Тұт тәрізді жидек» сияқты кальцилену
* Қан кетулер немесе қан түкіру
*+Бронх туберкулезі, ателектаз
* Лимфа-гематогенді себінділер
* Өкпе тінінің фиброздануы
#16
*! Өкпенің диссеминирлі туберкулезінің дамуына қажет ең маңызды жағдай қандай? тіндердің жоғары сезімталдығы* кальцинирленген лимфа түйіндері* ағзаның қарсыласу күшінің тез төмендеуі* L-формалы таяқшалардың организмде болуы
*+ТМБның жоғары вируленттілігі, көлемділігі, бактериемия#17
*! Жедел диссеминирлі туберкулездің қандай клиникалық түрлерін ажыратады?
* ішекті, буынды, серозды
* сүйек-буынды, жыныс-несепті
*+өкпелік, тифоидты, менигеальды
*менингеалды, өкпеден тыс, милиарлы
*тифоидты , лимфоидты, өкпелік-бронхтық
#18
*! Туберкулезді менингиттің жасырын кезеңінде науқастың ауыр жағдайы негізделеді:
*+бас ішілік қысымның жоғарылауына
* жұлын сұықтығының көп бөлінуіне
* ликвор жолдарының тоскауылын
* ми қабаттарының қабынуына
* ми затының қабынуына
#19
*! Туберкулезді менингит кезінде қандай бас сүйек – ми нервтерінің зақымдалуы ең жиі кездеседі?
* 6, 8, 11 жұп*+3, 6, 7 жүп*2, 4, 5 жұп*1, 9, 12 жұп*3, 8, 10 жұп
#20
*! Туберкулездің дамуына ықпал ететін факторлар қандай?
*+Туберкулезді қатынас, жиі ЖРВИ, қантты диабет
* Теріс Манту сынамасы, аллергиялық аурулар
* Ревматизм, коллагеноздар, гранулематоздар
* Туа пайда болған инфекциялар, зооноздар
* Гипо не гипертиреоз, гастрит, холецистит
* ФТИЗИАТРИЯ *2*80*
#21
*! Астана қаласының №16 қалалық емханасына педиатр Крылова Н. өкпе рентгенографиясынан кейін туберкулезге күдікті адамды фтизиатр кеңесіне жіберді.
Аймақты терапевт науқастың белгілерін қандай журналға тіркеу қажет?
14-е
10- е
+15- е
05- е
30- е
#22
*! Туберкулезге қарсы күресу диспансерінде фтизиатр диагностикалық алгоритмді жүргізді. Науқасты тексерілуге және емделуге жібірер алдында дәрігер алдын-ала оның келісімін алуға міндетті.
Науқастың емделуге берген ақпараттандырылған келісімі қандай формада белгіленеді?
*+ТБ 14* ТБ 12* ТБ 15* ТБ 16* ТБ 17
#23
*! 4 жастағы қыз бала. Перзентханада БЦЖ вакцинасы жасалған – тыртығы 5 мм. Туберкулезді науқаспен қарым-қатынасы анықталмаған. Улану белгілері жоқ. Манту сынамалары: 1 жаста – 11мм, 2 ж. – 9 мм, 3 ж. – 7 мм, 4 ж. – 3 мм.
Осы жағдайда туберкулин сезімталдығының ең ықтимал нәтижесі қандай?
*+поствакциналық аллергия
* параллергиялық реакция
* инфекциялық аллергия
* өкпе туберкулезі
* БЦЖит
#24
*! 1 жас 4 айлық балаға туберкулинді Манту сынамасы жүргізілген – папула 7 мм. Аймақты фтизиатрға кеңеске жіберілді.
Аталған болжама диагноздардың ішінде ең ықтималы қандай болады?
*+вакциналаудан кейінгі аллергия
* парааллергиялық белгі
* инфекциялық аллергия
* токсикалық аллергия
* жұқпалы аллергия
#25
*! 1 жастағы бала К. Перзентханада БЦЖ вакцинасы жасалған – тыртығы 5 мм. Манту сынамасы – папула 10 мм. Туберкулезді контакт анықталмады. Шағымсыз. Интоксикация белгілері жоқ. Объективті қарағанда – ағзалар мен жүйелер бойынша – патологиясыз.
Осы жағдайда болатын туберкулин сезімталдығының ең ықтимал нәтижесі қандай?
*+Поствакциналық аллергия
* Алғашқы инфицирлену
* Туберкулезді жұқтыру
* Жасырын микробизм
* Туберкулез ауруы
#26
*! 7 жастағы бала. Перзентханада БЦЖ вакцинасы жасалған – тыртығы 5 мм. Туберкулезді науқаспен қарым-қатынасы анықталмаған. Улану белгілері жоқ. Манту сынамалары: 1 жаста – 10 мм, 2 жаста – 8 мм, 3 жаста – 5 мм, 5-7 жастарында – теріс.
Баланың ерте жастарында (1-3ж.) болған туберкулин сезімталдығының ең ықтимал сипаты қандай?
* өкпе туберкулезі
* инфекциялы аллергия
* параллергиялық реакция
*+поствакциналық аллергия
* БЦЖ вакциналаудан кейінгі асқыну
#27
*! Бала Р. перзентханада жапондық БЦЖ вакцинасымен егілген. 2 айдан кейін анасы сол жақ қолтық астында «грек жаңғағы» тәрізді ісікті байқаған. Аймақты дәрігер үйге шақырылды. Баланы қараған кезде жағдайы қанағаттанарлық, дене қызуы қалыпты. Сол жақ қолтық астында ортасы жұмсарған, көлемді лимфа түйіні анықталды. Бұл жерде тері жабындылары айқын қызарған, ауру сезімінсіз.
Осы жағдайда Ең ықтимал болжам диагнозы қандай?
*+БЦЖ екпесінен кеінгі лимфаденит
* Бейспецификалық іріңді лимфаденит
* Спецификалық туберкулезді лимфаденит
* Лимфогранулематоз кезіндегі лимфаденит
* Туберкулезге қарсы иммунитеттің қалыптасуы
#28
*! 1 жастағы бала. Перзентханада БЦЖ вакцинасы жасалған – бірақ сол жақ йықта БЦЖ тыртығы анықталмады. Манту сынамасы – папула 10 мм.
Туберкулин сезімталдығының ең ықтимал сипаты қандай?
*+Алғашқы инфицирлену
* Параллергиялық белгі
* Вакциналық аллергия
* Жасырын микробизм
* Өкпе туберкулезі
#29
*! 3 жастағы бала Л. Перзентханада БЦЖ вакцинасы жасалған – тыртығы 5 мм. Туберкулезді науқаспен қарым-қатынасы анықталмаған. Улану белгілері жоқ. Манту сынамалары: 1 жаста – 8 мм, 2 жаста – теріс, 3 жаста –13 мм.
Аталғандардың ішінде туберкулиндік сезімталдықтың сипатын ең дұрыс көрсететін қайсысы?
* Анергия
*+Нормергия
* Гипоергия
* Гиперергия
* Параллергия
#30
*! Бала Ф., 3 жаста, салмағы азайған, қозғыш, коньюнктивит, отит, жөтел ұзақ уақыт мазалайды, шеткі лимфа түйіндері ұлғайған. Ентігуі жоқ, температура субфебрилді, өкпенің сол жақ жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс тұйық, аускультативті - әлсіз тыныс. Рентгенде - өкпенің сол жақ (С1-2) бөлігінде әлсіз, анық емес контурымен инфильтратты көлеңке. Сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес. Манту сынамалары: 1 жаста – 4 мм, 2 ж. – теріс, 3 ж. – 15 мм.
Тексеру кезіндегі Манту сынамасының ең ықтимал нәтижесі қандай болады?
* Динамикадағы сынама өлшемінің бір қалыпта болуы
* Динамикадағы сынама өлшемінің бірте бірте өсуі
*+Сынама нәтижесінің алғаш рет күрт оң болуы
* Сынама өлшемінің теріс болуы
* Сынама өлшемінің сөнуі
#31
*!Бала 10 жаста, жедел отитпен ауырғаннан кейін жақ асты лимфа түйіндерінің түрлі көлемді (1-3,5 см) үлкейгені анықталды. Олар қатты ауру сезімімен, түсі қып-қызыл, пальпацияда ыстық, қызбалы, ортасы жұмсарған.
Аталған лимфадениттердің ішінде осы науқаста сипатталған қай формасы?
* Қатерлі ісікті
* Tуберкулезді
* Қатерсіз ісікті
*+Бейспецификалық
* Зоонозды инфекция
#32
*! Бала Н., 9 жаста. Басқа тұрақты мекен-жайынан келді. Ата-анасы маскунемдер, бала олармен бірге бір пәтерде тұрады. Аймақтық емханада балаға Манту сынамасы қойылды - папула 15 мм. БЦЖ тыртығы 3 мм, ревакцинация 7 жасында өткізілмеген. Туберкулин сезімталдығының динамикада өзгеруі жөнінде мәліметер жоқ. Баланың даму тарихы жоғалтылған.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Туберкулезбен инфицирлену
*+Гиперергиялық реакция
* Жергілікті туберкулез
* Алғашқы жұқтырылу
* Туберкулезді улану
#33
*! 7 жастағы бала Е. Фтизиатрға қаралуға келді. Улану белгілері айқын. Шеткі лимфа түйіндері 4 тобында ұлғайған. Активті туберкулезі бар анасымен қатынаста болғаны анықталды. Манту сынамасы – алғашқы рет оң. Рентгенде – өзгеріс анықталған жоқ.
Ең ықтимал болжам дигнозыңыз қандай?
*+Tуберкулезді қатынас, алғашқы анықталған жұқтырылу
* Tуберкулезді қатынас, инфекция жұқтырылмаған
* Tуберкулезді жұқтыру, анергиялық белгі
* Tуберкулезді қатынас, өкпе туберкулезі
* Tуберкулезді қатынас, күмәнді белгі
#34
*! 6 жастағы балада 3 ай бойы интоксикация, мезгілмен жөтелу. Перифериялық лимфа түйіндерінің ұлғаюы анықталады (7 тобында II өлшемде). Өкпедегі физикальді белгілері – қатаң дыбыс, сырыл жоқ. Жүрек үндері ритмді, аздап тұйықталған. Рентген суретінде – оң жақ өкпенің жоғарғы бөлігінде көлеңке жарықтану аймақтарымен, сол жақ өкпе түбірі кеңейген шеті анық емес. Жүрек нормада. Манту сынамасы – 20 мм, Диаскинтест 20 мм, осыдан 1 жыл бұрын Манту сынамасы теріс болған.
Аталғанның ішінде ең ықтимал болатын диагноз қандай?
* Спецификалық казеозды пневмония
* Екі жақты деструкциялы абсцестік пневмония
* Біріншілік туберкулезді кешен, себілу сатысы
*+Біріншілік туберкулезді кешен, ыдырау сатысы
* Кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезі, ыдырау сатысы
#35
* ! Бала тұмаумен ауырғаннан кейін интоксикация, кератоконьюнктивит белгілері жойылмады, 5 топ шеткі лимфа түйіндері 2-3 көлемге дейін ұлғайған. Физикальды белгілер: өкпеде перкуторлы дыбыс анық, өкпелік; аускультацияда – тыныс везикулярлы, сырылсыз. Гемограммада: эритроциттер 4,2 х 1012, гемоглобин 130 г/л, лейкоциттер 10,9 х 109, т/я – 3, с/я 64, лимфоциттер – 18; эозинофилдер - 5; моноциттер - 10; ЭТЖ 12 мм/сағ. Рентгенограммада – оң жақ өкпенің жоғары бөлігінде қанықтылығы әлсіз, гомогенсіз, жайылмалы контурымен аймақты көлеңке анықталады, ол кеңейген құрылымсыз өкпе түбірімен қосылған.
Аталған диагноздың ішінде қайсысы осы жағдайда Ең ықтимал болады?
*Ателектазбен асқынған туберкулезді бронхаденит
*+Оң жақ өкпенің біріншілік туберкулезді кешені
*Ауруханадан тыс ошақты-қосылған пневмония
*Ауруханадан тыс оң жақ қосылған пневмония
*Ауруханадан тыс оң жақты плевропневмония
#36
*! Бала С., 9 жаста. Жалпы селқостық, субфебрильді дені қызуы, жиі отит және кератоконьюнктивиттер шағымдарымен тексерілді. Рентген суретінде: оң жақ өкпенің С1 инфильтратты өзгеріс көрінеді. Ол үлкейген трахеобронхиалды лимфа түйіндерімен жол арқылы байланысып жатыр.
Ең ықтимал болжам диагнозы қандай болады?
* Кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі
*+Біріншілік туберкулезді комплекс
* Инфильтративті туберкулез
* Деструкциялы пневмония
* Ошақты-косылмалы пневмония
#37
*! Бала тұмаумен ауырғаннан кейін интоксикация, кератоконьюнктивит белгілері бар, шеткі лимфа түйіндері – 5 топқа дейін ұлғайған. Рентгенограммада - өкпеде инфильтрат, өкпе түбірімен жол арқылы байланысқан.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
*+Біріншілік туберкулезді кешен инфильтрация фазасында
* Біріншілік туберкулезді кешен кальцилену фазасында
* Біріншілік туберкулезді кешен тығыздалу фазасында
* Біріншілік туберкулездік кешен сорылу фазасында
* Біріншілік туберкулезді кешен себілу фазасында
#38
*! Бала Ю., 3 жаста, салмағы азайған, қозғыш. Коньюнктивит, отит, жөтел ұзақ уақыт мазалайды, шеткі лимфа түйіндері ұлғайған. Ентігуі жоқ, температура субфебрилді, өкпенің сол жақ жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс тұйық, аускультативті - әлсіз тыныс. Рентгенде - өкпенің сол жақ (С1-2) бөлігінде әлсіз, анық емес контурымен инфильтративті көлеңке. Сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес. Жалпы қан анализінде: эритроциттер – 4,2х10 12 г/л, НВ – 120 г/л, лейкоциттер – 8,9; нейтрофилдер – 39 (т/я -3, с/я – 36); лимфоциттер – 44; эозинофилдер – 5, моноциттер – 12; ЭТЖ 12 мм/сағ.
Қан көрсеткіштерінің ең сенімді сипаттамасы қандай?
* Лимфоцитоз, моноцитоз, эозинофилия, ЭТЖ жылдамдатылған
* Лейкоцитоз, нейтрофилез, эозинофилия, ЭТЖ жылдамдатылған
*+Лимфопения, моноцитоз, эозинофилия, ЭТЖ жылдамдатылған
* Лимфоцитоз, моноцитопения, эозинофилия, ЭТЖ жылдамдатылған
* Лимфопения, эозинофилия, тромбоцитопения, ЭТЖ жылдамдатылған
#39
*! Ер бала В., 11 жаста, туберкулез ауруханасында келесі диагнозбен жатыр: Біріншілік туберкулезді комплекс, инфильтрация фазасы, ТМБ (-). Емдеу үлгісі 1 категория бойынша – төрт химиопрепараттарды қабылдайды.
Төрт айлық емнен кейін науқаста туберкулез үрдісі өршіген жағдайда болатын рентгендік суреттемесі қандай?
* өкпеде инфильтрат, кеңейген құрылымсыз түбірмен қосылған
* өкпе түбірімен байланысқан қанықтылығы орташа өкпедегі көлеңке
* өкпеде түрлі көлемді ошақтар, түбірде тығыздалған лимфа түйіндері
* өкпеде фокус тәрізді көлеңке, түбір құрылымсыз, жалпақ, дөңестелген
*+өкпеде сақина тәріздес көлеңке, кеңейген құрылымсыз түбірмен байланысқан
#40
* ! Ер бала Р., 8 жаста, туберкулез ауруханасында келесі диагнозбен жатыр: Біріншілік туберкулезді комплекс, инфильтрация фазасы, ТМБ (-). Емдеу үлгісі 1 категория бойынша – қарқынды фазада төрт химиопрепараттарды қабылдайды, жалғастыру фазасында – изониазид пен рифампицин.
Туберкулез ағымының оңтайлы жағдайында 8-10 айлық емнен кейін болатын рентгендік суреттеме қандай?
*+өкпеде кальциленген Гон ошағы, түбірде кальцинаттар
* өкпеде инфильтрат, кеңейген құрылымсыз түбірмен қосылған
* өкпе түбірімен байланысқан қанықтылығы орташа өкпедегі көлеңке
* өкпеде фокус тәрізді көлеңке, түбір құрылымсыз, жалпақ, дөңестелген
* өкпеде сақина тәріздес көлеңке, кеңейген құрылымсыз түбірмен байланысқан
#41
*! Балаға қойылған клиникалық диагноз: Біріншілік туберкулезді комплекс, инфильтрация фазасы, ТМБ (теріс). Туберкулин сынамасы – алғаш рет оң папула.
Осы жағдайда ең лайықты дұрыс науқастың категориясы және түрі (тип) қандай болады?
*+1 категория, жаңа жағдай
* 1 категория, сәтсіз ем
* 2 категория, рецидив
* 4 категория, МЛУ ТБ
* 4 категория, ШЛУ ТБ
#42
*! Балаға қойылған клиникалық диагноз: Біріншілік туберкулезді комплекс, ыдырау фазасы, ТМБ (+ оң), бронх туберкулезімен және диссеминациямен асқынған.
Осы жағдайда ең лайықты дұрыс науқастың категориясы қандай болады?
* 3 категория
*+1 категория
* 2 категория
* 4-В категория
* 4-Г категория
#43
*! Бала А., 13 жаста, рентгенологиялық әдіспен тексерген кезде өкпе түбірінің екі жағынан бронхопулмоналды лимфа түйіндері кальци тұздары шөгінділерімен анықталған.
Аталғандардың ішінен ең ықтимал болжама диагнозы қандай болады?
* саркоидоз
*+туберкулез
* мононуклеоз
* лимфогранулематоз
* кеуде аралығының ісігі
#44
*! 10 жасар бала С., емханада Манту сынамасы қойылды, нәтижесі - папула 16 мм. Фтизиатрға жіберіліп, тексерілді. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қарым-қатынас анықталған жоқ. Интоксикация белгілері жоқ. Тері жабындылары қалыпты, таза. БЦЖ тыртығы 4 мм. Микрополиадения симптомы оң. Рентгендік тексеру кезінде: сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес, негізгі бронх саңылауы тарылған.
Аталғанның ішінде Ең ықтимал алдын ала диагнозыңыз қандай?
*+КІЛТТ, инфильтратты форма
* КІЛТТ, деструкциялы форма
* КІЛТТ, әктену формасы
* КІЛТТ, ісікті форма
* КІЛТТ, кіші форма
#45
*! 10 жасар балаға емханада Манту сынамасы қойылды, нәтижесі - папула 11 мм. Фтизиатрға жіберіліп, тексерілді. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қарым-қатынас анықталған жоқ. Интоксикация белгілері жоқ. Тері жабындылары қалыпты, таза. БЦЖ тыртығы 2 мм. Микрополиадения симптомы оң. Рентгендік тексеру кезінде сол жақ өкпе түбірінде бронхопульмоналды лимфа түйіндерінің кальци тұзы жиналған конгломераттары табылды, негізгі бронх саңылауы тарылған.
Аталғанның ішінде Ең ықтимал алдын ала диагнозыңыз қандай?
* КІЛТТ, инфильтрация фазасы
* КІЛТТ, сорылу фазасы
*+КІЛТТ, әктену фазасы
* КІЛТТ, ыдырау фазасы
* КІЛТТ, себілу фазасы
#46
*! Оң нәтижелі Манту сынамасы бойынша 8 жасар ер балаға профилактикалық тексеруді жүргізгенде оң жақ түбірде ұлғайған лимфа түйіндері анықталды. Түбір кеңейген, анық контурымен, құрылымсыз. Микрополиадения симптомы бар, кератоконъюнктивит. Манту сынамасы 17 мм.
Аталғанның ішінде Ең ықтимал алдын ала диагнозыңыз қандай?
* Инфильтратты бронхоаденит
*+Ісікті бронхоаденит
* Лимфогрануломатоз
* Кіші бронхоаденит
* Бек саркоидозы
#47
*! Бала туберкулез таяқшаларын жұқтыру - диагнозымен фтизиатрдың есебінде тұр. Соңғы айларында субфебрилді температура, жиі ЖРВИ болады. Рентгенограммада – өкпе түбірлері кеңейген, құрылымсыз, лимфа түйіндері анық көрінбейді.
Туберкулездің ең ықтимал клиникалық формасы қандай?
*+Кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, кіші түрі
* Кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, ісік тәріздес түрі
* Кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, инфильтратты түрі
* Кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, деструкциялы түрі
* Кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, казеозды-некрозды түрі
#48
*!Балаға инфильтрация фазасындағы кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі диагнозы қойылды.
Рентгендегі ең ықтимал өзгерістер қандай болады?
* Өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық, шығыңқы
* Өкпе түбірлері симметриялы кеңейген, түбір маңында ошақтар
* Өкпе түбірі кеңейген, фибродалған, кальциленген лимфа түйіндері
* Өкпе түбірлері екі жақты кеңейген, құрылымды, өкпе суреті қалыпты
*+Өкпе түбірлері кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес, жайылмалы
#49
*! 15 жасар жасөспірімге профилактикалық тексеру кезінде екі жақты бронхопульмоналды лимфа түйіндерінің перифокалды инфильтратсыз ұлғаюы, айқын контурларымен анықталды. Жағдайы қанағаттанарлық, шеткі лимфа түйіндері ұлғаймаған. Манту сынамасы 3 мм.
Ең ықтимал алдын ала қойылған диагнозыңыз қандай?
* Лимфогрануломатоз
* Кіші бронхоаденит
*+Бек саркоидозы
* Лимфосаркома
* Мононуклеоз
#50
*! Ер бала туберкулезді науқаспен қарым-қатынасқа байланысты фтизиатрдың бақылауында болған, тағайындалған химиопрепаратты қабылдамаған. Соңғы кездері мезгілмен дене қызуының көтерілуі, ентігу, жиі ұстамалы коклюш тәрізді жөтел мазалайды. Оң өкпенің жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс қысқарған, сол жерде таныстың әлсіреуі дем шығаруының қиындауымен естіледі. Рентгенде: Оң өкпенің жоғарғы бөлігінде қанық гомогенді күнгірттену, түбірде ұлғайған лимфа түйіні, кеудеаралық оң жаққа ығысқан.
Осы жағдайда Ең ықтимал болжама диагнозы қандай болады?
* Ателектазбен асқынған БТК
*+Ателектазбен асқынған КІЛТТ
* Бронх туберкулезімен асқынған КІЛТТ
* Экссудативті плевритпен асқынған БТК
* Экссудативті плевритпен асқынған КІЛТТ
#51
*!Бала туберкулезбен инфицирленуіне (күрт оң Манту сынамасы) байланысты фтизиатрдың бақылауында болған, химиопрофилактика тағайындалған. Соңғы бір аптадай болды - дене қызуының көтерілуі, дем алған кезде оң жақ бүйірде ауыру сезім, ентігу. Оң өкпенің төменгі және бүйір аймақтарында перкуторлы дыбыс тұйық, сол жерде таныстың едәуір әлсіреуі. Пульмонология бөлімшесіне госпиталданды. Рентгенде: оң жақ түбірде ұлғайған бронхопулмоналды топтағы лимфа түйіні, оң өкпенің төменгі бөлігінде қанық гомогенді күнгірттену, диафрагма контуры көрінбейді, кеудеаралық сол жаққа ығысқан.
Осындай жағдайда Ең ықтимал болжама диагнозыңыз қандай болады?
* Ателектазбен асқынған БТК
* Ателектазбен асқынған КІЛТТ
* Бронх туберкулезімен асқынған КІЛТТ
* Экссудативті плевритпен асқынған БТК
*+Экссудативті плевритпен асқынған КІЛТТ
#52
*! Ер бала 5 жаста, педиатрға келіп қаралды. Шағымдары: 38,30 С дейін температура, мезгілмен қалтырау, әлсіздік, түңгі тершендік, аз мөлшерде шырышты қақырықпен жөтел, бір рет қан түкіру, дауыстың қарлығуы, жұтқан кезде ауру сезім. Анамнезінен – соңғы 2,5 айдың ішінде жағдайы нашарлаған. Туберкулезбен ауыратын атасымен контакт, ол фтизиатрдың есебінде тұрады. Объективті: жүдеу, перкуссияда – жауырын арасында дыбысы тұйық, аускультативті – бұғана асты аймақта әлсіз тыныс және құрғақ сырылдар.
Осы жағдайда Ең ықтимал болжама диагнозы қандай болады?
* Ошақты бронхопневмония
* Идиопатиялық өкпелік гемосидероз
*+Өкпенің диссеминирлік туберкулезі
* Бек саркоидозы, диссеминирлі форма
* Идиопатиялық фиброздаушы альвеолит
#53
*! Ер бала Г, 4 жаста, дәрігерге қаралғандағы шағымдары: жоғары температура, әлсіздік, ентігу. Қарап тексергенде: жағдайы ауыр. Сопорозды, жүдеу, өкпенің барлық аймақтарында әлсіз тыныс, бірлі-жарым құрғақ сырылдар. Анамнезінен – 2 айдан астам ауруханада емделіп жатқан туберкулезбен ауыратын ағасымен контактта болған.
Осы жағдайдағы Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай болады?
* Деструкциялы пневмония
* Кандидозды пневмония
* Жедел обструкциялы бронхит
* Екі жақты ошақты пневмония
*+Жедел диссеминирлі туберкулез
#54
*!Науқас Т.К., 16 жаста. Жедел көмек көлігімен инфекциялық ауруханаға Грипп. Пневмония? - диагнозымен жеткізілді, бөлімшеге бірден жатқызылды. Рентгендік зерттеуде: екі жақты өкпенің тұтас диссеминациясы анықталды. Шұғыл түрде ТМБ-на қақырық бактериоскопиясы жүргізілді – көп молшерде таяқшалар анықталды.
Төменде аталғандардың ішінде ең ықтимал болжам диагнозы қандай?
+Диссеминирлік туберкулез
Инфильтративті туберкулез
Казеозды пневмония
Ошақты туберкулез
Өкпе туберкулемасы
#55
*! Науқасты дауыстың қарлығуы, жұтқан кездегі ауру сезімі мазалайды.
Рентгендік зерттеуде: екі жақты өкпенің тұтас диссеминациясы анықталды. Әр түрлі көлемдегі және қоюлығындағы ошақтар, өкпенің жоғарғы бөліктерінде жұқа қабатты «мөр» тәрізді қуыстар (2,0 х 2,0 см) перифокалды қабынусыз.
Осы жағдайдағы Ең ықтимал болжама диагнозы қандай болады?
* Фиброзды-кавернозды туберкулез
*+Диссеминирлік туберкулез
* Ошақты бронхопневмония
* Бек саркоидозы, 2 стадия
* Кавернозды туберкулез
#56
*! Қыз бала И.Г., 17 жаста, терапевтке қаралуға келді. Шағымдары: 38,30 С дейін температура, жалпы әлсіздік, жөтеліңкіреу, тәбеттің нашарлауы. Жағдайы ауыр, жүдеу, ентігу. Тері жабындылары құрғақ, бозғылт. Физикалды өзгерістер анықталмады. Рентгенде: өкпеде екі жақтан ұсақ, тары тәрізді, қосылуға бейімсіз әлсіз ошақтар.
Осы жағдайда Ең ықтимал болжама диагнозы қандай болады?
Өкпенің метастатикалық қатерлі ісігі
* Жеделдеу диссеминирлі туберкулез
*+Жедел диссеминирлі туберкулез
Фиброзды-кавернозды туберкулез
Өкпенің кандидомикозы
#57
*! Қыз бала В.В., 12 жаста, педиатрға келіп қаралды. Шағымдары: 37,5 - 380 С дейін температура, ылғалды жөтел, қан түкіру. Жағдайы ауыр, жүдеу, ентігу. Тері жабындылары құрғақ, бозғылт. Физикалды өзгерістер; әлсіз тыныс, құрғақ және ылғалды сырылдар. Рентгенде: өкпеде екі жақтан түрлі көлемді ошақтар, қосылып инфильтратқа айналады, өкпенің ұштарында «мөр» тәрізді жіңішке қабатты қуыстар.
Осы жағдайдағы Ең ықтимал болжама диагнозы қандай болады?
Өкпенің метастатикалық қатерлі ісігі
*+Жеделдеу диссеминирлі туберкулез
Фиброзды-кавернозды туберкулез
* Жедел диссеминирлі туберкулез
Өкпенің кандидомикозы
#58
*!Бала П.О., 11 жаста – ауырғанына 1 ай болды. Қосымша тексерулерден кейін ауруханаға жатқызылды, Орталық жүйке жүйесінің туберкулезы бойынша емді қабылдап жатыр. Шағымдары қатты бас ауруы, фонтан тәрізді құсық,. Қарап тексергенде: бала арық, шашыранды қылилық, анизокория, диплопия, птоз.
Ступорда, сұрақтарға дұрыс жауабын бермейді. Көз қарашығының жарыққа реакциясы бар. Менингеалды симптомдар оң: жүйке бұлшық ет ригидтілігі, Керниг симптомы. Ликворограммада: цитоз 400, лимфоциттер 90%, нейтрофилдер 10%, белок 2,5%0, қант 1,4 м/моль; хлоридтер 100 м/моль.
Осы жағдайдағы Ең ықтимал болжама диагнозы қандай болады?
* Менингоэнцефалит
* Серозды менингит
* Цереброспиналды менингит
*+Менингиттің базилярлы формасы
* Диссеминирлі ТБ, менингеалды форма
#59
*!Қабылдау бөлімшесіне есі жоқ, мезгіл-мезгіл тырысуы, құсуы, сол жақты гимипарезі бар бала әкелінді. Анасының айтуы бойынша бала 1 айдан астам тұмаумен ауырып емделген. Осыдан 1 жыл бұрын әкесінде өкпе туберкулезі анықталып емделді, бірақ ауруханадан кейін фтизиатрда қаралмаған. Сол кезде баласын тексергенде Манту сынамасы – папула 10 мм болған, бірақ ата-анасы фтизиатр қаралуына барудан бас тартқан.
Сіздің ең ықтимал алдын ала диагнозыңыз қандай?
* Полиомиелит * Іріңді менингит * Миға қан құйылу* Серозды менингит *+Туберкулезді менингит
#60
*!Қабылдау бөліміне туберкулезді менингитке күдікті бала түсті.
Жұлын сұйықтығындағы қандай өзгерістер диагнозды дәлелдейді?
* Цитоз 7, лимфоциттер – 100%, белок – 0,33, қант 2,8, хлоридтер 120 м/моль*+Цитоз 200, лимфоциттер 80%, белок 0,9, қант 1,1; хлоридтер 100 м/моль* Цитоз 1000, нейтрофильдер 100%, белок 1,0, қант 1,6; хлоридтер 130 м/моль* Цитоз 1000, лимфоциттер 100%, белок 0,9, қант 1,9; хлоридтер 120 м/моль* Цитоз 500, лимфоциттер 50%, белок 0,9, қант 2,6; хлоридтер 120 м/моль
#61
*! 1 жас 10 айлық бала Ц. Бірнеше апта ішінде құсу, алғашқы күндері нәжісі болған, одан кейін – іш қатуы, анда-санда тырысулар, дене қызуы жоғары, сопорозды жағдай. Анамнезінен: туберкулезбен ауратын апасымен тұрақты емес қатынас, фтизиатр бақылауында болмаған.
Сіздің ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай болады?
*+Туберкулезді менингит
* Серозды менингит
* Iріңді менигит
* Тұмау (грипп)
* Mи абсцесі
#62
*!Орталық жүйке жуйесінің туберкулезді зақымдалуымен 12 жасар А. науқаста жоғары дене қызуы үстінде тырысулар, орталық салданулар мен жартылай салданулар, белбеу тәрізді қатты ауру сезімі байқалады.
Аталғанның ішінде туберкулездің қандай клиникалық формасына тән белгілер?
* ӨДТ менингеальды формасы
* Милиарлы туберкулез
* Спинальды менингит
*+Менингоэнцефалит
* Базилярлы форма
#63
*!Орталық жүйке жуйесінің туберкулезді зақымдалуымен ар А. науқаста менингеальды симптомдары оң, Труссо дақтары, парестезиялар байқалады. Ликворограммада: цитоз 350, лимфоциттер 90%, нейтрофилдер 10%, белок 2,1, қант 1,6; хлоридтер 100 м/моль.
Осындай үрдісте орталық жүйке жуйесінде дамитын ең ықтимал морфологиялық өзгерістер қандай болады?
* +Жұмсақ ми қабатының серозды-фибринозды қабынуы
* Эндо-периартериит келесі ми затының жұмсаруымен
* Бульбарлы нервтерінің қабынуы (9, 10, 12 жұп)
* Жұлынның және оның қабаттарының қабынуы
* Ми негізінің спецификалық зақымдалуы
#64
*!Орталық жүйке жуйесінің туберкулезді зақымдалуымен 11 жасар П. науқаста менингеальды симптомдары оң, Труссо дақтары, парестезиялар байқалады. Ликворограммада: цитоз 350, лимфоциттер 90%, нейтрофилдер 10%, белок 2,1, қант 1,6; хлоридтер 100 м/моль.
Баладағы ең ықтимал болжам диагнозы қандай?
* Менингиттің базилярлы формасы
*+Менингиттің серозды формасы
* Спинальды лептопахименингит
* ӨДТ менингеальды формасы
* Менингоэнцефалит формасы
#65
*!Орталық жүйке жуйесінің туберкулезді зақымдалуымен (серозды форма) 11 жасар О. науқаста менингеальды симптомдары оң, Труссо дақтары, парестезиялар байқалады. Ликворограммада: цитоз 350, лимфоциттер 90%, нейтрофилдер 10%, белок 2,1, қант 1,6; хлоридтер 100 м/моль.
Үрдістің өршу кезінде, шамамен 7-10 күннен кейін болатын ең ықтимал клиникалық белгілері қандай?
* Клоникалық-тоникалық тырысулар, бұлшық еттерінің қатаюы
* Шеткі парез бен паралич, еріксіз үлкен-кіші дәреттің кетуі
* Патологиялық үйқышылдық, мезгілмен құсуы, бас ауруы
* Кома жағдайы, орталық салданулар мен парездер
* +Ступор жағдайы, бас-ми нервтерінің қабынуы
#66
*! 17 жасар Д. жасөспірімде жөтел, өз мөлшерде қақырық, дене қызуы, әлсіздік, тәбеттің төмендеуі, қан түкіру мазалайды. Ауру 3 апта бұрын суық тиюден басталған, бронхиттен емделді, бірақ тиімді болған жоқ. Оң жақ жоғарғы бөлігінде әлсіз тыныс, бірлі жарым майда көпіршікті сырылдар естіледі. Рентгенограммада: өкпенің оң жақ бөлігінде С1-3 жарықтану аймақтары мен инфильтратты көлеңке көрінеді, бөлікаралық плевра қалындаған.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Плевропневмония
* Қосылмалы пневмония
* Деструктивті пневмония
* Көпсегменттік пневмония
*+Инфильтративті туберкулез
#67
*! 16 жасар жасөспірімде профилактикалық флюорографияда алғашқы рет өкпенің оң жақ бөлігінде (С2 ) қанық (тығыз) және қанықтылығы орта ошақтар табылған. Бактериоскопиялық әдіспен қақырықтан туберкулез микобактериялары табылған жоқ.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
*+Фиброзды-ошақты туберкулез
* Инфильтративті туберкулез
* Жұмсақ-ошақты туберкулез
* Өкпе туберкулемасы
* Ошақты пневмония
#68
*! 14 жасар науқас М. әлсіздікке, тез шаршағандыққа, тәбеттің төмендеуіне шағымданады. Флюорографиялық тексеруде сол өкпенің жоғарғы бөлігінде өлшемі 2,0х2,5 см шеңбер тәрізді, орташа интенсивті, гомогенді, шеттері анық көлеңке табылған. Гемограммада: эритроциттер 3,8 х 1012/л, гемоглобин 126 г/л, лейкоциттер 8;9 х 109/мл, ЭТЖ – 16 мм/сағ. Қақырықтан туберкулез таяқшасы бактериоскопиялық әдіспен табылмады.
Алдын-ала қоятын болжам диагнозыңыз қандай?
* Перифериялық рак
* Өкпенің эхинококкы
* Сегментарлы пневмония
*+Өкпенің туберкулемасы
* Өкпенің ошақты туберкулезі
#69
*! 17 жасар студент Ч. Р.-дің флюорографиялық тексеруінде оң өкпесінің S1 бөлігінде әлсіз және қанықтылығы шамалы шеттері анық емес ошақтар. Аз мөлшердегі қақырықпен жөтел мазалайды. Анамнезінде: 2 жыл мерзімінде шылым шегеді. Өткен жылдағы флюорографиясы патологиясыз. Қақырықтан туберкулез таяқшасы табылмады. Туберкулез ауруханасында емді қабылдап жатыр.
Сіздің қойған ең ықтимал клиникалық диагнозыңыз қандай?
*+Инфильтрация фазасында оң өкпенің ошақты туберкулезі, ТМБ(-)
* Тығыздалу фазасында оң өкпенің ошақты туберкулезі, ТМБ(-)
* Оң өкпенің жоғарғы бөлігінің инфильтратты туберкулезі, ТМБ(-)
* Оң өкпенің жоғарғы бөлігінің туберкулемасы, ТМБ(-)
* Өкпедегі фиброзды-ошақты қалдықты өзгерістер
#70
*! Өкпенің инфильтратты туберкулезінің ем нәтижесінде, инфильтрат орынында өлшемі 3,0 х 3,5 см шеңбер тәрізді көлеңке жан-жағында бірлі-жарым фиброзбен рентгенологиялық әдіспен анықталған.
Аталғанның ішінде осы науқаста емнен кейінгі ең ықтимал аурудың нәтижесі болатыны қайсысы?
* Фиброзды-ошақты туберкулез
* Инфильтратты туберкулез
* Кавернозды туберкулез
*+Өкпе туберкулемасы
* Ошақты туберкулезі
#71
*! 16 жастағы науқас М. Қақырығында қан араласқан жөтелге, әлсіздікке, дене қызуының жоғарлауына шағымданады. Бозғылт, азған, перифериялық лимфа түйіндері ұлғаймаған. Оң жақ жауырын аралығында өкпе дыбысы қысқарған. Сол жерде әлсіз тыныс. Қақырығында ТМБ табылмаған. Аумақты шолу рентгенограммада: оң жак өкпенің S1 бөлігінде өлшемі 4 см, гомогенсіз, контуры анық, шеңбер тәрізді, бір шетінде ай тәрізді жарықтануымен фокус анықталады. Өкпе түбірінде әктенген лимфа түйіндері.
Сіздің қойған ең ықтимал болжама диагнозыңыз қандай?
* Өкпенің ретенциялы кистасы
* Шеңбер тәрізді инфильтрат
*+Өкпенің туберкуломасы
* Өкпенің асперигиломасы
* Өкпенің шеткі обыры
72
*! 16 жасар О.Р. науқаста Сол өкпенің жоғарғы бөлігіндегі инфильтратты туберкулезі, ТМБ (+), ыдырау сатысы - деген диагноз қойылды. 5 жасында туберкулезбен ауырып, жазылған.
2014 ж. №19 бұйрығына сәйкес жіктелу бойынша туберкулездің қандай ауру жағдайына дәрігер осы науқасты тіркейді?
*+Рецидив
* Жаңа жағдай
* Қолайсыз ем
* Үзіліспен ем
* Созылмалы жағдай
#73
*! 14 жасар Е. науқастың өкпе рентгенограммасында оң өкпенің жоғарғы бөлігінің 1-2-3 сегменттерінде шеті анық емес, гомогенсіз көлеңке көрінген. Өкпенің төменгі бөліктерінде әлсіз және қанықтылығы орташа ошақтар.
Аталғанның ішінде сипатталған рентгендік өзгерістер туберкулездің қандай клиникалық түріне сәйкес болады?
* Бронх-лобулярлы инфильтрат
*+Бұлт тәрізді инфильтрат
* Бөлікаралық инфильтрат
* Жоғарғы бөлікті лобит
* Кавернозды туберкулез
#74
*! Жасөспірім ЖМК машинасымен ауыр жағдайда инфекциялық ауруханасына түсті. Дене қызуы жоғарылаған 39-400С дейін, тыныштық жағдайда ентігу, ылгалды жөтел, әлсіздік, тәбеттің төмендеуі. Анамнезінен: туберкулезді науқаспен қатынаста болған, химиопрофилактика қабылдамаған. Жоғарыда аталған шағымдар соңғы 3 ай бойы мазалаған. Аускультацияда – өкпенің барлық аймақтарында ылғалды сырылдар. Рентгенограммада - бүкіл өкпе алаңдарында ірі көлемді қосылған ошақтар және пішінсіз фокустар, әр жерде жарықтанулар. Өкпедегі өзгерістер «қарлы боран» тәрізді.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Инфильтратты туберкулез
* Арнайы емес пневмония
* Өкпенің гемосидерозы
*+Казеозды пневмония
* Өкпенің саркоидозы
#75
*! 14 жастағы К. науқаста: ТМБ (+), ыдырау және себілу фазасындағы инфильтративті туберкулезі анықталған. Қақырығында қан талшықтары пайда болды, тәулікте 10 мл көлемге дейін қанды қақырық бөлінді.
Науқаста асқынудың қай түрі дамыған?
* Үрдістің өршуімен өкпенің ыдырауы
*+Өкпенің ыдырауы және қан түкіру
* Өкпенің ыдырауы және қан кету
* Өкпелік тіннің ыдырауы
* Өкпелік қан кетуі
#76
*! 16 жастағы Н. науқаста: ТМБ (+), ыдырау және себілу фазасындағы инфильтративті туберкулезі анықталған. Қақырығында қан талшықтары пайда болды, тәулікте 10 мл көлемге дейін қанды қақырық бөлінді.
Науқаста бұл асқынудың даму себебі қандай?
* Өкпе артериясының тамырларының жарылуы
*+Қан тамырлары өткізгіштігінің жоғарлауы
* Бронхиалды артерияның жарылуы
* Ыдырау қуыстарына байланысты
* Қосымша жарақаттар бар
77
*! 17 жасар науқаста кенеттен артқы сол жақ бүйірінде ауру сезімі пайда болды. Сонымен бірге құрғақ жөтел, ентігу, жүрек қағуы, суық тер бар. Тері жабындысы бозғылт, пульсы 100 рет/минутына, а.қ.қ. - 190/100 мм с.б. Жүрек үндері тұйықталған. Сол жағында дауыс дірілі жоқ. Перкуторлы дыбыс сол жағында қорапты. Аускультацияда тынысы бірден әлсіреген.
Сіздің ойыңызша науқастың жағдайы неге байланысты күрт нашарлаған?
* Cтенокардияның дамуына
* Миокард инфарктінің дамуына
* Экссудативті плевриттің қосылуына
*+Спонтанды пневмоторакспен асқынуына
* Қабырға аралық невралгияның қосылуына
#78
*! Өкпенің инфильтратты туберулезімен ғы науқастың 8 йлық емнен кейін жағдайы жақсарған, улану белгілері жойылған, рентгенде: инфильтраттың орынында жіңішке қабатты сакина тәрізді көлеңке, көлемі 2 х 2 см, айналасында бірен-саран фиброзды-ошақты өзгерістермен анықталған. Қақырықта ТМБ-ры жойылған.
Туберкулездің ең ықтимал клиникалық формасы қандай?
* Өкпе туберкуломасы
* Қалдықты өзгерістер
*+Кавернозды туберкулез
* Инфильтратты туберкулез
* Фиброзды-кавернозды туберкулез
#79
*! Науқас 2 жыл бойы кавернозды туберкулезбен диспансерлік есепте тұрған. Кезекті тексерістен өткенде, рентгенде: оң жақтағы 6-сегментте орналасқан ыдырау қуысы көрінбеген, бұрыңғы кавернаның орынында орташа және қарқындылығы жоғары, анық шеттерімен ошақты көлеңкелер байқалған. Қақырықта ТМБ-ры табылған жоқ.
Осы жағдайдағы ең ықтимал ем нәтижесі қандай болады?
* Тазартылған қуыс
* Ошақты туберкулез
* Өкпе туберкулемасы
*+Қатты тығыз, ошақтар
*Кавернозды туберкулез
#80
*! 18 жастағы жасөспірімнің өкпе флюорографиясында сол өкпенің 3-ші сегментінде сақина тәрізді, шеті анық контурымен көлеңке анықталған. Қақырықта ТМБ-ры табылған жоқ.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Ошақты туберкулез
* Диссеминирлі туберкулез
*+Кавернозды туберкулез
* Инфильтратты туберкулез
* Фиброзды-кавернозды туберкулез
#81
*!Науқас Т, 17 жаста. Оң өкпенің жоғарғы бөлігінің инфильтративті туберкулезі (лобит) диагнозымен арнайы химиотерапияны 4 ай бойы қабылдаған, бірақ клиникалық-ренгенологиялық динамикасы байқалмады. Рентгенограммада: оң өкпенің көлемі кішірейген, жоғарғы бөлігінде қалың қабырғалы пішінсіз қуыс, айналасында айқын фиброз және тығыз ошақтар. Өкпе түбірі жоғары қарай тартылған, кеуде аралығы оң жаққа ығысқан. Сол өкпе ошақты көлеңкесіз, таза.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Казеозды пневмония
* Кавернозды туберкулез
* Цирротикалық туберкулез
*+Фиброзды-кавернозды туберкулез
* Созылмалы диссеминирлі туберкулез
#82
*! Науқас Д., 12 жаста, оң жақ кеудесінің ауру сезіміне, әлсіздікке, дене қызуының жоғарлауына шағымданады. Бозғылт, тәбеті төмен, оң жақ кеудесі тыныс алудан қалып отыр, дауыс дірілі оң жағында әлсіздеген. ІV-қабырғадан төмен перкуторлы дыбыс қысқарған, әлсіріген тыныс, жүрек шекаралары солға ығысқан. Туберкулезді бронхоаденитке байланысты диспансерлік есепте турады.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай болады?
* Cпонтанды пневмоторакс
*+Туберкулезді экссудативті плеврит
* Өкпе бөлігінің не сегментінің ателектазы
* Бейспецификалық экссудациялық плеврит
* Оң жақты коста-диафрагмалы құрғақ плеврит
#83
*! Фтизиатрда есепте тұрған науқас суықтағаннан соң кеудесінің оң жақ бүйірінде ауру сезімі, жоғары температура 39о, қалтырау, ентігу, ауру сезімімен жөтел, жүрек қағуы, жабысқақ тер, пульсы 100 рет/мин. соғуы, АҚҚ 120/80 мм с.б., жүрек тондарының тұйықталуы пайда болды. Оң өкпеде 2 қабырғадан төмен аймағында тұйық дыбыс және сол жерде – тынысы әлсіз.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Mиокард инфаркты
*+Экссудативті плеврит
* Cпонтанды пневмоторакс
* Қабырға аралық невралгия
* Kоронарлық қан айналымының жедел бұзылясы
#84
*! 5 жастағы балада мойын және жақ асты лимфа түйіндерінің «орман жаңғағы» тәрізді үлкейгені анықталды. Олар ауру сезімінсіз, азғана жылжымалы, ортасы жұмсарған. Бала инфекция ошағынан – әкесі туберкулезге қарсы ауруханасында емделіп жатыр. Бала фтизиатрда тексерілмеген және есепке алынбаған.
Бірінші кезекте бұл қандай лимфадениттің клиникасы деп ойладыңыз?
* Лимфогранулематозді
* Бейспецификалық
* Мононуклеозді
*+Tуберкулезді
* Қатерлі ісікті
#85
*! 8 жастағы балада мойын лимфа түйіндерінің «тауық жұмыртқасы» тәрізді үлкейгені анықталды. Олар ауру сезімінсіз, азғана жылжымалы, ортасы жұмсарып айқын қызарған, сол жерден «ірімшік тәрізді» бөлінділер көрінеді. Бала инфекция ошағынан – әкесі туберкулезге қарсы ауруханасында емделіп жатыр. Бала фтизиатрда тексерілмеген және есепке алынбаған.
Аталғанның ішінде ең ықтимал осы жағдайда болатын диагноз қандай?
* Туберкулезді лимфаденит, инфильтративті форма
* Туберкулезді лимфаденит, фиброзды-казеозды форма
* Туберкулезді лимфаденит, казеозды-некрозды форма
*+Туберкулезді лимфаденит, казеозды-жаралы форма
* Туберкулезді лимфаденит, индурациялық форма
#86
*! 11 жастағы балада оң жақ қолтық асты лимфа түйіндерінің 3 х 4,5 см көлемде үлкейгені анықталды. Олар ауру сезімінсіз, азғана жылжымалы, консистенциясы жұмсақ-эластикалық, флюктуациясы жоқ. Бала инфекция ошағынан – әкесі туберкулезге қарсы ауруханасында емделіп жатыр. Бала фтизиатрда тексерілмеген және есепке алынбаған.
Аталғанның ішінде ең ықтимал осы жағдайда қойылатын диагноз қандай?
*+Туберкулезді лимфаденит, инфильтративті форма
* Туберкулезді лимфаденит, фиброзды-казеозды форма
* Туберкулезді лимфаденит, казеозды-некрозды форма
* Туберкулезді лимфаденит, казеозды-жаралы форма
* Туберкулезді лимфаденит, индурациялық форма
#87
*! 16 жасар жасөспірімде шап аймағындағы лимфа түйінінің «тауық жұмыртқасы» тәрізді үлкейгені анықталды. Ол ауру сезімімен, азғана жылжымалы, ортасы жұмсарған. Сол жердегі тері жабындысы қып-қызыл. Бала 6 жасында кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезімен ауырған, фитизиатрдың бақылауынан 2 жылдан соң шығарылды, содан кейін туберкулезге тексерілмеді.
Аталғанның ішінде ең ықтимал осы жағдайда болатын диагноз қандай?
* Туберкулезді лимфаденит, инфильтративті форма
* Туберкулезді лимфаденит, фиброзды-казеозды форма
*+Туберкулезді лимфаденит, казеозды-некрозды форма
* Туберкулезді лимфаденит, казеозды-жаралы форма
* Туберкулезді лимфаденит, индурациялық форма
#88
*! 14 жастағы науқас, «Ауруханадан тыс сол жақты пневмония» диагнозымен ауруханада болды. Кең спектрлі антибиотиктерді 15 күн бойы қабылдаған, бірақ оңтайлы әсері болмады. Айқын интоксикация белгілері, дене қызуы түспеді. Кеудесінде ауырлық сезімі пайда болды, қалыпты жағдайда ентігу, сол жақ бүйірінде жатқанын жайлы көрді. Рентгенде: өкпенің сол жағында 2 қабырғадан диафрагмаға дейін гомогенді, қанық көлеңке ішкі қиғаш контурымен анықталды. Кеуде аралығы оң жаққа ығысқан. Манту сынамасы – папула 21 мм. Отбасында әкесі туберкулезбен ауырған.
Ең ықтимал болжам диагнозы қандай?
*+Экссудативті плеврит
* Инфильтративті туберкулез
* Ошақты-қосылған пневмония
* Плевритпен асқынған пневмония
* Aтелектазбен асқынған пневмония
#89
*! Екінші типті қант диабетімен ауыратын науқаста Оң өкпенің S6 бөлігінде инфильтратты фазасындағы туберкулема анықталған. Қақырықтан МБТ табылмаған.
Қандай туберкулезге қарсы химиопрепаратты қантты диабеті бар туберкулезбен науқасқа қолдануға дәрігер тыйым салады?
* Изониазид
* Рифампицин
*+Этамбутол
* Стрептомицин
* Пиразинамид
#90
*! 15 жасар науқаста флюорографиялық тексеруде өкпенің С2 бөлігінде әлсіз және қанықтылығы шамалы ошақты көлеңкелер анықталды. Терапевтте қант диабетімен тіркеуде тұрғанына 5 жыл болды. Улану белгілері орташа. Манту сынамасы – 17 мм. Бактериоскопиялық әдіспен бронх шайынды суынан туберкулез микобактериялары табылған (ТМБ оң). Науқас колледж жатақханасында тұрады.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
*+Ошақты туберкулез инфильтрация фазасында
* Ошақты туберкулез тығыздану фазасында
* Фиброзды-ошақты қалдықты өзгерістер
* Ошақты туберкулез сіңірілу фазасында
* Өкпенің инфильтративті туберкулезі
#91
*! 15 жасар колледж оқушысының флюорографиялық тексеру кезінде оң өкпесінің S1 бөлігінде әлсіз және қанықтылығы шамалы шеттері анық емес ошақтар анықталды. Аз мөлшерде қақырықпен жөтел мазалайды. Терапевттің диспансерлік есебінде « Бронхиалды астма» диагнозымен тұр. Анамнезінде: 3 жыл мерзімінде шылым шегеді, туб.контакт анықталмады. Өткен жылғы флюорографиясы патологиясыз. Қақырықтан туберкулез таяқшасы табылмады.
Қойылатын ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Перифериялық рак
* Ошақты пневмония
* Созылмалы бронхит
*+Өкпенің ошақты туберкулезі
* Бронх-лобулярлы инфильтрат
#92
*! 16 жастағы науқас аймақты терапевтке мынадай шағымдарымен қаралған: дене қызуы 38о-қа дейін көтерілген, салмақ жоғалту, жөтел қақырықпен. 6 ай бойы өзін ауру сезінуде. Соңғы флюорографияны жасағаннан бері 1,5 жыл өткен. Бала анасымен бірге қалалық СПИД – орталығында бақылауда «АИТВ-инфекциясы» диагнозымен тіркеуде тұр, АРВ терапия қабылдайды. Объективті: интоксикация айқын. Рентгенде: фиброз салдарынан оң жақ өкпе жоғарғы бөлігінің көлемі кішірейген, оның тұсында пішінсіз, перифокальды инфильтрациямен ыдырау қуыстары және бронхогенді себінді ошақтар байқалады.
Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
* Ошақты туберкулез
* Диссеминирлі туберкулез
* Кавернозды туберкулез
* Инфильтратты туберкулез
*+Фиброзды-кавернозды туберкулез
#93
*!Науқас Тоқаев Б., 14 жаста. Анамнезінен: туберкулезбен ауырғанына 5 жыл болды. Туберкулездің тұрақты формасымен ауыратын анасымен контактта болған. Былтыр «Асқазан ойық жарасы» ауруы бойынша қалалық ауруханада емделген. Бала алғашқыда I категория үлгісімен емделді, үрдістің өршуіне байланысты 5 айдан соң емі II категория бойынша жалғастырылды. Төрт химиопрепаратқа төзімділік анықталды - Н, R, Е, S, сондықтан 4 категорияға ауыстырылды.
Сәтсіз емнің ең ықтимал себебі қандай?
* Уақытылы химио алдын алудың жүргізілмеуі
*+Туберкулездің мультирезистентті формасы
* Туберкулездің өршуі, қайталануы (рецидив)
* Дұрыс емес жүргізілген спецификалық ем
* Ошақтағы сапасыз жүргізілген жұмыс
#94
*! Науқас И., 16 жаста. Туберкулезге қарсы ауруханасына «Ыдырау және себілу фазасындағы өкпенің жоғарғы бөліктерінің инфильтратты туберкулезі, ТМБ (оң)» диагнозымен 2 категория үлгісі бойынша ем қабылдап жатыр. 1 аптадан соң қышыну, терісінің ашуы, бөртпелер, құлағында шуыл пайда болып, есту қабілеті төмендеді.
Сіздің ойыңызша жанама әсерін берген химиопрепарат қандай?
* Этамбутол
* Изониазид
* Рифампицин
* Пиразинамид
*+Стрептомицин
#95
*!Науқас бала В., 6 жаста. Туберкулезге қарсы ауруханасында Біріншілік туберкулезді кешен, МБТ (теріс) диагнозымен 1 категория үлгісі бойынша ем қабылдап жатыр. 2 аптадан соң қатты бас ауруы, бас айналуы, үйқысының бұзылуы мазалайды.
Осы клиникалық белгілер ең жиі қандай химиопрепараттың жанама әсері болады?
* Этамбутол
*+Изониазид
* Этионамид
* Рифампицин
* Стрептомицин
#96
*!5 жастағы қыз бала, «ТМБ (теріс), инфильтрация фазасындағы кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезі» диагнозымен ауруханада 1 категория үлгісі бойынша емді қабылдаған. Анамнезінде: гипертензиялық синдром. 2 апта емнен кейін көз алмасында ауру сезімі пайда болды. Окулист кеңесі: көру аймақтары тарылған, көру нерві дискісінің ісінуі.
Көрсетілген клиникалық белгілер қандай химиопрепараттың жанама әсері болады?
* Изониазид
* Канамицин
*+Этамбутол
* Рифампицин
* Пиразинамид
#97
*! 16 жастағы науқас П., аймақты терапевтке мынадай шағымдарымен қаралған: дене қызуы 38о-қа дейін көтерілген, салмақ жоғалту, жөтел қақырықпен. 6 ай бойы өзін ауру сезінуде. Соңғы флюорографияны жасағаннан бері 1,5 жыл өткен. Объективті: интоксикация айқын. Рентгенде: фиброз салдарынан оң жақ өкпе жоғарғы бөлігінің көлемі кішірейген, оның тұсында пішінсіз, перифокальды инфильтрациямен ыдырау қуыстары және бронхогенді себінді ошақтар байқалады.
Туберкулезбен науқасқа осы жағдайда дәрігердің қолданатын ең лайықты
спецификалық емі қандай?
*+1 категория үлгісі бойынша
* 2 категория үлгісі бойынша
* 3 категория үлгісі бойынша
* 4 категория МЛУ үлгісі бойынша
* 4 категория ШЛУ үлгісі бойынша
#98
*!Бала емханасында Манту сынамасы жасалынды – нәтижесі 14 мм папула. Бұрын бұл балаға сынама жасалмаған. Фтизиатрдың кеңесінде. Шағымдары: түңгі терлегіштік, мазасыз үйқы, ашуланшылық. Туб.контакт анақталмады. Интоксикация белгілері жоқ. Жалпы қан сараптамасы қалыпты. Рентгенде патогиялық өзгеріссіз. Қосымша тексерулерде Диаскинтест сынамасы қойылды – нәтижесі 12 мм папула.
Осы жағдайда аталғандардың ішінде ең ықтимал болжама диагноз қандай?
* Гиперергия түрінде туберкулезбен инфицирлену
*+Алғашқы анықталған ТМБ-ның жұқтырылуы
* Алғашқы анықталған гипоергиялық реакция
* Созылмалы ағымдағы біріншілік туберкулез
* Параллергиялық реакция
#99
*! Балаға «Туберкулез инфекциясын алғаш рет жұқтыру» диагнозы қойылды. Фтизиатрдың есебіне алынды.
Фтизиатрдың диспансерде бақылайтын ең лайықты тобы қандай?
*+ІІІ-Б есеп тобы
* ІІІ-А есеп тобы
* І-Б есеп тобы
* 0 - есеп тобы
* ІІ есеп тобы
#100
*! Бала У., 3 жаста, салмақ тастаған, қозғыш, коньюнктивит, отит, жөтел ұзақ уақыт мазалайды, шеткі лимфа түйіндері ұлғайған. Ентігуі жоқ, температура субфебрилді, өкпенің сол жақ жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс тұйық, аускультативті - әлсіз тыныс. Рентгенде - өкпенің сол жақ (С1-2) бөлігінде әлсіз, анық емес контурымен инфильтративті көлеңке. Сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес. Манту сынамалары: 1 жаста – 8 мм, 2 ж. – теріс, 3 ж. – 15 мм.
Тексеру кезіндегі туберкулин сезімталдығының ең ықтимал сипаты қандай?
* Теріс анергиялық белгі
*+Гиперергиялық белгі
* Нормергиялық белгі
* Оң анергиялық белгі
* Гипоергиялық белгі
* ФТИЗИАТРИЯ *3*80*
#101
*! 17 жастағы жасөспірім В. «Оң жақ өкпенің инфильтративті туберкулезі, ыдырау фазасы, ТМБ(+), қан түкіру, 1 категория» диагнозомен ауруханада емделгеніне 1 ай болды.
Осы жағдайда дәрігердің беретін ең дұрыс шұғыл хабарламасы қандай болады?
* 089е, 030е
* 063е, 058е
*+089е, 058е
* 014е, 030е
* 033е, 016е
#102
*! 10 жастағы бала алғашқы рет оң нәтижелі Манту сынамасы бойынша тексерілген, қақырық бактериоскопиясында ТМБ-ры анықталған. Кешенді түрде тексерілгеннен кейін қойылған диагноз «Сол жақ өкпенің біріншілік туберкулезді кешені (БТК), ыдырау сатысы, ТМБ (оң), 1 категория, жаңа жағдай».
СЭБ мекемесіне фтизиатр қандай шұғыл хабарлама жібереді?
* 089/е және 063/е нұсқа
* 058/е және 016/е нұсқа
* 093/е және 089/е нұсқа
*+089/е және 058/е нұсқа
* 030/е және ТБ-05 нұсқа
#103
*! Балаға 12 ай. Перзентханада БЦЖ екпесі жүргізілді. Тексеру кезінде жергілікті белгі табылмаған. Шағымы және улану белгілері жоқ. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қатынас анықталмады.
Бұл жағдайда педиатрдың ЕҢ ықтимал іс-әрекеті қандай?
* Баланы 1 жасқа дейін ай сайын мұқият қадағалау
*+Манту сынамасынан кейін қосымша вакцинация
* Балаға бірден қосымша вакцинация жүргізу
* Баланы фтизиатрға кеңеске жіберу
* Арнайы химиялық алдын алу
#104
*! Балаға 6 ай. Перзентханада туылғаннан кейін 4-ші күні БЦЖ екпесі жүргізілді, бірақ жергілікті белгі түзілмеді. Шағымы және улану белгілері жоқ. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қатынас анықталмады.
Бұл жағдайда педиатрдың ЕҢ ықтимал іс-әрекеті қандай?
* Баланы 1 жасқа дейін ай сайын мұқият қадағалау
* Манту сынамасынан кейін қосымша вакцинация
* +Балаға қосымша вакцинация жүргізу
* Баланы фтизиатрға кеңеске жіберу
* Арнайы химиялық алдын алу
#105
*! 5 жастағы бала фтизиатр кеңесіне жіберілді. Тұрмыстық жағдайы нашар отбасынан – әке-шешесі маскүнемдер, жұмыссыз. Туберкулезді қарым-қатынас анықталмаған. Жоспарлы түрде Манту сынамасы қойылды, нәтижесі 15 мм папула, диаскинтестпен – везикуло-некроз 13 мм. BCG екпесі перзентханада, тыртығы 3 мм, 7 жасында ревакцинация алмаған. Туберкулин сынамасының нәтижелері туралы мәлімет жоқ. Баланың даму тарихы картасы табылған жоқ. Туберкулезге тексеріліп ауруы анықталмады.
Аталғанның ішінде дәрігердің ең тийімді нәтижелі іс-әрекеті қандай болады?
* Сауықтыру үшін туберкулез шипажайына бағыттау
* Емханалық жағдайда химиопрофилактиканы тағайындау
*+Химиялық алдын алуды туберкулез шипажайында жүргізу
* Тексерілуге туберкулезге қарсы ауруханаға бағыттау
* 4 айға «0» диспансерлік есеп тобына тіркеуге алу
#106
*!Алматы қаласының Бостандық ауданында №77 пәтерде қақырық жағындысы оң туберкулезбен науқас анықталды. Онымен бірге контактта 2 ересек және 15 жастағы жасөпірім тұрады. Жергілікті фтизиатр туберкулез ошағында көрсетілетін көмек ретін құрастырды.
Аталғанның ішінде қандай іс-шараларды дәрігер терапевт бірінші кезекте жүргізеді?
*+Ем қабылдау үшін науқасты туб.ауруханаға жатқызу
* Ошақтың эпидемиологиялық тексеруін жүргізу
* Эпидемиологпен бірге ошақтың сауығу жоспарын құрастыру
* Барлық қатынаста болғандарды диспансерге тексерілуге жіберу
* Туберкулезі жоқ контакттағыларға химиопрофилактика жүргізу
#107
*! 5 жастағы балаға БЦЖ екпесі перзентханада жасалған – тыртығы 5 мм. Кезекті туберкулин диагностикасында Манту сынамасы алғашқы рет оң нәтиже көрсетті – папула 13 мм. Фтизиатрға консультацияға жіберілді, қосымша тексерілді. Туберкулезді қарым-қатынас анықталмаған. Интоксикация симптомдары жоқ. Гемограмма қалыпты. Рентгенограммада – өкпесі таза. Диаскинтест – папула 11 мм.
Аталғанның ішінде фтизиатрдың тағайындайтын ең лайықты іс-шарасы қандай?
* Қауіпті топта педиатрдың бақылауы
* 1-Б диспансерлік есеп тобына тіркеу
* Шипажайдағы химиопрофилактика
* «0» диспансерлік топқа тіркеу
*+3-Б топта бақылау және химиопрофилактика
#108
*! Бала Ш. перзентханада жапондық БЦЖ вакцинасымен егілген. 2 айдан кейін анасы сол жақ қолтық астында «орман жаңғағы» тәрізді ісікті байқаған. Аймақты дәрігер үйге шақырылды. Баланы қараған кезде жағдайы қанағаттанарлық, дене қызуы қалыпты. Сол жақ қолтық астында ортасы жұмсарған үлкейген лимфа түйіні анықталды. Бұл жерде тері жабындылары айқын қызарған, ауру сезімінсіз. Фтизиатрмен «БЦЖ – лимфаденит» диагнозы қойылды.
Аталғандардың ішінде арнайы емдеу үлгісінің қайсысы ЕҢ дұрыс болады?
* Изониазид, рифампицин, этамбутол 4 ай бойы, хирургтың бақылауы
* Изониазид пен рифампицин 2 ай бойы және жергілікті емді жүргізу
*+Изониазид пен этамбутол 2 ай бойы және жергілікті емді жүргізу
* Изониазид 3 ай бойы және жергілікті емді жүргізу
* Изониазид 4 ай бойы, қосымша хирургтың кеңесі
#109
*! Бала В., 3 жаста, бір жылдан бері қалалық СПИД орталығында дәрігердің есебінде тұрады. Шағымсыз, интоксикация белгілері анықталмады. Фтизиатрға кеңеске жіберілді. Тексерілгеннен кейін туберкулез ауруы анықталмады.
Осы жағдайда фтизиатр тағайындайтын ең лайықты химиопрофилактика үлгісі қандай?
* Тек қана бір рет 3 ай бойы
*+Тек қана бір рет 6 ай бойы
* Екі рет 3 ай бойы көктем және күз мезгілінде
*2 ай бойы екі препаратпен (изониазид, этамбутол)
*Жыл сайын 3 ай бойы изониазид пиридоксинмен бірге
#110
*! Жаңа туылған нәрестеге БЦЖ екпесі перзентханада жасалды. Жалпы жағдайы қанағаттанарлық. Әкесі активті туберкулезбен ауырады, спецификалық емді үйде жалғастырып жатыр.
Перзентханадан шығысымен бактерия бөлуші туберкулез науқасымен контактқа түсетін балаларға педиатрдың қолданатын ең лайықты дұрыс іс әрекеті қандай?
* Баланы 5 айға әкесінен оқшаулау
* Баланы әкесінен жеке бөлмеге оқшаулау
* Баланы туберкулез ауруханасына жатқызу
*+Кемінде 2 айға нәрестені әкесінен оқшаулау
* Кемінде 1 жылға нәрестені әкесінен оқшаулау
#111
*! 2 жастағы балаға БЦЖ екпесі перзентханада жасалған – тыртығы 4 мм. Тұрмыстық жағдайы қанағаттанарлық отбасынан. Туберкулезді қарым-қатынас анықталмаған. Бала жағдайы қанағаттанарлық. Шағымсыз, интоксикация белгілері жоқ. Манту сынамасы қойылған – папула 8 мм.
Аталғанның ішінде осы жағдайда дәрігердің ең дұрыс іс-әрекеті қандай болады?
* Иммунологтың қауіп-қатер тобында бақылау
* Фтизиатрдың қауіп-қатер тобында бақылау
* Педиатрдың қауіп-қатер тобында бақылау
*+Аймақты педиатрдың бақылауы
* Аймақты фтизиатрға кеңеске жіберу
#112
*!Алматы қаласының қайсы бір мектебінде 5 сынып оқушыларына Манту сынамасы жоспарлы түрде койылды. Мынадай нәтижелер тіркелді: теріс нәтиже - 500 балада; күмәнді – 300 балада; оң – 600 балада, күрт оң – 100 балада.
Қанша балаға педиатр БЦЖ ревакцинациясын тағайындайды?
* 1000 балаға
* 1500 балаға
* +500 балаға
* 800 балаға
* 100 балағa
#113
*! Астана қаласының қайсы бір мектебінде 1 сынып оқушыларына Манту сынамасы жоспарлы түрде койылды. Мынадай нәтижелер тіркелген: теріс нәтиже - 800 балада; күмәнді – 200 балада; оң – 400 балада, күрт оң – 50 балада. Қанша балаға педиатр БЦЖ ревакцинациясын тағайындайды?
* 1200 балаға
* 1000 балаға
* +800 балаға
* 400 балаға
* 150 балаға
#114
*! Науқаста бронхит симптомдары бар, қақырығында таяқшалар қайталанып анықталған, бірақ өкпенің рентген-томограммасында өзгерістер жоқ.
Аталғанның ішінде осы жағдайда дәрігердің ең дұрыс іс-әрекеті қандай болады?
* Манту сынамасы және 3 мәрте қақырық микроскопиясы
* Бактерия бөлуші науқас ретінде есепке алу, ем тағайындау
* Бірінші диспансерлік топқа тіркеуге алу және бақылау
*+Тексерілуге және емделуге туб.ауруханаға жатқызу
* Химиопрофилактиканы тағайындап жүргізу
#115
*! Жалпы тәжрибедегі дәрігер науқастың 2 қақырық үлгісін зертханаға жіберді. Бірінші сынама теріс нәтиже берді, ал екіншісі – оң нәтижелі.
Аталғанның ішінде дәрігердің келесі ең дұрыс және сенімді іс-әрекеті қандай?
* +Қақырықтың үшінші сынамасын тапсыру қажет
* Өкпенің аумақты шолу рентгенографиясына жіберу
* Қақырықты қайталап жинау, тағы 2 сынама тапсыру
* Антибактериальды ем және қақырықты қайталап тапсыру
* Оң нәтижелі жағындымен туберкулезді науқас деп тіркеу
#116
*!Аль-Фараби атындағы ҚазУУ-нің 300 2 курс студенттерінің флюорографиялық тексерілуі кезінде туберкулезге күдікті 3 адам анықталды. Фтизиатрда қосымша тексерілді, 2 студентте алғашқы рет көп мөлшерде бактерия бөлінуімен өкпенің активті туберкулезі анықталды.
Аталғандардың ішінде науқасқа бірінші кезекте тағайындалатын іс-шарасы қандай?
* Науқастарды шұғыл ауруханаға жатқызу
* Қарым-қатынаста болған студенттерді тексеру
* Студенттерді оңашалау, ауруханаға госпиталдау
*+058-е нұсқасы бойынша шұғыл хабарлама жіберу
* Қарым-қатынастағы студенттердің химиопрофилактикасы
#117
*!Сәтбаев атындағы ҚазУТУ-нің 1000 студенттерінің флюорографиялық тексерілуі кезінде туберкулезге күдікті 5 адам анықталды. Фтизиатрда қосымша тексерілді, 3 студентте алғашқы рет бактерия бөлінуісіз өкпенің активті туберкулезі анықталды.
Аталғандардың ішінде науқасқа бірінші кезекте тағайындалатын іс-шарасы қандай?
* Студенттерді оңашалау және ауруханаға жатқызу
* Науқастарды диспансерде тіркеу, ауруханада емдеу
* Қарым-қатынаста болған студенттерді тексеру
*+Шұғыл хабарлама (089-ф), науқастарды госпиталдау
* Қарым-қатынастағылардың химиопрофилактикасы
#118
*! Бала Р., 11 жаста. Жалпы селқостық, субфебрильді дені қызуы, жиі отит және коньюнктивиттер шағымдарымен тексерілді. Рентген суретінде: оң жақ өкпенің С1 инфильтратты көлеңке түрінде өзгеріс көрінеді. Ол үлкейген трахеобронхиалды лимфа түйіндерімен жол арқылы байланысып жатыр. Диагнозды дәлелдеу үшін қандай зерттеуді дәрігер бірінші кезекте жүргізеді?
* Қақырық микроскопиясы мен көректі ортаға себу
*+Манту сынамасы, қақырық бактериоскопиясы
* Өкпенің компьютерлік томографиясы
* Жалпы қан және зәр сараптамасы
* ИФА мен ПТР диагностикасы
#119
*! Иванова С., 5 жаста. 1 жыл бұрын туберкулин сынағы теріс нәтиже берген. Казіргі кезде папуласы – 9 мм. Тәбеттің төмендегеніне, тез шаршағыштыққа шағымданады. Жалпы қан сараптамасында: эозинофилия, лимфопения, ЭТЖ жылдамдатылған. Фтизиатр кеңесіне жіберілді.
Осы жағдайда қандай тексеру әдістерді дәрігердің қолданғаны дұрыс болады?
* Диаскинтестпен Манту сынамасын қайталау
*+Анамнез жинау, рентген-томографиялық зерттеу
* Біріншілік туберкулезден химиотерапияны бастау
* Компьютерлік томография, ТМБ-на аңқа жағындысы
* Байқау емін жүргізуге жалпы емдеу жүйесіне жіберу
#120
*! Бала Д., 12 жаста. Жалпы селқостық, субфебрильді дені қызуы, жиі отит және кератоконьюнктивиттер шағымдарымен тексерілді. Рентген суретінде: оң жақ өкпенің С1 инфильтратты өзгеріс көрінеді. Ол үлкейген трахеобронхиалды лимфа түйіндерімен жол арқылы байланысып жатыр.
Кеудеішілік туберкулезді диагностикалау үшін қандай қосымша зерттеулерді дәрігер жүргізеді?
* Қанның биохимиялық анализі
* Диаскинтестпен ғана сынама жүргізу
* ТМБ-на қақырық микроскопиясын қайталау
*+G-xpert әдісімен зерттеу, Манту/Диаскинтест, түбірлі томограмма
* Өкпенің ультра дыбысты зерттеуі, бронхоскопия
#121
*! Ер бала Ж., 3 жаста, салмағын жоғалтуда, қозғыш, коньюнктивит, отит, жөтел ұзақ уақыт мазалайды, шеткі лимфа түйіндері ұлғайған. Ентігу жоқ, дене қызуы субфебрилді, өкпенің сол жақ жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс тұйық, аускультацияда - әлсіз тыныс. Рентгенде - өкпенің сол жақ жоғары (С1-2) бөлігінде әлсіз, анық емес контурымен инфильтративті көлеңке. Сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес.
Педиатрдың ең ықтимал жүргізу жолы қандай болады?
*+Диагнозды дәлелдеуге қосымша тексерулер жүргізу
* Туберкулез ауруханасына емделуге жіберу
* Кең спектрлі антибиотиктермен емді бастау
* Бірнеше күн бойы бақылауда қалтыру
* Өмір мен ауру анамнезін дәлелдеу
#122
*! Ер бала Ш., 3 жаста, салмағы азайған, қозғыш, коньюнктивит, отит, жөтел ұзақ уақыт мазалайды, шеткі лимфа түйіндері ұлғайған. Ентігу жоқ, дене қызуы субфебрилді, өкпенің сол жақ жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс тұйық, аускультацияда - әлсіз тыныс. Рентгенде - өкпенің сол жақ (С1-2) бөлігінде әлсіз, анық емес контурымен инфильтративті көлеңке. Сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес.
Диагнозды дәлелдеу үшін қандай зерттеуді бірінші кезекте жүргізесіз?
*+Жалпы қан және зәр анализі, екіншілік флораға қақырықты зерттеу
* Плевральды пункция, өкпенің компьютерлік томографиясы
* Тері астылық Кох сынамасы, полимеразды тізбекті реакция
* Қанның биохимиялық сараптамасы, фибробронхоскопия
* Екіншілік флораға және зооноздарға қанды тексеру
#123
*! Бала С., 3 жаста, салмақ тастаған, қозғыш, коньюнктивит, отит, жөтел ұзақ уақыт мазалайды, шеткі лимфа түйіндері ұлғайған. Ентігу жоқ, дене қызуы субфебрилді, өкпенің сол жақ жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс тұйық, аускультацияда - әлсіз тыныс. Рентгенде - өкпенің сол жақ (С1-2) бөлігінде әлсіз, анық емес контурымен инфильтративті көлеңке. Сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес.
Осы жағдайда мынандай науқасқа қандай ем тағайындар едіңіз?
* Негізгі химиотерапия – этамбутолмен бірге изониазид
*+Кемінде 2 кең спектрлі антибиотикпен емдеу курсын жүргізу
* Антибактериалды терапия қосымша сорғыш препараттармен бірге
* Антибактериалды терапия қосымша иммуномодуляторлармен бірге
* Туберкулез химиотерапиясы қосымша кең спектрлі антибиотиктермен
#124
*! Иванов С., 6 жаста, педиатрдың есебінде қауіп-қатер тобында бақылауда тұр. Манту сынамасы қойылды, күрт оң нәтижені берді – папула өлшемі 18 мм болды. Шағымдары жоқ. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қатынас жоққа шығарылды. БЦЖ тыртығы – 4мм. Мойын, бұғана үсті-асты, шынтақ және шап шеткі лимфа түйіндері бұршақ тәріздес көлемде ұлғайған. Рентгенде: сол өкпенің төменгі бөлігінде жаңа, әлсіз, жайылмалы контурымен инфильтратты күнгүрттену, сол жақ түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес.
Фтизиатр кеңесіне жіберілді.
Аталғандардың ішінде кеуде ішілік туберкулездің диагностикасында ең лайықты зерттеу әдісі қандай?
* жалпы қан және зәр анализі
* екіншілік флораға қақырық
* өкпенің компьютерлік томографиясы
*+түбірлі томограмма және Диаскинтест
*қанның биохимиясы, фибробронхоскопия
#125
*! Қыз бала К., 8 жаста, педиатрдың есебінде қауіп-қатер тобында бақылауда тұр. Манту сынамасы қойылды, күрт оң нәтижені берді – папула өлшемі 18 мм болды. Шағымдары жоқ. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қатынас жоққа шығарылды. Мойын, бұғана үсті-асты, шынтақ және шап шеткі лимфа түйіндері бұршақ тәріздес көлемде ұлғайған. Фтизиатр кеңесіне жіберілді.
Қойылған диагноз: Біріншілік туберкулезді комплекс, инфильтрация фазасы, ТМБ (оң) , 1 категория үлгісі бойынша кешенді ем басталды.
Емнің тийімділігін нәтижелілігін бағалау үшін дәрігердің тағайындайтын ең лайықты зерттеу әдісі қандай?
* жалпы қан және зәр анализі , компьютерлік томография
*+бактериоскопия, ТМБна себу, рентгено-томография
*Манту және Диаскинтест сынамалары
* өкпенің УДЗ, фибробронхоскопия
*қанның биохимиясы
#126
*! Ер бала, 9 жаста. Туберкулез ауруханасында қойылған диагнозы: Біріншілік туберкулезді комплекс, ыдырау және себілу фазасы, ТМБ (+). 1 категорияның қарқынды фазасының үлгісі бойынша 3 айлық емнен кейін бактерия бөлінуі тоқтады. Рентгенде: өкпеде бірлі-жарым фиброз және түбірде тығыздалған лимфа бездері. Жалғастыру фазасын 2 аптадан кейін аяқтайды.
Осы жағдайда болған ең ықтимал ем нәтижесі қандай?
* сәтсіз ем
* басқалар
* ем аяқталды
* ауыстырылды
*+туберкулезден жазылды
#127
*!Бала, 5 жаста. Туберкулез ауруханасында қойылған диагнозы: Біріншілік туберкулезді комплекс, инфильтрация фазасы, ТМБ (-). 1 категорияның қарқынды фазасының үлгісі бойынша 3 айлық емнен кейін жалғастыру фазасына ауыстырылды. Рентгенде: түбірде ұсақ кальцинаттар. Жалғастыру фазасын 10 кейін аяқтайды.
Осы жағдайда болған ең ықтимал ем нәтижесі қандай?
* сәтсіз ем
* басқалар
* жазылды
*+ем аяқталды
* ауыстырылды
#128
*!Науқаста кеудеішілік лимфа түйіндерінің туберкулезіне клиникалық-рентгенологиялық күдік туған жағдай. Туберкулезге шалдыққан науқаспен қарым-қатынаста болғаны анықталды.
Осы жағдайда жалпы тәжрибедегі дәрігердің ең лайықты дұрыс іс-әрекеті қандай болады?
* +Диагнозды анықтау үшін диагностикалық алгоритмді жүргізбей фтизиатрға жолдау
* Қайталап микроскопияға, рентгенографияға, жалпы қан сараптамасына жолдау
* Науқасқа диагностикалық алгоритмді жүргізу, содан кейін фтизиатрға жіберу
* Пневмонияға байланысты кешенді ем жүргізу, содан кейін қайталап тексеру
* КТ және бактериологиялық әдіспен қақырықты зерттеуге жіберу
#129
*! Бала Т., 12 жаста. Жалпы селқостық, терлегіштік, субфебрильді дені қызуы шағымдарымен тексерілді. Рентген суретінде: оң жақ өкпенің С1 инфильтратты көлеңке. Ол үлкейген трахеобронхиалды лимфа түйіндерімен жол арқылы байланысып жатыр.
Аталғандардың ішінде туберкулезді диагностикалау үшін қандай зерттеу ең маңызды болады?
* Бұрынғы Манту сынамаларының нәтижелері
* +Эпид.анамнез (туберкулезді қатынас)
* Баладағы қосарланған аурулар
* БЦЖ вакциналаудың тиімділігі
* Ауру және өмір анамнезі
#130
*! Бала 4 жаста, ағасымен туберкулезді қарым-қатынаста болғаны анықталды, тексеру кезінде жалпы улану симптомдары, параспецификалық реакциялар, микрополиадения байқалды, алғашқы рет туберкулиндік Манту сынамасы оң - 8 мм папула болды.
Қандай қосымша тексерулерді осы балаға дәрігер жүргізген дұрыс болады?
* Өкпенің биопсиясын
* Плевралді пункцияны
* Фибробронхоскопияны
*+Өкпе рентгенографиясын
* Иммунологиялық зерттеулер
#131
* ! Бала В., 3 жаста, салмақ тастаған, қозғыш, коньюнктивит, отит, жөтел ұзақ уақыт мазалайды, шеткі лимфа түйіндері ұлғайған. Ентігуі жоқ, температура субфебрилді, өкпенің сол жақ жоғарғы бөлігінде перкуторлы дыбыс тұйық, аускультативті - әлсіз тыныс. Рентгенде - өкпенің сол жақ (С1-2) бөлігінде әлсіз, анық емес контурымен инфильтративті көлеңке. Сол жақ өкпе түбірі кеңейген, құрылымсыз, контуры анық емес. Манту сынамалары: 1 жаста – 8мм, 2 ж. – теріс, 3 ж. – 15 мм.
Жылдар бойы көрсетілген туберкулин сезімталдығының ең лайықты сипаты қандай?
* Баладаның 1 жасында параллергиялық белгі, 3 жасында туберкулез инфекциясын жұқтырған
* Бала 1 жасында туберкулезді жұқтырған, 3 жасында параллергиялық реакция
* Бала 1 жасында туберкулезді жұқтырған, 3 жасында поствакциналық реакция
*+Баланың 1 жасында поствакциналық реакция, 3 жасында туберкулезді жұқтырған
* Бала 1 жасынан бастап туберкулез инфекциясын жұқтырған
#132
*! Оң нәтижелі Манту сынамасы бойынша 9 жасар қыз балаға профилактикалық тексеруді жүргізгенде оң жақ түбірде ұлғайған лимфа түйіндері анықталды. Түбір кеңейген, анық контурымен, құрылымсыз. 1 категория үлгісі бойынша ем тағайындалды.
Үш айлық емделуден кейін болатын ең ықтимал рентгендік сүреттемесі қандай?
* Түбір кең, контуры анық, шығыңқы шетімен, құрылымсыз
* Түбір кеңейген, контуры анық емес, бағаналы бронх тарылған
* Түбір екі жақты симметриялы түрде ұлғайған, контуры кедір-бұдыр
*+Түбір сәл ғана кеңейген, лимфа түйіндері қатайып, өлшемі кішірейген
* Түбір фиброздалған, лимфа түйіні кальци тұздарының шөгінділерімен
#133
*!4 жастағы бала С. туберкулезді науқаспен қарым-қатынасына байланысты фтизиатрдың бақылауында болған, тағайындалған химиопрепаратты қабылдамаған. Соңғы кездері мезгілмен дене қызуының көтерілуі, ентігу, жиі ұстамалы коклюш тәрізді жөтел мазалайды. Оң жақ өкпенің жоғарғы бөлігінде өкпе дыбысы қысқарған, сол жерде тыныстың әлсіреуі дем шығаруының қиындауымен естіледі.
Аталғанның ішінде осы жағдайда фтизиатрдың ең дұрыс іс-әрекеті қандай болады?
* Диагнозды дәлелдеу ушін бала ауруханасына жіберу
* Симптоматикалық емді тағайындап біраз уақыт қадағалау
* Диагнозды дәлелдеу ушін туберкулез ауруханасына жіберу
*+Диагнозды дәлелдеу ушін қосымша зерттеулерді тағайындау
* Диагнозды дәлелдеу ушін антибактериалды емді тағайындау
#134
*! 5 жастағы бала Р. туберкулезді науқаспен қарым-қатынасқа байланысты фтизиатрдың бақылауында болған, химиопрофилактика тағайындалған. Соңғы кездері мезгілмен дене қызуының көтерілуі, ентігу, жиі ұстамалы коклюш тәрізді жөтел мазалайды.
Диагнозды дәлелдеу үшін бірінші кезекте тағайындалатын тексеру әдісі қандай?
* Манту сынамасы
* Өкпенің томографиясы
*+Өкпе рентгенографиясы
* ТМБ-на қақырықты тексеру
* Екіншілік флораға қақырық анализі
#135
*! 6 жастағы бала У. туберкулезді науқаспен қарым-қатынасына байланысты фтизиатрдың бақылауында болған, тағайындалған химиопрепаратты қабылдамаған. Соңғы кездері мезгілмен 37 - 37,50 С дейін температура, ентігу, жиі ұстамалы коклюш тәрізді жөтел мазалайды.
Қандай тексерулер аурудың диагностикасында ең дәлелді болады?
* Пирке сынамасы, өкпе рентгеноскопиясы
* ТМБ-на микроскопия және себу әдістері, ИФА, ПТР
* Өкпе рентгенографиясы мен компьютерлік томография
* Жалпы қан мен зәр анализдері, екіншілік флораға қақырық
*+ТМБ-на қақырықты тексеру, рентген-томография, Манту/Диаскинтест
#136
*! 7 жастағы бала Ф. «Туберкулезді жұқтыру» диагнозымен фтизиатрдың бақылауында болған, химиопрофилактикатағайындалған. Соңғы кездері мезгілмен дене қызуының көтерілуі, кеуденің оң жағында ауру сезімі, ентігу, битоналды жөтел мазалайды. Жарты жыл бұрын Манту сынамасы оң нәтиже берді – папула 13 мм.
Диагнозды дәлелдеу үшін бірінші кезекте фтизиатрдың тағайындайтын зерттеу әдістері қандай?
* Жалпы қан мен зәр анализдері
* Өкпенің УДЗ, плевралды пункция
* ТМБ-насебу әдісі , өкпе рентгенографиясы
* Фибробронхоскопия бронх шайынды суын зерттеумен
*+ТМБ-на қақырық, өкпе рентген-томографиясы, диаскинтест
#137
*! Науқас Т.К., 6 жаста. Жедел көмек көлігімен инфекциялық ауруханаға Грипп. Пневмония? диагнозымен жеткізілді, бөлімшеге бірден жатқызды. Рентгендік зерттеуде: екі жақты өкпенің тұтас диссеминацисы анықталды. Шұғыл түрде ТМБ-на қақырық бактериоскопиясы жүргізілді, көп молшерде таяқшалар анықталды.
Осы жағдайда дәрігердің ең ықтимал іс-әрекеті қандай?
Пульмонология бөлімшесіне жатқызу
Туберкулезге диагностика алгоритмын жүргізу
Туберкулезге қарсы күресу диспансеріне жіберу
+Шұғыл түрде фтизиатр кеңесі және ауруханаға жатқызу
Ауруханадан үйге шығарып фтизиатрдың кеңесін ұсыну
#138
*!Науқас А.К., 5 жаста. Жедел көмек көлігімен инфекциялық ауруханаға Грипп. Пневмония? диагнозымен жеткізілді. Анамнезінен: ауырғанына 10 күн болды, солғын, тәбеті нашар, температурасы 37,5 – 380 С дейін көтерілді. Үйде емделген – көп мөлшерде суйықты ішу, қызбаны басатын дәрілер. Жағдайы одан сайын нашарлап, құсу, қатты бас ауруы, жөтеліңкіреу қосылды. Бөлімшеге бірден жатқызылды. Рентгендік зерттеуде: екі жақты өкпенің тұтас диссеминацисы анықталды.
Аталғанның ішінде диагностика мақсатымен дәрігердің тағайындайтын ең лайықты зерттеу әдісі қандай?
Өкпенің компьютерлік томографиясы
*+ТМБ-на бактериоскопия, G-xpert
Жұлын-ми пункциясы
*Фибробронхоскопия
СТҚ зерттеу
#139
*!Бала В., 3 жаста, анасы баласын педиатрға қаралуға әкелді. Қарап тексергенде: жағдайы ауыр, жоғары температура, ентігу, салмағы төмендеген, сопорозды, өкпенің барлық аймақтарында бірлі- жарым құрғақ сырылдар, әлсіреген тыныс естіледі.
Аталғанның ішінде диагностика мақсатымен дәрігердің бірінші кезекте тағайындайтын ең лайықты зерттеу әдісі қандай?
* Электрокардиография
*+Өкпе рентгенографиясы
* Плевралды пункция
* Фибронхоскопия
* Манту сынамасы
#140
*! Бала С., 5 жаста, бір жылдан бері фтизиатрдың есебінде тұрады. Тәбеттің болмауына, жалпы селқостыққа шағымданады. Анамнезінен: 2 ай бұрын активті туберкулезбен ауыратын ағасымен бір рет қатынаста болған. Қарағанда: жағдайы ауыр, сопорда, айқын интоксикация белгілері, дене қызуы жоғары 390 дейін, ентігу. Тері жабындылары бозғылт, салмағы төмендеген. Аускультацияда өкпенің барлық аймақтарында бірлі- жарым құрғақ сырылдар, әлсіреген тыныс естіледі. ТМБ-на аңқа жығындысының бактериоскопиясы 3 рет теріс нәтиже берген.
Аталғандардың ішінде диагнозды дәлелдейтін ең ықтимал тексерулер қандай?
* ТМБ-рын анықтауда қақырықты көректі ортаға себу
* +G-xpert және Hаin test әдістерімен ТМБ-на тексеруі
* Қанның ПТР мен ИФТ және өкпенің рентгенографиясы
* Қанның жалпы сараптамасы және диаскинтестпен сынама
* Өкпенің компьютерлік томографиясы және Манту сынамасы
#141
*! 1 жас 10 айлық бала Ж. Бірнеше апта ішінде құсу, алғашқы күндері нәжісі болған, одан кейін – іш қатуы, анда-санда тырысулар, дене қызуы жоғары, сопорозды жағдай. Анамнезінен: туберкулезбен ауратын апасымен тұрақты емес қатынас, бала фтизиатр бақылауында болмаған.
Диагнозды дәлелдеу үшін қай дәрігердің кеңесі бірінші кезекте жүргізіледі?
* Педиатр* Хирург
*+Фтизиатр
* Невропатолог
* Инфекционист
#142
*! 1 жас 10 айлық бала Ш. Бірнеше апта ішінде құсу, алғашқы күндері нәжісі болған, одан кейін – іш қатуы, анда-санда тырысулар, дене қызуы жоғары, сопорозды жағдай. Анамнезінен: туберкулезбен ауратын апасымен тұрақты емес қатынас, фтизиатр бақылауында болмаған.
Диагнозды дәлелдеу үшін қандай зерттеуді дәрігер бірінші кезекте жүргізу керек?
* Үлкен дәретті ортаға себуі және копрограмма
* Жалпы қан және зәр сараптамасы
* Теріішілік Манту сынамасы
* Өкпенің рентгенографиясы
*+Жұлын-ми пункциясы
#143
*! 1 жас 10 айлық бала Ч. Бірнеше апта ішінде құсу, алғашқы күндері нәжісі болған, одан кейін – іш қатуы, анда-санда тырысулар, дене қызуы жоғары, сопорозды жағдай. Анамнезінен: туберкулезбен ауратын апасымен тұрақты емес қатынас, фтизиатр бақылауында болмаған.
Дәрігер педиатрдың осы жағдайдағы іс-әрекеті қандай болады?
* Неврология бөлімшесіне госпиталдау
* Фтизиатрды шұғыл кеңеске шақыру
*+Жұқпалы аурулар ауруханасына жатқызу
* Дәрігер инфекционистті шұғыл кеңеске шақыру
* Невропатолог дәрігерді шұғыл кеңеске шақыру
#144
*! Орталық жүйке жуйесінің зақымдалуымен 11 жасар В. науқаста жоғары дене қызуы үстінде тырысулар, орталық салданулар мен жартылай салданулар, белбеу тәрізді қатты ауру сезімі байқалады.
Осы жағдайда дәрігердің ең дұрыс іс-әрекеті қандай болады?
*+Тексерілуге және емделуге ауруханаға жатқызу
* Ауруды диагностикалау үшін жұлын пункциясын жасау
* Туберкулез зақымдалуын дәлелдеу үшін фтизиатрдың кеңесі
* Кемінде 2 антибактериальды препаратты жоғары дозада тағайындау
* Диагнозды дәлелдеу және емделу үшін шұғыл невропатологтың кеңесі
#145
*! Орталық жүйке жуйесінің зақымдалуымен 10 жасар Б. науқаста жоғары дене қызуы үстінде тырысулар, орталық салданулар мен жартылай салданулар, белбеу тәрізді қатты ауру сезімі байқалады.
Диагнозды дәлелдеу үшін қандай тексерулерді сіз бірінші кезекте жүргізесіз?
* Бас миы рентгенографиясы
*+Жұлын-ми пункциясы
* Бас миының МРТ-сы
* Бас миының УДЗ
* Бас миының КТ
#146
*! Орталық жүйке жуйесінің зақымдалуымен 12 жасар Г. науқаста жоғары дене қызуы үстінде тырысулар, орталық салданулар мен жартылай салданулар, белбеу тәрізді қатты ауру сезімі мазалайды.
Балада үрдістің ары қарай өршуі кезінде дамитын клиникалық форма қандай болады?
* Милиарлы туберкулез
*+Спинальды менингит
* Менингоэнцефалит
* Серозды менингит
* Базилярлы форма
#147
*! 17 жасар Т. жасөспірімде жөтел, өз мөлшерде қақырық, дене қызуы, әлсіздік, тәбетінің төмендеуі, қан түкіру мазалайды. Ауру 3 апта бұрын тұмаудан басталған, бронхиттен емделді, бірақ тиімді болған жоқ. Оң жақ жоғарғы бөлігінде әлсіз тыныс-алуда бірлі жарым майда көпіршікті сырылдар естіледі. Рентгенограммада: өкпенің оң жақ бөлігінде С1-3 жарықтану аймақтары мен инфильтратты көлеңке көрінеді, бөлікаралық плевра қалындаған.
Диагнозды дәлелдеу үшін қандай тексерулерді бірінші кезекте жүргізу керек?
* Екіншілік флораға қақырық сараптамасы
* Өкпенің компьютерлік томографиясы
*+ТМБна қақырық бактериоскопиясы
* Жалпы қан және зәр сараптамасы
* Өкпенің томографиясы
#148
*! 17 жасар Б. жасөспірімде жөтел, өз мөлшерде қақырық, дене қызуы, әлсіздік, тәбетінің төмендеуі, қан түкіру мазалайды. Ауру 3 апта бұрын суық тиюден басталған, бронхиттен емделді, бірақ тиімді болған жоқ. Оң жақ жоғарғы бөлігінде әлсіз тыныс-алуда бірлі жарым майда көпіршікті сырылдар естіледі. Рентгенограммада: өкпенің оң жақ бөлігінде С1-3 жарықтану аймақтары мен инфильтратты көлеңке көрінеді, бөлікаралық плевра қалындаған.
Дәрігердің қандай іс-әрекеті ең дұрыс болады?
* +Фтизиатрдың кеңесіне жіберу
* Пульмонологтың кеңесіне жіберу
* Науқасты емделуге жай ауруханаға жіберу
* Антибактериальды емнің екінші курсын жүргізу
* Тексеріліп диагнозды дәлелдеуге ауруханаға жатқызу
#149
*! 15 жасар науқас әлсіздік, тәбеттің төмендеуі, тез шаршағыштыққа шағымданады, флюорографиялық тексергенде: сол өкпенің жоғарғы бөлігінде шенбер тәрізді 2,0 х 2,5 см мөлшері, қанықтылығы шамалы, шеттері анық гомогенді көлеңке табылған. Гемограммада: эритроциттер 3,8 х 1012 /мл, гемоглобин 126 г/л, лейкоциттер 8;9х109/мл, ЭТЖ – 20 мм/сағ.
Науқасқа диагноз қою үшін қолданылатын диагностикалық әдіс қандай?
* Бронхоскопия биопсиямен
* Қақырықтың цитологиясы
* Теріішілік Манту сынамасы
*+Қақырықтың микроскопиясы
* Өкпенің компьютерлік томографиясы
#150
*! 17 жасар студенттің флюорограммасында оң өкпесінің S2 бөлігінде қанықтылығы орташа интенсивті ошақтар анықталған. Қақырықтан туберкулез таяқшалары табылмаған.
Туберкулез үрдісінің белсенділігін анықтау үшін дәрігер қандай әдісті тағайындайды?
* Манту сынамасы
* Жалпы қан анализі
* Өпенің томографиясы
* ТМБ себу әдісімен зерттеу
*+Қақырықты G-xpert, Hain-test, Bactec әдістерімен зерттеу
#151
*!Студенттің флюорографиялық тексеру кезінде оң өкпенің S1 бөлігінде қанықтылығы шамалы ошақтар алғаш рет анықталған. Қақырықтан туберкулез таяқшалары табылмаған.
Диагнозды анықтау үшін ең ақпаратты болатын қандай тексеру әдісін дәрігер тағайындайды?
* Фибробронхоскопия
* Өкпенің спирографиясы
* Компьютерлік томография
* Tеріастылық Кох сынамасы
*+Қақырық бактерияоскопиясы
#152
*! Жасөспірім М., 16 жаста. ЖМК машинасымен ауыр жағдайда инфекциялық ауруханасына түсті. Дене қызуы жоғарылаған 39-400С дейін, тыныштық жағдайда ентігу, ылгалды жөтел, әлсіздік, тәбеттің төмендеуі. Анамнезінен: туберкулезді науқаспен қатынаста болған, химиопрофилактика қабылдамаған. Жоғарыда аталған шағымдар соңғы 3 ай бойы мазалаған. Аускультацияда – өкпенің барлық аймақтарында ылғалды сырылдар. Рентгенограммада - бүкіл өкпеде ірі көлемді қосылған ошақтар және пішінсіз фокустар, әр жерде жарықтанулар. Өкпедегі өзгерістер «қарлы боран» тәрізді.
Қандай тексерулерді дәрігер бірінші кезекте жүргізеді?
* Өкпенің компьютерлік томографиясы
* Фибробронхоскопия және БШС зерттеу
*+ТМБ-на қақырықтың бактериоскопиясы
* Екіншілік флораға қақырықтың бактериологиясы
* ТМБ-на қақырықты G-xpert не Hain-tеst-ке жіберу
#153
*! 18 жасар науқас. Өкпенің фиброзды-кавернозды туберкулезі, өршу кезеңі диагнозымен арнайы ем қабылдаған. Кенеттен артқы сол жақ бүйірінде ауру сезімі пайда болды. Сонымен бірге құрғақ жөтел, ентігу, жүрек қағуы, суық тер бар. Тері жабындысы бозғылт, пульсы 100 рет/минутына, а.қ.қ. - 190/100 мм с.б. Жүрек тондары тұйықталған. Сол жағында дауыс дірілі жоқ. Перкуторлы дыбыс сол жағында қорапты. Аускультацияда тынысы бірден әлсіреген.
Диагнозды дәлелдегеннен кейін дәрігердің ең ықтимал іс-әрекеті қандай?
*+Хирургты кеңеске шақыру
* Плевральды пункция жасау
* Кардиологты кеңеске шақыру
* Невропатологты кеңеске шақыру
* Өкпенің рентгенографиясын жасау
#154
*! 17 жастағы Л. науқасының өкпе флюорографиясында сол өкпенің 3-сегментінде сақина тәрізді, шеті анық контурымен көлеңкесі анықталған. Қақырықта ТМБ-ры табылған жоқ.
Диагнозды дәлелдеу үшін бірінші кезекте науқасқа тағайындайындалатын зерттеу әдісі қандай?
* Фибробронхоскопия
*+Өкпенің томографиясы
* Компьютерлік томография
* Кеуде торы флюорографиясы
* Қақырықты көректі ортаға себу
#155
*! Науқас Д., 12 жаста, оң жақ кеудесінің ауру сезіміне, әлсіздікке, дене қызуының жоғарлауына шағымданады. Бозғылт, тәбеті төмен, оң жақ кеудесі тыныс алудан қалып отыр, дауыс дірілі оң жағында әлсіздеген. ІV-қабырғадан төмен перкуторлы дыбыс қысқарған, бірден әлсіріген тыныс, жүрек шекаралары солға ығысқан.
Диагнозды дәлелдеу үшін қандай тексерулерді сіз бірінші кезекте жүргізесіз?
* Теріішілік Манту сынамасы не диаскинтест
*+Кеуде торының аумақты рентгенограммасы
*Диагностика мақсатымен фибробронхоскопия
* Диагностика мақсатымен плевральді пункция
* Өпенің компьютерлік томографиясы
#156
*! Науқас Л., 12 жаста, оң жақ кеудесінің ауру сезіміне, әлсіздікке, дене қызуының жоғарлауына шағымданады. Бозғылт, тәбеті төмен, оң жақ кеудесі тыныс алудан қалып отыр, дауыс дірілі оң жағында әлсіздеген. ІV-қабырғадан төмен перкуторлы дыбыс қысқарған, бірден әлсіріген тыныс, жүрек шекаралары солға ығысқан. Туберкулезді бронхоаденитке байланысты: диспансерлік есепте турады.
Аурудың этиологиясын дәлелдеу үшін қандай тексерулерді сіз бірінші кезекте жүргізесіз?
*+Плевральды пункцияны
* Теріішілік Манту сынамасын
* Диагностикалық бронхоскопияны
* Кеуде торының рентгенографиясын
* Өкпенің компьютерлік томографиясын
#157
*! Фтизиатрда есепте тұрған науқас Р., 13 жаста, суықтағаннан соң кеудесінің оң жақ бүйірінде ауру сезімі, жоғары температура 39о, қалтырау, ентігу, ауру сезімімен жөтел, жүрек қағуы, жабысқақ тер, пульсы 100 рет/мин. соғуы, АҚҚ 120/80 мм с.б., жүрек тондарының тұйықталуы пайда болды. Оң жақ өкпеде 2 қабырғаға дейін тұйықталған дыбыс және сол жерде әлсіз тыныс анықталады.
Диагнозды дәлелдеу үшін қандай тексерулерді сіз бірінші кезекте жүргізесіз?
* Кох сынағын
* Манту сынағын
* Фибробронхоскопияны
* Плевральды пункцияны
*+Өкпе рентгенораммасын
#158
*! 18 жастағы науқас, Сол жақты ауруханадан тыс пневмония диагнозымен ауруханада болды. Кең спектрлі антибиотиктерді 15 күн бойы қабылдаған, бірақ оңтайлы әсері болмады. Айқын интоксикация белгілері, дене қызуы түспеді. Кеудесінде ауырлық сезімі пайда болды, қалыпты жағдайдағы ентігу, сол жақ бүйірінде жатқанын жайлы көрді. Рентгенде: өкпенің сол жағында 2 қабырғадан диафрагмаға дейін гомогенді, қанық көлеңке ішкі қиғаш контурымен анықталды. Кеуде аралығы оң жаққа ығысқан. Манту сынамасы – папула 21 мм. Отбасында әкесі туберкулезбен ауырған.
Бұл науқасқа диагнозды дәлелдеу ушін қандай тексерулерді жүргізу қажет?
* Өкпенің компьютерлік томографиясы, ИФТ, ПТР
* Eкіншілік флораға қақырықты көректі ортаға себу
*+Экссудаттың зерттеуімен плевральды пункция
* Қақырық жағындысының бактериоскопиясы
* Өкпе томограммасы, фибробронхоскопия
#159
*! Науқас 15 жаста. Фиброзды-кавернозды туберкулез, өршу сатысы диагнозымен ауруханада емделіп жатыр. Кенеттен артқы сол жақ бүйірінде ауру сезімі пайда болды. Сонымен бірге құрғақ жөтел, ентігу, жүрек қағуы, суық тер бар. Тері жабындысы бозғылт, пульсы 100 рет/минутына, а.қ.қ. - 190/100 мм с.б. Жүрек тондары тұйықталған. Сол жағында дауыс дірілі жоқ. Перкуторлы дыбыс сол жағында қорапты. Аускультацияда тынысы бірден әлсіреген.
Диагнозды дәлелдеу үшін дәрігердің бірінші кезекте тағайындайтын іс-әрекеті қандай?
* Плевралды пункция
*+Өкпенің рентгенографиясы
* Электро/ фонокардиография
* Диагностикалық торакоскопия
* БШС зерттеумен фибронхоскопия
#160
*! 6 жастағы қыз бала А., «ТМБ (теріс), инфильтрация фазасындағы кеудеішілік лимфа түйіндері туберкулезі» диагнозымен ауруханада 1 категория үлгісі бойынша емді қабылдаған. Анамнезінде - гипертензиялық синдром. 2 апта емнен кейін көз алмасында ауру сезімі пайда болды. Окулист кеңесі: көру аймақтары тарылған, көру нерві дискісінің ісінуі.
Осы жағдайда дәрігер қандай емді тағайындағаны ең дұрыс болады?
* Химиопрепараттардың бәрін жою, дезинтоксикация
* Гепатопротекторлар және дезинтоксикация жүргізу
*+Этамбутолды жою және А дәруменін тағайындау
* Химиотерапияны жалғастыру, қосымша дезинтоксикация
* Препараттардың дозасын азайту, В тобындағы дәрумендер
#161
*! 14 жастағы науқас К. Клиникалық диагнозы: сол өкпенің жоғарғы бөлігінің инфильтратты туберкулезі, ыдырау фазасы, ТМБ(+). 1 категория бойынша 1,5 ай мерзімінде 4 спецификалық препарат қабылдаған.
Ауруханада жатып емделу мерзімін дәрігер қанша уақытқа дейін жалғастырады?
*+Қақырықтан ТМБ-ның жойылуына дейін
* Ыдырау қуыстарының жабылғанына дейін
* Қазіргі уақытта шығарылуы мүмкін
* Инфильтраттың сорылуына дейін
* Клиникалық тәуір болғанша
#162
*! Науқас 16 жаста. Фиброзды-кавернозды туберкулез, өршу сатысы диагнозымен ауруханада емделіп жатыр. Кенеттен артқы сол жақ бүйірінде ауру сезімі пайда болды. Сонымен бірге құрғақ жөтел, ентігу, жүрек қағуы, суық тер бар. Тері жабындысы бозғылт, пульсы 100 рет/минутына, а.қ.қ. - 190/100 мм с.б. Жүрек тондары тұйықталған. Сол жағында дауыс дірілі жоқ. Перкуторлы дыбыс сол жағында қорапты. Аускультацияда тынысы бірден әлсіреген.
Диагнозды анықтағаннан кейін науқасқа бірінші кезекте дәрігердің тағайындайтын ең лайықты емдік шарасы қандай?
* седативті және жөтелді басатын препараттар
* плевралды пункция, содан кейін рентгеноскопия
* ауру сезімін және қан қысымын басатын дәрілер
* бұлшық етке қан қысымын төмендететін препараттар
*+төсектік қатаң тәртіп, шұғыл түрде хирургты шақыру
#163
*! Оң жақ өкпенің жоғарғы бөлігінің фиброзды-кавернозды туберкулезі диагнозымен науқас 4 категория бойынша 6 ай бойы емделген. Ем нәтижесінде бактерия бөлінуі тоқтаған, ыдырау қуысының өлшемі кішірейген.
Дәрігердің келесі ең ықтимал іс-әрекеті қандай?
* Жасанды пневмоторакс тағайындау
* Пневмоперитонеумді тағайындау
*+Химиотерапияны жалғастыру
* Эндобронхиалды емді қолдану
* Хирургиялық емге жіберу
#164
*! Өкпенің инфильтратты туберулезімен 14 жастағы С. науқасының 8 йлық емнен кейін жағдайы жақсарған, улану белгілері жойылған, рентгенде: инфильтраттың орынында бірен-саран фиброзды-ошақты өзгерістер анықталған. Қақырықта ТМБ-ры жойылған.
Емнің жалғастыру (сүйемелдеуші) фазасында науқас толығымен барлық дозаны қабылдамаса, ем нәтижесі қандай болады?
* Бұл жағдайдың ем нәтижесіне жағымсыз әсері болмайды
* Бактерия бөлінуі қайталанып, емі қолайсыз аяқталады
* Қолайсыз ем нәтижесімен хирургиялық емге жібереді
*+Қабылдаған дәрілерге резистенттілік пайда болады
* Ауру созылмалы формаға ауысады (хроник)
#165
*! Өкпенің инфильтратты туберулезімен 16 жастағы Ж. науқасының 3 йлық емінен кейін жағдайы жақсарған, улану белгілері азайған, рентгенде: инфильтраттың көлемі кішірейген, ошақтар сорылып кеткен. Қақырықта ТМБ-ры екі айдан кейін жойылған.
Емнің қарқынды фазасында науқас толығымен барлық дозаны қабылдамаса, ем нәтижесі қандай болады?
* Бұл жағдайдың ем нәтижесіне жағымсыз әсері болмайды
*+Бактерия бөлінуі қайталанып, емі қолайсыз аяқталады
* Қолайсыз ем нәтижесімен хирургиялық емге жібереді
* Қабылдаған дәрілерге резистенттілік пайда болады
* Ауру созылмалы формаға ауысады (хроник)
#166
*! инфильтратты туберулезімен 15 жастағы Р. науқасының 2 йлық емінен кейін жағдайы жақсарған, улану белгілері азайған, рентгенде: инфильтраттың көлемі кішірейіп, ошақтардың саны азайған. Қақырықта ТМБ-ры екі айдан кейін жойылған.
Егерде науқастың емінде үзіліс болып қалса, келесі емдеу тәртібін дәрігер қандай белгіге байланысты өзгертеді?
* Туберкулезбен науқас түріне (тип)
* Үзіліске дейінгі емнің ұзақтылығына
* Туберкулез науқасының ауырлығына
* Туберкулездің клиникалық формасына
*+Соңғы қақырық жағындысының нәтижесіне
#167
*! 15 жасар С. науқасы өкпенің инфильтративті туберкулезінен 10 ай бойы арнайы ем қабылдағаннан кейін инфильтраттың орынында шеңбер тәрізді, өлшемі 3,0 х 3,0 см фокус тәрізді құрылым түзілді.Қақырықта ТМБ анықталмады.
Осы жағдайда ең ықтимал дәрігердің іс-әрекеті қандай?
*+Ота жасауға (сегментэктомия) жіберу
* Коллапсты терапияны тағайындау
* Физиотерапиялық емді тағайындау
* Эндобронхиалді емдеуді қолдану
* Химиотерапияны жалғастыру
#168
*! 14 жасар З. науқасы өкпенің инфильтративті туберкулезінен 4 ай бойы арнайы ем қабылдағаннан кейін инфильтраттың орынында шеңбер тәрізді өлшемі 4,0х3,5см құрылым түзілді.Қақырықта ТМБ анықталмады.
Осы жағдайда ең лайықты дәрігердің іс-әрекеті қандай?
* Эндобронхиалді емдеу
* Сегментэктомия жасау
*+Коллапсты терапия жасау
* Физиотерапиялық емдеу
* Химиотерапия жалғастыру
#169
*!Науқас Г., 12 жаста. Туберкулезге қарсы ауруханасында Біріншілік туберкулезді кешен, МБТ (теріс) диагнозымен 1 категория үлгісі бойынша ем қабылдап жатыр. 2 аптадан соң жылаушылыққа, қатты бас ауруына, бас айналуына, үйқысының бұзылуына шағымданады.
Осы жағдайда дәрігердің ең дұрыс іс-әрекеті қандай болады?
* Рифампицинді емнен алу, дезинтоксикация жүргізу
*+Изониазидті емнен алу, пиридоксинді тағайындау
* Пиразинамидті емнен алу, гепатопротекторды қолдану
* Стрептомицинді емнен алу, дезинтоксикация жүргізу
* Этамбутолды емнен алу, дәрумендерді тағайындау
#170
*! Бала М.Т., 11 жаста. Туберкулезді науқаспен қарым-қатынасқа байланысты фтизиатрдың бақылауында болған. Соңғы кездері мезгілмен дене қызуының көтерілуі, ентігу, жиі ұстамалы коклюш тәрізді жөтел мазалайды. Диагностика алгоритмі жүргізілді, мынадай диагноз қойылды: Біріншілік туберкулезді кешен, ателектазбен асқынған, ТМБ (оң), 1 категория, «Жаңа жағдай».
Осы балаға қарқынды фазасында дәрігер қандай химиотерапия үлгісін тағайындайды?
*+2 (4) НRZE
*5 (6) НRZЕ
*2 НRZЕS/ 1
*1 (4) НRZЕ
*2 НRZ
#171
* ! Бала Фадеев Р., 10 жаста. Туберкулезді науқаспен қарым-қатынасқа байланысты фтизиатрдың бақылауында болған, тағайындалған химиопрепаратты қабылдамаған. Соңғы кездері мезгілмен дене қызуының көтерілуі, ентігу, жиі ұстамалы коклюш тәрізді жөтел мазалайды. Диагностика алгоритмі жүргізілді, мынадай диагноз қойылды: Біріншілік туберкулезді кешен,, ателектазбен асқынған, ТМБ (оң), 1 категория, «Жаңа жағдай».
Осы балаға жалғастыру фазасында дәрігер қандай химиотерапия үлгісін тағайындайды?
* 5 Н3R3E3
* 4 НRZ
+4 (7)НR
* 5 НRZ
* 2 НRZ
#172
*! Әйел адам С.И., 17 жаста, терапевтке дене қызуының 37,5 – 38 0 С дейін көтерілуіне, ылғалды жөтелғе, қан түкіруіне шағымданады. Жалпы жағдайы орташа ауырлықта, жүдеу. Тері жабындылары бозғылт, құрғақ. Өкпеде әлсіз тыныс, құрғақ және ылғалды сырылдар. Рентгенде: өкпенің барлық аймақтарында түрлі көлемді ошақтар, кейбір жерлерінде инфильтраттар, өкпенің ұштарында «мөр» тәрізді каверналар. Қақырық микроскопиясында және G-xpert – ТМБ (оң), рифампицинге төзімді.
Осы жағдайда фтизиатрдың тағайындайтын ең ықтимал емі қандай?
*1 категория үлгісі бойынша
*2 категория үлгісі бойынша
*СЕ 4 категория үлгісі бойынша
*+МЛУ ТБ 4 категория үлгісі бойынша
* ШЛУ ТБ 4 категория үлгісі бойынша
#173
*! 38 жасар Карабалаев С. отбасында 2 мектепке дейінгі балалар және 15 жасар жасөспірім бар. Үш апта бұрын оның әйелінде бактерия бөлінуімен Өкпенің Инфильтратты туберкулезі анықталды.
Осы жағдайда фтизиопедиатрдың контактта болғандарға тағайындайтын ең лайықты іс-шаралары қандай?
* науқасты туберкулез ауруханасына емделуге жібереді
* контактта болғандарды туберкулезге қарсы санаторияға жәбереді
* Диаскинтестпен сынама қойып химиопрофилактиканы тағайындайды
*+Манту/Диаскинтест, рентгенографияны жасап, 3А тобына тіркеуге алады
* Манту сынамасын, рентгенографияны жасап, содан кейін педиатрға жібереді
#174
*! 8 жасар Д. баланың анасы жолықты. Шағымдары: тәбеттің нашарлауы, терлегіштік. Дене қызуы белгісіз, салмағы қалыпты. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қатынасты жоққа шығарады. Туберкулин сынамасы алғаш рет оң – папула 13 мм, Диаскинтест 8 мм. Объективті: 6 топ шеткі лимфа түйіндеріұлғайған. Рентгенде – өкпеде өзгеріс анықталмады.
Аталғандардың ішінде қандай іс-шараны дәрігер осы жағдайда қолданады?
* Екі аптаға антибактериальды терапия тағайындау
* Вираж бойыншахимиопрофилактика жүргізу
*+Қосымша тексерулер жүргізу үшін «0» тіркеу тобына алу
* Тексерілуге туберкулез ауруханасына жіберу
* Науқас категориясына байланысты химиотерапия
#175
*! 9 жастағы бала И. фтизиатрдың бақылауында шамамен 1 жылдай 3 А диспансерлік тіркеу тобында тұр. Активті туберкулезбен ауыратын анасымен қарым-қатынас. Кезекті тексеріс кезінде салмақтың азайғанына, ашуланшылыққа, үйқысының бұзылуына шағымданды. Объективті: интоксикация белгілері жоқ. Шүйде, шынтақ, шап, тізе асты шеткі лимфа түйіндері 2-3 көлемге дейін ұлғайған. Манту сынамасы алғаш рет оң – папула 15 мм. Рентгенде - өзгеріс анықталған жоқ.
Осы жағдайда фтизиатр қандай шара қолданады?
#176
*! Бала 5 жаста, перзентханада БЦЖ вакцинациясы жасалды – тыртығы 3 мм. Әлеуметтік жағдайы төмен отбасынан. Туб.контакт анықталмады. Биылғы жылы 3 рет ЖРВИмен, осыдан жарты жыл бұрын жел шешегімен ауырып шықты.
Осы жағдайда педиатрдың ең лайықты іс-әрекеті қандай болады?
* Сауықтыру шипажайына жіберу
* Фтизиатрдың бақылауына жіберу
* Инфекционисттің бақылауына жіберу
* Диспансеризациясыз бақылауда қалтыру
*+Туберкулез бойынша қауіп-қатер тобына тіркеуге алу
#177
*! Бала 5 жаста. Фтизиатрдың кеңесіне жіберілді. перзентханада БЦЖ вакцинациясы жасалды – тыртығы 3 мм. Әлеуметтік жағдайы төмен отбасынан –анасы жұмыссыз, әкесі 3 ай болды абақтыдан шыққанына. Туб.контакт анықталмады Осы жылы 5 рет ЖРВИмен, осыдан жарты жыл бұрын
жайылмалы пневмониядан емделген. Кезекті туберкулин диагностикасында Манту сынамасы оң – папула 15 мм болды, Диаскинтест – везикуло-некроз 17 мм. Шағымдары жоқ. Объективті: интоксикация симптомдары анықталмады. Рентгенде – патологиясыз, қалыпты.
Осы жағдайда педиатрдың ең лайықты іс-әрекеті қандай болады?
* Сауықтыру шипажайына жіберу
*+Химиопрофилактикаға туберкулез санаториясына жіберу
* Тексерілуге туберкулез ауруханасына жіберу
* Химиопрофилактиканы амбулаториялық жағдайда жүргізу
* Туберкулез диспансерінде 4 айға «0» есеп тобына тіркеуге алу
#178
*! 6 жастағы бала . Перзентханада БЦЖ вакцинасы жасалған – тыртығы 3 мм. Манту сынамасы – папула 19 мм.
Туберкулин сезімталдығының ең ықтимал сипаты және осы жағдайда педиатр қандай шара қолданады?
* Анергия, фтизиатрға жіберу
* Нормергия, фтизиатрға жіберу
* Гипоергия, педиатрдың бақылауы
* +Гиперергия, туберкулезге тексеру
* Параллергия, аллергологқа жіберу
#179
*! 13 жасар қыз бала Т., 1 категориямен 6 ай мерзімінде толық емдеу курсын қабылдаған. Диагнозы: ТМБ +, ыдырау сатысындағы өкпенің төменгі бөлігінің инфильтратты туберкулезі. Казіргі жағдайда туберкулез таяқшалары жойылған. Рентгенде: инфильтраттың орнында өкпенің фиброздануы және қанық ошақтар. Фтизиатр емдеу нәтижесін «Туберкулезден жазылған» деп тіркеген.
Ауруханадан шығарылғаннан кейін науқас әйелді қандай диспансерлік топта дірігер бақылайды?
* І-А топта
* І-Б топ
* +ІІ топта
* ІІІ-А топта
* ІІІ-Б топта
#180
*! 15 жастағы Л. Науқасы. «Оң жақ өкпенің инфильтративті туберкулезі, ыдырау фазасы, ТМБ(+), қан түкіру, 1 категория» диагнозомен ауруханада емделгеніне 1 ай болды.
Туберкулезбен осы науқасқа дәрігер қандай ауру жағдайын белгілейді (2014 ж. №19 бұйрығына сәйкес)?
*+Жаңа жағдай
* Тәртіпті бұзу
* Қайталану
* Сәтсіз ем
* Басқалар
Фтизиатрия. Визуалды диагностика *1*5*
#1
*! Аталғандардың ішінде қандай ағзаларды зерттеу кезінде компьютерлік томография әдісі ең ақпаратты болады?
Жүрек пульсациясын
Диафрагма қозғалмалылығын
+Кеудеішілік аралық лимфа түйіндерін
Висцералды және париеталды плевраны
Өкпе және бронх паренхимасының жағдайын
#2
*! Кеуде торы ағзаларының флюорографиясынан кейін пациенттер қандай мекемеде тексерілуі қажет?
*Онкология диспансерінде
*Білікті көмек көрсететін ауруханаларда
*Туберкулезге қарсы күресу диспансерінде
*Өкпедегі патологиясының сипатына қарай
*+Амбулаториялық-емханалық мекемелерде
#3
*! Кеуде торы ағзаларының қандай ауруында кеудеаралық сау жаққа ығысады?
*Өкпе циррозы
*Өкпе ателектазы
*Жіті пневмония
*Өкпе бронхоэктазы
*+Экссудативті плеврит
#4
*! Кеуде торы ағзаларының қандай ауруында кеудеаралық зақымдалған жаққа ығысады?
*Жіті пневмония
*Өкпе эмфиземасы
*+Өкпе ателектазы
*Экссудативный плеврит
*Спонтанный пневмоторакс
#5
*! Өкпе рентгенограммасында түбірдің патологиясы синдромына сәйкес болатын қандай ауру?
*+Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі
*Біріншілік туберкулезді комплекс
*Өкпенің ауалы кистасы
*Өкпе туберкулемасы
*Өкпе абсцесі
Фтизиатрия. Визуалды диагностика *2*20*
#6
*! Балалар инфекциялық ауруханасының қабылдау бөлімшесіне ес-түссіз бала жеткізілді, мезгілмен тырысулар, құсық, солжақты гемипарез байқалады. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Туберкулезді менингит.
Аурудың диагностикасында ең орынды лайықты болатын визуалді тексеріс қандай?
* Бас сүйегінің рентгенографиясы
* Ультрадыбысты зерттеу
* Бас рентгеноскопиясы
* Бас МРТ-сы
*+Бас КТ-сы
#7
*! Ер бала, 7 жаста. Шағымдары: құрғақ жөтел, субфебрилді температура. Рентгендік тексеру кезінде өкпеде көптеген ошақтар анықталды. Қабынуға қарсы 4 күндік емнен кейін өкпелік өзгерістер толығымен сорылып рентгенде көрінбей кетті.
Суреттелген рентгендік сипаттама аталған аурулардың ішінде қандай ауруға сәйкес келеді?
*+Жоғарғы тыныс жолдарының респираторлы аллергозы
*Өкпенің гематогенді диссеминирлі туберкулезі
*Септикалық метастатикалық пневмония
*Өкпенің метастатикалық қатерлі ісігі
*Қосылған бронхопневмония
#8
*! Қыз бала, 5 жаста. Шағымдары: қақырықпен ылғалды жөтел, 38-38,50 дейін температура, қалтырау; селқостық. Рентгендік тексеру кезінде өкпенің түбір аймақтарында түрлі көлемді ошақтар анықталады. Антибактериалды және қабынуға қарсы 2 апталық емнен кейін өкпелік өзгерістер толығымен жойылды, дене қызуы қалыпты, жалпы жағдай жақсарды.
Суреттелген рентгендік сипаттама аталған аурулардың ішінде қандай ауруға сәйкес келеді?
*Тыныс жолдарының респираторлы аллергозы
*Септикалық метастатикалық пневмония
*Өкпенің метастатикалық қатерлі ісігі
*Өкпенің диссеминирлі туберкулезі
*+Қосылған бронхопневмония
#9
*!Бала В.В., 11 жаста, фтизиатрдың есебінде -А тобында тіркеуде. Кезекті профилактикалық тексеру кезінде жалпы ілсіздікке, тәбеттің нашарлауына шағымданады. Объективті: тері жабындылары бозғылт, салмақ кемшілігі 7 кг, микрополиадения. Туберкулезді контакт активті туберкулезбен ауыратын анасымен. Манту сынамалары: 6 жаста – теріс, 11 жаста – папула 18 мм. Рентгенде – өкпе таза. Оң жақ түбір инфильтрацияланған, кеңейген, құрылымсыз, анық емес контурымен.
Осы жағдайда ең ықтимал болжам диагнозы қандай?
*+Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, инфильтратты форма
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, созылмалы форма
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, асқынған формасы
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, ісік тәрізді форма
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, кіші форма
#10
*!Қыз бала Ф.Д., 6 жаста, фтизиатрдың есебінде -Б тобында тіркеуде. Есептен шығару кезінде аздаған интоксикация симптомдары, тәбеттің нашарлауы анықталды. Объективті: тері жабындылары бозғылт, салмақ кемшілігі 7 кг, микрополиадения. Туберкулезді контакт анықталмады. Манту сынамалары: 2 жаста – теріс, 6 жаста – папула 14 мм. Рентгенде – өкпесі таза. Өкпе түбірлері кеңейген, құрылымсыз, анық контурымен.
Осы жағдайда ең ықтимал болжам диагнозы қандай болады?
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, инфильтратты форма
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, созылмалы форма
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, асқынған формасы
*+Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, ісік тәрізді форма
* Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі, кіші форма
#11
*! 6 жастағы балада 3 ай бойы интоксикация белгілері, жөтеліңкіреу. Перифериялық лимфа түйіндері 7 топта II көлемге дейін ұлғайған. Физикальды зерттеуде – өкпеде қатаң тыныс, сырылдарсыз. Жүрек тондары ырғақты. Қосымша тексеруден кейін қойылған диагноз: Біріншілік туберкулезді комплекс, ыдырау фазасы.
Қойылған диагнозды ең дұрыс анық көрсететін рентгендегі өзгерістер қандай?
*+гомогенсіз күнгүрттену жарықтануымен, түбір кеңейген, себінді ошақтар
* гомогенді қанық күнгүрттену, түбір кеңейген, анық емес контурымен
* гомогенді қанық күнгүрттену, диафрагма контуры оң жақта биік орналасқан
* гомогенсіз күнгүрттену жарықтануымен және горизонталды сүйық деңгейімен
* түбір маңында гомогенсіз күнгүрттену, түбір кеңейген, анық емес контурымен
#12
*!Тұмаудан кейін 6 жастағы балада интоксикация белгілері жойылмады, кератоконьюнктивит, перифериялық лимфа түйіндері 5 топта II - көлемге дейін ұлғайған. Туб.диспансерге фтизиатр кеңесіне жіберілді. Қосымша тексерістерден кейін қойылған диагноз: Біріншілік туберкулезді комплекс, инфильтрация фазасы.
Қойылған диагнозды ең дұрыс анық көрсететін рентгендегі өзгерістер қандай?
* түбір аймағында әлсіз жаңа ошақтар
* плевра қуысында сүйык, түбірде ұлғайған лимфа түйіндері
* өкпе ұштарында гематогенді себінді ошақтар, түбірде лимфа түйіні
* өкпенің төменгі бөлігінде инфильтрат, түбірлер симметриялы түрде кеңейген
*+өкпеде инфильтрат, жолақ арқылы ұлғайған лимфа түйінімен байланысқан
#13
*!Балаға қойылған клиникалық диагноз: Сол жақ өкпенің біріншілік туберкулезді комплексі, инфильтрация фазасы, бронх туберкулезімен асқынған.
Анықталған асқынуды ең дұрыс анық көрсететін рентген-томограммадағы өзгерістер қандай?
* анық емес контурымен кеңейген құрылымсызтүбір
* медиастиналды плевраның контуры анық, «штрих» симптомы
* басты және бөліктік бронхтардың саңылауы бос, деформациясыз
* басты және бөліктік бронхтар кеңейген, деформацияланған, иректі
*+сужение, деформация контуров, обтурация главного и долевых бронхов
#14
*!Балаға қойылған клиникалық диагноз: Сол жақ өкпенің біріншілік туберкулезді комплексі, инфильтрация фазасы, бронх туберкулезімен асқынған. Емдік-диагностикалық бронхоскопия жүргізілді.
Анықталған асқынуды ең дұрыс анық көрсететін фибробронхоскопия кезіндегі визуалды өзгерістер қандай?
*+шектеулі гиперемия, бронх саңылауының тарылуы, казеозды некроз
* басты және бөліктік бронхтар кеңейген, деформацияланған, иректі
* басты және бөліктік бронхтардың саңылауы бос, деформациясыз
* бронх қабырғаларының ісінуі, іріңді иіспен бөлінділер
* жайылмады гиперемия, ісіну, көп молшерде серозды бөлінді
#15
*! Балалар инфекциялық ауруханасының қабылдау бөлімшесіне ес-түссіз бала жеткізілді, мезгілмен тырысулар, құсық, сол жақты гемипарез байқалады. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Туберкулезді менингоэнцефалит, жедел ағым, ТМБ теріс.
Осы жағдайға сәйкес визуалді тексеріс кезінде болатын ең дұрыс лайықты өзгерістер қандай?
* Жұмсақ ми қабатында шашыранды ошақтар
* Ортаңғы ми қабатында тамырлық өзгерістер
* Ми негізінде қосылмалы некроз ошақтары
* Бастың маңдай аймағында іріңді ошақтар
*+Гидроцефалия белгілері
#16
*!Жасөспірім Р., 15 жаста. Дауысының қарлыққанына, тамағының ауырғанына шағымданып дәрігерге қаралды. Туберкулезге қарсы күресу диспансерінде тексерілгеннен кейін қойылған диагноз: Өкпенің жеделдеу диссеминирлі туберкулезі.
Төменде аталған рентгендік сипаттамалардың ішінде қайсысы қойылған диагнозды ең дұрыс сипаттайды?
*+қосылуға бейім әлсіз және орташа интенсивті ошақтар, «мөр» тәрізді каверна
* біркелкі ұсақ симметриялы орналасқан анық контурымен ошақтар
* барлық өкпе аймағында фокусты көлеңкелер, лимфа түйіндері ұлғайған
* өкпенің шеткі аймақтарында ошақты-фокусты диссеминация
* өкпенің төменгі аймақтарындағы ошақты диссеминация
#17
*! Ер бала М., 5 жаста, жоғарғы температура, жалпы әлсіздікке, ентігуге, жөтеліңкіреуге шағымданады. Туберкулезге қарсы күресу диспансерінде тексерілгеннен кейін қойылған диагноз: Өкпенің жедел диссеминирлі туберкулезі.
Төменде аталған рентгендік сипаттамалардың ішінде қайсысы қойылған диагнозды ең дұрыс сипаттайды?
* қосылуға бейім әлсіз және орташа интенсивті ошақтар, «мөр» тәрізді каверна
*+біркелкі, ұсақ, симметриялы орналасқан, анық контурымен ошақтар
* барлық өкпе аймағында фокусты көлеңкелер, лимфа түйіндері ұлғайған
* өкпенің шеткі аймақтарында ошақты-фокусты диссеминация
* өкпенің төменгі аймақтарындағы ошақты диссеминация
#18
*!Ер бала Н., 7 жаста, жоғарғы температура, жалпы әлсіздікке, ентігуге, жөтеліңкіреуге шағымданады. Туберкулезге қарсы күресу диспансерінде тексерілгеннен кейін қойылған диагноз: Өкпенің жедел диссеминирлі туберкулезі.
Осы жағдайда туберкулезді сипаттайтын рентгендік өзгерістер аурудың басталуы кезінен ең лайықты пайда болатын мерзімі қандай?
* аурудың 4-5 күндері
* аурудың 2-3 күндері
* аурудың 6-7 күндері
*+аурудың 8-10 күндері
* аурудың 11-12 күндері
#19
*! Жасөспірім А.П., 15 жаста, профилактикалық флюорографиядан кейін қосымша тексерулерге шақырылды. Туберкулезге диагностикалық алгоритм жүргізілді. Қойылған диагноз: Сол жақ өкпенің ошақты туберкулезі, ТМБ (-).
Төменде сипатталған рентгендің белгілердің қайсысы осы клиникалық формаға тән болады?
*+1-ші және 2-ші сегменттерде түрлі қанықтықтағы және көлемдегі ошақтар
* үшіншісі сегментте бірен саран қатты ошақтар, түбірде кальцинаттар
* біркелкі, ұсақ, симметриялы орналасқан, анық контурымен ошақтар
* екі өкпенің жоғарғы бөлігінде ошақты-фокусты өзгерістер
* каверна айналасындағы бірен саран ошақтар
#20
*! Қыз бала И., 15 жаста. Профилактикалық флюорографиялық тексерістен кейін қайта тексеруге шақырылды. Тыныс алу ағзаларына шағым айтпайды. Өкпеде везикулярлы тыныс естіледі. Рентгенограммада: күшейген өкпе суретінің фонында бояу қанықтығы әлсіз ошақты көлеңкелер сол өкпенің жоғарғы бөлігінде көрінеді. Бронхтың шайынды суының анализінде ТМБ анықталған жоқ. Қан анализінде: лейкоциттер-4,8х109 , ЭШЖ – 4 мм/сағатына.
Осы төменде аталған болжама диагноздардың қайсысы ең ықтимал?
* сол өкпенің жоғарғы бөлігінің инфильтратты туберкулезі
*+сол өкпенің жоғарғы бөлігінің ошақты туберкулезі
* сол өкпенің жоғарғы бөлігінің карцинаматозы
* сол өкпенің жоғарғы бөлігінің туберкулемасы
* өкпенің милиарлы туберкулезі
#21
*! 13 жастағы ер бала Д. келесі шағымдарымен дәрігерге қаралды: тұрақты жөтел шырышты қақы-рықпен, әлсіздік, физикалық жүктемеде ентігу мазалады. 6 жасында «Біріншілік туберкулезді кешен» диагнозымен туберкулезден емделіп, жазылып шықты, қазір « қауіпті» топта есепте тұрады. Өкпеде құрғақ және ылғалды сырылдар естіледі. Қан анализінде:
Лейкоциттер - 10,6х109 , ЭШЖ 23мм/сағ.
Төменде аталғандардың ішінде біріншілік туберкулезді кешеннен кейін қалатын қалдықты өзгерістерді сипаттайтын қайсысы?
* түбірмен қосылған инфильтрация аймағы
*+Гон ошағы және әктенген лимфа бездері
* өкпенің түбір аймағындағы фокусты көлеңке
* өкпенің ұштарындағы ошақтар
* түбірдегі кальцинаттар
#22
*! 14 жастағы ер бала Т.Д. келесі шағымдармен дәрігірге қаралды: тұрақты жөтел шырышты қақырықпен, жалпы әлсіздік, тәбеттің нашарлауы. Ол 8 жасында «Біріншілік туберкулезді кешен» диагнозымен туберкулезден емделіп, жазылып шықты, қазір « қауіпті» топта есепте тұрады. Өкпеде ылғалды сырылдар естіледі. Қан анализінде:
Лейкоциттер - 14,6х109 , ЭШЖ 20 мм/сағ. Кеуде рентгенограммасында:- оң өкпенің жоғарғы бөлігінде инфильтрация жарықтану аймақтарымен және бронхогенді себінді ошақтар. Сол жақ өкпеде Гон ошағы.
Осы жағдайда болатын ең ықтимал болжам диагнозы қандай?
* өкпенің ошақты туберкулезі
* өкпенің кавернозды туберкулезі
* өкпенің цирротикалық туберкулезі
*+өкпенің инфильтратты туберкулезі
* өкпенің фиброзды-кавернозды туберкулезі
#23
*!Қыз бала К.Алина, 14 жаста. Туберкулезге диагностикалық алгоритм жүргізілді, содан кейін фтизиатр кеңесіне жіберілді. Қойылған диагноз: Оң жақ өкпе туберкулемасы, ТМБ (-).
Төменде сипатталған рентгендің белгілердің қайсысы осы клиникалық формаға тән болады?
*+домалақ көлеңке, контуры анық, айналасында фиброзды ошақты өзгерістер
* домалақ біртекті көлеңке сүйықтықтың горизонталды деңгейімен
* домалақ біртекті көлеңке айналасындағы өкпе тіні өзгермеген
* домалақ біртекті көлеңке түбірге қарай бағытталған жолмен
* домалақ көлеңке кедір бұдыр тегіс емес контурымен
#24
*!Пациент М, 14 жаста. Былтыр алғаш рет анықталған сол өкпенің жоғарғы бөлігінің инфильтратты туберкулезі, ыдырау фазасы, ТМБ(+) - деген диагнозымен 1 категория үлгісі бойынша терапияның толық курсын бітірген. Оңтайлы терапевттік нәтижеге жеткен, бактерия бөлуді тоқтатқан, бірақ ыдырау қуысының орынында каверна түзілген. Рентгенограммада: сол өкпенің жоғарғы бөлігінде жіңішке қабырғалы сакина тәріздес көлеңке анық контурымен көрінеді.
Төменде аталған диагноздардың қайсысы болуы мүмкін?
*+өкпенің кавернозды туберкулезі
* өкпенің цирротикалық туберкулезі
* өкпенің фиброзды-кавернозды туберкулезі
* өкпенің ошақты туберкулезі, ыдырау фазасы
* өкпенің инфильтратты туберкулезі, ыдырау фазасы
#25
*!Қыз бала С.М., 14 жаста. Былтыр алғаш рет анықталған сол өкпенің жоғарғы бөлігінің инфильтратты туберкулезі, ыдырау фазасы, ТМБ(+) - деген диагнозымен 1 категория үлгісі бойынша терапияның толық курсын бітірген. Оңтайлы терапевттік нәтижеге жеткен, бактерия бөлуді тоқтатқан. Рентгенде: сол өкпенің жоғарғы бөлігінде жіңішке қабырғалы сакина тәріздес көлеңке анық контурымен көрінеді.
Төменде сипатталған рентгендік белгілердің қайсысы кавернозды туберкулезге тән болады?
* сакина тәріздес көлеңке, ішкі анық контурымен, айналасында себінді ошақтар
* сакина тәріздес көлеңке, айналасында инфильтрация, түбірмен байланысқан
*+сакина тәріздес көлеңке, контуры анық, айналасында қабынулық өзгеріссіз
* сакина тәріздес көлеңке қабырғасы қалың, горизонталды сүйық деңгейімен
* сакина тәріздес көлеңке ішінде жарты ай тәрізді жарықтануымен
Фтизиатрия. Визуалды диагностика *3*20*
#26
*! Бала 2 жаста, жедел көмек көрсету көлігімен №2 ҚБКА реанимация бөлімшесіне жеткізілді. Жоғарғы температура, клоникалық-тоникалық тырысулар, тежелген, берілген сұрақтарға жауап қайтармайды. Ауырғанына 10 күн болды, тұмау тәрізді басталды. Соңғы 3 аралығында мазасыз, үзбей жылайды, тәулігіне 4 рет құсты, тамақтан бас тартады. Этиологиясы белгісіз менингоэнцефалитке күмәндандырады. Жүлын пункциясында: сүйық мөлдір, қысымы жоғары, цитоз лимфоцитарлы, 500 жасуша, белок - 0, 9%; қант – 0,1 ммоль/л; хлоридтер – 80 ммоль/л.
Бас миының морфологиялық өзгерістерін анықтауда ең ақпаратты лайықты болатын әдістер қандай?
*рентгенография
*сцинтиграфия
*томография
*+КТ, МРТ
*УЗИ
#27
*! Бала У., 5 жаста, туберкулезге қарсы күресу диспансерінің дифференциалды-диагностикалық бөлімшесіне госпиталданды. Интоксикация белгілері жоқ. Туб.контакт анықталмаған. Манту және Диаскинтест сынамалары – теріс. Рентгенде: сол жақ өкпе түбірінде ісі тәрізді құрылым. Артерия-венозды аневризмаға күмән бар.
Диагностикалық мақсатпен дәрігердің тағайындайтын ең орынды лайықты зерттеуі қандай?
*Диаскинтест сынамасы
*+Вальсальв сынамасы
*Семенова сынамасы
*Манту сынамасы
*Пирке сынамасы
#28
*! Бала В., 3 жаста, ҚБКА пульмонология бөлімшесіне ауруханадан тыс пневмонияның клиникалық белгілерімен жатқызылды. Рентгенде: өкпенің түбір аймақтарында ошақты-қосылмалы көлеңкелер, өкпе суретінің қоюлануы, және екі жақты симметриялы инфильтациясы. Туа пайда болған жүрек акауына және өкпе іркілісіне күмән бар.
Диагностикалық мақсатпен дәрігердің тағайындайтын ең дұрыс лайықты зерттеуі қандай?
*Өкпенің аумақты шолу рентгенографиясы
*Манту және Диаскинтест сынамалары
*Бүйірлі өкпенің рентгенографиясы
*+Өкпенің КТ және жүректің УДЗ
*Фибробронхоскопияны
#29
*! 12 жастағы бала У.П. Рентгендік тексеріс кезінде өкпе түбірінде екі жағынан бронхопулмоналды лимфа түйіндері кальци тұздары шөгінділерімен анықталған. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Саркоидоз, медиастиналды форма.
Аурудың диагностикасында ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі болатыны қандай?
*+Өкпенің рентген-томографиясы
* Өкпенің МРТ және КТ
* Ультрадыбысты зерттеу
* Өкпені сканирлеу
* Медиастиноскопия
#30
*! Бала 10 жаста, туберкулезге қарсы күресу диспансерінде қосымша зерттеулерден өтті. Манту және Диаскинтест сынамалары – оң нәтиже берді. Кеуде торша ағзаларының аумақты шолу рентгенограммасында паратрахеалды кеуде ішілік лимфа түйіндерінің ұлғайғанына күдіктенеді.
Осы жағдайда ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі қандай болады?
*Бүйір жақ проекциядағы рентгенография
*Тура проекциядағы рентгенография
*Өңештің контрасттык зерттеуі
*Өкпенің рентгеноскопиясы
*+ Өкпенің томографиясы
#31
*! Ер бала А.А., 12 жаста, туберкулезге қарсы күресу диспансерінде қосымша зерттеулерден өтті. Манту және Диаскинтест сынамалары – күрт оң нәтиже берді. Кеуде торша ағзаларының аумақты шолу рентгенограммасында бифуркациялық кеуде ішілік лимфа түйіндерінің ұлғайғанына күдіктенеді.
Осы жағдайда ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі қандай болады?
*Бүйір жақ проекциядағы рентгенография
*Тура проекциядағы рентгенография
*+Өңеш контрасттык зерттеуі және томография
*Өкпенің рентгеноскопиясы
*Түбірлі томография
#32
*! Мальчик П.П., 9 жаста, туберкулезге қарсы күресу диспансерінде қосымша зерттеулерден өтті. Манту және Диаскинтест сынамалары – күрт оң нәтиже берді. Кеуде торша ағзаларының аумақты шолу рентгенограммасында бронхопульмоналды топтағы кеуде ішілік лимфа түйіндерінің ұлғайғанына күдіктенеді.
Осы жағдайда ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі қандай болады?
*Бүйір жақ проекциядағы рентгенография
*Тура проекциядағы рентгенография
*Өңештің контрасттык зерттеуі
*Өкпенің рентгеноскопиясы
*+Түбірлі томография
#33
*! Бала С.Л., 13 жаста, фтизиатрдың есебінде -А тобында тіркеуде. Кезекті профилактикалық тексеру кезінде жалпы ілсіздікке, тәбеттің нашарлауына шағымданады. Объективті: тері жабындылары бозғылт, салмақ кемшілігі 7 кг, микрополиадения. Туберкулезді контакт активті туберкулезбен ауыратын анасымен. Манту сынамалары: 6 жаста – 8 мм, 13 жаста – папула 19 мм. Рентгенде – патологиясыз.
Осы жағдайда ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі қандай болады?
*Фибробронхоскопия БШС зерттеуімен
*Бүйір жақ проекциядағы рентгенография
*Тура проекциядағы рентгенография
*Өкпенің рентгеноскопиясы
*+Түбірлі томография
#34
*! Бала Ш.Ш., 3 жаста, рентгендік зерттеу кезінде жоғарғы кеудеаралықтың кеңейгені анықталды. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Тимомегалия.
Осы жағдайда аурудың диагностикасында салыстырмалы түрде ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі қандай болады?
*Өкпенің рентгенографиясы
*Өкпенің ультрадыбысты зерттеуі
*+Бүйір жақ рентгенографиясы
*Өкпенің рентгеноскопиясы
*Медиастиноскопия
#35
*! Бала Ч.А., 11 жаста, орталық жүйке жуйесінің туберкулезбен зақымдалуы. Жоғары дене қызуы үстінде тырысулар, орталық салданулар мен жартылай салданулар, белбеу тәрізді қатты ауру сезімі байқалады. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Туберкулезді менингоэнцефалит, жедел ағым, ТМБ (-).
Осы жағдайда диагностикалық мақсатпен тағайындалатын ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі қандай болады?
* Өкпе рентгенографиясы
* Рентгеноскопия
* Бас миының УДЗ
* Бас миының МРТ
*+ Бас миының КТ
#36
*! Науқас К., 9 жаста, оң жақ кеудесінің ауру сезіміне, әлсіздікке, дене қызуының жоғарлауына шағымданады. Бозғылт, тәбеті төмен, оң жақ кеудесі тыныс алудан қалып отыр, дауыс дірілі оң жағында әлсіздеген. ІV-қабырғадан төмен перкуторлы дыбыс қысқарған, бірден әлсіріген тыныс, жүрек шекаралары солға ығысқан. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Туберкулезді экссудативті плеврит, ТМБ (-).
Осы жағдайда плевриттің диагностикасында бірінші кезекте тағайындалатын ең лайықты аспаптық зерттеу әдісі қандай болады?
*+Өкпе рентгенографиясы
* Өкпе рентгеноскопиясы
* Плевра қуысының УДЗ
* Плевра қуысының МРТ
* Плевра қуысының КТ
#37.
*! Науқас Д., 15 жаста, оң жақ кеудесінің ауру сезіміне, әлсіздікке, дене қызуының жоғарлауына шағымданады. Туберкулезге қарсы күресу диспансеріне фтизиатр кеңесіне жіберілді. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Туберкулезді құрғақ плеврит, ТМБ (-).
Осы жағдайда құрғақ плевриттің диагностикасында тағайындалатын ең лайықты визуалды зерттеу әдісі қандай болады?
* Өкпе рентгенографиясы
* Өкпе рентгеноскопиясы
*+Плевра қуысының УДЗ
* Плевра қуысының МРТ
* Плевра қуысының КТ
#38
*!Ер бала Ж. Али, 8 жаста, оң жақ кеудесінің ауру сезіміне, әлсіздікке, дене қызуының жоғарлауына шағымданады. Бозғылт, тәбеті төмен, оң жақ кеудесі тыныс алудан қалып отыр, дауыс дірілі оң жағында әлсіздеген. Туберкулезге қарсы күресу диспансеріне фтизиатр кеңесіне жіберілді. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Туберкулезді экссудативті плеврит, ТМБ (-).
Осы жағдайда плевра қуысында сүйықтықтың мөлшерін анықтау мақсатымен тағайындалатын ең лайықты визуалды зерттеу әдісі қандай болады?
* Өкпе рентгенографиясы
* Өкпе рентгеноскопиясы
*+Плевра қуысының УДЗ
* Плевра қуысының МРТ
* Плевра қуысының КТ
#39
*! Бала П.Р., 11 жаста оң жақ асты лимфа түйіндерінің 3 х 4,5 см көлемде үлкейгені анықталды. Олар ауру сезімінсіз, азғана жылжымалы, консистенциясы жұмсақ-эластикалық, флюктуациясы жоқ. Туберкулезге қарсы күресу диспансеріне фтизиатр кеңесіне жіберілді. Қосымша тексерулерден кейін қойылған диагноз: Туберкулезді лимфаденит, инфильтративті форма
Осы жағдайда лимфадениттің диагностикасында тағайындалатын ең лайықты визуалды зерттеу әдісі қандай болады?
* Аумақты шолу рентгенографиясы
* Жақ асты рентгеноскопиясы
*+Жақ асты УДЗ
* Жақ асты МРТ
* Жақ асты КТ
* Туберкулезді лимфаденит, индурациялық форма
#40
*! Қыз бала Л., 13 жаста, шаршағыштыққа және түнгі уақытта арқасындағы ауыру сезіміне шағымданып дәрігерге келді. Ауыру сезімі күш түскенде артады. Карап тексеру кезінде арқа бұлшық еттерінің қатаюынан мәжбүрлі қалпы байқалады. Кеуде аймағын пальпациялау кезінде ауыру сезімі кеуде қуысына және іш аймағына беріледі.
Осы жағдайда диагностика мақсатымен тағайындалатын ең лайықты визуалды зерттеу әдісі қандай болады?
* екі проекциядағы рентгенограмма
* компьютерлік томография
* жалпы қан анализі
* артроскопия
*+МРТ
#41
*! 14 жастағы ер бала О.Л., келесі шағымдармен дәрігерге қаралды: тұрақты жөтел шырышты қақырықпен, әлсіздік, физикалық жүктемеде ентігу мазалады. 5 жасында туберкулезді бронхадениттен емделіп шыққан, қазір «қауіпті» топта педиатрдың есебінде тұрады. Өкпеде ылғалды сырылдар естіледі. Қан анализінде: лейкоциттер- 10,6х109 , ЭШЖ 23мм/сағ. Кеуде торша ағзаларының жалпы шолу рентгенограммасында:- Кеуде рентгенограммасында: оң өкпенің жоғарғы бөлігінде инфильтрация жарықтану аймақтарымен және бронхогенді себінді ошақтар. Сол жақ өкпеде Гон ошағы.
Сіздің келешектегі науқасты жүргізу тактикаңыздың қайсысы ең орынды?
* антибактериальды препараттармен емдеу
* хирург кеңесі және диагностикалық торакоскопия
* бронхолог кеңесі және диагностикалық бронхоскопия
*+өкпе томографиясы, ТМБна қақырық микроскопиясы
* фтизиатрдың есебінде «О» диспансерлік топта емсіз бақылау
#42
*Қыз бала К. Райхан, 15 жаста. Туберкулезге диагностикалық алгоритм жүргізілгеннен кейін фтизиатр кеңесіне жіберілді. Қойылған диагноз: Оң жақ өкпе туберкулемасы, ТМБ (-). Ауруханаға диагнозды дәлелдеу үшін жатқызылды.
Диагнозды растау үшін тағайындалатын ең лайықты зерттеу әдісі қандай?* түбірлі томография
* өкпенің КТ және УДЗ
* фибробронхоскопия БШС зерттеуімен
*+диагностикалық торакотомия биопсиямен
* диагностикалық лапароскопия биопсиямен
#43
*! Ер бала Ж.К., 14 жаста. Туберкулезге диагностикалық алгоритм жүргізілгеннен кейін фтизиатр кеңесіне жіберілді. Қойылған диагноз: Оң жақ өкпе туберкулемасы, ыдырау фазасы, ТМБ (-). Ауруханаға диагнозды дәлелдеу үшін жатқызылды.
Өкпе туберкулемасы кезінде ыдырауды растау үшін тағайындалатын ең лайықты зерттеу әдісі қандай?*+компьютерлік томография
* өкпе рентгеноскопиясы
* өкпе флюорографиясы
* фибробронхоскопия
* өкпенің УДЗ
#44
*!Өкпенің инфильтратты туберкулезімен ауыратын науқаста мынандай асқыну анықталған: «Оң жақты жоғарғы бөліктік бронх туберкулезі».
Туберкулездің аталған тасқынуын растау үшін тағайындалатын ең лайықты визуалды зерттеу әдісі қандай?* трансторакалды пункция
*+фибробронхоскопия * бронхография* аускультация* томография#45
*! Пациент О.Г., 13 жаста, педиатрдың диспансерлік есебінде Өкпенің созылмалы ағымындағы обструкциялық ауруы (ӨСОА /ХОБЛ) диагнозымен тұрады. Кезекті тексерулерден кейін фтизиатрдың кеңесінде «Өкпенің инфильтратты туберкулезі, ыдырау фазасы, ТМБ (+) деген диагноз қойылды.
Осы жағдайда ӨСОА/ХОБЛ растау үшін тағайындалатын ең лайықты визуалды зерттеу әдісі қандай?* Трансторакалды пункция
*+Бронхография, өкпенің КТ * Плевралды пункция
* Фибробронхоскопия
* СТҚ (ФВД) зерттеу
* БАЛА ХИРУРГИЯСЫ *1*37*
#1
*!Төмендегі белгілердің ЕҢ қайсысы идиопатиялық сколиозға тән?
*"осиная" бел, жамбас белдемесінің кеңейюі
*жота бойындағы бұлшық ет пен қабырғаның томпаюы
*+қабырғалы томпаю, бел үшбұрышының асимметриясы
*гиперлордоз, көкірек клеткасының құс тұмсықты қисаюы
*жауырының бір деңгейде болмауы, иық үстінің асимметриясы
#2
*!Туа пайда болған маймақтықты ЕҢ сипаттайтын табандағы қандай элементтер?
*вальгусті деформация, табан пронациясы
*табан инфлексиясы, табан пронациясы, табан күмбезінің тығыздалуы
*+эквинус, супинация, аддукция мен табан күмбезінің көлденеңінен үлкеюі
*табанның супинациясы, табан күмбезінің тығыздалуы, вальгусті деформация
*вальгусті деформация, табан эквинусы, табан пронациясы, табан аддукциясы
#3
*!Балалардағы апофизеолизді зақымдануы ЕҢ жиі байқалады:
*өкше сүйектерінің апофизі
*+иық сүйегінің ішкі айдаршығы
*ортан жіліктің үшкен айдаршығы
*шынтақ сүйегі шынтақ өсіндісінің апофизі
*үлкен жіліншіктегі айдаршық аралығының томпаюы
#4
*!Циркулярлы гипсті таңба салғанда болатын ЕҢ тән асқынулар:
*ойылу
*гипертермия
*аяқтың ісінуі
*+аяқтағы қан айналымының бұзылуы
*гипсті таңбаның жоғарғы және төменгі бөлігінде бөртпенің пайда болуы
#5
*!Туа пайда болған маймақтықты алғашқыда консервативті емдеудің ЕҢ оптимальді жасы болып табылады:
*барлық жаста
*1 жастан кейін
*8 жастан кейін
*туылғаннан 1 айдан соң
*+туылғаннан 2 аптадан бастап
#6
*!Сынықтардың қай түрі балаларда ЕҢ жиі кездеседі?
*енген сынық
*ашық сынық
*бұралып сыну
*қисық сынықтар
*+эпифизеолиздер
#7
*!Омыртқасы сынған ауруды тасымалдау кезіндегі ЕҢ қолайлы қалпы қайсысы?
*бүйірімен
*ішінде жатқызып
*арқасында жатқызып
*Тределенбург жағдайында
*+қатты тақтайға жатқызып арқасында
#8
*!Балалардағы омыртқаның компрессионды сынығының ЕҢ жиі орналасуы қай жерде?
*бел аймағында
*мойын бөлігінде
*төменгі кеуде бөлігінде
*жоғарғы кеуде бөлігінде
*+ортаңғы кеуде бөлігінде
#9
*!Қандай бас сүйегiнiң сынығы балаларда ЕҢ жиi кездеседi?
*көп сегменттi
*+түзу сызықты
*жаншылып сыну
*жарықшақтанған
*жасыл ағаш тәрiздi
#10
!ЕҢ жиі қай жер арқылы бас сүйегi негізінiң сынығында отоликворея белгiсi болады?
*алдыңғы шұңқыр арқылы
*артқы шұңқыр арқылы
*маңдай қуысы арқылы
*+ортаңғы шұңқыр арқылы
*үлкен шүйде тесiгi арқылы
#11
*!Бас миының жаншылуында, «айқын» аралықта есінің болуы қай жердегі гематомада ЕҢ жиі кездеседі?
*ми iшiлiк
*көптеген
*субдуральдi
*+эпидуральдi
*қарынша iшiлiк
#12
*!Субарахноидальдi кеңiстiкке қан құйылу болғанын дәлелдейтiн ЕҢ негізгі диагностикалық тест болып:
*АҚ өлшеу
*Бас миын УДТ
*көз түбiн тексеру
*бастың рентгенсуретi
*+люмбальдi пункция
#13
*!Нәрестенiң кефалогематомасын бiр айдан кейiн қалай емдейдi?
*пункция жасау
*консервативтi ем жасайды
*+оперативтi жолмен емдейдi
*динамикалық бақылау жасайды
*консервативтi-оперативтi жолмен емдейдi
#14
*!3 жасқа дейінгі балаға жедел аппендицит болжам диагнозын қою үшін ЕҢ тиімді әдіс:
*термометрия
*іштің аускультациясы
*саусақпен ректальді зерттеу
*лейкоцитоз бен ЭТЖ анықтау
*+ұйықтап жатқанда пальпация жасау
#15
*!Жедел аппендицитпен ауырған науқастың төсекте ЕҢ жиі жату қалпы болып:
*ішімен
*отырып
*арқасымен
*сол бүйірінде
*+оң жағында аяғын бүгіп
#16
*!Хирургиялық стационарға түскен жедел аппендицитке күдігі бар балаға лапароскопия жасау мүмкіндігі болмағандықтан, баланы ЕҢ бақылау уақытының шектелуі:
*3 сағат
*+6 сағат
*12 сағат
*18 сағат
*24 сағат
#17
*!Жедел гематогенді остеомиелитте қай сүйек ЕҢ жиі зақымдалады?
*білекте
*бұғанада
*шынтақ сүйегінде
*балтырдың кіші жiлiншегiнде
*+балтырдың үлкен жiлiншегiнде
#18
*!SIRS –ң ЕҢ нақты сипаты:
*тахикардия, лейкоцитоз, олигурия, гепатоспленомегалия
*тахикардия, олигоанурия, гепатоспленомегалия, тахипноэ
*олигоанурия, гепатоспленомегалия, тахипноэ, энцефалопатия
*тахикардия, лейкоцитоз 12×109/л жоғары, лейкоцитарлы формуланың солға ығысуы, гепатоспленомегалия
*+дене қызуының 38,50С жоғары; тахикардия, тахипноэ, лейкоцитоз 12×109/л жоғары, лейкоцитарлы формуланың солға ығысуы
#19
*!Созылмалы гематогенді остеомиелиттің ЕҢ нақты белгісі болып:
*қан анализінде ЭТЖ жоғарылауы
*зақымдалған аяқтағы жұмсақ тіннің атрофиясы
*басып көргенде зақымдалған аяқтың аздап ауруы
*+4-6 ай өткеннен кейін жыланкөз ашылып, іріңнің ағуы
*6 ай өткеннен кейін аяқ қызметінің толық орнына келмеуі
#20
*!Жедел гематогенді остеомиелиттің ЕҢ негізні рентгенологиялық белгісі:
*сүйектену ядросының лизисі, остеопороз
*+сүйектің үгітілуі, остеопороз, сызықты периостит
*сүйектегі ошақты деструкция, сүйектену ядросының лизисі
*буын қуысының кеңеюі, сүйектену ядросының фрагментациясы
*сүйектену ядросының фрагментациясы, сүйектену ядросының лизисі
#21
*!Нәрестелер флегмонасындағы жергілікті қабыну процесін ЕҢ сипаттайтын белгі:
*ауру сезімінің болмауы, ісіну, гиперемия
*зақымдалған тері бөлігінің бозаруы, тіндердің жұмсаруы
*терінің бозаруы, ісіну, теріні басып көргенде ауру сезімінің болуы
*+жұмсақ тіннің ісінуі мен тығыздалуы,терінің қошқылданып көгеруі
*көптеген тері астына қан кету, теріні басып көргенде ауру сезімінің болуы
#22
*!Нәрестенiң флегмонасына ЕҢ жиі алып келетiн қоздырғыш:
*стрептококк
*+стафилококк
*iшек таяқшалары
*цитомегаловирус
*микробтар ассоциациясы
#23
*!Балалардағы рожалы қабынудың ЕҢ жиi қоздырғышы болып:
*пневмококк
*стафилококк
*+стрептококк
*ішек таяқтасы
*микробтардың ассоциациясы
#24
*!Нәрестелер флегмонасындағы ЕҢ біріншілік қабыну процесінің орналасуы:
*тері
*кілегей қабаты
*+теріасты клетчатка
*терінің лимфатикалық тамырлары
*перифериалық веноздық тор
#25
*!Меккел дивертикулында болатын қанкетуді анықтаудың ЕҢ мәліметті әдісі болып:
*ангиография
*фиброколоноскопия
*иммунологиялық зерттеу
*+диагностикалық лапароскопия
*құрсақ қуысына рентгенография жасау
#26
*!Пилоростенозда болатын ЕҢ бірінші клиникалық белгінің мәлім болатын уақыты:
*1-5 айында
*4-6 айында
*1 жастан кейін
*+өмірінің 3-4 аптасында
*өмірінің алғашқы аптасында
#27
*!Қай жаста ішек инвагинациясы ЕҢ жиі кездеседі?
*+4-9 айында
*екі айға дейін
*1-3 жас арасында
*3-7 жас арасында
*7 жастан жоғары
#28
*!Қуық экстрофиясының ЕҢ дұрыс және нақты ережесі болып:
*қуық дивертикулы
*зәр өзекшелерінің аномалиясы
*+қуықтың алдыңғы қабырғасының болмауы
*екі жақты зәраққыш қақпақшаларының дисплазиясы
*зәраққыш каналының алдыңғы қабырғасының болмауы
#29
*!Зәр-жыныс жүйесінің даму ақауында толық зәр ұстамаудың ЕҢ мәлімет беретіні:
*қуық дивертикулы
*+тотальді эписпадия
*артқы уретра клапаны
*аралықтық гипоспадия
*қуық-зәраққыш рефлюксі
#30
*!«Урахустың» ЕҢ дұрыс және нақты анықтауы болып:
*+қуық өзегі
*сары уыз өзегі
*қуық дивертикулы
*Меккель дивертикулы
*зәраққыш қақпақшасының қуықтан тыс эктопиясы
#31
*!Аталық без суісігінің ЕҢ негізгі себебі болып:
*шап-ұма аймағының жарақаты
*құрсақ ішілік қысымның жоғарылауы
*зәр шығару жолдарының инфекциясы
*+құрсақтағы вагинальді өсіндінің бітіспеуі
*қан мен лимфа жүйесінің диспропорциясы
#32
*!Балалардағы шап жарығы пайда болуының ЕҢ нақты себебі болып:
*асцит
*құрсақішілік перитонит
*құрсақ ішілік қысымның жоғарылауы
*алдыңғы құрсақ қабырғасының даму ақауы
*+құрсақтағы вагинальді өсіндінің бітіспеуі
#33
*!Крипторхизмді хирургиялық коррекция жасау үшін ЕҢ тиімді жас болып:
*2-3 жаста
*5-7 жаста
*+1-1,5 жаста
*1 жасқа дейін
*10 жастан кейін
#34
*!Көкет жарығының қай түрінде жарық жалған болады?
*+артқы
*алдыңғы
*өңеш тесігінде
*диафрагма куполында
*диафрагма релаксациясында
#35
*!Көкет жарығын зерттеудегі ЕҢ нақты мәлімет беретін әдіс:
*жалпы қан анализі
*тоқ ішекті эндоскопиялық зерттеу
*асқазанды эндоскопиялық зерттеу
*сыртқы тыныс алу қызметін зерттеу
*+асқазан-ішек жолдарын контрастпен зерттеу
#36
*!Гастро-эзофагеальді-рефлюксті ауруларды хирургиялық емдеудің ЕҢ нақты әдісі болып:
*гастростомия
*кардиомиотомия
*пилоромиотомия
*гастроэнтеростомия
*+Ниссен бойынша фундопликация
* БАЛА ХИРУРГИЯСЫ *2*90*
#37
*!Амнионды тартылу әсерінен трофика, қан мен лимфа айналысының бұзылу белгісі болса, ота жасаудың ЕҢ тиімді жас мөлшері қандай?
*1 жасқа дейін
*3 жасқа дейін
*мектеп жасында
*3 жастан асқанда
*+жаңа туылғанда
#38
*!Жаңадан болған сынықта гипсті таңуды салудан болатын асқынудың ЕҢ қауіптісі қандай?
*пневмония, ойықтар
*ауру синдромы, ығысу
*Фолькман контрактурасы
*дене қызуының жоғарылауы, жұмсақ тіндердің ісінуі
*+аяқта немесе қолда қан айналымның бұзылысы болып, тіндердің некроздануы
#39
*!Бала 10 жаста. 20 минут бұрын көлік қағып кеткен. Бала өз есінде, бірақ жауаптарға толық жауап бермейді, адекватты емес, тері жабындысы бозарған, АҚ - 110/70 мм сын бағ. Пульсі минутына 140 рет.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*ауыр дәрежелі жарақаттық шок
*жарақаттық геморрагиялық шок
*+жарақаттық шок, торпидті фаза
*жарақаттық шок, эректильді фаза
*орташа ауырлықтағы жарақаттық шок
#40
*!Бала 4 жаста. Аталып отырған патологиямен туылғаннан ауырады. Ортопедте тізімде тұрады. Қарап тексергенде: табанның айқын эквинусы, супинациясы, аддукциясы мен балтырдың торсиясы байқалады. Коррекциялауға келмейді.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*қисыққол
*+маймақтық
*артрогрипоз
*миелодисплазия
*балтырдың амниотикалы тартылуы
#41
*!Баланы көшеде көлік қағып кеткен. Есін жоғалтпаған. Қозғалғанда және жөтелгенде күшейетін кеуденің оң бөлігінің ауру сезіміне шағымданады. Терісі бозарған, акроцианоз байқалады. Тынысы беткей, минутына 60 рет. Оң жақ 6-7 қабырға аралығын пальпациялағанда ауру сезімі мен ісіну анықталды.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*бауыр жарақаты
*+6-7 қабырғаның сынығы
* кеуде жұмсақ тінінің соғылуы
*өкпенің соғылуы немесе жарақаты
*6-7 қабырға аймағы жұмсақ тінінің соғылуы
#42
*!Қыз бала 1 жаста. Ата-анасы баласының бел аймағында омыртқасының алға ығысқанын, «үйрек жүрісіне» шағымданады. Аяқтың қысқаруы жоқ, жамбас буынында ротациялық қозғалыс толық көлемде, санын екі жақа алып кету қозғалысы шектелген.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*рахит
*соха vага
*полиомиелит
*+ортан жіліктің екі жақты орнынан шығуы
*ортан жілік сынығының дұрыс орнына келмеуі
#43
*!Жедел түрде жүрек пен тыныс алу жетiспеушiлiгiнiң өршуi болса, ол ЕҢ жиі мидың қай
бөлiгiнiң басылуы болғанын көрсетедi?
*самай
*маңдай
*мишықтың
*+ми бағанының
*үлкен жарты шардың
#44
*!Бас ми жарақатымен қоса жамбас ағзалары қызметiнiң бұзылысы болса, ол
ЕҢ жиі қайсы ағзаның зақымы болғанын көрсетедi?
*бас ми жарақаты
*омыртқа сынығы
*+жұлын жарақаты
*бас сүйегiнiң сынығы
*құрсақ қуыс ағзаларының жарақаты
#45
*!Ауыр бас ми жарақатымен алып келген науқаста ЕҢ қайсы белгi дәрiгердi басiшiлiк қан құйылу бар екенiне күмәндандырады?
*құрысулар
*арефлексия
*көп рет құсу
*комалық жағдай
*+тұрақты анизокория
#46
*!Бас сүйегiнiң басылған сынығы бар баланың жағдайы нашар емес, жалпы және жергiлiктi неврологиялық симптомдары жоқ.
Қандай емдеу шарасы ЕҢ тиімді?
*консервативтi ем жасау
*+жедел түрде ота жасау
*жоспарлы түрде ота жасау
*страционарда динамикалық бақылау
*емхана жағдайында динамикасын бақылау
#47
*!Клиникаға 8 жастағы баланы алып келдi. Бала оң жақ бел аймағының ауру сезiмiне, жиi несеп шығаруына шағымданады. Бала 6 сағат бұрын арқасына биiктiктен құлаған. Терiсi бозарған. Пульсi минутына 120 рет, АҚ 60\40 мм сын бағ бойынша. Оң жақ бел аймағын пальпациялағанда үлкен көлемдi iсiк тәрiздi түзiлiс байқалады. Қан анализiнде гемоглобинi 110 г/л, эритроциттер саны 3,2 зәр анализiнде эритроциттер саны 50-60 көру аймағында.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*iштiң жабық жарақаты
*+оң бүйректiң жабық жарақаты
*оң бел аймағының урогематомасы
*оң жақ 12 қабырғаның жабық жарақаты
*бел аймағының жұмсақ тiндерiнiң соғылуы
#48
*!Бала 8 жаста. Ата-анасы ортопедке баласының білезік-алақан буынының қисаюына, қолының қысқаруына шағымданып келді. Анамнезінен белгілі болғаны – 1 жыл бұрын шыбық сүйегінің төменгі үштен бір бөлігінің сынғаны анықталды. Балаға бірнеше рет жабық репозиция жасалған.
Шыбық сүйегі қысқаруының ЕҢ мүмкін болатын себебі қандай?
*шыбық сүйегі диафизінің сынығы
*Голеаци бойынша орнынан таю мен сыну
*Монтедж бойынша орнынан таю мен сыну
*білектің екі сүйегінің де диафизді сынығы
*+шыбық сүйектің дистальді бөлігінің остеоэпифезиолизі мен өсу зонасының жабылуы
#49
*!12 жастағы қыз бала дене шынықтыру сабағында арқасына құлаған. Аз уақытқа тыныс алуы тоқтап қалған. Келесі күні емханаға арқасындағы ауру сезіміне шағымданып келген.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*Кальве ауруы
*Шеерман-Мау ауруы
*арқа бұлшық етінің созылуы
*омыртқаның остеохондрозы
*+ омыртқаның жабық компрессионды сынығы
#50
*! 2 жасар қыз баланың үстіне ыстық су құйылып кеткен. Беттің, мойынның, кеуде бөлігінің және екі қолының күйгені анықталды. Жедел жәрдем көмегімен ауруханаға жеткізілді. Қарап тексергенде күйген аймақтарда сары су жиналған, эпителиі зақымдалған, қызарған. Бала өз есінде, АҚ 140/90 мм.сын бағ.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*беткейлі термиялық күйік
*термиялық күйіктің I-II дәрежесі
*термиялық күйіктің III дәрежесі,, токсикалы кезеңі
*+термиялық күйіктің I-II-IIIA дәрежесі, күйіктік шок
*термиялық күйіктің III-IV дәрежесі, резорбтивті лихорадка кезеңі
#51
*!9 жастағы баланың иық сүйегінің диафизді сынығын ашық түрде репозициялауға ЕҢ негізгі көрсеткіш қайсысы?
*қосарланған сынық
*дұрыс бітпеген сынық
*сүйек сынықтарының аздаған ығысуы
*сынған сүйек ұшының теріні зақымдауы
*+сынық болған жерде жұмсақ тіндердің интерпозициясы
#52
*!Баланы көлік қағып кеткен. Шап аймағы мен шонданай бөлігінің ауру сезіміне шағымданады. Жамбас сүйегін басқанда ауырады. «Жабысқан өкше» симптомы екі жағынан да оң.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*ортан жіліктің сынығы
*іштің жабық жарақаты
*бұлшық еттердің созылуы
*+жамбас сүйектерінің сынығы
*алдыңғы құрсақ қабырғасының соғылуы
#53
*!Бас миы жаншылған кезде "ашық" аралықтың болуы ЕҢ жиі қай жерге қан құйылғанын көрсетеді?
*миішілік
*субдуральді
*+эпидуральді
*қарыншаішілік
*көптеген құйылу
#54
*!Ликворда қанның болуының ЕҢ тән қасиеті қайсысы?
*ми iсiнуiне
*бас миының соғылуына
*бас миының шайқалуына
*бас миының жаншылуына
*+субарахноидальдi қан құйылуна
#55
*!Хирург пен гинеколог бірігіп науқасты қарағанда жедел аппендицит немесе жедел аднексит деп ойлайды. Осы жағдайда ЕҢ бірінші не істеу керек?
*+лапароскопия
*ортаңғы лапаротомия
*динамикалық бақылау
* Пфаненштилль бойынша лапаротомия
*оң жақ мықын аймағына лапаротомиялық тілу
#56
*!Жедел аппендициттегі өсіндінің деструкциясының болуындағы ЕҢ жиі клиникалық суреті қайсысы?
*құсу
*жиі іш өту
*+"айқын аралық"
*іш ауыруының үдеуі
*жалпы жағдайының нашарлауы
#57
*!1 айлық балада некрозды флегмонаның көрінісі айқын. Осы балада ЕҢ қандай асқыну белгісін күтуге болады?
*+сепсис
*перитонит
*фурункулез
*псевдофурункуллез
*параумбиликальді абсцесс
#58
*!3 айлық бала жедел эпифизарлы остеомиелитпен ауырған.
Осы балада ЕҢ қандай асқыну белгісін күтуге болады?
*буынның артрозоартриті
*зақымдалған аяқтың ұзаруы
*жалған буынның пайда болуымен жүретін патологиялық сынық
*секвестр мен жыланкөздердің пайда болуы созылмалы процеске алып келеді
*+ортопедиялық коррекцияны қажет ететін зақымдалған буынның деформациясы
#59
*!Ерте жастағы балаларда болатын эпиметафизарлы гематогенді остеомиелиттің ЕҢ алғашқы жергілікті белгісі қандай?
*гиперемия
*жергілікті гипертермия
*жұмсақ тіндердің ісінуі
*зақымдалған метафизді басқандағы ауру сезімі
*+қозғалысы ауырып шектелген, зақымдалған аяқтың псевдопарезі
#60
*!9 жасар балада жедел гематогенді остеомиелит. Ауырғанына 8 ай. Қазіргі уақытта жара орнынан іріңді бөлініс, қызару және пальпацияда әлсіз ауру сезімі байқалады.
Рентген суретінде: сан сүйегінің метафизарлы және диафизарлы бөлігінде деструкция, айқын остеосклероз.
Қайсысы ауру ағымының ЕҢ негізгі кезеңі?
*жедел
*жеделдеу
*+созылмалы
*септикопиемиялық
*ауырғаннан кейінгі қалдық кезеңі
#61
*!5 күндік нәресте ауруханаға келіп түсті. Жалпы жағдайы ауыр, ауру белгілері айқын, дене қызуы 39 гр, эксикоз, токсикоз, бала өте мазасыз. Бел-сегізкөз аймағы қызарған, 2,5 см тығыздалған ісік анықталады.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*рожалы қабыну
*бел аймағындағы абсцесті фурункул
*нәрестелердің геморрагиялық ауруы
*бел-сегізкөз аймағының іріңді торсылдағы
*+нәрестелердің некротикалық флегмонасы
#62
*!2 жасар балада зәрдің жүрмеуі анықталды. Тасамайдың үрпісінен дініне дейін қызарып ісінген, басып көргенде ауру сезімі айқын.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*фимоз
*парафимоз
*гипосподия
*зәр тас ауруы
*+баланопостит
#63
*Сол жақ балтыр сүйегін ұрып алған 8 жасар балада 2 күннен кейін дене қызуының көтерілуі 39-40 гр дейін, балтыр сүйегінің жоғарғы үштен бір бөлігінің ауру сезімі, ісінуі мазалайды, аздаған күш түсіргенде ауру сезімі күшейеді.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*тізе буынының шығуы
*+жедел гематогенді остеомиелит
*сол жақ балтыр сүйегінің сынығы
*сол балтыр сүйегі жұмсақ тіндерінің гематомасы, жаншылуы
* балтыр сүйегінің жоғарғы үштен бір бөлігі жұмсақ тіндерінің флегмонасы
#64
*! 7 жасар ұл бала анасымен стационарға келді. Түскен кездегі шағымы: 6 күн бойы ішінің ауруы, дене қызуының тұрақты 39 гр дейін көтерілуі, бірнеше рет құсу, жалпы әлсіздік, ұйқысының бұзылуы. Анамнезінде - мұндай ауырғаны бірінші рет. Қарап тексергенде: улану белгісі айқын, сусыздану, әлсіздік байқалады. Іші кепкен, тыңдағанда ішек перистальтикасы естілмейді. Ішін басып көргенде ішінің барлық аймағында ауру сезімі айқын, іштің алдыңғы бұлшық еттерінің кернелуі байқалады.Щеткин-Блюмберг белгісі оң. Үлкен дәреті сұйық, тәулігіне 3-4 рет.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*ішек инфекциясы
*ішек инвагинациясы
*+аппендикулярлы перитонит
*тесілген Меккель дивертикулі
*асқазанның тесілген ойық жарасы
#65
*!Білек сүйегіндегі сіңір панарициясындағы приогов кеңістігінің флегмонасы асқынғанда ЕҢ қандай қабыну процесі болады?
*I мен II саусақ
*+I мен V саусақ
*II мен IV саусақ
*II мен III саусақ
*III мен IV саусақ
#66
*!Ерте жастағы балаларда болатын жедел аппендицитті қате анықтауда болатын ауруға ЕҢ жиі қайсысы алып келеді?
*копростаз
*пневмония
*зәр шығару жүйесінің аурулары
*геморрагиялық капилляротоксикоз
*+жедел респираторлы-вирусты инфекция
#67
*!3 жасар қыз балада кенеттен ішінің төменгі жағындағы ауру сезімі мен дене қызуы 39,4 гр дейін көтеріліп, екі рет құсқаны болады. Жалпы жағдайы бірден нашарлайды. Бала әлсіз, тамақтан бас тартады, тілі құрғақ. Қарап тексергенде: ішінің барлық бөлігі ауырады, кернелген. Щеткин-Блюмберг симптомы оң. Қынаптың кіре берісінің шырышты қабаты қызарған, қынаптан іріңді бөлініс бар.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*жедел аппендицит
*ішек инвагинациясы
*+біріншілік пельвиоперитонит
*асқазанның тесілген ойық жарасы
*жедел аппендицит, жайылған перитонит
#68
*!26 күндік нәресте омфалит және пиодермиямен патология бөлішесінде ем алып шықты. Ауруханаға түскенге дейін екі күн бұрын баланың оң жақ иық буынында ісіну мен осы қолында белсенді қимылдың тежелуі, қимылдатқанда ауру сезімі байқалады.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*Эрба параличі
*Рожалы қабыну
*иықтың флегмонасы
*иық сүйегінің сынығы
*+эпифизарлы остеомиелит
#69
*!12 жасар баланың ауырғанына 7 күн болған. Іші ауырады, құсу, дене қызуы өте жоғары. Жағдайы ауыр. Құрсақ қуысы оң жағының томпайып тұруының салдарынан асимметрия байқалады. Басып көргенде бірден ауру сезімі мен флюктуация анықталады. Щеткин-Блюмберг симптомы оң. Қанында жоғары лейкоцитоз және формула солға ығысқан.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*ішек инвагинациясы, лапаротомия
*жедел мезоаденит, консервативті ем
*құрсақ қуысының ісігі, ісікті алып тастау
*+Аппендикулярлы абсцесс, абсцесті ашу
*Аппендикулярлы инфильтрат, консервативті ем
#70
*!Ерте жастағы балаларда болатын жайылған перитониттің дамуына алып келетін ЕҢ нақты фактор болып:
*дамымаған шарбы майы
*лимфа жүйесінің толық дамымауы
*иммунды жүйенің толық дамымауы
*ішперденің ең жоғарығы сіңіру қасиеті
*+ішпердесінің созылмалы қасиетінің әлсіздігі
#71
*!Нәрестелердегі остеомилеиттің біріншілік қабыну ошағының ЕҢ айқын орналасатын орны:
*метадиафизарлы зонасында
*+метаэпифизарлы зонасында
*сүйектің диафизарлы зонасында
*сүйектің метафизарлы зонасында
*сүйектің барлық жері зақымдалады
#72
*!Некротикалық энтероколиттің бірінші сатысында ЕҢ нақты рентгенологиялық белгісі болып: (абдоминальды дисфункция):
*ішекте газдың болмауы
*ішек ілмегі контурының түзуленуі
*құрсақ қуысында жергілікті қараю ошағы
*+ішектегі газдың бірыңғай жоғары толуы
*ішектегі газдың толуы бірдей емес, сұйықтық деңгейі бар
#73
*!Нәрестелердегі некротикалық энтероколиттің дамуындағы ЕҢ нақты себебі қайсысы?
*құрсақ ішілік инфекция
*өте төменгі салмақтағы нәресте
*ішектің туа пайда болған даму ақауы
*+ұрықтың ұзақ уақыттағы гипоксиясы, асфиксия
*жүкті кезінде анасының наркотикалық препараттарды қолдануы
#74
*!Некротикалық энтероколиттің екінші сатысында ЕҢ нақты рентгенологиялық белгісі болып: (абдоминальды дисфункция):
*ішекте газдың болуы
*ішек ілмегі контурының түзуленуі
*құрсақ қуысында жергілікті қараю ошағы
*ішектегі газдың бірыңғай жоғары толуы
*+ішектегі газдың толуы бірдей емес, сұйықтық деңгейі бар
#75
*!Жұлын жарығымен ЕҢ жиі қай ауруды салыстырады?
*гемангиомамен
*лимфангиомамен
*дермоидты торсылдақпен
*+құйымшақ-сегізкөз тератомасымен
* құйымшақ-сегізкөз торсылдағымен
#76
*!Портальді гипертензияның ЕҢ алғашқы қауіпті асқынуы:
*асцит
*гепатоспленомегалия
*аяқтардың тері астылық қан құйылуы
*декомпенсирленген бауыр жетіспеушілігі
*+кеңейген асқазан-өңеш көктамырынан қан кету
#77
*!Қан кеткен пептикалық эзофагитті анықтаудың ЕҢ мәлімет беретін әдіс болып:
*ангиография
*өңештің pH-анықтау
*асқазанға зонд енгізу
*радиоизотопты зерттеу
*+фиброгастродуоденоскопия
#78
*!Гастрошизис ақауының дамуындағы ЕҢ нақты сипаты болып:
*бақаның іші тәрізді
*кіндік қабығында ішек ілмегінің болуы
*+алдыңғы құрсақ қабырғасының кемістігі
*аш ішек атрезиясымен жүретін қосарланған даму ақауы
*жұлын қабаты, омыртқа мен жұмсақ тіндердің толық ажырауы
#79
!Кіндік бауы эмбриональді жарығының дамуына әкелетін ЕҢ нақты ақау болып:
*іш терісінің кемістігі
*+ішек айналымының аномалиясы
*кіндік тамырларының даму ақауы
*кіндік орналасуының аномалиясы
*іштің бұлшықет-апоневротикалық кемістігі
#80
*!Туа пайда болған төменгі обтурациялық ішек өтпеуінің ЕҢ тән белгісі болып:
*іштің ауруы
*іштің қабысуы
*+ішек затымен құсу
*жасыл түсті өтпен құсу
*тік ішектен қан мен шырыштың бөлінуі
#81
*!Нәрестеге жасалған шолу рентген суретінде екі сұйықтық деңгей мен екі ауалы көпіршіктің көрінуі ненің ЕҢ нақты дәлелі болады?
*өңеш атрезиясы
*Гиршпрунг ауруы
*төменгі ішек өтпеуі
*+жоғарғы ішек өтпеуі
*өт шығару жолдарының атрезиясы
#82
*!Ледда синдромының ЕҢ нақты компоненттері болып:
*аш ішек оң жағында, тоқ ішек сол жағында орналасқан
*+12 елі ішектің басылып қалуы, ортаңғы ішектің айналуы
*гепатодуоденальді аймақтың эмбриональді жабысуы, «caecum mobile»
*бауыр асты эмбриональді аймақта тәждің болуы, ортаңғы ішектің айналуы
*аш ішек пен тоқ ішектің жалпы шажырқайының ретроколикопариетальды жарығы
#83
*!Пилоростенозға алып келетін асқазан қақпақшасының ЕҢ нақты морфологиялық өзгерісі болып:
*қақпақша аймағындағы қантамырларының кеңеюі
*ганглиозды клетканың болмауы немесе дамымауы
*асқазанның пилорикалық бөлімінің васкуляризациясы
*+ привратник бұлшық етінің фиброзды гипертрофиялық өзгерісі
*асқазанның пилорикалық бөлімі шырышты қабатының дегенеративті өзгерісі
#84
*!Жоғарғы обтурациялық ішек өтпеуінің ЕҢ тән белгісі болып:
*іштің ауруы
*ішек затымен құсу
*+жасыл түсті өтпен құсу
*ішектің біркелкі ауаға толуы
*тік ішектен қан мен шырыштың бөлінуі
#85
*!Толық ішек өтпеуін сипаттайтын ЕҢ негізгі белгі болып:
*іштің кебуі
*тамақ аралас құсу
*іштің ассиметриясы
*+нәжіс пен ауаның болмауы
*патологиялық қоспалармен құсу
#86
*!Төмендегі көрсетілген қандай белгілер ерте жабысқақ ішек өтпеуіне тән емес?
*құсу
*+гипертермия
*нәжістің болмауы
*іштің толғақ тәрізді ауруы
*іштің ассиметриялы кебуі
#87
*!Іш пердесінің қабынуына ота жасалған балада болатын ішек парезі дамуының ЕҢ нақты себебі болып:
*гипоксия
*интоксикация
*+гипокалиемия
*антибиотиктердің әсері
*құрсақ қуысы ағзаларының жарақаты
#88
*!Емшек жасындағы балада болатын инвагинацияның ЕҢ жиі себебі болып:
*ішек инфекциясы
*респираторлы-вирусты инфекция
*тамақтану режимін өзгерту және бұзу
*органикалық себептер (дивертикул, полип, ісік, қанкету)
*+бала жасына байланысты ішек перистальтикасының дискоординациясы
#89
*!Балада ішек инвагинациясының басталу сәтінде емдеудің ЕҢ рациональды әдісі болып:
*ота жасау
*наркозбен инвагинатты сипалап орнына келтіру
*+рентген бақылауымен ауа жіберу арқылы инвагинатты жою
*лапароскоптың бақылауымен ауа жіберу арқылы инвагинатты жою
*колоноскоптың бақылауымен ауа жіберу арқылы инвагинатты жою
#90
*!Гиршпрунг ауруының ЕҢ нақты себебі болып:
*тоқ ішектің идиопатиялық кеңеюі
*тоқ ішектің токсикалық дилятациясы
*тоқ ішек бұлшықет қабатының гипертрофиясы
*ішектің кілегей және кілегей асты қабатының зақымдалуы
*+ішек қабырғасы нейрональды аппаратының қалыптасуы бұзылғанда
#91
*!Гиршпрунг ауруының ректосигмоидальды зақымдалуында жасалатын хирургиялық емнің ЕҢ оптимальды әдісі болып:
*аралық проктопластика
*тоқ ішектің кеңейген бөлігін алып тастау
*тоқ ішектің аганглиозды аймағын алып тастау
*+тоқ ішекті трансанальды- эндоректальды жолмен түсіру
*продольное рассечение зоны аганглиозды аймақты көлденең кесуа
#92
*!Гиршпрунг ауруының патогенезінде ЕҢ маңызды болып:
*тоқ ішектің идиопатиялық кеңеюі
*тоқ ішек перистальтикасының әлсіздігі
*ішек перистальтикасының дискоординациясы
*перистальтика ортасында ішек толқынының пайда болуы
*+зақымдалған ішек сегментінде перистальтиканың болмауы
#93
*!Гиршпрунг ауруын анықтаудағы ЕҢ мәлімет беретін әдіс:
*ректальді манометрия
*құрсақ қуысы ағзаларына УДЗ жасау
*құрсақ қуысына шолу рентгенография жасау
*тоқ ішек қабырғасынан ректальді биопсия алу
*+контрастты зат жіберу арқылы ирригография жасау
#94
*! Гиршпрунг ауруын ЕҢ жиі қандай патологиялық жағдаймен салыстырады?
*копростаз
*мегаректум;
*+долихосигма
*тік ішектің тыртықты тарылуы
*нейрональді интестинальді дисплазия
#95
*!Босану үйінде тік ішек атрезиясын дәлелдейтін ЕҢ оптимальді анықтау жолы болып:
*УДЗ
*ректороманоскопия
*Вангенстин бойынша инвертограмма
*+жұмсақ катетермен тік ішекке зонд енгізу
*құрсақ қуысына шолу рентгенография жасау
#96
*!Рентгенурологиялық зерттеу жасау үшін ЕҢ нақты көрсеткіш болып:
*фимоз белгілері
*іштің ауру сезімі
*варикоцеле белгісі
*+тұрақты лейкоцитурия
*іштегі пальпацияланатын ісік белгісі
#97
*!Балалардағы гидронефроздың ЕҢ тұрақты және негізгі белгісі болып:
*+ауру синдромы
*зәр анализінде – гематурия
*зәр анализінде – бактериурия
*зәр анализінде – лейкоцитурия
*пальпацияланатын ісік синдромы
#98
*! Экскреторлы урография жасау үшін ЕҢ нақты қарсы көрсеткіш болып:
*макрогематурия
*бүйрек ұстамасы
*бүйрек жарақаты
*+жедел пиелонефрит
*созылмалы бүйрек жетіспеушілігі
#99
! Гидронефрозды хирургиялық емдеудегі ЕҢ оптимальді әдісі болыпi:
*Фоллея бойынша
*Аллеман бойынша
*Пристлей бойынша
*+Хайсен Андерсен Кучер бойынша
*Альбарран (латеро-латеральді анастомоз) бойынша
#100
*!Қуық дивертикулы пайда болуының ЕҢ нақты себебі болып:
*нейрогенді қуық
*инфравезикальді бітелу
*зәр өзегінің торсылдағы
*+зәр өзегінің толық емес бітіспеуі
*несепағардың нейробұлшықетті дисплазиясы
#101
*!Балалардағы шап жарығының ЕҢ нақты белгісі болып:
*тәбетінің төмендеуі
* жүрек айнуы мен құсу
*дене қызуының кезеңмен көтерілуі
*+шап аймағындағы эластикалық томпаю
*алдыңғы құрсақ қабырғасы бұлшық еттерінің қатаюы
#102
*!Крипторхизмдегі аталық безiнiң дегенеративті өзгерісінің ЕҢ нақты себебі болып:
*гипоксия
*андрогендердің жетіспеуі
*гонадотроптардың жетіспеуі
*+ұмадан тыс жағымсыз дене қызуының болуы
*орны өзгерген аталық безінің механикалық жарақаты
#103
*!Крипторхизмге жасалатын отаның ЕҢ тиімді этапы болып:
*тестикулярлы көк тамырды байлау
*шап каналының сыртқы тесiгiн тiгу
*шап каналының iшкi тесiгiн толығымен тiгу
*аталық без қабатын кесу және ішін сыртына қаратып тігу
*+құрсақтың қынап өсiндiсiн кесу, байлау, мобилизация жасау
#104
*!Жарыққа жасалатын Ру-Краснобаев отасының Мартынов отасынан ЕҢ негізгі айырмашылығы қандай?
*шап каналын ашу
*жарық қапшығын ашу
*жарық қапшығын бөлу
*+шап каналын ашпай- ақ
*жарық қыпшығын негізінен байлау
#105
*!3 жасар баланың аталық безі шап каналының сыртқы тесігінде орналасқан. Шап аймағына пальпация жасағанда аталық безін ұмаға түсіруге болады.
Төменде көрсетілгендердің ішіндегі ЕҢ нақты диагнозы қайсысы?
*+жалған крипторхизм
*туа пайда болған шап жарығы
*аталық безінің шапты эктопиясы
*крипторхизмнің шапты ретенциясы
*крипторхизмнің абдоминальді ретенциясы
#106
*!Көкет жарығының ЕҢ қандай түрі жалған болады?
*+артқы
*алдыңғы
*өңеш тесігі
*көкет куполасы
*көкет релаксациясы
#107
*!Көкет жарығының қандай түрінде ЕҢ нақты дисфагиялық бұзылыстар болады?
*артқы
*алдыңғы
*+өңеш тесігі
*көкет куполасы
*френоперикардиальды
#108
*!Туа пайда болған көкет жарығындағы тыныс алу, қан тамыр жүйесі бұзылыстарының ЕҢ нақты себебі болып:
*ішек өтпеуі
*метеоризм
*асқазанның қысылуы
*+кеуде ішілік кернелу синдромы
*тыныс жолдары өткізгіштігінің бұзылысы
#109
*!Перзентханада туылған нәрестеде өңеш атрезиясына күмәнданғанда жасалатын ЕҢ негізгі шара болып:
*лапароскопия
*ирригография
*эзофагоскопия
*+өңешке түтік қою
*Вангенстин бойынша инвертограмма жасау
#110
*!Төменгі кеңірдек-өңеш жыланкөзі бар диастазасы 1 см болатын өңеш атрезиясын ЕҢ нақты хирургиялық емдеу жолы болып:
*жұпталған эзофагостомия
*Кадер бойынша гастростомия
*тоқ ішектен өңеш жасау - эзофогоколонопластика
*мойын эзофагостомиясымен гастростомияны біріктіру
*+жыланкөзді тігу, өңеш соңының арасына тікелей анастомоз жасау
#111
*!Кеңірдек-өңеш жыланкөзінсіз, өңеш атрезиясы пайда болуының ЕҢ негізгі себебі болып:
*кеңірдектің тез өсуі
*хромосомды аномалия
*кеңірдек пен өңеш бөлінуінің бұзылуы
*+ ерте кезеңде өңеш эпителиі вакуолизациясы процесінің бұзылуы
*недостаточность или отсутствие нервных сплетений в стенки пищевода
#112
!Өңеш атрезиясы сегменттерінің арасындағы ЕҢ алыс қашықтыққа байланысты салынатын тікелей анастомоз болып:
*0,5 см дейін
*3,0 см жоғары
*2,5 см жоғары
*0,5-1,0 см дейін
*+1,5-2,0 см дейін
#113
*!Өңеш атрезиясымен туылған нәрестені хирургиялық бөлімшеге тасымалдауға дейін, перзентханада ЕҢ бірінші және негізгі жүргізілетін емдік шара болып:
*инфузионды ем
*оттегімен емдеу
* ларингоскопия және кеңірдек интубациясы
*+ауыз және мұрын-жұтқыншақты тұрақты тазалап отыру
*орталық көк тамырға катетер енгізіп, парентеральді тамақтандыруды ұйымдастыру
#114
*!Өт шығару жолдарының атрезиясына күдік туғанда ЕҢ жиі қандай аурумен салыстырады?
*гемолитикалық сарғаю
*цитомегаловирусты гепатит
*+созылған физиологиялық сарғаю
*туа пайда болған асаүлкенклеткалық гепатит
*өт шығару өзектері санының азаю синдромы (синдром Аладжиля)
#115
*!18 күндік баланың өкпесін тыңдағанда оң жағында тынысы естілмейді, перкуссияда тұйық, аралық азғаларының толығымен оңға ығысуы байқалады. Бронхоскопия жасағанда негізгі оң бронх тұйық аяқталады.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы?
*ателектаз
*өкпе аплазиясы
*+өкпе агенезиясы
*өкпе гипоплазиясы
*гипоплазиялы торсылдақ
#116
*!Туылғаннан жедел тыныс жетіспеушілігінің ЕҢ нақты белгісі бар балада, өкпенің қандай даму ақауы?
*жай гипоплазия
*өкпе секвестрациясы
*торсылдақты гипоплазия
*+декомпенсирленген бөліктік (лобарлы) эмфизема
*өкпенің торсылдақты-аденоматозды мальформациясы
#117
*!Туп пайда болған бөлікті эмфиземаны емдеудің ЕҢ оптимальді әдісі:
*консервативті ем
*плевральді пункция
*динамикалық бақылау
*+торакоскопиялық лобэктомия
*плевральді пункция, плевра қуысын тазалау
#118
*!Өкпе секвестрациясын анықтауда ЕҢ мәлімет беретін әдіс:
*бронхография
*бронхоскопия
*ангиопульмонография
*кеуде қуысына шолу рентгенография жасау
*+кеуде қуысына компьютерлі томографияға түсіру
#119
*!Тотальді ателектаз бен өкпе агенезиясы арасындағы салыстырмалы анықтау үшін ЕҢ мәлімет беретін зерттеу болып:
*бронхография
*+бронхоскопия
*ангиопульмонография
*кеуде қуысына шолу рентгенография жасау
*кеуде қуысына компьютерлі томографияға түсіру
#120
*!Тыңдағанда пиопневмотораксқа ЕҢ тән белгі болып:
*үлкен- көпіршікті сырыл
*орташа-көпіршікті сырыл
*+зақымдалған жағында тыныстың болмауы
*зақымдалған жағына қарсы бетте тынысы қатаң
* зақымдалған жағына қарсы, аралық ағзаларының салыстырмалы ығысуы
#121
*!Пиопневмоторакстың ЕҢ оптимальді емдеу әдісі:
*бронхоскопия
*плевральді пункция
*Бюлау бойынша плевра қуысына дренаж қою
*+плевра қуысын торакоскопиялық санация жасау
* активті аспирациямен бірге плевра қуысын дренаждау
#122
*!Плащ тәрізді іріңді плевритте қолданылатын ЕҢ оптимальді емдеу әдісі болып:
*плевра қуысын дренаждау
*+плевра қуысының пункциясы
*зақымдалған бөлікті алып тастау
*бронхтарды бронхоскопиялық жолмен тазалау
*плевра қуысын торакоскопиялық жолмен тазалау
#123
*!Кернелген пиопневмоторакстың ЕҢ нақты клиникалық белгісі болып:
*плевраның үйкеліс шуы
*өкпені шолу рентген жасағанда, өкпенің төменгі бөлігінің қараюы
*салыстырмалы жүрек тұйықтығы шекарасының ауру жағына қарай ығысуы
*+салыстырмалы жүрек тұйықтығы шекарасының қарама-қарсы жағына ығысуы
*тыңдағанда перкуторлы дыбыстың қысқаруы, салыстырмалы жүрек тұйықтығы шекарасының ығыспауы
#124
*!Кеуде клеткасына рентген жасағанда: плевра қуысында сұйық деңгейінің болуы, өкпенің толық ателектазы аралық ағзаларының қарсы жаққа ығысу көрінеді. Рентген қорытындысының ЕҢ нақты сәйкес болуы:
*өкпе абсцессі
*пневмоторакс
*+ кернелген пиопневмоторакс
*кернелмеген пиопневмоторакс
*плевраның тотальді эмпиемасы
#125
*!Кеуде клеткасына рентген жасағанда: аралық ағзаларының қарама-қарсы жаққа ығысуы көрінеді, плевра қуысында ауаның болуы, өкпенің ателектазы. Рентген қорытындысының ЕҢ нақты сәйкес болуы:
*+ кернелген пневмоторакс
*біріккен бронхопневмония
* кернелген пиопневмоторакс
*асаүлкен кортикальді абсцесс
*плевраның тотальді эмпиемасы
#126
*!Балалардағы лимфангиоманы емдеудің ЕҢ тиімдісі болып:
*склеротерапия
*гормональді ем
*консервативті ем
*+хирургиялық ем
*қысқа фокусты рентгенді ем
* БАЛА ХИРУРГИЯСЫ *3*54*
#127
*!1 жастағы баланың туа пайда болған сан шығуы мен жамбас-сан буынының дисплазиясын рентгенологиялық анықтау мақсатында ЕҢ қандай схеманы қолданады?
*барлық схемаларды
*Рейнберг схемасын
*Омбредан схемасын
*Калве-Шентон схемасын
*+Хильгенрайнер схемасын
#128
*!9 айлық баладағы туа пайда болған маймақтықты қандай емдеу тактикасы ЕҢ тиімді?
*Зацепин отасы
*+ этапты гипсті таңу
* ортопедиялық аяқ киім
*табан сүйектеріне ота жасау
*емдік дене шынықтыру және фланелмен таңу
#129
*!Бұғана мен иық өрімінің жарақаты болған нәрестеде қолын таңудың ЕҢ тиімді жағдайы болып:
*Дезо таңбасын салу
*фиксация қажет емес
*денесіне қолын бинтпен таңу
*қолын арқасына қайырып фиксациялау
*+иығын 90 гр бұрышта қолын фиксациялау
#130
*!Екі табанында үсіген белгілері бар 13 жасар ұл бала аурухананың қабылдау бөліміне келіп түсті. ЕҢ бірінші қандай емдік шараларды қолданады?
*баланы уқалап жылыту
*жылытылған Рингер ерітіндісін құю
*+табанына термоизоляциялық таңу салу
*39-40 гр. дейін жылытылған глюкоза ерітіндісін құю
*қан тамырларды кеңейтетін препараттарды бұлшық етке енгізу
#131
*! Бес күндік нәрестенің оң жақ төбесінде үлкен кефалогематомасы бар. ЕҢ тиімді ұсыныс болып:
*физиоем
*емдеу қажет емес
*кефалогематома аймағын тілу
*5 күндік жасында кефалогематомаға пункция жасау
*+өмірінің 9-10 күнінде кефалогематомаға пункция жасау
#132
*!Қабылдау бөліміне 8 жасар қыз баланы алып келді. Анамнезінде: жарақат алғаннан кейін білезік буын аймағында ісіну мен ауру сезіміне шағымданды. Рентген суретінде осы аймақта шыбық сүйегі эпифизінің аздаған ығысуы анықталды.Осы жағдайда емдеудің ЕҢ дұрыс тактикасы қандай?
*жабық репозициясыз гипсті лангета қою
*сынықты дұрыстап циркулярлы гипсті таңба салу
*фиксирленген таңбаны қойып, амбулаторлы емдеуге жіберіледі
*жергілікті жансыздандырумен жабық репозиция жасап, гипсті лангета салу
*+ жалпы жансыздандырумен жабық репозиция жасап, гипсті лангета салу
#133
*!Емханаға келген 5 жасар балада туа пайда болған бұлшықетті қисық мойын анықталды. Ота жасау мақсатымен ауруханаға жіберілді. Қарап тексергенде басқа туа пайда болған ақау жоқ.Туа пайда болған бұлшықетті қисық мойынға ота жасаудың ЕҢ тиімді шешім:
*УДЗ
*науқасты клиникалық қарау жеткілікті
*мойнын компьютерлі томографияға түсіру
*+омыртқаның мойын бөлігін рентгенге түсіру
* омыртқаның мойын бөлігіне электромиография жасау
#134
*! 2 жасар қыз бала сол аяғының сылтып басуына шағымданады. Анамнезінде қалай жүре бастады, солай аяғын ақсап басады. Невропатологтың диспансерлік бақылауында тұрмайды, қарап тексергенде: дене қызуы бір қалыпты, қан және зәр анализінде өзгеріс жоқ. Басып көргенде ауру синдромы жоқ. Омыртқаның бел аймағында лордоз байқалады.Клиникалық қарап тексергенде қандай белгіні анықтау ЕҢ тиімді?
*Эрба белгісі
*Беллер белгісі
*Морфан белгісі
*+Тренделенбург белгісі
*санды алып кету белгісі шектелген
#135
*!Қабылдау бөліміне спортсмен қыз бала келіп түсті. Жаттығу кезінде аяғымен жығылған. Қарап тексергенде – тізе буын аймағы қатты ісінген, ісіну жоғарғы бөлігінде, тізе үсті сүйегі қозғалмалы. Ісікті басып көргенде жұмсақ-эластикалық консистенцияда. Тізе буынын жаза алмайды, ауырады, «қаңқалы тартпа» белгісі теріс. Рентгенограммада тізе буыны сүйектерінің зақымдалуы анықталмады. Төменде көрсетілген іс-шаралардың қайсысы ЕҢ тиімді болуы мүмкін?
*артротомия
*тізе буынына пункция жасау
*артроскопия жасап, тізе буынын тазалау
*+тізенің астынғы жағына «бублик» тәрізді гемостататикалық таңбаны қойып, жартылай туторлы гипс салу, бақылау
*тізе буынына пункция жасау және тізенің астынғы жағына «бублик» тәрізді гемостататикалық таңбаны қойып, жартылай туторлы гипс салу
#136
*!Қабылдау бөлімінде 5 жастағы балаға иық сүйегі айдаршығының сынығына жабық репозиция жасалынды. Бақылау рентгенсуретінде айдаршықтың ені бойынша аздаған ығысуы байқалады. Қандай тактика ЕҢ тиімді болып табылады?
*скелетті тартпа салу
* ЧКО аппаратын салу
*қайталап жабық репозиция жасау
*коррекция жасап гипсті таңба салу
*+ашық репозиция, металоостеосинтез
#137
*!Дөңгелек камерасымен қысқы сырғанақта ойнап жүрген 10 жасар бала жамбасына құлайды. Омыртқасына жасаған рентген суретінде ThVII және Th VIII компрессионды сынық анықталды. Анықталған сыныққа қандай ем тактикасы ЕҢ тиімді болып табылады?
*оталық ем
*корсетті қолдану
*бірден реклинация + корсет
*глиссон ілмегінде тартпа салу
*+қолтық астынан тарту, ЛФК, массаж
#138
*!10 жасар баланы жабық бас ми жарақатымен алып келді. Ұзақ уақыт есін жоғалтуы мен желке бұлшық етінің қатаюы болуына байланысты – субарахноидальді қан құйылу деген күмән туындайды.Субарахноидальді қан құйылуды нақты анықтайтын ЕҢ негізгі тест болып:
*көз түбін зерттеу
*+люмбальді пункция
*бас миына УДЗ жасау
*басына рентгенография жасау
*артериальді қысымын өлшеу
#139
*!Қант диабетімен ауыратын науқаста жедел соқыр ішектің күмәнді белгілері бар. Диагнозын дәлелдеудің ЕҢ тиімді әдісі болып:
*бақылау
*+лапароскопия
*консервативті ем
*ортаңғы лапаротомия
*оң жақ мықын аймағына лапаротомия жасау
#140
*!Аппендэктомия жасалған балада ота орнында инфильтрат, басып көргенде ауру сезімі айқын. ЕҢ тиімді ұсыныс болып:
*бақылау
*барлық тігісті шешу
*физиоем курсын жүргізу
*антибиотиктерді тағайындау
*+бір тігісті босатып, зонд арқылы ревизия жасау
#141
*!7 жасар баланың үлкен жіліншегін рентгенге түсіргенде - созылмалы остеомиелиттің көрінісі анықталды.Қандай емдеу тактикасы ЕҢ тиімді болып табылады?
*тек қана физиоем
*тек қана антибактериальді ем
*жыланкөзді антибиотиктермен жуу
*+секвестр қуысын тазалап, алып тастау
*антибиотик ерітінділерімен сүйек ми каналын жуу
#142
*!4 айлық балада нәрестелер флегмонасы анықталды.Қандай хирургиялық әдіс ЕҢ тиімді?
*флегмонаға дейін теріні тілу
*іріңдікті кесу, тазалау, дренаж қою
*некротикалық тіндерді кесіп алып тастау
*өліеттенген тері бөлігіне хирургиялық ем жүргізу
*+сау теріні қамти отырып, зақымдалған аймаққа бірнеше тілік жасау
#143
*!5 айлық баладағы сан сүйегінің проксимальді эпиметафизарлы остеомиелитінде ЕҢ тиімді таңуды салу болып:
*гипсті кокситті таңба
*аяғына гипсті иммобилизация
*Белер шинасына жәй иммобилизация
*Шеде бойынша лейкопластырменен тарту
*сан сүйегіне Белер шинасы арқылы қаңқалы тартпа салу
#144
*!2 күн бұрын сол жақ балтыр сүйегін ұрып алған 8 жасар баланың дене қызуы 39-400С-қа дейін көтеріліп, ұрып алған аяғында ісіну, ауру сезімі, жүктеме түсіргенде аздап ауыратыны байқалады. Емдеудің ЕҢ дұрыс ұсынысы болып: :
*емханада хирургтың амбулаториялық бақылауы
* емханада педиатрдың амбулаториялық бақылауы
*+ тексеру мен емдеу үшін, жедел түрде ауруханаға жатқызу
*емханадағы педиатр-ревматологтың, педиатр-инфекционисттің кеңесі
*үйде жатқызып емдеу, егер жағдайы нашарласа жедел көмек шақырту
#145
*!Аппендэктомия отасы жасалған 6 жасар балаға 7 күн өткеннен кейін УДЗ жасағанда, құрсақ қуысының оң жақ мықын аймағында ішек аралық инфильтрат анықталды. Қарап тексергенде баланың жалпы жағдайы бір қалыпты, тәбеті жақсы, дене қызуы бір қалыпты 36,20С. Пальпация жасағанда іші жұмсақ, оң мықын аймағында әлсіз ауру сезімі байқалады, Щеткин-Блюмберг белгісі теріс. Нәжісі қалыпты, өз уақытында болады. ЕҢ тиімді емдеу әдісі болып:
*динамикалық бақылау
*+антибактериальді емді жалғастыру, физиоем
*жедел түрде ота жасу, іріңдікті ашу, дренаждау
*оң мықын аймағындағы инфильтратты тері арқылы пункция жасау
*аитибактериальды емді басқа антибиотикке ауыстырып, үлкен мөлшерде тағайындау
#146
*!28 күндік баланың жағдайы ауыр. Дене қызуы 38-39ºС, мазасыз, жылайды, емшектен бас тартады, тахикардия. Көкірек клеткасының 8х7 см бөлігінде терісі қызарған, ортасында терісі қара-қошқылданып, ішіне қарай түсіп, флюктуация анықталады. Бақылау барысында қызарған терінің мөлшері тез ұлғаюда. Қан анализінде:лейкоцитарлы формула солға ығысқан, лейкоцитоз.Жергілікті қандай ем ЕҢ тиімді болып табылады?
*+сау терісімен қоса бірнеше жерден шахмат тәрізді тілік жасау
*гиперемия ортасына тілік жасау, белсенді дренаждау, жиі таңу
*қызарған жерді крест тәрізді тілік жасау, жиі бактериоцидті маймармен таңу
*аппараттарды қолдану арқылы белсенді сору, кең көлемді лампасты тілік жасау
*тері асты қабатына пункция және дренаж арқылы қуысты антибиотиктермен жуу, адекватты озонотерапия
#147
*!12 жасар бала 7 тәулік ауырған. Жағдайы ауыр, құсқан, дене қызуы өте жоғары. Оң жағының томпаюына байланысты, іші асимметриялы. Ішін басып көргенде бірден ауру сезімі, флюктуация анықталады. Щеткин-Блюмберг белгісі оң. Қан анализінде:лейкоцитарлы формула солға ығысқан, лейкоцитоз.
Қандай ЕҢ нақты диагноз қойылады және оны емдеудің тактикасы?
*ішек инвагинациясы, лапаротомия
*жедел мезоаденит, консервативті ем
*+аппендикулярлы абсцесс, абсцесті ашу
*құрсақ қуысының ісігі, ісікті алып тастау
*аппендикулярлы инфильтрат, консервативті ем
#148
*!Қабылдау бөліміне күдікті жедел аппендицитпен 3 жасар баланы алып келді.дене қызуы 38,8 гр, ентігеді, тілі ылғалды, іші аздап кебіңкі, басып көргенде ішінің оң жағы ауырады, оң жақ мықын аймағында ішперденің тітіркену көрінісі айқын емес. Өкпесін тыңдағанда оң жағының 3-ші қабырғадан бастап, төмен қарай тынысы әлсіз, перкуторлы дыбыс тұйық.
ЕҢ бірінші қандай аурулармен салыстыруға болады?
*оң жақ өкпенің абсцессімен
*оң жақ өкпенің торсылдағымен
*екі жақты бронхопневмониямен
*+оң жақты плеврит, деструктивті пневмониямен
*оң жақты іріңді төменгі бөлікті өкпе қабынуымен
#149
*!Дене салмағы 2100 г, жүктіліктің 35-36 аптасында шала туылған нәресте дүниеге келген. Қарап тексергенде баланың аш ішектің, тоқ ішектің бір бөлігі, асқазаны құрсақ қуысынан тыс орналасқан. Алдыңғы құрсақ қабырғасында диаметрі 3 см кеміс байқалады. Асқазаны, ішегі ісінген, бір-біріне жабысып жатыр.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы?
*рахишизис
*омфалоцеле
*мегагаструм
*+гастрошизис
* «болбыраған» іш синдромы
#150
*!Дене салмағы 2100 г, жүктіліктің 35-36 аптасында шала туылған нәресте дүниеге келген. Қарап тексергенде баланың аш ішектің, тоқ ішектің бір бөлігі, асқазаны құрсақ қуысынан тыс орналасқан. Алдыңғы құрсақ қабырғасында диаметрі 3 см кеміс байқалады. Асқазаны, ішегі ісінген, бір-біріне жабысып жатыр. Туылғаннан 6 сағат өткеннен кейін ота жасау керек деп шешілді. Алдыңғы құрсақ қабырғасына жасалынған біріншілік радикальді пластикада висцероабдоминальді диспропорция анықталды.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам тиімді емі болып табылады?
*терминальді энтеростома қою
*терминальді колостомия жасау
*+ең бірінші пластикалық контейнерден уақытша құрсақ қуысын қалыптастыру
*құрсақ қуысы ағзаларын пластик пакетіне салып, мақта-дәкеден жылы таңба салу
*ағзаларды құрсақ қуысына түсіріп, құрсақ қуысы алдыңғы қабырғасына пластика жасау
#151
*!Туа пайда болған пилоростеноздың ЕҢ тиімді хирургиялық емі болып:
*Бильрот I,II отасы
*гастродуоденоанастомоз
*ішектің артынан гастроэнтероанастомоз
*ішектің алдынан гастроэнтероанастомоз
*+ Фред-Рамштедт бойынша пилоромиотомия
#152
*!6 жасар баланы созылмалы іш қатуымен қабылдау бөліміне алып келді. Қарап тексергенде ішінің қасаға сүйек аймағында дөңгелек қозғалмалы, жұмсақ, 8х6х5 см көлемінде түзіліс байқалады.
Зерттеудің алғашқы этапында ЕҢ тиімді болып:
*экскреторлы урография, цистография
*құрсақ қуысына шолу рентген жасау
*асқазан ішек жолдарын радиоизотопты зерттеу
*құрсақ қуысын компьютерлі томографияға түсіру
*+құрсақ қуысына ультрадыбысты зерттеу жүргізу
#153
*!Ішек дезинвагинациясына жасалатын ашық ота жасаудың ЕҢ нақты әдісі қандай?
*цекостома салу
*кіріп кеткен ішекті тарту
*+«қысып шығару» әдісімен дезинвагинация
*100-120 сын бағ қысыммен тік ішек арқылы ауа жіберу
*ішектің сау бөлігін қамти отырып, инвагинатты алып тастау
#154
*!Перзентханада жетілген қыз бала өмірге келді. Алғашқы қарап тексергенде: анустың өз орнында болмауы және ректовезикулярля жыланкөзден бос бөлініп тұрған ауа мен меконий анықталды.
ЕҢ тиімді тактика болып:
*бір моментті радикальді ота жасау
*қорғау колостомасын шығару отасы
*1 жастан кейін радикальді ота жасау
*3 жастан кейін даму ақауын қалпына келтіру
*+3-6 аптадан кейін даму ақауын қалпына келтіру
#155
*!Жүктілігі қалыпты жағдайда өткен ана 3000г салмақпен нәрестені дүниеге алып келді. Туылғанда нәрестенің жағдайы бір қалыпты. Өкпесі мен жүрегінде ақау жоқ. Іші жұмсақ, кебіңкі. Қарап тексерген кезде: анальді тесіктің болмауы анықталды. Аралықтағы ортаңғы сызық бойынша тері валигі бар, отырықшы төмпегі жақындаған, «итеру» белгісі теріс. Жалпы зәр анализі бір қалыпты. Лабораторлы көрсеткіштер жасына сәйкес.
Диагнозын дәлелдеу мақсатында жүргізілетін ЕҢ тиімді әдіс болып:
*цистоуретрография
*+аралақты УДЗ жасау
*толық урологиялық зерттеу
*құрсақ қуысын шолу рентгенге түсіру
*асқазан ішек жолдарын рентгенконтрастты затпен зерттеу жүргізу
#156
*!Жүктілігі қалыпты жағдайда өткен ана 3000г салмақпен нәрестені дүниеге алып келді. Туылғанда нәрестенің жағдайы бір қалыпты. Өкпесі мен жүрегінде ақау жоқ. Іші жұмсақ, кебіңкі. Аралығын қарап тексергенде анальді тесіктің болмауы анықталды. Анальді ойығы орнында, отырғыш төмпегі бір-бірінен алшақ. Анальді ойықтың алдында, қынап кіреберісіне ашылатын артқы фистула анықталды. Бұл фистуладан мекония еркін шығады. Лабораторлы көрсеткіштер жасына сәйкес.
Диагнозын дәлелдеу мақсатында жүргізілетін ЕҢ тиімді әдіс болып:
*цистоуретрография
*аралақты УДЗ жасау
*толық урологиялық зерттеу
*құрсақ қуысын шолу рентгенге түсіру
*+асқазан ішек жолдарын рентгенконтрастты затпен зерттеу (фистолография)
#157
*!Жүктілігі қалыпты жағдайда өткен ана 3000г салмақпен нәрестені дүниеге алып келді. Туылғанда нәрестенің жағдайы бір қалыпты. Өкпесі мен жүрегінде ақау жоқ. Іші жұмсақ, кебіңкі. Аралығын қарап тексерген кезде анальді тесіктің болмауы анықталды. Аралықтағы ортаңғы сызық бойынша тері валигі бар, отырықшы төмпегі жақындаған, «итеру» белгісі теріс. Жалпы зәр анализі бір қалыпты. Лабораторлы көрсеткіштер жасына сәйкес.
Диагнозын дәлелдеу мақсатында жүргізілетін ЕҢ тиімді әдіс болып:
*цистоуретрография
*толық урологиялық зерттеу
*құрсақ қуысын шолу рентгенге түсіру
*+Вангенстин әдісі бойынша бүйірлі инвертограмма
*асқазан ішек жолдарын рентгенконтрастты затпен зерттеуді жүргізу
#158
*!Қуық экстрофиясы кезінде қуықты жергілікті тіндермен пластика жасаудың ЕҢ тиімді хирургиялық жолы қандай?
*қуықты бөліп алып, сигма ішегіне тікелей қосу
*қуықты тігу, құрсақ қабырғасынан пластика жасау
*+қуықты тігу, несепағарды ұзарту, құрсақ қабырғасын тігу
*Коэн бойынша антирефлюксті қорғаумен қоса тоқ ішекке несепағардың имплантациясы
*синтетикалық материалдар арқылы қуықты тігу, құрсақ қыбарғасының кем жерін поли-мерлі материалмен жабу
#159
*!2 жасар балада сыртқы жыныс мүшесінің дамуы дұрыс емес екені анықталды: сыртқы мүшесі қисайған, ұмаға тартылған, үрпінің сыртқы тесігі жыныс мүшесінің ортаңғы үштен бір бөлігінде орналасқан, ал аталық безі қалыпты жағдайда ұмада.
ЕҢ тиімді емдеу тактикасы қандай?
*ретропластика, меатотомия
*+сыртқы жыныс ағзасын түзулеу, уретропластика
* сыртқы жыныс ағзасын түзулеу, қасаға терісін кесу
*сыртқы жыныс ағзасы мен ұма анастомозын ажырату
*сфинктеропластика, сыртқы жыныс ағзасын коррециялау
#160
!Қабылдау бөліміне 1,5 айлық баланы анасы алып келді. Келгенде баланың кіндігінің жазылмауына, аздаған мөлшерде кіндіктен қою сарғыш түсті бөліністің болатынына, үнемі ылғалданып тұратынына шағымданды. Қарап тексергенде: кіндік бауы қалыңдап, сақинасы кеңейген. Бала мазасызданғанда кіндік жанында ашылып тұрған жыланкөзден сары түсті ішек заты бөлінетіні байқалды.
Диагнозын дәлелдеу мақсатында жүргізілетін ЕҢ тиімді әдіс болып:
*құрсақ қуысының КТ
*құрсақ қуысының рентгенографиясы
*асқорыту жолын радиоизотопты зерттеу
*асқорыту жолын рентгенконтрастты зерттеу
*+жыланкөзге түтік салу, фистулография, УДЗ
#161
*!3 жасар балада аталық безі шап каналының сыртқы тесігі маңында орналасқан. Пальпация жасағанда аталық безін ұмаға түсіруге болады.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы алғашқы болжам диагнозы?
*+жалған крипторхизм
*туа пайда болған шап жарығы
*аталық безінің шапты эктопиясы
*крипторхизм, шапты ретенциясы
*крипторхизм, абдоминальді ретенциясы
#162
*!Анасы 3 жасар балада ішінің бірде ауырып, бірде басылатынына, ентігетініне, әлсіздікке, тез шаршағыштыққа шағымданды. Физикалық дамудан бала қалып қойған. Қарап тексергенде: көкірек клеткасы ассиметриялы, сол жағы тыныс алғанда қалып қояды, перкуссия жасағанда сол көкірек клеткасында тимпаникалық дыбыс естіледі. Тыңдағанда тынысы әлсіз, осы жерден ішек шуы естіледі.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы алғашқы болжам диагнозы?
*аралықтың ісігі
*+көкет жарығы
*өкпелік секвестрация
*созылмалы пневмония
*сол өкпесінің ателектазы
#163
*!Анасы 2 жасар баланың терісінің бозаруына, қанша емдесе де гемоглобин көрсеткішінің тұрақты 90 г/л көтерілмейтініне, тамақтанғаннан кейін құсатынына шағымданып ауруханаға алып келді. Бала туылғанда салмағы 3000 г. Туылғаннан бастап тамақтанғаннан кейін жиі құсады, әсіресе горизонтальді жағдайда, салмағын аз қосады. Емдік қоспалармен консервативті ем жүргізілгеннен кейін құсуы азайды. 1 жастан асқаннан бастап, этиологиясы белгісіз анемиямен емделді.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы алғашқы болжам диагнозы?
*кеңірдек – өңеш жыланкөзі
*туа пайда болған пилоростеноз
*+гастро-эзофагеальді рефлюкс
* шынайы Моргань көкет жарығы
*12 елі ішектің туа пайда болған стенозы
#164
*!Анасы ауырмаған 2 жасар баласын ауруханаға тамақтанғаннан кейін аяқастынан шашалып, жөтелуіне, ентігуіне шағым жасап алып келді. Сол жағына перкуссия жасағанда тимпаникалық дыбыс естіледі. Тыңдап көргенде сол жағында тынысы өте әлсіз. Рентген жасағанда сол жақ өкпесінің эмфиземасы мен аралықтың оңға ығысқаны анықталды.
Төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы алғашқы болжам диагнозы?
*оң жақты пневмоторакс
*сол жақты пневмоторакс
*негізгі оң бронхтағы бөгде зат
* жедел деструктивті пневмония
*+негізгі сол бронхтағы бөгде зат
#165
*!Анасы ауырмаған 2 жасар баласын ауруханаға тамақтанғаннан кейін аяқастынан шашалып, жөтелуіне, ентігуіне шағым жасап алып келді. Сол жағына перкуссия жасағанда тимпаникалық дыбыс естіледі. Тыңдап көргенде сол жағында тынысы өте әлсіз. Рентген жасағанда сол жақ өкпесінің эмфиземасы мен аралықтың оңға ығысқаны анықталды. Балаға «Негізгі сол бронхтағы бөгде зат» болжам диагнозы қойылды.
ЕҢ тиімді емдеу тактикасы қандай?
*торакоскопия
*бронхография
*+бронхоскопия
*Хаймлих әдісін қолдану
*«арқасынан қағып» бөгде затты алып тастау
#166
*!Төменгі өңеш-кеңірдек жыланкөзі мен өңеш атрезиясының арасы 1 см аз болған жайғайдағы ЕҢ тиімді хирургиялық ем болып:
*қосарланған эзофагостомия
*Кадер бойынша гастростомия
*мойын эзофагостомиясымен гастростомия жасау
*тоқ ішекпен өңеш жасау - эзофогоколонопластика
*+өңеш ұштары арасына тікелей анастомоз жасап, жыланкөзді тігу
#167
*!Өңеш атрезиясымен перзентханада туылған нәрестені хирургиялық бөлімшеге жеткізу барысында ЕҢ негізгі емдеу шаралары болып:
*оттекті ем
*инфузионды ем
*кеңірдекті интубация жасап, түтік қою
*+мұрын-ауыз-жұтқыншақ бөліндісін үнемі тазалап отыру
*орталық венаға катетер қойып, парентеральді тамақтандыруды ұйымдастыру
#168
*!10 күндік нәрестені горизонтальді жағдайда тамақтандырған кезде ұстамалы жөтел болып, шашалып, сүті мұрнынан шығып көгереді. Дене қалпын өзгерткенде бұл белгілер азая бастайды. Тыңдағанда екі өкпесінде ылғалды сырыл естіледі.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ болжам диагнозы?
*өңеш атрезиясы
*екі жақты бронхопневмония
*туа пайда болған лобарлы эмфизема
*+туа пайда болған кеңірдек-өңеш жыланкөзі
*өкпенің туа пайда болған торсылдақты-аденоматозды мальформациясы
#169
*!Нәресте өмірінің 18 күнінде өкпенің оң жағында тынысы естілмеиді, перкуссияда тұйықталған, аралық ағзалары оңға қарай толық ығысқан. Бронхосокпия жасағанда негізгі оң жақ бронх тұйық аяқталады.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ болжам диагнозы?
*ателектаз
*өкпе аплазиясы
*+өкпе агенезиясы
*өкпе гипоплазиясы
*торсылдақты гипоплазия
#170
Нәресте өмірінің алғашқы айында өкпенің оң жағында тынысы естілмеиді, перкуссияда тұйықталған, аралық ағзалары оңға қарай толық ығысқан. Бронхосокпия жасағанда негізгі оң жақ бронх тұйық аяқталады.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ болжам диагнозы?
*ателектаз
*өкпе аплазиясы
*+өкпе агенезиясы
*өкпе гипоплазиясы
*торсылдақты гипоплазия
#171
*!Бронхқа ашылатын өкпе абсцесін емдеудің ЕҢ тиімді әдісі болып:
*антибактериальді, симптоматикалық ем, массаж, ингаляция
*радикальді операция, антибактериальді, симптоматикалық ем
*абсцеске пункция жасау, антибактериальді, симптоматикалық ем
*плевра қуысына дренаж қою, антибактериальді, симптоматикалық ем
*+емдік бронхоскопия, антибактериальді, симптоматикалық ем, массаж, ингаляция
#172
!Көкірек клеткасына жасалған рентгенде: плевра қуысында горизонтальді сұйықтық деңгейі, аралық ағзаларының ығысуынсыз жартылай коллабирленген өкпе анықталды.
Рентген анықтамасының мәліметіне ЕҢ сәйкес келетіні:
*кернелген пиопневмоторакс
*шектелген пиопневмоторакс
*гигантты кортикальді абсцесс
*+кернелмеген пиопневмоторакс
*жедел бактериальді деструктивті пневмонияның буллезді түрі
#173
!Көкірек клеткасына жасалған рентгенде: плевра қуысында горизонтальді сұйықтық деңгейі, аралық ағзаларының зақым болған жағына қарсы бетінде ығысумен көрінетін толық ателектазға ұшыраған өкпе анықталды.
Рентген анықтамасының мәліметіне ЕҢ сәйкес болып:
*өкпе абсцесі
*пневмоторакс
*тотальді плевра эмпиемасы
*+кернелген пиопневмоторакс
*кернелмеген пиопневмоторакс
#174
*!3 жасар балада ішінің ауруы әлсін-әлсін қайталап, тез шаршағыштық, ентігу болады. Баланың физикалық дамуы артта қалған. Қарап-тексергенде: көкірек клеткасы ассиметриялы, көкірек клеткасының сол жақ бөлігі тыныс алғанда қалып қояды,перкуссия жасағанда тимпаникалық дыбыс естіледі. Тыңдағанда тынысы әлсіз, осы жерден ішек шуы естіледі.
Қойылған диагноздың дұрыстығын анықтау үшін ЕҢ тиімді:
*кеуде қуысының УДЗ
*+кеуде қуысының шолу рентгенсуреті
*кеуде қуысының компьютерлі томографиясы
*асқазан-ішек жолын рентгеноконтрастпен зерттеу
*кеуде қуысының мультиспиральді (3D) компьютерлі томографиясы
#175
*!Көкірек клеткасына жасалған шолу рентгенінде өкпе паренхимасының инфилдьтратты өзгерісі салдарынан орналасуы мен көлемі әр түрлі ауалы екі дөңгелек қуыс бар, қабырғасы анықталмайды.
Рентген анықтамасының мәліметіне ЕҢ сәйкес болып:
*өкпе абсцесі
*өкпе секвестрациясы
*кернелген пиопневмоторакс
*+өкпе деструкцисының буллезді түрі
*өкпенің торсылдақты-аденоматозды мальформациисы
#176
* 1,5 жасар бала 7 күн аралығында оң жақ өкпе қабынуымен ауырады. Жағдайы кенеттен нашарлайды. Минутына 80 рет ентігу, көгеру, тынысы қарлыққан. Дене қызуы 37,5 гр дейін жоғарлаған. Оң жақ кеуде клеткасы ауаға толы, кернелген. Перкуссия жасағанда қорапшалы дыбыс, тыңдағанда тынысы естілмейді.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ болжам диагнозы?
*медиастенит
*бронхоэктазды ауру
*+оң жақты пневмоторакс
*Морганның шынайы көкет жарығы
*туа пайда болған ақау, оң өкпе торсылдағы
#177
*!Ата-анасы емханаға 5 жасар қызының үнемі іріңді қақырық тастайтын жөтелетініне шағым айтып келді. Анамнезінде: қыздың 1,5 жасында жаңғақпен қақалғанына 3 ай өткен соң ғана бронхоскопия жасау арқылы сол жақ төменгі бронхынан бөгде затты алып тастайды. Өкпесін тыңдағанда сол жағының төменгі бөлігінде тынысы әлсіз, ылғалды сырылдар естіледі.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ болжам диагнозы?
*оң жақты жалған көкет жарығы
* туа пайда болған ақау, оң өкпе торсылдағы
*сол жақты бронхопневмония, пиопневмоторакс
*сол жақ тыныс жолдарындағы бөгде зат, сол өкпесінің ателектазы
*+сол бронхтың төменгі бөлігіндегі бронхоэктазия, төменгі бөліктің ателектазы
#178
*!6 жасар баланы профилактикалық зерттеу рентгенге түсіргенде (флюорография), оң жақ қабырға-омыртқа бұрышында сопақша келген үлкен көлеңке анықталды. Шағымы жоқ.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ болжам диагнозы?
*кернелген пиопневмоторакс
*+артқы аралықтағы нейрогенді ісік
*оң өкпенің эхинококкты торсылдағы
*алдыңғы аралықтағы бронхогенді ісік
* туа пайда болған оң өкпенің торсылдағы
#179
*!2 апта бойы 9 айлық балада тамақтан бас тарту, мазасыздық, дисфагия мен трахеобронхиттің белгілері пайда бола бастады. Өңешке контрастты зат жіберу арқылы рентгендік зерттеу жасағанда, өңештің өткізгіштігі жартылай, артқы қабырғасын басып тұрғаны анықталды.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ болжам диагнозы?
*+аралық ісігі
*өңештегі бөгде зат
*кеңірдек-өңеш жыланкөзі
*туа пайда болған өңеш стенозы
*тыныс жолдарындағы бөгде зат
#180
*!6 жасар баланы профилактикалық зерттеу рентгенге түсіргенде (флюорография), оң жақ қабырға-омыртқа бұрышында сопақша келген үлкен көлеңке анықталды. Шағымы жоқ.
Ерте кезде анықтаудың ЕҢ тиімді жоспары болып:
*өңешті рентгенконтрастпен зерттеу, УДЗ
*ангиокардиография, бронхография, қан анализін онкомаркерлерге тексеру
*мультиспиральді компьютерлі томография, магнитті-резонансты томография
*ультрадыбысты зерттеу, мультиспиральді компьютерлі томография, жалпы қан анализі
*+рентгенологиялық, ультрадыбысты зерттеу, қан, зәр анализін катехоламиндерге зерттеу
*Пульмонология. Реанимация және қарқынды терапия*1*2*
#1
*!Балалардағы тарылған кеңірдек-бронхитына ЕҢ тәні қайсысы?
* дөрекі жөтел
* мәжбүрлі қалып
* дауысының өзгеруі
*+тыныс шығарудың ұзаруы
* кеуде қуысы бұлшық еттерінің тартылуы
#2
*!Шала туылған балалардаболатын респираторлы – дистресс синдромы дамуының ЕҢ тиімді себебі болып табылады:
*гипоксия
*гиповолемия
*альвеола санының азаюы
*+сурфактанттың кем болуы
*ересектерге қарағанда альвеола диаметрінің кіші болуы
*Пульмонология. Реанимация и интенсивная терапия*2*6*
#3
*!Наркоз миорелаксантты қолдану арқылы жүргізілгеннен кейін науқаста тыныс алу депрессиясы орын алады. Осы кезде қолданылатын ең тиімді препарат?
*коразол
*адреналин
*эуфиллин
*бемегрид
*+прозерин
#4
*!Түрлі зақымы бар науқасты қарай келе, реаниматолог-дәрігер оның гипоксиясының бар екендігін анықтаған. Ол соңғысының сипатын нақтылау мақсатымен, саусағымен науқастың тырнақ орнына басып, қайта жіберген. Жібергеннен кейін сәл уақыттан соң, тырнақ орны қызғылт түсті, кейін цианды болған.
Мұндай симптом гипоксияның қандай түрін білдіреді?
*аралас
*гемиялық
*айналымды
*гипоксиялық
*+гистотоксикалық
#5
*!Жаңа туылған балада қанының оттекпен жақсы қанығуына қарамастан, орын алған гиперкапниясы бар тыныс алу жетіспеушілігі анықталған.
Сипатталған көріністері бар тыныс алу жетіспеушілігі дамуының ЕҢ айқын себебі ?
*ателектаз
*пневмония
*өкпе қабынуы
*ісікті синдром
*+тыныс алу жолдарының обструкциясы
#6
*!Бала 4 қабаттан құлаған. Тез арада жедел жәрдем шақырылып, баланы ауруханаға алып келді. Баланың жағдайы ауыр, есі жоқ. Мұрын мен ауыз бұрышы көгерген. Рефлекстері әлсіз шақырылады. Көз қарашығы орташа, жарыққа реакциясы әлсіз.Бас ми жарақаты бар бала ӨЖЖ –де жатыр. РН 7,58, РаСО2 24, ВЕ -4 мэкв/л, Осы жағдайда ҚСТТ ЕҢ мәліметті болып табылады?
*метаболикалық ацидоз
*аралас тыныс алу алкалозы
*компенсирленген тыныс алу алкалозы
*компенсирленбеген тыныс алу алкалозы
*+суб компенсирленген тыныс алу алкалозы
#7
*!Операциядан кейін үшінші тәулікте балада айқын тыныс алу жетіспеушілігі орын алған. Ентікпе пайда болған, көктамыр қанында оттек ширығуы азайған, көмірқышқыл мөлшері көп өзгермеген.
Өкпенің қандай патологиясы жөнінде ойлауға болады?
*ателектаз
*өкпенің ісінуі
*+өкпе қабынуы
*жедел бронх қабынуы
*демікпелік бронх қабынуы
#8
*!Емделуші газесірткілік қоспаны аппараттан ішіне тартады да, демін ішінара аппаратқа, ішінара ауаға шығарады.
Тыныс алудың ЕҢ тиімді қандай нұсқасы жүзеге асырылады?
*ашық
*жабық
*жартылай ашық
*+жартылай жабық
*нұсқа таңдаудың маңызы жоқ
*Пульмонология. Реанимация және қарқынды терапия*3*5*
#9
*!Қабылдау бөлімге 2 жасар баланы алып келеді. Баланың анасының айтуы бойынша екі күн бойы балада жөтел, дене қызуы 38,5 С, әлсіздік, құсу, тынысы алу жиілігі болған. Қарап тексергенде баланың жағдайы нашар, көзі шүңірейген, тыныс алуына қосымша бұлшық еттер қатысады, ентігу байқалады.Науқас балада тыныс алу ацидозының ауыр дәрежесі анықталған.
Балаға қандай ЕҢ тиімді емдеу шаралары тағайындалады?
*физиологиялық ерітіндіні құю
*сода ерітіндісін тамшылап енгізу
*науқасты таза оттегімен демалдыру
*трисамин ерітіндісін тамшылап енгізу
*+науқасты ӨЖЖ-мен оттекпен тыныс алуы
#10
*!Релаксант ретінде листенонды қолданып, комбинирленген интубациялық наркоз беру арқылы операция жасалған. Отадан кейін науқаста көпсағаттық апноэ орын алған, прозерин енгізілгеннен кейін бірден жоғалған. Науқас, тынысы қалпына келгеннен кейін, ұзақ уақыттан бері есін білетінін, бірақ өз бетімен бір де-бір қимыл жасап, тыныс ала алмағандығын айтқан.
ЕҢ қажетті препаратты қолдану керек?
*коразол
*адреналин
*эуфиллин
*бемегрид
*+прозерин
#11
*!Жедел жәрдем бригадасымен жедел тыныс алу жетіспеушілігі бар бала өте ауыр жағдайда жеткізілген. ІІІ дәрежелі көмейдің жіті қабынуы диагнозы қойылған. ІІІ дәрежелі көмей-кеңірдек-бронхтың тарылмалы қабынуы бар баланың келіп түсуі кезінде ЕҢ алдымен жасалатын шаралар:
*оксигендік емдеу
*алаңдатулық емдеу
*кеңірдекке түтік қою
*күре тамыр ішіне гормондарды енгізу
*+өкпенің жасанды желдетуіне ауыстыру
#12
*!Оң жақты пиопневмоторакспен күрделенген жіті деструктивті өкпе қабынуы бар 7 айлық бала реанимация мен үдете емдеу бөліміне келіп түскен. Балада тыныс алу жетіспеушілігінің клиникасы байқалады. Диагноз рентгенологиялық түрде дәлелденген.
Шұғыл түрде ЕҢ қажетті емдеу жолы болып табылады:
*оксигенді емдеу
*+өкпені үдете үрлеу
*өкпенің жасанды желдетуі
*өкпеқап қуысына білте қою
*кеңірдек пен бронхтарға тері арқылы түтік сүңгілеу
#13
*!Реанимация және үдете емдеу бөліміне респираторлық дистресс синдромымен жаңа туылған нәресте келіп түсті. Жіті тыныс алу жетіспеушілігі мен қан айналымының бұзылыстарының картинасы орын алған. Цианоз тыныш қалпында, рН= 7, 15; рО2 = 40мм сын.бағ.; рСО2 = 60мм сын.бағ.
ЕҢ тиімді емдеу жолы болып табылады:
*оксигенді емдеу
*кеңірдек-бронх ағашын санациялау
*ӨЖЖ жағымды-жағымсыз қысыммен
*муколитиктерді деммен қабылдау емі
*+ӨЖЖ тыныс шығаруда оң қысыммен
*Кардиология. Реанимация және қарқынды терапия*1*2*
#1
*!Қандай көрсеткіш қан айналымының ЕҢ тиімділігін сипаттайды?
*ОВҚ
*қан қысымы
*+көлемді қан айналымы
*қан айналымына қарсы тұру
*қанның гидродинамикалық қысымы
#2
*!Төменде көрсетілген тыныс алу түрлерінің қайсысында жүректің лақтыруы ЕҢ жоғары болады?
*көмекпен тыныс алу
*+спонтанды тыныс алу
*ЖӨЖ кезінде үзілмелі қысым
*ЖӨЖ кезінде ауыспалы қысым
*ЖӨЖ кезінде тыныс алу соңындағы оң қысым
*Кардиология. Реанимация және қарқынды терапия*2*6*
#3
*!Емханада 5 жасар балаға дуоденальді түтік салу барысында жүрегінің рефлекторлы тоқтауы орын алған.
Төмендегі көрсетілгендердің қайсысы жүректің тоқтауы туралы ЕҢ тиімді мәлімет бере алады?
*жүрек үнінің тұйықталуы
*көз қарашығының кеңеюі
*өз бетімен тыныс алудың болмауы
*+ұйқы артериясында пульстің болмауы
*шыбық сүйек артериясында тамыр соғудың болмауы
#4
*!14жасар баланың ішектерінің странгуляциялық өтімсіздігіне операция жасау барысында,жалпы көпкомпонентті эндотрахеялық жансыздандырумен анестезия жүргізіледі, бірақ хирург шажырқайды тартқан кезде, жүрегінің тоқтауы болған.
Қайсысы жүрек тоқтауының ЕҢ айқын себебі болып табылады?
*орны толмаған қансырау
*+кезбе нервісінің тітіркенуі
*анестетикті мөлшерден артық беру
*премедикацияның жеткіліксіз әсері
*жүрек бұлшық етінің токсикалық зақымдануы
#5
*!Қансыраумен қатар көптеген қосымша зақымдары бар науқасты динамикалық бақылау барысында орталық венозды тамыр қысымыні жоғарылауы кезінде артериялық қысымның төмендеуі анықталған.
Мұндай жағдайда ЕҢ жиі қай көрсеткіш байқалады?
*шунтталуы
*қансырау орнының толмауы
*+жүрек әлсіздігінің байқалуы
*қансырау жылдамдығының артуы
*күре тамыр арнасында қанның сақталуы
#6
*!Релаксант ретінде листенонды қолданып, комбинирленген интубациялық наркоз беру арқылы операция жасалған. Отадан кейін науқаста көпсағаттық апноэ орын алған, прозерин енгізілгеннен кейін бірден жоғалған. Науқас, тынысы қалпына келгеннен кейін, ұзақ уақыттан бері есін білетінін, бірақ өз бетімен бір де-бір қимыл жасап, тыныс ала алмағандығын айтқан.
Бұл жағдайда қандай фармакологиялық үрдіс ЕҢ тиімді орын алған?
*+қос блок
*гипокапния
*гиперкапния
*рекураризация
*тыныс алудың есірткелік тежелуі
#7
*!Қабылдау бөліміне екі жасар баланы алып келді. Анасының айтуы бойынша жалпы жағдайының нашарлауына 2-ші күн. Есі сопор, әлсіз. Баланың тері жабындысы боз, ауыз-мұрын үшбұрышы көгерген, ентігу байқалады, шеткі қан тамырларының серпімділігі мен толуы әлсіз, Жүрегін тыңдағанда – жүрек үні бірден тұйықталған, тахикардия, жүрек ұшында систолалық шуыл естіледі. Анамнезінде: бала туылғаннан жүректің туа пайда болған ақауымен диспансерлік бақылауда тұрады. Баланы реанимация бөлімшесіне ауыстыру кезінде, балада жүрек тоқтауы болды.
Төменде көрсетілгеннің қайсысы жүрек тоқтауына ЕҢ тән болатын белгі?
*анурия
*АҚ төмендеуі
*есінің болмауы
*АҚ жоғарылауы
*+ұйқы артериясында пульстің болмауы
#8
*! 5 жастағы балаға дуоденальді түтік салу кезінде жүрегінің рефлекторлы тоқтауы болды.
Төмендегі көрсетілгендердің қайсысы жүректің тоқтауы туралы ЕҢ тиімді мәлімет береді?
*жүрек үнінің тұйықталуы
*көз қарашығының кеңеюі
*өз бетімен тыныс алудың болмауы
*+ұйқы артериясында пульсі жоқ
*шыбық сүйек артериясында тамыр соғуы жоқ
*Кардиология. Реанимация және қарқынды терапия*3*5*
#9
*!Емханада 5 жасар балаға дуоденальді түтік салу барысында жүрегінің рефлекторлы тоқтауы орын алған. Жүрек-өкпе реанимациясы жалғастырылуда. Шақырылған реанимациялық бригада келіп жетті. ЭКГ түсіргенде, фибрилляция анықталды. Науқасқа жүргізілген қандай әрекет ЕҢ тиімді болып табылады?
*+дефибрилляция жасау
*жүрек гликозидтерін енгізу
*жүрекке тікелей массаж жасауға көшу
*науқасты үстемелі емдеу палатасына көшіру
*жүрекке тікелей емес массаж жасауды жалғастыру
#10
*!Емханада 5 жасар балаға дуоденальді түтік салу барысында жүрегінің рефлекторлы тоқтауы орын алған. Жүрек-өкпе реанимациясы жалғастырылуда. Жүргізілген реанимациялық шаралардан кейін жүрек қызметі қалпына келді. Бала есінде, өзі демалады, қан айналымы бір қалыпты.
Жүргізілген қандай әрекет ЕҢ тиімді болып табылады?
*үйіне жіберу
*емханада қалдыру
*консультантты шақыру
*соматикалық бөлімшеге жатқызу
*+реанимация бөлімшесіне жатқызу
#11
*!14 жасар баланың ішектерінің странгуляциялық өтімсіздігіне операция жасау барысында, жалпы көпкомпонентті эндотрахеялық жансыздандырумен анестезия жүргізіледі, бірақ хирург шажырқайды тартқан кезде, жүрегінің тоқтауы болған.
Науқасты қандай ЕҢ тиімді әдіспен емдеуге болады?
*жалпы анестезияны тереңдету
*күре тамыр ішіне преднизолонды енгізу
*күре тамыр ішіне жүрек гликозидтерін енгізу
*+күре тамыр ішіне атропин сульфатын енгізу
*хирургтан шажырқай түбіне новокаин енгізуді талап ету
#12
*!14 жасар балаға ішектің странгуляциялық өтімсіздігіне ота жасау, жалпы көпкомпонентті эндотрахеялық жансыздандырумен анестезия жүргізіледі, бірақ хирург шажырқайды тартқан кезде, жүрегінің бірден тоқтауы байқалған.
Жүрек тоқтауынан соң 7 минуттен кейін, бірден реанимациялық шаралар басталды. Науқаста жүрек қызметі және өз бетімен тыныс алуы қалпына келген. А/Қ = 120/70мм. сын.бағ, тамыр соғуы минутына 115.
Науқасты қандай ЕҢ тиімді әдіспен емдеуге болады?
* операцияны толық аяқтау
*операцияны уақытша тоқтатып, үдемелі емдеу жүргізу
*наркозды тоқтатып, жергілікті анестезиямен операция жасау
*хирургтен оталық әрекеттің мүмкіндігінше қысқа болуын сұрау
*+гемодинамикасы бірқалыпты болғаннан кейін операцияны жалғастыру
#13
*!Қабылдау бөліміне екі жасар баланы алып келді. Анасының айтуы бойынша жалпы жағдайының нашарлауына 2-ші күн. Есі сопор, әлсіз. Баланың тері жабындысы боз, ауыз-мұрын үшбұрышы көгерген, ентігу байқалады, шеткі қан тамырларының серпімділігі мен толуы әлсіз, Жүрегін тыңдағанда – жүрек үні бірден тұйықталған, тахикардия, жүрек ұшында систолалық шуыл естіледі. Анамнезінде: бала туылғаннан жүректің туа пайда болған ақауымен диспансерлік бақылауда тұрады. Баланы реанимация бөлімшесіне ауыстыру кезінде, балада жүрек тоқтауы болды.
Төмендегі көрсетілгендердің қайсысы, жүрекке жүргізілетін электродефибрилляция жүргізудің ЕҢ тиімді көрсеткіші болады?
*көз қарашығының кеңеюі
*есі мен тынысының болмауы
*ұйқы артериясында пульстің болмауы
*+ЭКГ-да жүрек фибрилляциясының тіркелуі
*1 минут ішінде жүрекке жасалған жабық массаждың тиімділігінің болмауы
*Ревматология. Реанимация және қарқынды терапия*2*3*
#1
*!Қабылдау бөліміне 12 жасар бала келді. Бала буындарындағы ауру сезіміне, ісінудің байқалуына, сүйектердің қақсап ауыратындығына, дене қызуының жоғарылауына, әлсіздікке, жүрек маңындағы ауру сезіміне шағымданады. Анамнезінен белгілі болғаны бала жиі тонзилитпен ауырады екен. Педиатрда тізімде тұрады.
Буындық синдромындағы ауру сезімінің патогенезінің ЕҢ маңыздысы қандай
*гистамин өндірілуінің азаюы
*эндорфиндердің артық түзілуі
*+буын қуысына эксудаттың жиналуы
*синовиоциттермен брадикинин өндірілуінің азаюы
*антиноцицепциялық жүйенің белсенділігінің көтерілуі
#2
*!Қабылдау бөліміне 12 жасар бала келді. Бала буындарындағы ауру сезіміне, ісінудің байқалуына, сүйектердің қақсап ауыратындығына, дене қызуының жоғарылауына, әлсіздікке, жүрек маңындағы ауру сезіміне шағымданады. Анамнезінен белгілі болғаны бала жиі тонзилитпен ауырады екен. Педиатрда тізімде тұрады.
Көрсетілгендердің қай жас аралығында «Ревматизм» ЕҢ жиі кезедеседі?
*3 жастан кіші
*24 жастан асқанда
*+6-15 жас аралығында
*әскери жас уақытында
*спондилит қосылғанда
#3
*!Қабылдау бөліміне 12 жасар бала келді. Бала буындарындағы ауру сезіміне, ісінудің байқалуына, дене қызуының жоғарылауына, әлсіздікке, жүрек маңындағы ауру сезіміне шағымданады. Анамнезінен белгілі болғаны бала жиі тонзилитпен ауырады екен. Педиатрда тізімде тұрады. «Ревматоидты артрит» диагнозы қойылған.
Көрсетілгендердің қайсысы аурудың даму себебі болып табылады?
* стафилококк
* аралас инфекция
* ішек инфекциясы
* генетикалық фактор
*+А топты бета гемолитикалық стрептококк
*Ревматология. Реанимация және қарқынды терапия*3*3*
#4
*!Қабылдау бөліміне 12 жасар бала келді. Бала буындарындағы ауру сезіміне, ісінудің байқалуына, дене қызуының жоғарылауына, әлсіздікке, жүрек маңындағы ауру сезіміне шағымданады. Анамнезінен белгілі болғаны бала жиі тонзилитпен ауырады екен. Педиатрда диспансерлік бақылауда тұрады. «Ревматоидты артрит» диагнозы қойылған.
Қандай ем ЕҢ тиімді?
*+гормон
*физиоем
*витаминдер
*+АБ+базисті ем
*иммунодепрессанттар
#5
*!Қабылдау бөліміне 12 жасар бала келді. Бала буындарындағы ауру сезіміне, ісінудің байқалуына, дене қызуының жоғарылауына, әлсіздікке, жүрек маңындағы ауру сезіміне шағымданады. Анамнезінен белгілі бала жиі тонзилитпен ауырады екен. Педиатрда диспансерлік тізімде тұрады.
Ревматизм ауруының этиологиясын анықтау мақсатында ЕҢ мәліметті зерттеу әдісі болып қайсысы саналады?
* ЭКГ
*+бактериальді
* серологиялық
* ЭхоКГ доплерографиямен
* ҚЖА, қанның биохимиялық анализі
#6
*!14 жасар бала аурухананың ревматологиялық бөлімшесіне түсті. Диагнозы «Ревматоидты полиартрит. Шыбық –білезік буынының артриті, белсенділігінің 1 дәрежесі».
Қандай препаратты тағайындау ЕҢ тиімді?
*купренил
*ауранофин
*дипроспан
*+метотрексат
*сульфасалазин
*Гематология. Реанимация және қарқынды терапия*1*2*
#1
*!Септикалық шок кезінде дамитын ҚШҰ синдромын алдын-алу мақсатында пайдаланудың ЕҢ тиімдісі қайсысы?
*гемодез
*+гепарин
*альбумин
*эритроцитарлы масса
*аминокапрон қышқылы
#2
*!Төменде көрсетілгеннің қайсысы фибринолиз жүйесінің ЕҢ негізгі механизмі болып табылады?
*фибринолиздің бәсеңсіткіштері
*фибринолиздің белсендіргіштері
*фибриннің фибриногеннен түзілуі
*плазминогеннің плазминге ауысуы, сонан соң протромбинның ыдырауы
*+плазминогеннің плазминге ауысуы, сонан соң фибрин, фибриноген дамуы
*Гематология. Реанимация және қарқынды терапия*2*6*
#3
*!15 жасар науқаста,менструальды қан кетуден кейін ауыргеморрагиялық анемия болды.Бала кезінде ұрып алған жері жиі көгеріп қалатын және жылына 3-4-рет мұрны қанайтын. 8 жасар кезінде құлап, көкірек клеткасы аймағында үлкен гематома болған. Атасында қанталау мен қанкетулер жиі болып тұратын, 40 жасында асқазаннан қан кетуден қайтыс болады. Әкесініңде жиі мұрнынан қан кетеді.
Лабораториялық зерттеулер:
Қан кету уақыты ұзарған, тромбоциттер санықалыпты, көлемі мен морфологиясы өзгермеген, әйнекке жаққанда адгезивтілігі бірден төмендеген.
Мына пациентте қан ауыруының ЕҢ жиі кездесетін түрі?
*лейкоздар
*гемофилия
*коллагеноздар
*гепаринді артық енгізгенде
*+антитромбиннің тапшылығы
#4
*!15 жасар науқаста менструальды қан кетуден кейін ауыргеморрагиялық анемия болды.Бала кезінде ұрып алған жері жиі көгеріп қалатын және жылына 3-4-рет мұрны қанайтын. 8 жасар кезінде құлап, көкірек клеткасы аймағында үлкен гематома болған. Атасында қанталау мен қанкетулер жиі болып тұратын, 40 жасында асқазаннан қан кетуден қайтыс болады. Әкесініңде жиі мұрнынан қан кетеді.
Лабораториялық зерттеулер:
Қан кету уақыты ұзарған, тромбоциттер санықалыпты, көлемі мен морфологиясы өзгермеген, әйнекке жаққанда адгезивтілігі бірден төмендеген.
Қан ұйытқыларының тұқым қуалайтын тапшылығы ЕҢ жиі қай ауруда кездеседі?
*+гемофилияда
*К витамині тапшылығында
*бауыр жеткіліксіздігінде
*қан ұйытқыларына антиденелер түзілгенде
*протромбиндік кешен жайттарының карбоксилденуі бұзылғанда
#5
*!15 жасар науқаста, менструальды қан кетуден кейін ауыр геморрагиялық анемия болды.Бала кезінде ұрып алған жері жиі көгеріп қалатын және жылына 3-4-рет мұрны қанайтын. 8 жасар кезінде құлап, көкірек клеткасы аймағында үлкен гематома болған. Атасында қанталау мен қанкетулер жиі болып тұратын, 40 жасында асқазаннан қан кетуден қайтыс болады. Әкесініңде жиі мұрнынан қан кетеді.
Лабораториялық зерттеулер:
Қан кету уақыты ұзарған, тромбоциттер санықалыпты, көлемі мен морфологиясы өзгермеген, әйнекке жаққанда адгезивтілігі бірден төмендеген.
Гемофилия А кезінде ЕҢ жиі кездесетін бұзылыс қандай?
* қан ұюының екінші кезеңі
*+қан ұюының бірінші кезеңі
*фибриногеннің фибринге айналуы
*протромбиннің тромбинге айналуы
*+белсенді протромбиназаның түзілуі
#6
*!Науқас бала 12 жаста. Ауруханаға көлік жарақатынан кейін түскен. Жағдайы ауыр: есі бар, тахикардия, пульсі жіп тәрізді, АҚ 145/35 мм рт.бағ., тері жабындысы бозарған. Біраз уақыттан кейін жағдайы күрт нашарлап, мұрнынан, инъекция орнынан қан кету байқалды, ентігу қосылды, АҚҚ төмен, зәрін аз бөледі. Лабораторлы зерттеу жасағанда қан ұю факторлары төмендеген: гипопротромбинемия, гипофибриногенемия, тромбоцитопения анықталды.
Қан ұюының екінші кезеңінің бұзылуынан болатын ЕҢ негізгі коагулопатиялар қандай?
*К гиповитаминозында
*фибриногеннің тапшылығы
*+протромбиннің тапшылығы
*антигемофилдік глобулин Атапшылығында
*антигемофилдік глобулинВ тапшылығында
#7
*!Науқас бала 12 жаста. Хирургиялық клиникаға көлік жарақатынан кейін көкірек клеткасының, ішінің, аяғының зақымдалуымен, көп мөлшерде қан жоғалтумен түскен. Жағдайы ауыр: есі бар, тахикардия, артериалды гипотензия, ентігу, тәуліктік диурезі қалыпты жағдайдан азайған. Біраз уақыттан кейін жағдайы күрт нашарлап, мұрнынан, инъекция орнынан қан кету байқалды. Лабораторлы зерттеу жасағанда қан ұю факторлары төмендеген: гипопротромбинемия, гипофибриногенемия, тромбоцитопения анықталды.
Төменде көрсетілгеннің қайсысы фибринолиз жүйесінің ЕҢ негізгі механизмі болып табылады?
*фибринолиздің бәсеңсіткіштері
*фибринолиздің белсендіргіштері
*фибриннің фибриногеннен түзілуі
*плазминогеннің плазминге ауысуы, сонан соң протромбинның ыдырауы
*+плазминогеннің плазминге ауысуы, сонан соң фибрин, фибриноген, қан ұюының V, VIII жайттарының ыдырауы
#8
*! 3 жасар баланы ауруханаға алып келеді. Шағымынан белгілі болғаны – түскенге дейін 1 күн бұрын, баланың денесінде көгеру, қанталау, петехия болған және мұрнынан қан кетіп, зәрі қан аралас. Түскен кезінде баланың жағдайы өте ауыр, гемоглобині 40 г/л.
Геморрагиялық синдром кезінде қанталаудың ЕҢ негізгі себебі қандай?
*гипофибриногенемияға
*тромбоциттер жабысуының бұзылуына
*тромбоциттер шоғырлануының бұзылуына
*тромбоциттердің ангиотрофиялық қызметінің бұзылуына
*+қан ұюының тромбоциттік жайттары түзілуінің бұзылуына
*Гематология. Реанимация және қарқынды терапия*3*5*
#9
*!9 жасар П,бала кезінен ұрып алған жері қанталап кететін, кейде мұрнынан қан тоқтамай ағатын. Үш жасында тілінің тістеп алған жерінен ұзақ уақыт тоқтамай қан кеткеннен кейін және шырышты қабықтарға ұсақ нүктелі қан құйылу болғаннан кейін, ауруханаға жатып ем алады, қан құйылады. 4 жасында тізе және толарсағынан қан кету қайталанады. Гемофилия ауыруына күмәнданып лабораториялық зерттеулер жүргізіледі: Тромбин мен протромбиннің ұю уақыты қалыпты болуына қарамастан, қанның ұюы мен парциальды тромбопластиннің белсенділігінің уақыты ұзарады. Қан плазмасында IX фактор– 1%.
Қайсысы ЕҢ тиімді ем?
*гормондар
*тромбоксан А2
*эритроцитарлы масса
*аминокапрон қышқылы
*+антитромбин III+протромбиназа
#10
*!Науқас бала 12 жаста. Ауруханаға көлік жарақатынан кейін түскен. Жағдайы ауыр: есі бар, тахикардия, пульсі жіп тәрізді, АҚ 165/35 мм рт.бағ., тері жабындысы бозарған. Біраз уақыттан кейін жағдайы күрт нашарлап, мұрнынан, инъекция орнынан қан кету байқалды, ентігу қосылды, АҚҚ төмен, зәрін аз бөледі. Лабораторлы зерттеу жасағанда қан ұю факторлары төмендеген: гипопротромбинемия, гипофибриногенемия, тромбоцитопения анықталды.
Осындай жағдайда балаға қандай ЕҢ тиімді ем қолдану керек?
*витаминдер
*диуретиктер
*тромбоксан А2
*аминокапрон қышқылы
*+лейкофильтрленген эр масса+қан алмастырушы препараттар
#11
*! 3 жасар бала реанимация бөлімінде септикалық шок жағдайында жатқан. Бөлімшеде баланың денесінде көгеру, қанталау, петехия болған және мұрнынан қан кетіп, зәрі қан аралас. Түскен кезінде баланың жағдайы өте ауыр, гемоглобині 40 г/л.
Септикалық шок кезінде дамитын ҚШҰ синдромын алдын-алу мақсатымен ЕҢ тиімді ем қандай?
*гемодез
*+гепарин
*альбумин
*эритроцитарлы масса
*аминокапрон қышқылы
#12
*!3 жасар бала реанимация бөлімінде септикалық шок жағдайында жатқан. Бөлімшеде баланың денесінде көгеру, қанталау, петехия болған және мұрнынан қан кетіп, зәрі қан аралас. Айналымдағы қан көлемін толықтыру және гемотрансфузия жүргізілді.
Қанның реологиялық жағдайын жақсарту мақсатында қолданылатын ЕҢ тиімді препарат қандай?
*инсулин
*адреналин
*контрикал
*преднизалон
*+реополиглюкин
#13
*!Септикалық шок кезінде қанның реологиялық жағдайын жақсарту мақсатымен қолданылатын ЕҢ тиімді препарат қандай?
*инсулин
*адреналин
*контрикал
*преднизалон
*+реополиглюкин
*Бала хирургиясы. Реанимация және қарқынды терапия *1*5*
#1
*! Төмендегі берілгендердің қайсысы оттегімен емдеудің ЕҢ негізгі асқынуы болып табылады?
*пневмония
*+ателектаздар
*пневмоторакс
*өкпе эмболиясы
*бронх секреттерімен бітелуі
#2
*! Наркоз кезінде тыныс алуды реттеудің ЕҢ негізгі көрсеткіші қайсысы?
*РаО2
*+РаСО2
*венозды қандағы рО2
*венозды қандағы рСО2
*О2 бойынша артерио-венозды айырмашылық
#3
*! Аралас венозды қанның оттегімен қанығуының төмендеуіне төменде көрсетілген жағдайдың ЕҢ қайсысы алып келеді?
*+жүректің лақтыруының төмендеуі
*оңнан солға қарай шунттың болуы
*солдан оңға қарай шунттың болуы
*сірке қышқылымен уланғанда
*өкпе артериясында қысымның жоғарылауы
#4
*!Төменде көрсетілгендердің қайсысы электор тоғына жанасу арқылы зақымдалғанын сипаттайтын ЕҢ тән белгі болып табылады?
*асистолия
*жүрекшенің жыпылықтауы
*+қарыншаның фибрилляциясы
* электромеханикалық диссоциация
* Морганьи-Адамса-Стокса синдромы
#5
*! Ота кезінде жүректің кенеттен тоқтауына төменде көрсетілгендердің қайсысы ЕҢ мүмкін болатын себебі?
*айқын гиперкапния
*тыныс алудың тежелуі
*жалпы анестезия алдында атропин енгізілмеген
*фторотанмен наркоз кезінде преднизолонды енгізу
*+интубация кезінде анестезия тереңділігінің жеткіліксіздігі
*Бала хирургиясы. Реанимация және қарқынды терапия *2*20*
#6
*!Отаға дайындалып жатқан нәрестеде гиперсаливация, бірден тахикардия, бронхоспазмдық белгілері пайда болды.
Премедикация жасау үшін төменде көрсетілген препараттардың ЕҢ қайсысы қолданылады?
*атропин
*морфин
*эфедрин
*+метацин
*диазепам
#7
*!Науқастың асқазанына ота жасағаннан кейін қатты шөлдегеніне шағымданды. Тілі мен шырыш қабатының құрғақтығы, тері созылғыштығының төмендеуі білінеді. Гемодинамика көрсеткіштері салыстырмалы қалыпты.
ЕҢ қайсысы су алмасу бұзылысына тән?
* клеткадан тыс дегидратация
*+клеткалық дегидратация
*клеткадан тыс гипергидратация
*клеткалық гипергидратация
*гидроионды баланстың бұзылысы
#8
*!Отадан кейін науқаста су-электролит бұзылысының нәтижесінде ішек парезі, метеоризм, қуығының парезі анықталды.
Осы электролитті бұзылыстардың болуына төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысына тән?
*гипернатриемия
*гипонатриемия
*гиперкалиемия
*+гипокалиемия
*гипокальциемия
#9
*!Жүрек ауруы бар науқасқа жасалған отадан кейін бірден өршитін тахикардия, АҚ төмендеуі, көгеру, ентікпе пайда болды. Мойын венасының ісінуі, содан кейін бауырының үлкейуі байқалады.
ЕҢ қайсысы жедел жүрек қан тамыр жүйесінің бұзылуын сипаттайды?
*жедел солқарыншалық жетіспеушілік
*+жедел оңқарыншалық жетіспеушілік
*қарыншалардың жедел жетіспеушілігі
*жедел қан тамыр жетіспеушілігі
*туа пайда болған аралас жүрек ақауы
#10
*! Иық сүйегінің жедел гематогенді остеомиелитімен ауруханада жатқан 10 жасар балаға сүйек ми каналын жуу отасы жүргізілді. Отадан кейін баланың жағдайы өте ауыр, дене қызуы жоғары, тері жабындысы сұрғылт, акроцианоз, аяқтары суық. ОВҚ – 0. АҚ төмен, тахикардия, жүрек үні тұйық.
төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*гиповолемиялық шок
*+инфекционды-токсикалық шок
* дегидратация
*ми ісінуі
*өкпе ісінуі
#11
*!Ауруханада жатқан 5 жасар балада аяқ астынан кешке қарай тұншығу ұстамасы, қорқыныш сезімі пайда болды. Ентігуі өрши бастап, көп мөлшерде қызғылт түсті көбікті қақырық бөліне бастайды. Қарап тексергенде: бала қозғыш, демаласы алыстан естіледі, балада цианоз, тахикардия. Өкпесін тыңдағанда ылғалды сырыл естіледі.
төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*астматикалық статус
*+өкпе ісінуі
*токсикалық пневмония
*обструктивті бронхит
*пневмоторакс
#12
*!Созылмалы нефриті мен бүйректің бөлу қызметі бұзылысы бар науқасқа жасалған отадан кейін 5% глюкоза ерітіндісін тамшылатып енгізеді. Екінші тәуліктен кейін науқас бас ауруына, судан жүрек айнуына шағымданады. Науқаста депрессия және бірнеше құсқан. Шырышты қабаттары ылғалды, көзінің асты ісінген.
ЕҢ қайсысы жедел бүйрек жетіспеушілігіне алып келеді?
*гемолиз
*+гиперволемия
*нефротоксиндер
*бүйректің даму ақауы
*бүйректің жүре пайда болған аурулары
#13
*!Созылмалы нефриті мен бүйректің бөлу қызметі бұзылысы бар науқасқа жасалған отадан кейін 5% глюкоза ерітіндісін тамшылатып енгізеді. Екінші тәуліктен кейін науқас бас ауруына, судан жүрек айнуына шағымданады. Науқаста депрессия және бірнеше құсқан. Шырышты қабаттары ылғалды, көзінің асты ісінген.
Төменде көрсетілгендердің ішінде ЕҢ қайсысы су алмасу бұзылысына тән?
*клеткадан тыс дегидратация
*клеткалық дегидратация
*клеткадан тыс гипергидратация
*+клеткалық гипергидратация
*гидроионды баланстың бұзылысы
#14
*!Релаксант ретінде листенонды қолданып, комбинирленген интубациялық наркоз беру арқылы операция жасалған. Отадан кейін науқаста көпсағаттық апноэ орын алған, прозерин енгізілгеннен кейін бірден жоғалған. Науқас, тынысы қалпына келгеннен кейін, ұзақ уақыттан бері есін білетінін, бірақ өз бетімен бір де-бір қимыл жасап, тыныс ала алмағандығын айтқан.
Бұл жағдайда ЕҢ қандай бұзылыс фармакологиялық үрдісте орын алады?
*+қос блок
*гипокапния
*гиперкапния
*рекураризация
*тыныс алудың есірткелік тежелуі
#15
*!Жаңа туылған балада қанының оттекпен жақсы қанығуына қарамастан, орын алған гиперкапниясы бар тыныс алу жетіспеушілігі анықталған.
Тыныс алу жетіспеушілігі дамуының ЕҢ айқын себебі болып қайсысы жатады?
*ателектаз
*пневмония
*өкпе қабынуы
*ісікті синдром
*+тыныс алу жолдарының обструкциясы
#16
*!Қабылдау бөліміне өрт болған жерден 3 жасар баланы алып келді. Баланың жағдайы ауыр, есі сомналентті, тері жабындысы көгерген, тыныс алуы беткейлі, сирек, тахикардия, пульсі жіп тәрізді, АҚ төмен.
Көмір қышқыл газымен уланған балаға жүргізілетін ЕҢ тиімді ем қандай?
*гемосорбция
*оттегімен ингаляция
*қанды алмастыру
*+гипербариялық оксигенация
*қанды алмастыру отасы
#17
*!Балаға ота алдында премедикация мақсатымен промедол мен димедрол жас мөлшеріне сәйкес салынды. Тікелей ларингоскопия арқылы интубация жасағанда балада бірден брадикардия, жүрек соғысы минутына 30 рет.
Төменде көрсетілгендердің ішіндегі асқынудың ЕҢ негізгі себебі қайсысы?
*тамыр спазмы
*анафилактикалық шок
*тыныс алу орталығының тежелуі
*+кезбе нервісінің аса тітіркенуі
*наркотикалық анальгетиктердің мөлшерден тыс енгізілуі
#18
*! Иық сүйегінің жедел гематогенді остеомиелитімен ауруханада жатқан 10 жасар балаға сүйек ми каналын жуу отасы жүргізілді. Отадан кейін баланың жағдайы өте ауыр, дене қызуы жоғары, тері жабындысы сұрғылт, акроцианоз, аяқтары суық. ОВҚ – 0. АҚ төмен, тахикардия, жүрек үні тұйық. Қабылдау бөліміне реаниматолог шақырылды.
төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*гиповолемиялық шок
*+инфекционды-токсикалық шок
* дегидратация
*ми ісінуі
*өкпе ісінуі
#19
*!Үстемелі емдеу палатасына қансыраумен қатар, ауыр көптеген қосымша зақымдары бар 12 жасар бала әкелінген. Сыртқы тері қабатының айқын бозаруы, жүректің жиі соғуы байқалады. Артерия мен орталық венозды тамыр қысымдары айтарлықтай төмендеген. Балада тахикардия, пульсі жіп тәрізді, АҚ 70/35 мм сын бағ.
төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы жарақат шогының басталу механизмі болып табылады?
*су жоғалту
*психикалық жарақат
*+жедел қан жоғалту
*жедел плазма жоғалту
*электролиттерді жоғалту
#20
*!Үстемелі емдеу палатасына қансыраумен қатар, ауыр көптеген қосымша зақымдары бар 12 жасар бала әкелінген. Сыртқы тері қабатының айқын бозаруы, жүректің жиі соғуы байқалады. Артерия мен орталық венозды тамыр қысымдары айтарлықтай төмендеген. Балада тахикардия, пульсі жіп тәрізді, АҚ 70/35 мм сын бағ.
Төменде берілген бұзылыстардың ЕҢ қайсысы жарақат шогында байқалады?
*тыныс алу ацидозы
*тыныс алу алкалозы
*метаболикалық ацидоз
*метаболикалық алкалоз
*+ҚСТТ аралас бұзылысы
#21
*!Жайылған іріңді перитонитке жасалған отадан кейін 10 жастағы балада 3-ші тәулікте диурезі азайған, АҚ төмен, адинамия байқалады. Зәр анализінде: салыстырмалы салмағы 1003, белок 320 мг/л, эритроциттер 3-тен 15к/а. Жалпы қан анализінде – қалдық азот 60 ммоль/л.
төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*сепсис
*пиелонефрит
*+жедел бүйрек жетіспеушілігі
*жедел бауыр жетіспеушілігі
*созылмалы бүйрек жетіспеушілігі
#22
*! Жаңа туылған нәрестенің тынысы жоқ, жүрек жиілігі 62 мин, брадикардия, жүрек үні тұйық, тері жабындысы бозарған.
төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы тыныс жетіспеушілігінің себебі болуы мүмкін?
*мойын ағзаларының патологиясы
*кеңірдек патологиясы
*+қағанақ суымен тұншығу
*жоғары тыныс жолдарының патологиясы
*кеуде қуысы ағзаларының даму ақауы
#23
*!Өт тас ауруымен түскен 13 жасар қызға лапароскопиялық жолмен холецистоэктомия жасалынды. Отадан 72 сағат өткеннен кейін науқастың ішінің ауруы, жүрек айнуы, бірнеше рет өт аралас құсу, әлсіздік байқалады. Қарап тексергенде: жағдайы орташа ауырлықта, тері жабындысы сұрғылт, дене қызуы 38,0 С. дейін көтерілді, АҚ 100/60 мм сын бағ, пульсі минутына 110 рет. ,
Іші аздап кебіңкі, басфып көргенде жұмсақ, іштің барлық бөлімі ауырады, құрсақтың тітіркену белгісі оң. Ішек перистальтикасы естілмейді, жел шықпайды. Дренаждың үстіне қойылған таңба өтпен ылғалданған.
төменде көрсетілгендердің ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*жедел плевропневмония
*асқазанның ойын жарасының тесілуі
*жедел ішек өтпеуі
*отадан кейінгі іщек парезі
*+отадан кейінгі іш пердесінің өтпен қабынуы
#24
*!6 айлық балада апта бойы әлсіздік пен тәбеті төмендейді. Аяғы мен басының бірнеше жері көгерген, сілекей бездері үлкейіп қабынған, тік ішектің қызуы 38 гр. дейін көтерілген. Сол аяғы бүгілген, ауырады.
Төмендегі аурулардың ЕҢ қайсысы болжам диагнозы болуы мүмкін?
*цинга
*гемофилия
*баланы ұрып-соғу
*идиопатиялық тромбоцитопения
*+остеомиелит және септикалық жағдай
#25
*! Хирургиялық клиникаға 12 жасар баланы көкірек клеткасы, іші, екі аяғының термиялық күйігімен алып келеді. Қарап тексергенде: есі бұлыңғыр, тері жабындысы бозғылт, тахикардия, пульсі жіп тәрізді. Баланың жағдайы өте ауыр, АҚ төмен, тынысы беткейлі, жиі, олигоанурия. Балада гиповолемиялық шок.
Төмендегі көрсеткіштердің ЕҢ қайсысы гиповолемиялық шокқа тән?
* солқарыншалық жетіспеушілік
* оңқарыншалық жетіспеушілік
*кіші қан айналымдағы қанның іркілуі
*құрсақ қуысы қан тамырларында қанның іркілуі
*+бүйрек қандануының төмендеуінен қан айналымының орталықтануы
*Бала хирургиясы. Реанимация және қарқынды терапия *3*20*
#26
*! Хирургиялық клиникаға 12 жасар баланы көкірек клеткасы, іші, екі аяғының термиялық күйігімен алып келеді. Қарап тексергенде: есі бұлыңғыр, тері жабындысы бозғылт, тахикардия, пульсі жіп тәрізді. Баланың жағдайы өте ауыр, АҚ төмен, тынысы беткейлі, жиі, олигоанурия. Балада гиповолемиялық шок.
Күйік шогында қандай ем ЕҢ тиімді?
*стероидты гормондарды тағайындау
*инфузионды дезинтоксикациялық ем
*үлкен мөлшерде антибактериальды препаратты тағайындау
*ингибитор протеолиз бен антигистаминді препаратты тағайындау
*+жоғалған сұйықтықты толтыру үшін тағайындалған инфузионды ем
#27
*! Хирургиялық клиникаға 12 жасар баланы көкірек клеткасы, іші, екі аяғының термиялық күйігімен алып келеді. Қарап тексергенде: есі бұлыңғыр, тері жабындысы бозғылт, тахикардия, пульсі жіп тәрізді. Баланың жағдайы өте ауыр, АҚ төмен, тынысы беткейлі, жиі, олигоанурия.
Күйік шогының екінші дәрежесін емдеуде қандай ем ЕҢ тиімді?
*форсирленген диурез
*+инфузионды дезинтоксикациялық ем
*құрысуға қарсы препараттарды тағайындау
*үлкен мөлшерде иммуномодуляторларды тағайындау
*+ингибитор протеолиз бен антигистаминді препаратты тағайындау
#28
*! Хирургиялық клиникаға 12 жасар баланы көкірек клеткасы, іші, екі аяғының термиялық күйігімен алып келеді. Қарап тексергенде: есі бұлыңғыр, тері жабындысы бозғылт, тахикардия, пульсі жіп тәрізді. Баланың жағдайы өте ауыр, АҚ төмен, тынысы беткейлі, жиі, олигоанурия.
Күйік шогының үшінші дәрежесін емдеуде қандай ем ЕҢ тиімді?
*ауырсыздандыратын препараттарды тағайындау
*+инфузионды дезинтоксикациялық ем
*+үлкен мөлшерде антибактериальды препаратты тағайындау
*ингибитор протеолиз бен антигистаминді препаратты тағайындау
*жоғалған сұйықтықты толтыру үшін тағайындалған инфузионды ем
#29
*!Қабылдау бөлімге 2 жасар баланы алып келеді.Есі сопор, әлсіз. Баланың тері жабындысы қызарған, мұрын-ауыз үшбұрышы көгерген, ентігу, көз қарашығы кеңейген, галлюцинация байқалады. Шеткі тамырдың толуы мен кернелуі әлсіз. Тыңдағанда жүрек үні тұйық, тахикардия. Анасының айтуы бойынша бала атропин тәрізді заттарды белгісіз мөлшерде қабылдаған.
Жедел улануды емдеу үшін қайсысы ЕҢ тиімді әдіс?
*+гемосорбция
*лимфосорбция
*форсирленген диурез
*перитонеальді диализ
*қан ауыстыру отасы
#30
*!Соматикалық бөлімшеде емделіп жатқан 5 жасар балада түрге қарай кенеттен тұншығу ұстамасы мен қорқыныш сезімі байқалады. Содан кейін ентігуі өршиді, жөтеліп, қызғылт көбікті қақырық көп мөлшерде бөліне бастайды. Қарап тексергенде: балада қозу, тыныс алуы алыстан естіледі, көгеру мен тахикардия байқалады. Өкпесін тыңдағанда ылғалды сырылдар естіледі. Балаға «Өкпе ісінуі» диагнозы қойылды.
Балаға жүргізілетін ЕҢ тиімді ем қайсысы?
*эфир
*спирт
*фоторотан
*+антифомсилан
*содалы ингаляция
#31
*!Емханада 7 жасар балаға дуоденальді түтік салу барысында жүрегінің рефлекторлы тоқтауы орын алған. Жүрек-өкпе реанимациясы жалғастырылуда. Шақырылған реанимациялық бригада келіп жетті. ЭКГ түсіргенде, фибрилляция анықталды. Науқасқа жүргізілген қандай ем-әрекеті ЕҢ тиімді болып табылады?
*+дефибрилляция жасау
*жүрек гликозидтерін енгізу
*жүрекке тікелей массаж жасауға көшу
*науқасты үстемелі емдеу палатасына көшіру
*жүрекке тікелей емес массаж жасауды жалғастыру
#32
*!Емханада 7 жасар балаға дуоденальді түтік салу барысында жүрегінің рефлекторлы тоқтауы орын алған. Жүрек-өкпе реанимациясы жалғастырылуда. Комплексті реанимациялық шараларды жүргізгеннен кейін жүрек қызметі қалпына келді. Науқас өз есінде, өздігінен демалады, қан айналымы бір қалыпты.
Науқасқа жүргізілетін қандай әрекет ЕҢ тиімді болып саналады?
*үйіне жіберу
*консультантты шақыру
*емханада қалдыру
*соматикалық бөлімшеге жатқызу
*+реанимация бөліміне жатқызу
#33
*!Қабылдау бөлімге 2 жасар баланы алып келеді. Баланың анасының айтуы бойынша екі күн бойы балада жөтел, дене қызуы 38,5 С, әлсіздік, құсу, тынысы алу жиілігі болған. Қарап тексергенде баланың жағдайы нашар, көзі шүңірейген, тыныс алуына қосымша бұлшық еттер қатысады, ентігу байқалады. Науқас балада тыныс алу ацидозының ауыр дәрежесі анықталған.
Балаға қандай ЕҢ тиімді емдеу шаралары тағайындалады?
*сода ерітіндісін тамшылатып енгізу
*науқасты таза оттегімен тыныс алдыру
*физиологиялық ерітіндісін тамшылап енгізу
*трисамин ерітіндісін тамшылап енгізу
*+науқасты ӨЖЖ-ге ауыстыру
#34
*!Релаксант ретінде листенонды қолданып, комбинирленген интубациялық наркоз беру арқылы операция жасалған. Отадан кейін науқаста көпсағаттық апноэ орын алған, прозерин енгізілгеннен кейін бірден жоғалған. Науқас, тынысы қалпына келгеннен кейін, ұзақ уақыттан бері есін білетінін, бірақ өз бетімен бір де-бір қимыл жасап, тыныс ала алмағандығын айтқан.
ЕҢ қажетті препаратты қолдану керек?
*коразол
*адреналин
*эуфиллин
*бемегрид
*+прозерин
#35
*!Релаксант ретінде листенонды қолданып, комбинирленген интубациялық наркоз беру арқылы операция жасалған. Отадан кейін науқаста көпсағаттық апноэ орын алған, прозерин енгізілгеннен кейін бірден жоғалған. Науқас, тынысы қалпына келгеннен кейін, ұзақ уақыттан бері есін білетінін, бірақ өз бетімен бір де-бір қимыл жасап, тыныс ала алмағандығын айтқан.
Құрысуды жайылдырмау үшін күре тамыр ішіне ЕҢ тиімді қандай ерітіндіні енгізген дұрыс?
*полиглюкин
*жүзім қанты ерітіндісін
*хлорлы калий ерітіндісін
*хлорлы натрий ерітіндісін
*+хлорлы кальций ерітіндісін
#36
*!Наркоз миорелаксантты қолдану арқылы жүргізілгеннен кейін науқаста тыныс алу депрессиясы орын алады.
Осы кезде қолданылатын ЕҢ тиімді препарат?
*коразол
*адреналин
*эуфиллин
*бемегрид
*+прозерин
#37
*!Соматикалық бөлімшеде емделіп жатқан 5 жасар балада түрге қарай кенеттен тұншығу ұстамасы мен қорқыныш сезімі байқалады. Содан кейін ентігуі өршиді, жөтеліп, қызғылт көбікті қақырық көп мөлшерде бөліне бастайды. Қарап тексергенде: балада қозу, тыныс алуы алыстан естіледі, көгеру мен тахикардия байқалады. Өкпесін тыңдағанда ылғалды сырылдар естіледі. Балаға «Өкпе ісінуі» диагнозы қойылды.
Балаға жүргізілетін ЕҢ тиімді ем қайсысы?
*вазодилятаторларды тағайындау
*+көбікті басатын препараттарды қолдану
*оксигенотерапия
*преднизолонды енгізу
*полиглюкинді тамшылатып енгізу
#38
*!Созылмалы нефриті мен бүйректің бөлу қызметі бұзылысы бар науқасқа жасалған отадан кейін 5% глюкоза ерітіндісін тамшылатып енгізеді. Екінші тәуліктен кейін науқас бас ауруына, судан жүрек айнуына шағымданады. Науқаста депрессия және бірнеше құсқан. Шырышты қабаттары ылғалды, көзінің асты ісінген.
Науқасты емдеудің қайсысы ЕҢ тиімді емі болып табылады?
*АҚҚ толтыру
*сода енгізу
*витаминді ем
*АҚ төмендету
*+организмнен суды шығару
#39
*!Гиповолемиялық шок кезінде қандай ем ЕҢ тиімді?
*ауру сезімін жою
*дезинтоксикация
*алкалозбен күрес
*+АҚК толтыру
*диурезді күшейту
#40
*! Клиникаға 10 жасар баланы екі аяғының термиялық күйігімен алып келеді. Тексергенде: есі бар, бірақ бұлыңғыр, тері жабындысы сұр-бозғылт, тахикардия, пульсі жіп тәрізді. Баланың жағдайы өте ауыр, АҚ төмен, тынысы беткейлі, жиі, олигоанурия. Балада гиповолемиялық шок.
Күйік шогында қандай ем ЕҢ тиімді?
*гормондарды тағайындау
*дезинтоксикациялық ем
*антибактериальды препаратты тағайындау
*протеолиз ингиторы мен антигистаминді препаратты беру
*+инфузионды ем
#41
*!Бала автокөлік апатына түскен. Жағдайы ауыр, өз есінде, тері жабындысы бозарған. Ішінен қан кету болып жатқан сияқты. Ауруханаға алып келгенде баланың жағдайы нашарлап, есінен танады. Балаға гиповолемиялық шок деген диагноз қойылды.
Гиповолемиялық шок кезінде қандай ем ЕҢ тиімді?
*ауру сезімін жою
*дезинтоксикация
*алкалозбен күрес
*+АҚК толтыру
*диурезді күшейту
#42
*!Бөлімшеде емделіп жатқан 8 жасар балада түнде кенеттен тұншығу ұстамасы мен қорқыныш сезімі байқалады. Содан кейін ентігуі өршиді, жөтеліп, қызғылт көбікті қақырық көп мөлшерде бөліне бастайды. Қарап тексергенде: балада қозу, тыныс алуы алыстан естіледі, көгеру мен тахикардия байқалады. Өкпесін тыңдағанда ылғалды сырылдар естіледі. Балаға «Өкпе ісінуі» диагнозы қойылды.
Балаға жүргізілетін ЕҢ тиімді ем қайсысы?
*вазодилятаторларды тағайындау
*+көбікті басатын дәрілерді қолдану
*оттекті ем
*преднизолон енгізу
*полиглюкинді тамшылатып жіберу
#43
*!Миорелаксант ретінде листенонды қолданып, аралас интубациялық наркоз беру арқылы ота жасалған. Отадан кейін науқаста көпсағаттық апноэ болды, апноэ прозерин енгізілгеннен кейін бірден жоғалған. Науқас, тынысы қалпына келгеннен кейін, ұзақ уақыттан бері есін білетінін, бірақ өз бетімен бір де-бір қимыл жасап, тыныс ала алмағандығын айтқан.
Құрысуды жайылдырмау үшін тамыр ішіне ЕҢ тиімді қандай ерітіндіні енгізген дұрыс?
*полиглюкин
*жүзім қанты ерітіндісін
*+хлорлы кальций ерітіндісін
*хлорлы калий ерітіндісін
*хлорлы натрий ерітіндісін
#44
*!Қабылдауға 2 жасар баланы алып келеді. Есі сопор, бала әлсіз. Тері жабындысы қызарған, мұрын-ауыз үшбұрышы көгерген, ентігу, көз қарашығы кеңейген, галлюцинация байқалады. Шеткі тамырдың толуы мен кернелуі әлсіз. Тыңдағанда жүрек үні тұйықталған, тахикардия. Анасының айтуы бойынша бала атропин тәрізді заттарды белгісіз мөлшерде қабылдаған.
Жедел улануды емдеу үшін қайсысы ЕҢ тиімді әдіс?
*лимфосорбция
*форсирленген диурез
*перитонеальді диализ
*+гемосорбция
*қан ауыстыру отасы
#45
*!Наркоз миорелаксантты қолдану арқылы жүргізілгеннен кейін науқаста тыныс алу депрессиясы болды.
Осы кезде қолданылатын ЕҢ тиімді препарат қайсысы?
*коразол
*адреналин
*+прозерин
*эуфиллин
*бемегрид
*Пульмонология. Клиникалық фармакология*1*3*
#1
*! Төмендегі қандай β2-агонистердің әсері ЕҢ ұзақ?
* сальбутамол
* беротек
*+сальметерол
* фенотерол
* тербуталин
#2
*! Төменде көрсетілген препараттардың қайсысы бета-лактамазамен жоғарғы түрде бұзылысқа ұшырамайды?
* Феноксиметилпенициллин
* Ампициллин
* Азлоциллин
*+Оксациллин
* Бензатин бензилпенициллин
#3
*! Төменде көрсетілгендердің қайсысы цефалоспориндерге ЕҢ ТӘН мінездемелер болып табылады?
*+бактерияға қарсы әсер ету механизімі пенициллинге ұқсас
* Пенициллиназамен бұзылады/ В-лактамазами/, сондықтанда пенициллиназопродуцирленген бактерияларға қарсы әлсіз.
* асқазан ішек жолдарында сіңірілмейді
* әсер ету спектрі табиғи пенйциллиндерге жақын
* улылығы жоғары
*Пульмонология. Клиникалық фармакология*2*18*
#4
*! Бронхиалды астманы алдын алу үшін дәрігер 7 жастағы балаға кромолин натрий тағайындаған.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы осы ДЗ-тың әсер ету механизімін анықтайды?
*+бұлтты клеткалардың қабырғасын тұрақтандыру
* Бос гистаминнің байланысуы
* гистамин рецепторларының блокадасы
*Иммуноглобулиндердің концентрациясының төмендеуі
* Гистаминдердің инактивациясы
#5
*! 11 жастағы балаға бронхиалды астма тұншықпасы кезінде көк тамырға эуфиллин енгізілген.
Қандай жағдайда бауырдағы ксантиндердің ЕҢ ТӨМЕН баяулауы болады?
* 1 жастан 10жасқа дейін
* глюкокортикоидтардың әсер етуіне байланысты
*+ гипертермияда
* шылым шеккенде
* тамақта көмірсулар басым болған жағдайда
#6
*! 16 жастағы бала пулмонология бөліміне ауруханалық емес пневмониямен түскен. Анамнезінде В лактамды антибиотиктерге аллергиялық реакциясы бар.
Төменде көрсетілген антибиотиктердің қайсысын тағайындауға болады??
*+ Спирамицин
*Ампицилин
* Цефазолин
* Цефтриаксон
* Меропенем
#7
*! 14 жастағы бала бронхиалды астмамен ауырған, эуфиллинді курспен ішкеннен кейін жағдайы жақсарған.
Төменде көрсетілген қайсысы осы ДЗ-тың әсер ету механизмі деп ойлайсыз?
* + Фосфодиэстеразы блокадасы
* Аденилатциклазы активациясы
* Гиалуронидазы блокадасы
* Na+-к+-атф-азы стимуляциясы
* Моноаминооксидазы блокадасы
#8
*! 16 жасар қыз бала бронхиалды астма диагнозымен 2 ай бойы преднизолонның таблеткасын схема бойынша қабылдаған - 1 табл. 3 рет күніне. Жағдайы жақсарғаннан кейін дәріні қабылдауды тез арада тоқтатқан.
Осы жағдайда қандай асқынудың даму қаупі бар?
* +алып тастау синдромы
* Иценко-Кушинга синдромы
* асқазаннан қан кету
* дененің жоғары жағының семіруі
* Гипотония
#9
*! 8 жасар балада микоплазмалық пневмония анықталды.
Төменде көрсетілген антибиотиктердің қайсысы осы жағдайда қолданылады
*+кларитромицин;
* пенициллин;
* левомицетин;
* цефазолин;
* гентамицин
#10
*! 13 жастағы балаға тұмау ауруынан кейін болған, ауруханалық емес пневмонияға қарсы пенициллин по 1 000 000 млн*3рет тағайындалған..
Бұндай жағдайда төменде көрсетілген препараттардың қайсысы ЕҢ ТИІМДІ деп ойлайсыз??
* стрептомицин;
*+оксациллин;
* ванкомицин
* ампициллин
* гентамицин
#11
*! 5 жасар қыз бала асқынбаған ауруханалық емес пневмониямен ем қабылдап жатыр.
Төменде көрсетілгендердің қайсысын осы жағдайда қолданған тиімді:
* антибиотиктер, зәр айдағыштар
*+антибиотиктер, қақырық түсіретін дәрілер
* антибиотиктер, қабынуға қарсы дәрілер
* сульфаниламидтер, ГКС
* антибиотиктер, аллергияға қарсы дәрілер
#12
*! Атипиялық қоздырғыштарға қарсы қолданылатын ЕҢ ТИІМДІ антибиотиктерді атаңыз?
*+макролидтер
* пенициллиндер
* аминогликозидтер
* цефалоспориндер
* сульфаниламидтер
#13
*! 7 жасар балаға бронхиалды астманың ұстамасы кезінде сальбутамол тағайындалған.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы сальбутамолдың әсер ету механизміне жатады?
* вагус тонусының төмендеуі
*+ в2-рецепторлардың қозуы
* альфа-рецепторлардың тежелуі
* гистамин рецепторларының тежелуі
* бронхтардың бұлшық етіне тікелей әсер етуі
#14
*! 10 жасар балада эритромицин қабылдағаннан кейін жайылмалы есекжем, Квинке ісігі түрінде дәрілік аллергияның белгілері дамыды. Баланың жағдайы ауыр. Осы жағдайда қарқынды терапияны қандай дәрілерден бастаған дұрыс:* Антигистаминды дәрілер*+ Глюкокортикоидтар * Диуретиктер
* Адреномиметиктер* Кальция глюконат #15
*! 6 айлық бала амбулаторлы жағдайда пневмонияны емдеуде ампициллин алған. Ем тиімсіз болғаннан кейін балада пневмония хламиямен шақырылғаны анықталған.
Осы жағдайда төменде көрсетілгендердің қайсысы ең дұрыс шешім болып табылады?* ампициллинді фторхинолонға ауыстыру* ампициллинді 10 күнге дейін жалғастыру* ампициллинді цефалоспоринге ауыстыру*+ампициллинді ровамицинге ауыстыру* еміне аминогликозидті қосу керек
#16
*! 10 айлық балаға дене қызуын түсіру мақсатында парацетамолдың шырыны (сироп) 2 сағат өткеннен кейін дене қызуы төмен түспегендіктен анасы 0,1г аспирин берген. 20 минут уақыт өткеннен кейін балада бетінің ісінуі, папулезді бөртпелер, тыныс алудың қиындауы пайда болды. Отбасылық анамнезінен баланың атасына аспирин жақпайтыны анықталды.
Осы жағдайда бірінші кезекте балаға төменде көрсетілгендердің қайсысын беру керек?*+Глюкокортикоидтарды к/т ішіне * Анальгин+ димедрол бұлшық етке * эуфиллин к/т * жүрек гликозидтері* Антигистаминдік дәрілерді ішкізу керек#17
*! 15 жасар қыз балада б/етке ампициллинді енгізгеннен кейін әлсіздік, беті-қолдарының қышуы, жөтел, ентігу, кеудесінде ауру сезімі пайда болды. Объективті: көгеру, қабақтарының, бетінің, мойнының ісінуі, терісі ылғал, қызыл бөртпелер пайда болды. Пульс - 120/мин ,АҚ - 70/20 мм рт.ст., жүрек тондары естілмейді, тыныс алуы жиі, беткейлі, өкпесінде әртүрлі калибрлі сырылдар естіледі. Осы жағдайда емді неден бастаған тиімді:*+ Адреналиннен* Преднизолоннан* Астмопенттен* Эуфиллиннен* Допаминнан
#18
*! 16 жасар жасөспірімде өкпеде көптеген жайылған ошақтары бар пневмония анықталды. Пнеициллинмен алған ем нің әсері болмады. Бактериологиялық зерттеуде алтындалған стафилококк анықталды, метициллинге тұрақты.
Осы жағдайда төменде көрсетілген антибиотиктердің қайсысын тағайындаған дұрыс?* Бисептол* Карбенициллин* Ампициллин* Тетрациклин*+Клафоран#19
*! 2 жасар балада муковисцидоз анықталды.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы патогенетикалық ем болып табылады?
*+ Креон
* Бисептол
* Азатиоприн
* Преднизолон
* Бронхомунал
#20
*! Төмендегі көрсетілген антибиотиктердің қайсысы пенициллинрезистенттік және метициллинрезистенттік микроорганизмдерге ЕҢ ЖОҒАРЫ әсер етеді.
*+ванкомицин
* пиперациллин
* Клоксациллин
* Тикарциллин
* гентамицин
#21
*! Төмендегі қандай цефалоспориндердің әсері тетурам тәрізді әсер етеді?
* Цефалотин
* Цефуроксим
* Цефпиром
* Цефепим
*+Цефоперазон
*Пульмонология. Клиникалық фармакология*3*17*
#22
*!14 жасар бала ошақты пневмониямен стационарлық емделуге түсті. Тыныс жетіспеушілігі жоқ. Анамнезде бронхиалдық астма, үй шаңына, үй кенесіне, шоколадқа, таңқурайға, цитрустарға аллергиясы бар, бірнеше жыл бұрын Квинке ісігі болған.
Төмендегі антибиотиктердің қайсысын науқасқа тағайындаған жөн?
*Флемоксин Солютаб
*+Ровамицин
* Амоксиклав
*Цефтриаксон
*Цефазолин
#23
*!12 жасар науқаста синусит. Мұрын бітелуі мен дене қызуының көтерілуіне шағымданады. Анамнезінен 2 апта бұрын бронхит диагнозымен эритромицин қабылдаған. Аллергоанамнезі ауыр: пенициллин, флемоксин-солютаб, амоксиклав препараттарына аллергиясы бар.
Бұл науқасқа қандай препарат тағайындау керек?
*Пенициллиндер
* Амоксициллиндер
*Цефалоспориндер
*+ Кларитромициндер
* Карбопенемдер
#24
*!10 жасар бала дене қызуына, ылғалды жөтелге, тәбетінің төмендеуіне шағымданады. Тексеруден кейін педиатр: ауруханадан тыс оң жақтық пневмония диагнозын қойды. Тыныс жетіспеушілігі жоқ.
Осы жағдайда қай антибиотикті тағайындаған дұрыс:
*Цефтриаксон
*Азитромицин
*+Амписид
*Ровамицин
*Цефазолин
#25
*! 7 жасар бала лакунарлық баспамен флемоксин қабылдап жүрген, екінші күні дене қызуы қалыптыға түскен. Төртінші күні дене қызуының 37.6 С көтерілуіне шағымданады.
Сіздің науқасты әрі қарай жүргізу тактикаңыз:
* Амоксициллинмен емді жалғастыру
* Емді тоқтатып, ампициллин б/е тағайындау
*+ Емді тоқтатып, цефтриаксон антибиотигін тағайындау
* Емді жалғастыру+ ыстық түсіретін дәрілер беру
* Емді жалғастыру, антибиотик қосу
#26
*! 16 жастағы 5 жылдан бері өкпе демікпесімен ауырады. Өкпе демікпесі эуфиллин таблеткасымен басылады немесе симпатомиметиктермен 2 рет дем алумен кетеді.Түн сайын сағат 4 пен 5 тің арасында, дем алуы қиындайды екен.Ол мөлшерленген симпатомиметиктермен кетеді екен.
Түндегі дем қысылатын ұстаманы кетіру үшін төменде көрсетілген бронхолитиктердің қайсысын тағайындау керек:
* Теопек
* Сальбутамол
* Антровент
* Эуфиллин
*+ Беротек
#27
*! 13 жастағы қосымша ауыруы жоқ науқас балаға емханалық жағдайда 3млн ХБ 2 реттен спирамицин тағайындалған. Дәріні қабылдағаннан кейін 2 күн өткен соң лоқсу, гастралгия, бір мәрте құсу симптомдары пайда болған.
Тағайындалған төмендегі ДЗ-дың қайсысы дұрыс деп ойлайсыз?
* Азитромицин
* Кларитромицин
*+ Цефтриаксон
* Амикацин
* Доксициклин
#28
*! 16 жастағы қыз бронхиалды астманың болатынын сезіп, қысқа уақыт мерзімінде бақылаусыз бірнеше таблетка қабылдады.Бірақ ұзақ емес жағдайының жақсаруын 1-2 таблеткадан кейін сезді. Келесі ішкен таблеткадан ешқандай пайда болған жоқ.
Дәрілік заттың әсерінің төмендеуі неге байланысты?
*+Тахифилаксиямен
* Кумуляциямен
* үйренумен
* тәуелділікпен
* Идиосинкразиямен
#29
*! 7 жасар бала оң жақ өкпенің орта бөлігіндегі орналасқан бактериалды пневмониямен стационарда жатыр. 2 күн бұрын жедел ауырып қалған. Қалтырауық сезімі және дене температурасы 39,9 ға көтерілген. Келесі күні құрғақ жөтел, оң жақ кеудеде ауырлық сезім пайда болды. Дене температурасы 38-39,3 С дейін көтерілді. Бөлімшеде бірінші күннен бастап науқасқа 100000 ЕД/кг б/е 6 сағат сайын тағайындалды. Емдеудің 3 күніне дейін дене температурасы 39 С дейін сақталды. Сондай ақ кілегейлі-іріңді қақырық, әлсіздік сезімі сақталды. Науқастың қақырығында пенициллинге сезімталдылығы жоқ стафилококк бар екені анықталды.
Төменде көрсетілген антибиотиктердің қайсысын тағайындау тиімдірек деп ойлайсыз?
* бензилпенициллин по 100 000 ЕД/кг*4 рет тәулігіне б/е
* цефазолин 100 мг/кг/тәулігіне б/е
*+ванкомицин 15 мг/кг/тәулігіне к/т
* цефтриаксон 1,0*1 рет көк тамырға
* цефтазидим 1,0*2 тәулігіне б/е
#30
*! 15 жастағы ер баланы анамнезінде бронхиалды астмасы бар, ара шағып алды. Балада кеуде қысу сезімі ,ауаның жетіспеушілігі, дененің жоғарғы бөлігінде қызу сезімі, қышыма,бас айналу сезімі пайда болды.
Обьективті:дем алуы ысқырмалы,шулы, ҚҚ-90/60 мм рт.ст РС-110 1/мин, жүрек тоны ритмді,өкпе үстінде қатты дем алу, құрғақ шулы сырыл.
Төменде көрсетілген ДЗ-дың қайсысын қолданған жөн деп ойлайсыз:
*+Глюкокортикоидтарды
* Метилксантиндерді
* жүрек гликозидтерін
* тырысуға қарсы дәрілерді
* Анальгетиктерді
#31
*! 12 жастағы бала отадан кейін антибиотиктің үлкен дозасын қабылдаған. Ішінде көп көлемді ауру сезімі, жиі сұйық нәжіс (4-6 рет тәулігіне), жалпы әлсіздік. Об-ті: жағдайы орташа ҚҚ 120/ 70 мм рт ст, ЖСЖ- 84 уд в мин.Палпацияда іші жұмсақ,тек төменгі бөлімінде ауру сезімі байқалады. Бауыр және көк бауыр пальпацияланбайды.
Төменде көрсетілген препараттардың қайсысы ЕҢ ТИІМДІ деп ойлайсыз?
* Панзинорм.
*+Линекс
* Эссенциале Н.
* Мотилиум.
* Имодиум
#32
*! 12 кг-ды 2 жастағы бала бірінші рет, ауруханалық емес пневмониямен ауырды. Педиатр оған бензилпенициллинді 100 000 ЕД/кг тағайындаған 300 мг*4р б/е күніне.
Төменде көрсетілген қайсы жанама әсерлер бензилпенициллинге тән деп ойлайсыз?
* агранулоцитоз
* анемия
*+ аллергиялық реакция
* бүйрек зақымдануы
* естудің төмендеуі
#33
*! 5 жастағы балада ауруханалық емес пневмониямен диагнозы қойылған.
Төменде көрсетілген препараттардың қайсысы осы жағдайда ЕҢ ТИІМДІ деп ойлайсыз?
* Панзинорм.
*+ампициллин
* амоксиклав
* рулид
*гентамицин
#34
*! 12 жастағы қыз бала, 6 жылдан бері аспириндік бронхиалды астмамен ауырады. Төменде көрсетілген препараттардың қайсысы аспириндік бронхиалды астмаға қолдануға ЕҢ қауіпті деп ойлайсыз?
* беродуал
* трисольвин
* бронхолитин
*+ теофедрин
* сальбутамол
*эуфиллин
#35
*! 15 жастағы бала 5 күннен бері созылмалы гаймориттің өршуімен ауырып жүр. Соңғы 3 күнде ампициллинді ішу балаға еш қандай әсер берген жоқ, дене температурасы 39,5.
Төменде көрсетілгендердің ішінен антибиотиктің әсеріне қарсы ЕҢ ЖОҒАРҒЫ субстанцияны атаңыз?
* қан
* лимфа
* сілекей
* мұрын бөлінісі
*+ірің
#36
*! Баспалдақты антибактериалды терапия науқастың өмірінің құнын жақсарту үшін және медциналық персоналдардың жұмысын жеңілдету үшін, фармакоэкономикалық ұтым үшін тағайындалады.
Төменде көрсетілген қайсы жағдайда антибиотикпен емдеудің осы схемасы ЕҢ ТИІМДІ:
* менингит
*+ауруханалық емес пневмония
* сепсис
* қант диабеті
* эндокардит
#37
*! 14 жастағы балада ұзақ уақыттан бері бронхиалды астма, атопикалық түрі, сондай-ақ тахикардия байқалады
Төменде көрсетілген препараттардың қайсысы бронхоспазмға қарсы ЕҢ ТИІМДІ деп ойлайсыз?
*+ сальбутамол
* орципренолин
* атропина сульфат
* адреналина гидрохлорид
* теофиллин
#38
*! 2 жастағы қыз балада нейротоксикозбен асқынған, екі жақты ошақты пневмония , сондай-ақ гипервентиляционды синдром байқалады.
Гипервентиляционды синдромда қолданылатын ЕҢ ТИІМДІ терапияны атаңыз?
*Преднизолон+дроперидол
*Преднизолон+гидрокарбонат натрия
*Анальгин+оксибутират натрия+гидрокарбонат натрия
*+Гидрокарбонат натрия+ оң қысымды оксигенация
*Преднизолон+оксибутират натрия+ оң қысымды оксигенация
*Кардиология. Клиникалық фармакология*1*5*
#1
*! Төменде көрсетілгендердің ішінде қайсы фармакологиялық әсер нитраттарда болмайды:
* жүректің гидродинамикалық жүк түсіруі
* миокард қабырғасына күш түсуін төмендеуі
* эндокард астындағы коронародилатация
*+жүректің және қан тамырдың ремоделирлеуінің азаюы
* ми қан тамырлары және кіші қан айналымдағы қан тамырлардың кеңеюі
#2
*! Төменде көрсетілген қайсы препарат пропранололдың мөлшерін жоғарлатады:
* фенобарбитал
*+циметидин
* рифампицин
* карведилол
* ампициллин
#3
*! Төменде көрсетілген қайсы препарат алып тастау синдромын шақырады:
* нифедипин
*+пропранолол
* каптоприл
* гипотиазид
* лозартан
#4
*! Жүрек гликозидтерімен улану кезінде қайсы зәр айдағышты тағайындау ұтымды?
* ацетазоламид
*+фуросемид
* маннит
* гидрохлоротиазид
* индапамид
#5
*! Көрсетілгендердің қайсысы жүрек гликозидының артық дозалануы туралы куәландырылуын және өте белсенді аурудың белгісі болып табылады:
* құсу
* +тәбетсіздік
* гинекомастия
* есту қабілетінің төмендеуі
* жүрек серпінінің бұзылуы
*Кардиология. Клиникалық фармакология*2*18*
#6
*! Төменде көрсетілгендердің қайсысы жүрек гликозидтерімен уланудың ЕҢ алғашқы белгісі болып табылады:
* құсу
* +анорексия
* гинекомастия
* есту қабілетінің төмендеуі
* жүрек серпінінің бұзылуы
#7
*! Төменде аталғандардың қайсысы кальций каналдарының баяу блокаторларының ерекшелігі болып табылады:
* перифериялық тамыр соғысының жалпы ұлғаюы;
* + перифериялық тамыр соғысының жалпы төмендеуі;
* оттегіде жүрек бұлшық етінің қажетті көбеюі;
* кальций иондарының баяу арналар арқылы белсенді түсуі;
* қандағы альдостеронның деңгейін төмендетеді;
#8
*! Төменде көрсетілгендердің қайсысы жүрек гликозидтерінің фармакологиялық емдік әсеріне жатады:
* тәуліктік диурездің азаюы
*+жүректің қанмен қамтамасыз етілуінің жақсаруы
* жүректің соғу жылдағы мен минуттық көлемінің азаюы
* кіші қан айналымдағы қысымның жоғарлауы
* ксантопсия
#9
*! Гипокалиемияның алдын алу үшін қолданылатын созылмалы жүрек жетіспеушілігінде қолданылатын препараты атаңыз?
*+Верошпирон
* Клопамид
* Фуросемид
* Дихлотиазид
* Манит
#10
*! 14 жастағы біріншілік гиперальдостеронизммен ауыратын балаға төменде көрсетілген препараттардың қайсысын қолдануға болады?
* Маннит
* Фуросемид
* Гипотиазид
*+Спиронолактон
* Лазикс
#11
*! Жүрек гликозидтерімен уланып, жүрек ырғағының бұзылысы пайда болғанда қолданылатын ЕҢ ТИІМДІ препараттарды атаңыз?
*+фенитоин
* прокаинамид
* хинидин
* дизопирамид
* этмозин
#12
*! Төменде көрсетілген қайсы топ препараттарын АПФ ингибиторымен бірге тағындауға болмайды:
* β-адреноблокаторлар
* кальций каналын тежегіштер
*+ калий препараттары
* тиазидті диуретиктер
* калий сақтаушы диуретиктер
#13
*! Жасөспірім 16 жаста, дигоксинді бақылаусыз қабылдағаннан жүрек қызметінің бұзылысы: жиырылуының азаюы, брадикардия, қарыншалық экстрасистолия байқалды.
Осы жағдайда қайсы препаратты қолдану дұрыс болып табылады
*+Калий хлориді
* Кальций хлориді
* Этмозин
* Новокаинамид
* Верапамил
#14
*! Көрсетілген фармакологиялық әсерлердің қайсысы β-адреноблокаторларға тән:
*+ миокард жиырылуының төмендеуі
* қан тамырдың тегіс бұлшық еттерінің тонусын арттырады
* айналымдағы қанның көлемін жоғарлатады
* инсулиннің секрециясын жақсартады
* синустық түйіннің автоматизмін бәсеңдетеді
#15
*! Артериальды гипертензияны емдеу кезінде АПФ ингибиторы мен зәр айдағыштарды бірге тағайындау неге негізделген:
*+ АПФ ингибиторлары РААЖ диуретиктермен белсендіруін азайтады
* диуретиктер АПФ ингибиторлары шақырған ағзадағы сұйықтық қалып қоюды алып тастайды
* диуретиктер АПФ ингибиторы шақырған гипокалийемияны алыс тастайды
* диуретикттер АПФ ингиботоры шақырған гипернатрийемияны алып тастайды
* АПФ ингибиторы имидазол рецепторлардың белсенділігіне әсер етеді
#16
*! Көрсетілгендердің ішіндегі қайсысы каптоприлді эналаприлден ажыратады:
* артериоланың дилатациясын шақыру мүмкіншілігі
*+сіңірілуінің тағам қабылдауына тәуелділігі
* көмірсу алмасуына әсерінің болмауы
* жөтел түріндегі жанама әсерінің пайда болуы
* май алмасуына әсерінің болмауы
#17
*! Қайсы гипотензивті дәрілік затты қабылдағанда тәулік бойына артериальды қан қысымның ауытқуы болуы мүмкін:
* нифедипин
*+амлодипин
* верапамил
* нифедипин-ретард SR
* фелодипин
#18
*! Төменде көрсетілгендердің қайсысы каптоприлдің гипотензивті әсерін жоғарлатады:
* рениннің плазмадағы белсенділігінің төмен болуы
*+гипонатрийемия
* катехоламиндердің деңгейінің жоғарлауы
* гипернатрийемия
* гиперкалийемия
#19
*! Артериальды қан қысымы көтерілген кезде түсіру үшін қайсы препаратты тіл астына қолдануға болады:
*+каптоприл
* гипотиазид
* атенолол
* рамиприл
* фуросемид
#20
*! Төменде көрсетілген қандай жағдайлар кезінде кальций каналының тежегіштерін тағайындау қарсы көрсетілген:
* эссенциальды артериальды гипертензия
* гипертоникалық криз, пароксизмальды суправентрикулярлы тахикардиямен бірге жүрсе
* Принцметалстенокардиясы
* тұтығудыжою
*+вентрикулярлытахиаритмия
#21
*! Көрсетілгендердің қайсысы кальций каналының тежегіштеріне тән:
*+ синустық түйіннің автоматизімін баяулатады
* тромбоциттердің агрегациясын жоғарлатады
* миокардтың жиырылуын жоғарлатады
* қантамырдың тегіс бұлшық еттерінің тонусын арттырады
* оксигемоглобиндердің диссоциациясына ықпал етеді
#22
*! Көрсетілген жанама әсерлердің қайсысын АПФ ингибиторларынан күтуге болады?
* тахикардия
* тырысу
*+гиперкалиемия
* гипертермия
* естудіңбұзылысы
#23
*! Қай зәр айдағышты қолданған кезде метаболикалық ацидоз дамуы мүмкін?
* маннит
*+диакарб
* лазикс
* верошпирон
* торасемид
*Кардиология. Клиникалық фармакология*3*17*
#24
*! Ауру 16 жаста бас ауруы шағымымен түсті, бас айналу, дене шынықтыруда жүрек соғысының жиілеуі. Артериялық қысымның көтерілуін 3 жастан бастап қадағалап келеді; максималды өлшемі 180 – 110 мм рт.ст. Нақтырақ: жағдайы орташа дәрежеде, артериялық қысым 160 – 100 мм рт.ст., ЧСС – 97 мин. Электоркардиографияда: синусты қырғақ ЧСС – 98 мин., жүректің электрлі өрісі көлденең жағдайда, суправентрикулярлық экстрасистологиясы сирек.
Осы жағдайда ем алу үшін қандай препаратты қолданған жөн.
*+ атенолол
*нифедипин
* клофелин
*папазол
*каптоприл
#25
*! Жасөспірімде жүрек ритмінің күрделі ұстамасы пайда болды: жүрекше дірілі, қарыншалық тахикардияның пароксизмы анықталды.
Бұндай жағдайда аритмияға қарсы қандай препарат ЕҢ ТИІМДІ деп санайсыз?
*+Новокаинамид*Лидокаин * Верапамил * Строфантин * Панангин
#26
*! Ауру 12 жаста саусақ ұшының ұстамалы боздануына, суық тигенде асқынуына шағымданады. Саусақты жылы суға салып қыздырғанда көкшіл, содан соң қоңыр қызыл түске боялады.
Төменде аталғандардың қайсысы осы синдромды емдеу препараты болып табылады.
*+ нифедипин
* дипиридамол
* но-шпа
* аспирин
* нитраты
#27
*! Бес жасар балада жүрек айну, бас айналу, жалпы әлсіздікке алып келетін, жүрек қағысының өткір ұстамасы пайда болды. ЭКГда 220/минут жүрек соғысы жиілігімен тахикардия анықталды. Қарыншалық кешендері кеңейіп, өзгерген. Р кертеші жоқ.
Тез арада жәрдем көрсету үшін аталғандардың ішінен қай дәріні белгілеу керек:
* Седуксен
* Изоптин
* +Лидокаин
* Новокаинамид
* Строфантин
#28
*!Анасы үш жасар баласының жүрек соғысының жиілегенін, кенеттен пайда болып, шамамен үш сағатқа созылатынын байқады. Атап айтқанда: тері бозарған, периоральды цианоз, мойын көктамырларының тамыр соғуы байқалады. Өкпе үстінде везикулярлы тыныс алу. Жүрек шекаралары қалыпты, жүрек соғу дыбысы ақырындатылған. Ps – 180 уд./ мин АД - 80/55 мм рт.ст. ЭКГ да QRS-тің абберовальды кешендерімен пароксизмальды тахикардия тіркелді.
Осы жағдайда төменде көрсетілген дәрілердің ішінен қайсысын беруге болмайды:
* +Дигоксин
*Обзидан
*Лидокаин
*Амиодарон
*изоптин
#29
*! Он бес жасар ұл бала декомпенсацияланған созылмалы жүрек жетімсіздігімен дилятациялық кардиомиопатия ауруы бойынша балалар ауруханасының кардиология бөлімінде жатыр. Стационарға бірінші келген күннен бастап оған 0,0001 г *2 р/д дозасында дигитоксин белгіленген, бірақ ол бір аптадан кейін ғана жақсара бастады.
Дәрінің баяу әсер етуінің себебін атаңыз:
*+қан плазмасы ақуыздарымен дигитоксиннің жоғары байланысы
* Дигитоксиннің жеткіліксіз дозасы
* Ішектерде дәрінің жеткіліксіз сорылуы
* Диурездің күшеюі
* тамақ жеу тәртібінде көміртек мөлшерінің жеткіліксіздігі
#30
*! Ас қорыту мен ұйқы бұзылуы, тахикардия, үлкен ісінумен ІІІ ФК жүрек жеткіліксіздігімен ауыратын он төрт жасар балаға фармакотерапияны белгілеген жөн. Осындай жағдайда қандай жүрек гликозидін белгілеген айтарлықтай тиімді болады:
*Строфантин
*Дигитоксин.
*Коргликон
*+Дигоксин.
*Целанид
#31
*! Құрамдастырылған формада, іркілген жүрек жеткіліксіздігімен ауыратын он үш жасар науқасқа кумуляциямен сипатталатын, бауырда биотасымалдану, плазма ақуыздарымен берік байланысымен, жоғары биоқолжетімділікпен сипатталатын жүрек гликозидін белгіледі. Төменде көрсетілген дәрілердің қайсысын науқасқа белгілегенін көрсетіңіз:
*+Дигитоксин
*Настой травы горицвета
*Коргликон
*Дигоксин
*Строфантин
#32
*! Жүрек жеткіліксіздігімен құрамдастырылмаған формасымен жүректің туа пайда болған ақауы бар балаға кардиолог дигоксин белгіледі. Алайда, дәріні қабылдау кезінде бір аптадан кейін науқас бала дәрімен улануы пайда болды. Дегенмен оның бір дозасы терапевтіктен аспады және емделу курсы аяқталмаған болатын. Берілген жағдайда науқаста қандай құбылыс дамыды:
*Функционалды кумуляция
*Толерантность
*Тахифилаксия
*+Материалды кумуляция
*Идиосинкразия!
#33
*! Он екі жасар бала созылмалы жүрек жеткіліксіздігімен құрамдастырылған жүрек ақауынан зардап шегеді, кордиолог жүрек гликозидтерінің тобындағы кардиотоникалық дәрілермен профилактикалық емдеу курсын өткізуге кеңес береді. Берілген науқасқа төменде көрсетілген дәрілерден қайсысы белгіленді:
*+Дигоксин
*Строфантин
*Коргликон
*Кордиамин
*Амиодарон
#34
*! Жиі тамыр соғысына, демікпеге, шырышты қабықтың көгергіштігіне шағымданып кардиология бөліміне ұл бала түсті. Қарау кезінде: төменгі жақтарында ісік, асцит байқалды. Көрсетілген дәрілердің ішінде қайсысын берілген жағдайда науқасқа белгілеу қажет:
*Кордиамин
*+Коргликон
*Адреналина гидрохлорид
*Аспирин
*Но-шпа
#35
*! Созылмалы жүрек-тамырлы жеткіліксіздікті, туа пайда болған жүрек ақауымен ауыратын науқас балаға аяқтарындағы ісікті азайту үшін диуретикалық дәріні қабылдауға кеңес берді. Бірнеше уақыттан кейін науқаста гипокалиемия белгілері пайда болды. Төменде көрсетілген дәрілерден қайсысы науқасқа белгіленгенді:
*Спиронолактон
*Триамтерен
*+Фуросемид
*Эуфилин
*Маннит
#36
*! Он алты жасар науқас өкпенің ісінуіне алып келетін, өткір жүрек-өкпе жеткіліксіздігі диагнозымен кардиологиялық орталықтың қабылдау бөліміне жедел жәрдем бригадасымен алып келінді. Төменде көрсетілген диуретиктердің қайсысы берілген жағдайда науқасқа белгіленеді.
*Спиронолактон
* +Лазикс
*Дихлотиазид
*Индапамид
*Маннит
#37
*!Он бес жастағы науқас артериялық гипертензиямен ауырады, белгіленген терапиялық әсер спиронолактонды қолдануға алып келді. Спиронолактонның терапиялық тиімділігі немен сипатталады:
* брадикининнің стимуляциясымен
* рениннің ингибирленуімен
* ферментті ангиотензин айналдырушы ингибирленуімен
*ангиотензиннің ІІ ингибирленуімен
* + альдостеронның ингибирленуімен
#38
*! Он алты жасар науқас ісіну синдромымен созылмалы жүрек жеткіліксіздігінен зардап шегеді, қанда альдестеронның жоғарылағаны байқалды. Төменде көрсетілген қандай диуретик берілген жағдайда мақсатты түрде белгіленеді:
* Диакарб
* Триамтерен
* +Спиронолактон
* Гидрохлортиазид
* Фуросемид
#39
*! Жүрек алды фибрилляциясын емдеу процесінде науқаста он бес жасында бронхообструкциялық синдром тыныс алудың қиындауы, жөтел пайда болды. Төменде көрсетілген антиаритмитикалық дәрілердің қайсысы мұндай асқынуды тудырады:
* +Анаприлин
*Амиодарон
*Нифедипин
*Верапамил
*Новокаинамид
#40
*!15 жастағы балаға каптоприл бойынша тамыр гипертинзиясы тағайындалған. Төменде аталғандардың қайсысы каптоприл үшін қосымша әсердерге өте тән:
* гипокалиемия
* нефроулылық
* + құрғақ жөтел
* бронхоспазм
* перифериялық ісіктер
*Ревматология. Клиникалық фармакология*1*3*
#1
*! Ибупрофеннің жанама әсері?
* Қан жоғалту
* Гепатотоксикалық
* Нефротоксикалық
* Гипотензия
*+ ульцерогенді әсер
#2
*! Алтын препараттарына тән қәсиет?
* Циклооксигенез нәтижесінде простогландин синтезін бұзады
*+Макрофаг функциясын әлсіз төмендетеді
* Тез әсер ететін қабынуға қарсы әсерге ие
* Ең негізгі көрсеткіш ревматизм
*Жанама әсерінің бірі ретинопатия
#3
*! Қабынуға қарсы дәрілердің жалпы әсер ету механизмі?
* Плазматикалық мембрана арқалы пайда болатын Арахидон қышқылының пайда болуы әлсірейді
* Дегрануляциялық жасушалардың тежелуінен гистаминдердің шығуының төмендеуі
* Липоксигеназаның тежелу жолымен лейкотриендердің түзілуінің төмендеуі
*+циклооксигеназаны тежей отырып, арахидон қышқылынан простагландиндер мен тромбоксанның түзілуін азайтады
* Аденилатциклазаның белсенділігінің төмендеуі
*Ревматология. Клиникалық фармакология*2*6*
#4
*! Азатиопринның әсер ету механизмы:
*+ДНК синтезіне қажет ферменттерды ингибирлейді.
* алкилирлеуші әсер
* Циклоспорин антиген түрінде болғанда, Тхелпердің белсенділігін басады
* Нуклейн қышқылының қиылысып байланысуы
* бір уақытта қабынуға қарсы және иммунодеприсантты әсер көрсетеді
#5
*! Азатиопринге тән қасиет?
*+ цитостатиктер тобына жатады
* фолий қышқылының метаболиты
* ревматизм еміне қолдануға болады
* сүйек кемігіне ауыр тиетін иммунодепрессанттарға жатады
* нефротоксикалық жанама әсерге ие
#6
*!15 жастағы ер бала ревмокардиттың жиі асқынатын түрімен ауырады.
Төменде көрсетілген қай антибиотик профилактика немесе асқынудың алдын алуда қолданылады?
*+ Бициллин-5
*Эритромицин
*Левомицетин
*Цефазолин
*Тетрациклин
#7
*!15 жастағы ер бала ревматоидты артритіне байланысты бициллин-5препаратын тәулігіне 1реттен 4 апта қабылдады
Төмендегілердің қайсысы препараттың әсер ұзақтығын қамтамасыз етеді?
*+ еңгізілу орнынан баяу сорылуы
*қан сарысуындағы ақуыздармен байланысу ұзақтығы
*бүйрек шумақтарындағы реабсорбция күшеюі
*Барлық факторлар дұрыс
*Жедел инактивация болғандықтан
#8
*! 12 жасар науқастың анасы балалар ревматологына екі тізе буынындағы ауру сезімі мазалайтынын айтып шағымданды. Қарап тексергенде: сол буындарында домбығу, қызару, гипертермия. Лабораторлық зерттеу нәтижесі: ревмосынама-оң.
Осы жағдайда қай топтың ДЗ қолдану дұрыс?
*+СЕҚҚЗ
*Наркотикалық анальгетиктер
*Антидепрессанттар
*Антибиотиктер
*Глюкокортикостероидтар
#9
*!Балаға жедел ревматикалық қызба диагнозы қойылды.Патогенетикалық емде СЕҚҚЗ тағайындалды.
Төменде көрсетілгендердің қайсысы СЕҚҚЗ тән қасиет болып табылады?
* Қабыну медиаторларының рецепторларын тежейді
* простагландин және лейкотриен өнімдерін біркелкі тежейді
*+Анальгетикалық және ыстық түсіретін қасиетке ие
*Цциклооксигеназа-1 ді басуына байланысты қабынуға қарсы әсері бар
* Осы топтың барлық өкілдеріне ульцерогендік әсер тән
*Ревматология. Клиникалық фармакология*3*6*
#10
*!15жасар науқас қимылдағанда күшейетін иық буынының ауыруына, қимылының шектелуіне, таңертеңгілік қысқа уақыттық құрысуға шағымданады. Иық буынының рентгенограммасында: буын шелінің тарылуы, субарахноидальды остеосклероз, иық сүйегі басының төменгі бөлігінің остеофиты анықталды.
Осы науқасқа базисты ем үшін қандай препарат тағайындаған дұрыс?
*Делагил
*+Румалон
*Ибупрофен
*Д-пенициламин
*Кризанол
#11
*!Қыз бала 15 жаста, қолдың майда буындарының зақымдануымен жүретін ревматоидты артриттың буындық формасымен ауырады. СЕҚҚЗ қабылдайды, бірақ ауру өршіп, күндізгі сағат 12 ге дейін тізе және сирақ-табан буындарының ауыруы және таңғы құрысу болады.
Осы жағдайда қай дәрілік комбинацияны қолдану оң нәтиже береді?
*Артепарон + вольтарен
*Преднизолон + плаквенил.
*Аллопуринол + ибупрофен
*Румалон + напроксен
*+Кризанол + диклофенак-натрий
#12
*!14 жасар ер бала 7 айдан бері буын артритімен ауырады. Объективті қарағанда: шынтақ, білезік, тізе және сирақ-табан буындарының ісінуі, шынтақ буынының ревматоидтық түйіндері анықталды. Қанында:ЭТЖ-56 мм/г, СРБ (+++). Рентгенограммада: айқындалған остеопороз.
Осы жағдайда төменде көрсетілгендердің қайсысы базистік терапия болып табылады?
*Индометацин
*Диклофенак натрий
*Преднизолон
*Мелоксикам.
*+Д-пенициламин
#13
*! 16 жасар қыз бала ревматикалық генезды аорталық стенозбен ауырады, ентігуге шағымданып дәрігерге келді. Объективті: жалпы жағдайы қанағаттанарлық, тері жабындысы боз. Өкпесінде везикулярлы тыныс. Жүрек шекарасы солға кеңейген, үндері әлсіз, қолқа тамырдың үстінен мойын тамырына берілетін дөрекі систолалық шу естіледі. ЖСЖ-100р/мин, АҚ-90/60мм.сын.бағ. Бауыр-пальпациялағанда сезілетін қыры жұмсақ, 2 см ге ұлғайған.Аяқтары ісінген.
Осы жағдайда науқасқа төмендегі ДЗ қайсысы қарсы көрсетілген?
* Каптоприл* Фуросемид* Аспаркам*+ Карведилол* Рибоксин
#14
*! 15 науқас бір жылдан көп буын артритімен ауырады. Аурудың тез өршігуі байқалған. Рентгенограммада шеткерлік өрнектердің бар екені байқалған.
Осы жағдайда төменде көрсетілген базисты емнің қайсысы дұрыс:
*+Метотрексат
* Делагил* Преднизолон* Диклофенак-Натрий* Аспирин
#15
*!14 жастағы ұл балаға ювенилды ревматоидты артритке байланысты азатиоприн тағайындалды
Азатиопринның иммунодепрессивты әсер ету механизмы:
*+алкилирлеуші механизм
* антибиотик ретінде
* антиметаболит түрінде
* ферментты препарат
* гормонды препарат ретінде
*Гематология. Клиникалық фармакология*1*6*
#1
*! Тромболитикалық заттардың жоғары мөлшерлемесінде шұғыл ем жасау үшін оңтайлы әдіс:
* дәріні жою, 50-100 мг 5% протамин сульфат к/і
*дицинон 250-1000 мг көк/т ішіне, 40-80 мл эпсилон аминокапрон қышқылы тамшылатып құю,
* дәріні жою,тромбоцитарлы масса құю,этамзилат натрий к/і
*+ дәріні жою, 40-80 мл эпсилон аминокапрон қышқылы тамшылатып құю, 1-2 мг фибриноген
* дәріні жою,викасол 1-2 мл к/і
#2
*! Тікелей емес антикоагулянттарды тағайындаудың негізгі көрсеткіші
*артериалдық тромбоз профилактикасы
*жедел көктамырлық тромбоз емі
*+ көктамырлық тромбоз емі
* алғашқы 1-3 сағаттағы жедел миокард инфарктының емі
* жедел өкпе артериясы тромбозының алғашқы 1-6 сағаттағы емі
#3
*!Неодикумаринның максимальды әсері байқалады:
*10-12 сағ
*+12-24 сағ
* 24-36 сағ
* 48-72 сағ
* 72-96 сағ
#4
*!Гепаринды артық мөлшерде берген кезде қайсы препарат тағайындалады:
* викасол
* аминокапрон қышқылы
*+ протамин сульфат
*фибриноген
* тромбоцитарлы масса
#5
*! Ацетилсалицил қышқылының антиагрегантты әсер механизмы:
* Фосфотдиестеразаны төмендетіп тромбоциттердегі цАМФ ты күшейтеді
*+ Тромбоксонның әсерінде циклооксигеназаны басады
* Тромбоцит аденилат циклозаны стимулизациялайды
* Тромбоцит адеенлатциклозаны шектейді
* АДФ шығуына көмектеседі, тромбоциттердің агреггациясы нәтижесінде
#6
*! Тікелей емес антикоагулянттың әсер ету механизмі:
* кальций иондарымен байланысады
* тромбиннің белсенділігін тежейді
* нарушают переход протромбина в тромбиннің протромбинге өтуін бұзады
*+ бауырдағы протромбинмен, проконвертиннің синтезін тежейді
* профибринолизиннің фибринолизинге айналуын тежейді
*Гематология. Клиникалық фармакология*2*18*
#7
*! Балаға апротинин тағайындалды.
Апротининның антифибринолитикалық әсер ету механизмі:
*+ плазмин (фибринолизин) белсенділігін тежейді
* антипротеазды белсенділікке ие және плазминның белсенділігін басады
* фибринді тұрақтандырады
* профибринолизиннен фибринолизинге айналу процессін катализдейді
* тромбоциттердың аденилатциклазасын ынталандырады
#8
*! 8жастағы науқаста геморрагиялық васкулитке байланысты төмен молекулярлы гепарин тағайындалды.
Төмендегілердің қайсысы төмен молекулярлы гепарин туралы ақпарат береді?
* молекулярлы массасы 3000-5000 дальтон болатын көптізбекті полисахаридтық препараттар
*+ молекулярлы массасы 4000-7000 дальтон болатын азтізбекті мукополисахаридті препараттар
* молекулярлы массасы 1000-4000 дальтондық сахарид
* молекулярлы массасы 2000-5000 дальтондық дисахарид
* молекулярлы массасы 500-1000 дальтондық дисахарид
#9
*! Эпсилон-аминокапрон қышқылының антифибринолитикалық әсерінің механизмі?
* плазминнің белсенділігін басады
*+ плазминогеннен (профибринолизина) плазминге айналу активаторын төмендетеді
* фибринді тұрақтандырады
* плазминнің (фибринолизин) активаторын тежейді
* антипротеазды белсенділікке ие және плазминның белсенділігін басады
#10
*! Төмендегілердің қайсысы фибринолиз ингибиторын қабылдауға көрсеткіш?
* тромб түзілуіне бейімділік
*+ фибринолиз жоғарылауына байланысты қан кету
* стрептокиназаның артық мөлшерленуі
* жедел панкреатит
* геморрагиялық синдром
#11
*! Стрептокиназаның әсер ету механизмы?
*+ плазмин активаторын ынталандырады
* антипротеазды белсенділікке ие және плазмин белсенділігін басады
* плазминге протеолитикалық әсер көрсетеді
* бауырда протромбин синтезін тежейді
* кальций иондарымен байланысады
#12
*!Қай комбинация оңтайлы болып табылады?
* гепарин және трентал
* гепарин және тікелей емес әсерлі антикоагулянттар, пентоксифиллин
* гепарин және реополиглюкин
*+ тікелей емес әсерлі антикоагулянттар және ацетилсалицил қышқылы
* этамзилат және викасол
#13
*! Пентоксифиллин мен симпатолитиктердің комбинациясы әкеледі:
* антикоагулянты нәтижені күшейтеді
*+ гипотензивті нәтижені күшейтеді
* гипотензивты нәтижені әлсіздендіреді
* гипогликемия
* диуретикалық нәтижені күшейтеді
#14
*!Неліктен гепаринды қабылдайтын науқасқа ацетилсалицил қышқылын байқап береді?
* К витаминының сорылуын зақымдайды
*Антитромботикалық белсенділікке ие
* гепарин метаболизмын ингибирлейді
*+ тромбоциттер агрегациясын ингибирлейді
*Гепариннің белсенділігін баса отырып онымен байланысады
#15
*! Тромбоциттердың адгезиясы және агрегациясын ынталандыратын ДЗ қай жағдайда қолданылады?
*+ микроциркуляторлы типтегі қан ағу
* гематомды типтегі қан ағу
* фибринолитикалық жүйенің шамадан тыс белсенділігінен пайда болған қан ағу
* васкулитті-пурпуралық типтегі қан ағу
* фибрин түзілуінің жеткіліксіздігімен байланысыты қан ағу
#16
*! Кальций хлоридты тағайындауға көрсеткіш::
*+геморрагиялық диатез
*диабеттік микроангиопатия
* Верльгоф, Виллебранд аурулары
* цитостатиктерді қабылдағаннан соң өршитін геморрагиялар
*көп мөлшердегі цитратты қан құюдан кейін өршитін геморрагия
#17
*!Науқаста тәж артериясының, бас миының қантамырларының және аяқ қантамырларының тромбозына байланысты аспирин қолдануға болмайды.
Төмендегілердің қайсысы оңтайлы алмастырушы болып табылады?
*парацетамол, ибупрофен, нимесулид, кетопрофен
*+клопидогрел, дипирадамол, пентоксифиллин
*этамзилат, адроксон, кальций глюконат
*пирацетам, аминалон, пиридитол
*депакин,карбамазепин, ламиктал
#18
*! Тромбоциттердың адгезиясы және агрегациясын ынталандыратын ДЗ қай жағдайда қолданылады?
*+ микроциркуляторлы типтегі қан ағу
* гематомды типтегі қан ағу
* фибринолитикалық жүйенің шамадан тыс белсенділігінен пайда болған қан ағу
* васкулитті-пурпуралық типтегі қан ағу
* фибрин түзілуінің жеткіліксіздігімен байланысыты қан ағу
#19
*! Стрептокиназа және соған ұқсас препараттарды тағайындағанда қарсы көрсеткіш:
*+қан кету
* перифериялық артериялардың эмболиясы
* аяқ көктамырларының тромбозы
* миокард инфаркты
* өкпе артериясы қантамырларының тромбоэмболиясы
#20
*! Адроксонға тән қасиет
* Адраксон қантамырлар мен жүректің тегіс салалы бұлщық еттердің тіндердегі адренорецепторларды қоздыруға қабілеті жоқ адреналиннің метоболиті болып табылады
* адроксон б-адренорецепторлармен тромбоциттер бетінде әрекеттеседі
* адроксон ды жкргілікті ,ішке, тері ішіне бұлшық еткеде қолдануға болады
*+адроксон келесі жағымсыз әсерлер береді: бас ауру, деппрессия, сирек сандырақ
* адроксон паренхиматозды және капилярлы қан кетулерде тағайындаймыз
#21
*! Кальций хлоридты тағайындауға көрсеткіш:
* геморрагиялық диатез, тромбоцитопениялық пурпура, гемофилия
* диабеттік микроангиопатия
* Верльгоф, Виллебранд аурулары
* цитостатиктерды қабылдағаннан кейінгі геморрагия
*+көп мөлшердегі цитратты қан құюдан кейінгі геморрагия
#22
*!Перикардитпен асқынған миокард инфарктінде гепаринды тағайындауға қарсы көрсеткіш:
* жүрек жеткіліксіздігі дамуы қауіпі
*ауыру синдромы дамуы қауіпі
*аритмия даму қауіпі
*+ гемоперикардит даму қауіпі
*аллергиялық реакция қауіпі
#23
*! Фибринды тромб түзілістерін көбейтетін препарат :
* эпсилон-аминокапрон қышқылы
* контрикал
* клопидогрель
* неодикумарин
*+викасол
#24
*! Тікелей емес антикоагулянтардың жоғары мөлшері туралы ақпарат беретін көрсеткіш:
*+протромбин индексы 25%ға дейін төмендеуі
*тромбоциттер агрегациясының болмауы
* фибриноген дәрежесінің 100% дан аз болуы
* протромбин индексының ұлғаюы
* потромбин индексы өзгермейді
*Гематология. Клиникалық фармакология*3*16*
#25
*! 8 жастағы гемофилиямен ауыратын науқасқа эритроцитарлы массаны трансфузиялау барысында кенеттен төс артында, белінде ауыру сезімі, ентігу, суық тер байқалды. Объективті: терісі боз, ЖСЖ-100 р/мин, АҚ- 60/40 мм с. б. Б ,олигурия, зәрі қоңыр түсті.
Асқынуды емдеу үшін төмендегі ДЗ қайсысы бірінші кезекте мақсатты түрде қолданылады?
* эуфиллин * Лазикс * Адреналин *+Преднизолон * Анальгин
#26
*! 10 жасар гемофилиямен ауыратын науқаста қызбамен қосарланған ЖРВИ байқалды.
Төмендегі препараттардың қайсысын осы науқасқа тағайындау қажет?
* Пипольфен * Анальгин *+ Ацетилсалицил қышқылы* Парацетамол * Панадол extra
#27
*! Науқас 5 жаста. Аяғының терісінде мезгілімен көгерулер байқалады, құлағаннан кейін сол жақ тізе буынының ісінгуі, қимылы шектелуі байқалады. Анасы жағынан атасында ұқсас симптомдар анықталған. Қан анализі өзгеріссіз.Қан ұю уақыты ұзарған.
Төмендегі ДЗ қайсысы осы жағдайға көбірек негізделген?
*Гепарин
*Преднизолон
+Криопреципитат
*Жаңа мұздатылған қансарысуы
*е-аминокапрон қышқылы
#28
*!7 жастағы науқаста мұрнынан қан ағу, денесінде және аяғында көптеген петехиядан экхимозға дейінгі ашық-қызыл түсті және қоңыр түсті ассиметриялық геморрагиялар, ұртының шырыш қабатында және жұмсақ таңдайында әлсіз қан құйылулар байқалады. Бұрау(жгут) симптомы оң. Қан анализінде: эритроциттер- 3,6х10 12 / л, гемоглобин- 110 г/л, түстік көрсеткіш- 0,8, лейкоциттер- 6,0 х 10 9 /л, тромбоциттер- 20х10 9 /л, ЭТЖ- 11 мм/сағ
Төмендегі препараттардың қайсы тобын осы науқасқа тағайындау қажет?
* Преднизолон
* Антирезусті иммуноглобулин
* е-аминокапрон қышқылы+преднизолон
*+ е-аминокапрон қышқылы+преднизолон+антирезусті иммуноглобулин
* Қан компоненттерінің трансфузиясы+преднизолон+антирезусті иммуноглобулин
#29
*!6 айлық балада ауыр ағымдағы ЖРВИ мен нейротоксикоз. ТШҚҰ (ДВС) синдромының профилактикасы жүргізілуі қажет.
Төмендегі препараттардың қайсы тобын осы науқасқа тағайындау қажет?
*Глюкоза+викасол
*+Реополиглюкин+гепарин+курантил
*Глюкоза+реополиглюкин+преднизолон
*Реополиглюкин+глюкоза+гепарин+викасол
*Жаңа мұздатылған қан сарысуы+гепарин+преднизолон
#30
*! Ұл бала 16 жаста, созылмалы лимфолейкозбен ауырғанына 5 жыл. Соңғы айда бүкіл топ лимфа түйіндері мен көкбауыры ұлғайып,жағдайы нашарлады. Эр 3,6*1012/л, Hb 102 г/л. , лейк. - 92 г/л Төмендегі препараттардың қайсысын осы науқасқа тағайындау қажет?
* Рубомицин
* Миелосан
* Преднизолон
* Витаминотерапия
*+Лейкеран
#31
*! Перзентханада баланың өмірінің үшінші күнінде геморрагиялық бөртпе, қан құсуы, үлкен дәреті қара түсті болуы байқалды. Тексеру нәтижесінде: қан азаюы, қан ұю уақытының ұзаруы, гипопротромбинемия, тромбоциттердің қалыпты саны анықталды.
Төмендегі препараттардың қайсысын осы науқасқа тағайындау қажет?
*+Витамин К* Этамзилат натрия* аминокапрон қышқылы* Фибриноген* Глюконат кальций
#32
*!Жансақтау бөліміндегі ТШҚҰ (ДВС) синдромы диагнозымен жатқан науқасқа гепарин тағайындалды
Төменде көрсетілгендердің ішінде қайсысы гепаринге тән?
*+ Тромбин санын азайтады
*Бауырдағы белсенді емес қанның ұю факторларын тежейді
* тромбоксан түзілуін тежейді
* АДФ нәтижесін бұғаттайды
* плазминогеннің плазминге айналуына жағдай жасайды
#33
*! Жансақтау бөліміндегі ТШҚҰ синдромы диагнозымен жатқан науқасқа гепарин тағайындалды.
Гепаринді көктамырішілік еңгізгенде әсер ету уақыты:
*+ 5-10 минуттан кейін
* 10-15 минуттан кейін
* 20-30 минуттан кейін
* 30-40 минуттан кейін
* 40-60 минуттан кейін
#34
*! Жансақтау бөліміндегі ТШҚҰ синдромы диагнозымен жатқан науқасқа гепарин тағайындалды
Төмендегілердің қайсысы гепариннің артық мөлшері туралы ақпарат береді?
*+қан ұю уақыты анықталмайды
* тромбин уақыты кенет ұзарады
* фибриноген деңгейі 1 г/л төмен
* фибриноген деңгейі 1 г/л жоғары
* тромбин уақытының қасқаруы
#35
*! Жансақтау бөліміндегі ТШҚҰ синдромы диагнозымен жатқан науқасқа гепарин тағайындалды.Көктамырішілік еңгізгенде гепариннің әсер ету ұзақтығы:
* 2 сағатқа дейін
* 4 сағатқа дейін
* 6 сағатқа дейін
*+ 8 сағатқа ейін
* 10 сағатқа дейін
#36
*!16 жастағы қыз балаға митральды стенозына байланысы фенилин 0,5*2 р/тәу тағайындалды. 7 күні науқаста қан кету болды.
Төмендегі препараттардың қайсысын осы науқасқа тағайындау қажет?
* фибриноген
* протамина сульфат
*+фитоменадион
* аминокапрон қышқылы
#37
*!1 жасар балада гемолитикалық сарғаю анықталды.
Осы жағдайға қай ДЗ тағайындаған дұрыс?
* фитоиенадион
*+викасол
* фибриноген
* этамзилат
* тромбин
#38
*! Жаңа туған сәбиде К витаминінің жеткіліксіздігі байқалады.
Төмендегілердің қайсысы К витамині жеткіліксіздігіне тән:
* анемия
* тромбоцитопения
* агранулоцитоз
* аллергиялық реакциялар
*+қан кету
#39
*!Хирургия бөлімшесінде науқас отадан кейін этамзилат натрий қабылдайды.
Төмендегілердің қайсысымен этамзилат натрийді комбинациялаған дұрыс:
* аминокапрон қышқылымен
* викасолмен
* кальций хлоридпен
* антикоагулянттармен
*+реополиглюкинмен
#40
*! Бір жастағы сәби анасымен балалар дәрігеріне мынадай шағымдармен келді: тәбетінің төмендеуі, тері жабындыларының бозаруы. Қарағанда бала физикалық дамуы артта қалған, жүрмейді, сөздерді бөліп айта алмайды, тері асты май қабаты жұқарған. Шырышты қабаттарының және терісінің айқын бозаруы байқалады, іш бұлшықеттерінің гипотониясы. ЖҚА: Hb- 94 г/л, эр.-2,8*1012/л, лейк-6,2*109/л, ТК-27, ЭТЖ-4 мм/сағ. Педиатр тамшы түріндегі актиферринды пероральды тағайындады.
Төмендегі препараттардың қайсысымен актиферринды қосып беруге болмайды:
* витамин В12
* аскорбин қышқылы
* фолий қышқылы
* пенициллин
*+тетрациклин
*Бала неврологиясы. Клиникалық фармакология*1*5*
#1
*! Төменде көрсетілген қандай жағдай кезінде нейролептиктер қарсы көрсетілген:
* Психомоторлы қозу
* Алкогольды психоз
* Жедел сандырақ жағдайында
*+Паркинсон ауруы
* «Толасымаған» құсу
#2
*!Төменде келтірілген препараттың қайсысы леводопаның инактивациясына кедергі болады:
* Вит. Е
*+Карбидопа
* Перголид
* Мадопар
* Вит.А
#3
*! Төменде көрсетілген препараттың қайсысы эпилепсияның барлық формасында және ұстамаларында әсерлі:
*+Депакин
* Этосуксемид
* Ламотриджин
* Фенитоин
* Габапентин
#4
*! Төменде көрсетілгендердің ішінде қайсы транквилизаторда ынталандырушы компонент бар:
*+Грандаксин
* Клоназепам
* диазепам
* Мепробамат
* Триазолам
#5
*! реланиумді қандай жағдай кезінде қолдануға болады:
* Невроздар
* дерматоз кезіндегі қышу
* Абстиненция
* +Тырысулар
*Несеп ағардың атониясы
*Бала неврологиясы. Клиникалық фармакология*2*20*
#6
*! Педиатрға ата-ана 13 жастағы баласымен, ұзақ салқын тие беретін шағыммен келген. Балада апатия, мұрнынан, көзінен су ағу, жөтелге шағымдары бар.Дене қызуы қалыпты.Терісінде ұсақ нүктелік бөртпе бар.Анамнезінде ұзақ уақыт невропатологта неврозбен емделген, ұзақ уақыт бойы неврозға қарсы дәрі ішкен.
Төменде көрсетілген дәрілердің қайсысы осы жанама әсердің дамуына себеп болған?
*Натрий бромиды
*Диазепам.
*Валериян тұнбасы
*Амизил
*Сасықшөп тұнбасы
#7
*! Емханаға келген 14 жасар қыздың анасы ұйқысыздық, көңіл күйінің бұзылуына және жүрек аймағындағы ауыру сезіміне шағымданды. Төмендегі препараттың қайсысын неврозды емдеу үшін тағайындау қажет:
*Дроперидол
*+Диазепам
*Трифтазин
*Фенобарбитал
*Метацин.
#8
*! Психиатриялық клиниканың балалар бөлімшесіне 13 жасар бала қозу және агрессия жағдайымен түсті.
Төменде көрсетілген дәрілердің қайсысын осы балаға бірінші кезекте салу қажет:
*Амитриптилин
*+Аминазин
*Валериан тұнбасы
*Резерпин
*Натрий бромид.
#9
*! 15 жасар балаға психоэмоциональды бұзылысы мен ұйқының бұзылуына байланысты диазепам тағайындалған.
Төменде аталғандардың қайсысы диазепамның жалпы әсер ету механизмін көрсетеді:
*+ГАМК-рецепторлы жүйесінің белсенділігі
*АҚ төмендеуі.
*Лимбикалық жүйенің төмендеуі.
*Ретикулярлы жүйенің қозуын арттырады.
*Рефлекторлы реакция уақытының өсуі
#10
*! 5 жасар балада кезекті талманың қайталануы. Дәрігер үлкен эпилептикалық талма диагнозын қойды.
Төменде аталғандардың ішінен балаға қайсы препаратты тағайындаған дұрыс:
*Циклодол.
*Этосуксимид.
*Леводопа.
*+Фенобарбитал.
*Амизил
#11
*! Дәрігер өзінің әріптестерімен бірге эпилепсияға қарсы жаңа препарат — натрий вальпроаттың әсер ету механизмі туралы талқылады.
Осы дәрінің әсер ету механизмі қандай:
*+ГАМК-трансфераза ферменті активтілігінің төмендеуі
*ГАМК-трансфераза ферменті активтілігінің қозуы
*АТФ тәуелді Са2 активтілігінің төмендеуі, лимбикалық жүйенің төмендеуі.
*АТФ тәуелді Са2 активтілігінің қозуы, АҚ төмендеуі
* Моноаминоксидаза тежелуі, лимбикалық жүйенің төмендеуі.
#12
*! 15 жасар шизофрения диагнозы бар балаға аминазин тағайындалған. Аминазиннің қандай фармакодинамикалық әсері осы дәріні тағайындауға негіз болды:
*Құсуға қарсы
*Гипотермиялық
*Миорелаксант
*Гипотензивті
*+Антипсихотикалық
#13
*! Жасөспірім науқасқа психотикалық жағдайды емдеуге трифтазин тағайындалған.
Төмендегілердің қайсысы оның әсер ету механизмін көрсетеді:
*+Дофаминдік рецепторлардың тежелуі
*бензодиазепиндік рецептолардың қозуы
*ГАМК-ергиялық рецепторлардың қозуы
*опиатты рецепторлардың қозуы
*опиатты рецепторлардың тежелуі
#14
*! 11 жасар науқас бала бас жарақатынан кейінгі эпилепсияның үлкен ұстамаларымен ауырады.
Осы балада төменде көрсетілгендердің ішінен қайсы дәріні алдын алу мақсатында қолдануға болады:
*Циклодол
*Леводопа
*Тетурам
*+Фенобарбитал
*Мидантан
#15
*! Жедел жәрдеммен ауруханаға өзін өлтірмекші болған жас бала түскен. Диагнозы:депрессивті психоз. Осы балаға төмендегі дәрілердің қайсы тобын тағайындау қажет:
*+Антидепресанттар
*Седативты препараттар
*Нейролептиктер
*Транквилизаторлар
*Литий тұздары
#16
*! Қайсы дәрілік топтарда нейролептикалық әсер айқын көрінеді:
* индол туындылырында (карбидин)
* раувольфияда (резерпина) және бензепин туындыларында (клозапин)
*+фенотиазиндерде (аминазин) и бутирофенонда (галоперидол)
* тиоксантенде (хлорпротиксен)
* бензамидтерде (сульпирид) и бензизоксазолда (рисперидон)
#17
*! 10 жасар балаға дәрігер клоникалық тырысуларға байланысты препарат тағайындады. Төменде көрсетілген тырысуға қарсы препараттардың қайсысы тынысты қатты тежейді:
* диазепам
* гомк
* лидокаин
* фентанил дроперидолмен
*+магния сульфат
#18
*! 10 жасар балаға дәрігер клоникалық тырысуларға байланысты препарат тағайындады. Көрсетілген тырысуға қарсы преапатардың қайсысы тынысты әлсіз тежейді:
* фенобарбитал
*+диазепам
* хлоралгидрат
* гексенал
* анатруксоний
#19
*! 7 жасар балаға эпилепсияның кіші ұстамасы деген диагноз қойылды.
Төменде көрсетілген эпилепсияға қарсы препараттардың қайсысын кіші ұстамалар кезінде қолдануға болады:
* дифенин
* депакин
*+этосуксимид
* карбамазепин
* ламотриджин
#20
*! Төменде көрсетілген эпилепсияға қарсы препараттардың қайсысын әртүрлі ұстамалар кезінде қолдануға болады :
* фенобарбитал
*+бензонал
* гексамидин
* конвульсофин
* триметин
#21
*! Науқаста емдеу бөлімінде эпилепсияның күшті тырыспа ұстамасы пайда болды. Қандай препаратты осы науқасқа шұғыл түрде енгізу керек ?
* Хлорал-гидрат
*+ Диазепам*
* Димедрол
* Лазикс
* Магний сульфаты
#22
*!16 жастағы науқаста есін жоғалтатын ұстамасы бар. Тілін тістеп алу, тонико-клоникалық тырыспа, кіші дәретін ұстай алмау белгілері бар, оның артынан кейін терең ұйқыға кетеді. Антиконвульсант препараттарын өздігінен алып тастағаннан кейін науқаста тонико-клоникалық тырыспадан кейін, есінен танып қалу сияқты жағдайлар қысқа уақыт ішінде қайта –қайта жиіленіп кеткен.
Осы жағдайда ЕҢ тиімді емді төменде көрсетілгендердің қайсысынан бастау қажет? *Наркоз*Ісікке қарсы препараттар * Гормоналдық препараттар *Эпилепсия қарсы препараттар**Люмбалды пункция жасау
#23! 16 жастағы науқас әрбір жарты сағат сайын қайталанбалы , клонико-тоникалық тырысу ұстамасының болуына байланысты жан сақтау бөліміне жатқызылған.Ұстаманың арасында науқас ессіз. ҚҚ- 120/90 мм рт.ст., ТСС/РС/- 100/мин. 5 жыл бұрын науқастың миы шайқалып, жабық ми зақымын алған. Соның салдарынан кейде есінен танып, тырыспаның ұстамасы пайда болады. Науқас эпилепсияға қарсы ем қабылдамаған.
Жедел көмек көрсету үшін, төменде көрсетілген препараттардың қайсысын ЕҢ алдымен егу керек?
*+ Сибазон * Сульфат магний* Оксибутират натрий* Аминазин * Тиопентал натрий
#24! 11 жастағы эпилепсиямен ауыратын бала ұзақ уақыт 0,2г фенобарбитал алған. Соңғы кезде ұстамасы көбейіп кеткен және көңіл-күйі жабырқау.
Осы науқастың жағдайының нашарлауы неге байланысты:
* Бауыр жүйесіндегі монооксигеназа ферментінің тежелуі
* Липолиздің белсендендірілуі
* Глюконеогенездің белсендендірілуі
* Гликолиздің тежелуі
*+ Бауыр жүйесіндегі монооксигеназа ферментінің индукциясы*
#25
! 16 жастағы ауру дәрігерге дұрыс ұйықтамайтыны туралы шағым айтқан. Соның салдарынан келесі күні ұйқысы қанбай шаршап, оқу материалын дұрыс меңгермейді екен.. Дәрігер ұйқысыздық неврозға ұқсайтын жағдайға байланысты деп тапқан.
Осы жағдайдағы тиімді препаратты атаңыз:
*+Нитразепам *
* Бромизовал
* Хлоралгидрат
*+Фенобарбитал
* Этаминал натрий
*Бала неврологиясы. Клиникалық фармакология*3*20*
#26
* ! 13 жасар науқас бала. 4 жасынан бастап талмамен ауырады (үлкен ұстамалар). Ұстамаға қарсы ем алып жүрген. Стационарға ұстаманың жиі қайталану себебінен түсті. Науқас есін жия алмайды. Төменде көрсетілгендердің қайсысынан ең алғашқы көмекті бастаған дұрыс:
*+сибазонды тамыр ішіне енгізу.
* аминазинді парентеральді енгізу.
* негізгі дәрісінің мөлшерін көбейту
* камфор препараттарын енгізу.
* Электрошоктытерапия.
#27
*! ЖРВИ мен ауырған 9 айлық балада кенеттен есінен тану, құрысу, жалпы цианоз пайда болды. Клоника тоникалы құрысу, терісі цианозды, аузында көбік, рахит белгілері бар, ішкі ағзалардан патология табылмаған.
Бұл жағдайда бірінші кезекте қандай дәрі-дәрмектер қолданылуы керек?
* Глюкокортикоидтар
* Кальций дәрісі
* +Құрысуға қарсы дәрі
* Рахитке қарсы дәрі
* Седативті дәрілер
#28
*! 13 жасар науқас балада психикалық статус кезінде көңіл күйінің тұрақты төмендеуі байқалады. Сөзге араласады, бірақ сұраққа дұрыс жауап бере алмайды. Тілі күрмеліп, дұрыс сөйлей алмайды. Дене қозғалыстары баяу.
Төменде көрсетілген қай топ препараттарын бірінші кезекте қолданған дұрыс:
*+ Антидепрессанттар
* Нейролептиктер
* Гиппотиктер
* Транквилизаторлар
* Нормотимиктер
#29
*! Балалар неврологиялық бөлімшесіне 10 жастағы бала, басындағы жарақаттан кейін есте сақтаудың бұзылысына және ақыл есінің төмендеуіне шағымдарнып түсті.
Көрсетілген препараттардың қайсысын бас миының метаболизмін жақсарту үшін тағайындауға болады:
* Меридил
* Сиднокарб
* Кофеин
* Аналгин
*+Пирацетам
#30
*! 10 жасар науқас бала жедел жәрдем каретасымен коматозды жағдайда ауруханаға жеткізілді. Қарашығы тарылған, цианоз, шырышты қабаттары құрғақ, терісі бозғылт, ылғалды. Ps - 60/мин., АД - 80/60 мм рт.ст. тыныс алуы - 8-10/мин. Төменде көрсетілген диагноздың қайсысы дұрыс:
* опиаттармен улану
* атропинмен улану
* барбитураттар мен улану
* +бензодиазепин туындыларымен улану
* алкоголь сурогаттарымен улану
#31
*! 12 жасар науқас балаға депрессивті жағдайда ниаламид тағайындаған (антидепрессант). Дәрігер баланың тағам рационынан төменде көрсетілгендердің ішінен қайсы тамақты шектеген:
*Алмұрт
*Қырыққабат
*Алма
*Картоп
*+Ірімшік
#32
*! 9 жастағы қыз 2 апта бойы невропатологтың тағайындауымен неврастенияға қарсы микстураны ішкен. Жағдайы сәл ғана жақсы болып өзгерген, бірақ мұрнынан су ағу, коньюктивит, терісіне қышыма шығу, әлсіздік, есте сақтау қабілетінің азаюы сияқты шағымдар пайда болған.
Төмендегі қандай топтың препараты осы жанама әсерді туғызған:
*+Бром тұзы
*Валериана препараты
*Пустырник препараты
*Адаптогендер
*Хмель препараты
#33
*! 14 жасар қыз бала екі жыл бойы невропатологтың тағайындауымен неврастенияның еміне тұнба қабылдаған. Науқастың жағдайы біршама жақсарды, бірақ уақыт өте науқаста әлсіздік, коньюктивит, терілік бөртпелер, есте сақтау қабілетінің төмендеуі. “Бромизм” диагнозы қойылған Осы симптомдарды жою үшін қандай препарат тағайындау керек:
*5% глюкоза ерітіндісі
*Аспаркам
*+Натрия хлорид
*Сорбенттер
*Іш айдайтын препарат тар
#34
*! Науқас қыз бала, 14 жаста. Басынан өткен жүйкелік жағдайдан кейін ұйқысы нашарлаған. Төмендегі ұйықтатқыш дәрілердің қайсысын тағайындаған дұрыс:
*Фенобарбитал
*Этаминал натрий
*Барбамил
*Барбитал
*+Нитразепам
#35
*! 14 жасар науқас бала маниакальды- депресивті синдроммен, депрессия сатысында үрей, қорқыныш сезіміне шағымданғандықтан, балаға тыныштандырғыш әсері бар антидепрессант тағайындалған. Төмендегі препараттардың қайсысы тағайындалған:
*+Амитриптилин
* Сиднокарб
* Кофеина-бензоат натрия
* Пирацетам
* Трифтазин
#36
*! 9 жасар науқас балада сабақ оқуы нашарлап, интеллектуальды дамудың бұзылысы байқалған. Осы балаға төмендегі дәрілердің қай тобын тағайындаған дұрыс:
* Антидепрессанттар
*+Ноотроптар
*Транквилизаторлар
*Нейролептиктер
*Адаптогендер
#37
*! 8 жастағы бала бас ауруына, бас айналуына шаршағыштыққа, мида сақтау қабілетінің төмендеуіне шағымданады. Анамнезінде ми соққысы бар.
Төменде көрсетілген дәрілік заттардың қайсысын қолдану тиімді деп ойлайсыз?
*+Ноотроптық заттар
*Ұйқы шақыратын дәрілік заттар
* Нейролептиктер
* Анальгетиктер
*Транквилизаторлар
#38
*! 13 жасар науқастың анасы невропатолог дәрігерге күйзелістен кейінгі пайда болған қорқыныш сезімі, мазасыздыққа шағымданды. (баланың әкесі көз алдында жол апатынан қайтыс болған).
Осы балаға төменде көрсетілгендердің ішінен қайсы дәріні тағайындау керек:
*+Диазепам
*Павлов микстурасы
*валериан тұнбасын
*крапива тұнбасын
*Этамзилат натрий
#39
*! Ауруханаға жеткізілген 3 жасар бала сопорда, тонусы қатты төмендеген, езуішілік сіңірлерінің тежелуі және толқи жиырылу рефлекстер, миоз анықталған, қарашықтың жарыққа реакциясының төмендеуі анықталып тіркелді. Сақталған тамыр рефлексінің пульсі жиі, бәсеңдетілген АД-80/50 мм сынап бағанасында. Ата-анасы баласының дәріні жұтып қойғанына сезіктенеді.
Бұл клиникалық көрініс қандай дәрімен улануға сәйкес келеді?
* Бета-2-адреномиметиктер
* Атропинге ұқсайтын препараттар
* Гипотензивті препараттар
* Барбитураттар
*+ Транквилизаторлар
#40
*!Төменде көрсетілгендердің қайсысы кезінде психостимулирлеуші дәрілік заттарды тағайындау қарсы көрсетілген:
* астения, гипоксия,тырысулармен көрінетін неврологиялық бұзылыстар
*+сандырақ пен галлюцинациялармен жүретін психоздық бұзылыстар
* нарколепсия
* субдепрессия
* ақыл және физикалық жұмыс істеу қабілеті төмендеген
#41
*! 12жастағы науқас балаға аминазин қабылдау кезінде пайда болған жанама әсерлері үшін дәрігер басқа топ препаратын тағайындады.
Осы балаға төменде көрсетілген қайсы препараттың тағайындалуы мүмкін?
* Фентанил
*Дифенин
*Сибазон
*+Трифтазин
*Натрия бромід
#42
*! 13жастағы науқаста шизофрения, галлюцинацияны жою үшін дәрігер аминазин қолданған.
Төменде көрсетілгендердің ішінен қайсы антипсихотикалық әсер аминазинге тән?
* ОЖЖ адренергиялық және дофаминергиялық процесстерді ынталандырады
* ОЖЖ холинергиялықпроцесстерді ынталандырады
* ОЖЖ холинергиялық процесстерді тежейді
*+ОЖЖ адренергиялық және дофаминергиялық процесстерді тежейді
* МАО-ның кері нейрональды қармауын тежеу
#43
*! Аминазиннің ұзақ курсынан кейін 12 жасар науқас балада осы дәрінің жанама әсерлері байқалуына байланысты, дәрігер балаға нейролептиктер тобының басқа препаратын тағайындаған.Төмендегі препараттардың қайсысы нейролептиктер тобына жатады:
*Фентанил
*Дифенин
*Сибазон
*+Трифтазин
*Натрий бромид
#44
*! Науқас қыз бала, 14 жаста. Басынан өткен жүйкелік жағдайдан кейін ұйқысы нашарлаған. Төмендегі ұйықтатқыш дәрілердің қайсысын тағайындаған дұрыс:
* Фенобарбитал
* Этаминал натрий
* Барбамил
* Барбитал
*+Нитразепам
#45
*! 16 жастағы науқас әрбір жарты сағат сайын қайталанбалы , клонико-тоникалық тырысу ұстамасының болуына байланысты жан сақтау бөліміне жатқызылған.
Ұстаманың арасында науқас ессіз. ҚҚ- 120/90 мм рт.ст., ТСС/РС/- 100/мин. 5 жыл бұрын науқастың миы шайқалып, жабық ми зақымын алған. Соның салдарынан кейде есінен танып, тырыспаның ұстамасы пайда болады. Науқас эпилепсияға қарсы ем қабылдамаған.
Жедел көмек көрсету үшін, төменде көрсетілген препараттардың қайсысын егу керек?
* +Сибазон
* Сульфат магний
* Оксибутират натрий
* Аминазин
* Тиопентал натрий
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/sbornik-klinicheskih-zadach-dlya-itogovoj-gosudarstvennoj-atte.html | Сборник клинических задач для итоговой государственной аттестации по специальности 0401 «Лечебное дело» педиатрия с детскими инфекциями | сборник
клинических задач
для итоговой государственной аттестации
по специальности 0401 «Лечебное дело»
ПЕДИАТРИЯ С ДЕТСКИМИ ИНФЕКЦИЯМИ
Составители: преподаватели педиатрии Казанского базового медицинского колледжа Дружкова Н.Р., Киясова Л.М., Насыбуллина Н.Н., Тукаева Н.Х, Хакимова Р.А., преподаватели педиатрии Омского областного медицинского колледжа Кузнецова Т.М., Яковлева Т.М.
Содержание
Требования государственного образовательного стандарта к уровню подготовки специалистов в области педиатрии с детскими инфекциями для специальности 0401 "Лечебное дело" 3
Проблемно-ситуационные задачи 4
Задачи по оказанию доврачебной помощи при неотложных состояниях 38
Рекомендуемая литература 55
Инструктивно-методические документы 55
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/28-deris-derejelik-funkciya-oni-asietteri-men-grafigi-derejeli.html | 28 дәріс Дәрежелік функция, оның қасиеттері мен графигі Дәрежелік функция | 28 - дәріс Дәрежелік функция, оның қасиеттері мен графигі Дәрежелік функция дегеніміз мынандай функция:
y = xn, n нақты сан (немесе натурал сан).
Мысалы квадраттық функция бұндай функция қатарына жатады:
y = x2 Мына фнукция да дәрежелі функция болады:
y = x
Мұндағы х – тәуелсіз айнымалы, n – натурал сан
Анықталу облысы барлық нақты сандар жиыны.
егер n – жұп болса, онда функцияның қасиеттері:
а) егер х = 0, онда y = 0 функциясының графигі координаттар басы арқылы өтеді.
б) егер х ≠ 0, онда y >0 функциясының графигі І және ІІ ширекте орналасқан.
в) жұп функция болып табылады (-х) n = х n функциясының графигі ординаттар осіне қарағанда симметриялы.
г) функция [0; +∞) аралығында өседі және (- ∞; 0] кемиді.
Мысалдар
1) y = х 28 формуласымен берілген функция х = -5; 0; 3 болғанда функцияның мәнін 0 – мен салыстыр.
а) 3 28 > 0 б) 0 28 = 0 в) (-5)28>0
n – тақ болғанда, y = х n дәрежелік функцияның қасиеттерін қарастырайық.
а) егер х = 0, онда y = 0 функция графигі координаттар басы арқылы өтеді.
б) егер х > 0, онда y > 0, егер х <0, онда y < 0
І және ІІІ ширекте орналасқан
в) тақ функция болып табылады, графигі координаттар басына қарағанда симметрия болып табылады.
г) Функция барлық анықталу обылсында өседі. (-∞; ∞)
д) Функцияның мәндерінің облысы барлық нақты сандар жиыны.
Дәрежелік функция графигі
Дәрежелік функцияның n дәрежесі жұп болса, бұл функцияның графигі OY өсіне симметриялы болады. Ал бұл сан тақ болса, онда дәрежелік функцияның графигі OX өсіне қатысты шағылысады.
n=2k және n=2k+1 болғанда y=xnфункциясының қасиеттері |
http://engime.org/tairip-ilmisti-procestegi-sotti-bailaudi-meni-trleri-jene-sheg.html | Тақырып Қылмыстық процестегі соттық бақылаудың мәні, түрлері және шегі | Дәріс жоспары: 1) Соттық бақылау, сот, билігі, сот төрелігі (ұғымдардың арақатынасы). 2) Соттық бақылаудың даму тарихы. 3) Соттық бақылаудың түрлері мен шегі (бәсекелестік процесі).
1) Соттық бақылау, сот, билігі, сот төрелігі (ұғымдардың арақатынасы). Қылмыстық процестегі бақылау элементі: 1) процестің сатылы құрылымдарына қатысты, әрбір келесі кезең алдыңғысына қатысты бақылаушы кезең (кейінге қалдырылған бақылау) болып табылатын процесті кезең-кезеңмен құру кезінде; 2) арнайы бақылау институттары (ведомстволық бақылау, прокурорлық қадағалау, сот бақылауы).
Ведомстволық бақылау (ТО бастығының, анықтау бөлімшесінің бастығының, анықтау органының бастығының) айтарлықтай жылдам және нәтижелі болуы мүмкін. Бірақ бақылайтын және бақыланатын субъектілердің ортақ ведомстволық және процессуалдық мүдделерінің болуына байланысты ол басқа процессуалдық мүдделері бар процеске қатысушылардың қызметінің заңдылығына және құқықтарының сақталуына әрқашан кепілдік бере алмайды.
Прокурорлық қадағалау ведомстволық емес болғандықтан объективті болуы мүмкін, бірақ ол қылмыстық қудалау органдарымен бір айыптау мүддесі арқылы біріктірілген.
Сот бақылауы қылмыстық қудалау органдарының қызметімен жалпы ведомстволық және іс жүргізу мүдделерімен байланысты емес, соттың мәртебесіне және оның тағайындалуына байланысты ол заңдылықты қамтамасыз ету және азаматтардың және және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау құралы бола алады.
Қылмыстық іс жүргізудегі сот қызметінің негізгі түрі - істерді мәні бойынша қарау. Дегенмен, соттың функциялары шектеулі емес. Қолданыстағы заңнама оған сондай-ақ сот бақылауының ерекше құқық қолданушылық және құқықты қалпына келтіру функциясын жүктейді. Сот қызметінің бұл түрі де біркелкі емес.
Жалпы сот бақылауының табиғаты, оның қылмыстық сот төрелігіндегі орны, рөлі мен шектері туралы даулы сұрақтар әлі де бар.
Кейбір авторлар сот бақылауы сот қызметінің дербес түрі, сот төрелігіне қатысты қосалқы, қызметтік сипатқа ие ерекше сот функциясы деп есептейді. |
http://engime.org/sbornik-algoritmov-vipolneniya-prakticheskih-navikov-po-mdk.html?page=4 | Второй момент - Сборник алгоритмов выполнения практических навыков по мдк | Второй момент - внутренний поворот головки (правильный). Головка совершает поступательные движения вперед, проходит ІІ плоскость малого таза а при переходе со ІІ плоскости в ІІІ плоскость начинает поворачиваться вокруг продольной оси. При этом затылок (и малый родничок) поворачивается кпереди, а лоб и (большой родничок) - кзади. Сагиттальный шов, находившийся в поперечном размере входа в таз, постепенно меняет положение. В ІІІ плоскости малого таза сагиттальный шов устанавливается в прямом размере . Этим внутренний поворот головки заканчивается, причем опущенный малый родничок обращен прямо к симфизу. |
http://engime.org/el-farabi-azu-atindafi-ou-edistemelik-keshen-str-1-iz-62.html?page=16 | Тіркеу бөлімінің бастығы - Әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен стр. 1 из 62 | әл-Фараби ҚазҰУ атындағы оқу әдістемелік кешен
стр. 13 из 62
қылмыстық істі өзінің хүргізуіне алуға және тергеушінің өкілеттілігін қолдана отырып,
өзі тергеу жүргізуге құқылы;
тергеу жүргізу аяқталған соң қылмыстық істі тиісті прокурорға жолдайды.
Тергеуші және оның өкілеттілігі.
ҚІЖК-нің
64-бабына сәйкес,
тергеуші
-
өз құзыреті шеңберінде қылмыстық іс бойынша алдын-ала тергеу жүргізуге
уәкілеттілік берілген ішкі істер органдарының, ұлттық қауіпсіздік органдарының
және қаржы полициясы органдарының лауазымды адамы.
Қылмыстық процесте
тергеуші бір-ақ функция атқарады. Ол функция – қылмыстық істер бойынша
алдын-ала тергеу жүргізу немесе,
басқаша айтқанда, қылмыстық ізге түсу
қызметі. Осыған сай тергеушінің негізгі міндеті қылмысты тез және толық ашу,
қылмыс жасаған адамды тиісті жауапқа тартып, оның сотқа берілуін қамтамасыз
ету болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/pen-i-negizderi-oitushi.html | Пән: Құқық негіздері Оқытушы | Пән: Құқық негіздері
Оқытушы: Колдаева А.А.
Сабақтың тақырыбы: Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Парламентінің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің конституциялық-құқықтық мәртебесі.
Қолданылатын әдебиет:
Құқықтану, А.Ибраева, Г.Әлібаева, Қ.Айтхожин, Алматы «Мектеп» 2016
Тапсырма №1
Жоспар бойынша дәптерге қысқаша конспект жазыңыз:
Қазақстан Республикасы Президентінің құқықтық жағдайы
Қазақстан Республикасы Парламентінің құқықтық жағдайы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің құқықтық мәртебесі
Тапсырма №2
Сұрақтарға жауап беріңіз:
Қазақстан Республиканың Президенті болып кім сайланады? Н.А Назарбаев
Президент қандай өкілеттіктерді иемденеді? Президенттің өкілеттілігі:
жоғарғы бас қолбасшы болып табылады;
президенттің бұйрықтары мен қаулылары заңды күшке ие;
парламентті таратуға құқылы;
референдумдар мен парламентке сайлауды бекітеді және парламент сессияларын шақырады;
парламент қаьбылдаған заңдарға қол қояды және оларды қайта талқылауға жібере алады;
парламент келісімімен премьер-министрді және премьер-министрдің ұсынысы бойынша үкімет мүшелерін тағайындайды;
парламент келісімімен Ұлттық банктің төрағасын, бас прокурорды, Ұлттық қауіпсіздік комитеттінің төрағасын қызметтеріне тағайындайды;
дипломатиялық өкілдіктердің басшыларын, жоғарғы әскери басшыларды және Есептік комитет мүшелерін тағайындайды;
үкімет пен жергілікті билік органдарының қаулыларының күшін жоя аладым;
мемлекеттік бағдарламаларды бекітеді;
халықаралық келіссөздерді жүргізеді және келісімшарттарға қол қояды;
төтенше және әскери жағдайды енгізеді.
Республиканың жоғары өкілетті органдарының құрылымын ашып көрсетіңдер? Президенттің өкілеттілігі:
жоғарғы бас қолбасшы болып табылады;
президенттің бұйрықтары мен қаулылары заңды күшке ие;
парламентті таратуға құқылы;
референдумдар мен парламентке сайлауды бекітеді және парламент сессияларын шақырады;
парламент қаьбылдаған заңдарға қол қояды және оларды қайта талқылауға жібере алады;
парламент келісімімен премьер-министрді және премьер-министрдің ұсынысы бойынша үкімет мүшелерін тағайындайды;
парламент келісімімен Ұлттық банктің төрағасын, бас прокурорды, Ұлттық қауіпсіздік комитеттінің төрағасын қызметтеріне тағайындайды;
дипломатиялық өкілдіктердің басшыларын, жоғарғы әскери басшыларды және Есептік комитет мүшелерін тағайындайды;
үкімет пен жергілікті билік органдарының қаулыларының күшін жоя аладым;
мемлекеттік бағдарламаларды бекітеді;
халықаралық келіссөздерді жүргізеді және келісімшарттарға қол қояды;
төтенше және әскери жағдайды енгізеді.
Парламент палаталарының құрылу тәртібін көрсетіңдер№
Парламент қандай міндеттерді жүзеге асырады?
Конституциялық заңдар жай заңдардан несімен ерекшеленеді? Мысал келтіріңіз.
Сенат пен мәжіліске кім депутат бола алады? Депутаттық қызметке берілетін кепілдіктерді көрсетіңдер.
Үкімет қалай құрылады?
Үкімет мүшелері үшін қандай шектеулер қарастырылған?
Үкімет қандай өкілеттіктерді иемденеді?
Тапсырма №3
Глоссарий құратырыңыз (10 сөз).
Азаматтық құқық принциптері - нормативтік сипаты бар, қоғамдық қатынастарды азаматтық-құқықтық реттеу бастаасын басшылыққа алатын негіз.
2. Шарт - шаруашылық қызметінің негізгі құралы.
3. Азаматтық заң күші - заң күшіне енгеннен бастап, оның күші жойылғанға дейін белгілі бір қатынасқа қолданылуындағы заңдық болмысына тән нысан.
4. Заңды тұлға - өз атынан мүліктік құқықтар мен міндеттерді еншілейтін, оның құрамына кіретін тұлғалардан тәуелсіз өзі жауап беретін тұлға.
5. Азаматтық құқық қатынастары - азаматтық құқық нормаларының талаптарына сәйкес туындайтын және бұл нормаға тәуелді болатын жақтар арасындағы қатынастар.
6. Азаматтық құқықтық қатынастардың субьектілері - әрбір құқық қатынастарының қатысушылары.
7. Обьектілер - құқықтар мен міндеттердің қатысы бар мүліктік және мүліктік емес игіліктер.
8. Заттар - азаматтық құқық қатынастарының обьектілері.
9. Заттық құқық - заттар жөнінде туатын құқық.
10. Жеке тұлға - Қазақстан Республикасының азаматтары, басқа мемлекеттердің азаматтары, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдар.
11. Азаматтық құқық қабілеттілігі - Азаматтық Кодекстің 13 - бабында азаматтық құқыққа ие болып, міндет атқару қабілеті.
12. Азаматтық әрекет қабілеттілігі - азаматтың өз әрекеттерімен азаматтық құқықтарға ие болуға және оны жүзеге асыруға, өзі үшін азаматтық міндеттер жасап, оларды орындауға қабілеттілігі.
13. Мүліктік оқшаулық - заңды тұлғаның экономикалық - құқықтың белгісі болып табылады және оның мүлікке заттық құқығын иелену.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/saba--52-penni-ataui-azastan-tarihi.html | Сабақ § 52 Пәннің атауы: Қазақстан тарихы | Сабақтың барысы:
Қысқаша конспект
|
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі 1991 жылы 16 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының Мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заң қабылданды. 18 баптан тұратын осы Заңда мемлекеттің де халқымыздың тілегі мен мақсат мүддесіне сай келетін елдің егемендігі мен тәуелсіздігі; шекарасының бүтіндігі; басқа елдермен қарым-қатынасты халықаралық қатынастар нормасына сәйкес жүргізетіндігі толық қамтылған. Сонымен бірге ел азаматтарының ұлтына, дініне, тегіне, әлеуметтік жағдайына қарамастан бірдей құқық иеленетіндігі; өкілетті атқарушы және заң шығарушы басқа да мемлекеттік органдары; тәуелсіз экономиканың негіздерімен мемлекеттің тәуелсіздігін қорғау түгелімен ескерілген. Бұл күн біздің еліміздің тарихына Тәуелсіздік күні болып енді.
ҚР-ның мемлекеттік нышандары. Бүкілхалықтық талқылаудан кейін 1992 жылғы маусымда Жоғарғы Кеңестің сессиясы республиканың жаңа Мемлекеттік туы мен Елтаңбасын бекітті. Тудың авторы: Шәкен Ниязбеков, Елтаңбаның авторлары: Жандарбек Мәлібеков, Шотаман Уәлиханов.
Сол жылғы желтоқсанда республика Гимнінің жаңа мәтіні қабылданды. 2006 жылы 7 қаңтарда «ҚР-ның мемлекеттік рәміздері туралы» Жарлығына толықтырулар мен өзгертулер енгізілген Конституциялық Заңына Елбасы қол қойды. Сол бойынша ҚР Мемлекеттік гимннің жаңа мәтіні мен музыкалық өңдеуі бекітілді. (Әнін жазған: Ш.Қалдаяқов, сөзін жазған: Ж.Нәжімеденов, Н.Назарбаев).
ҚР-да мемлекеттік тіл – қазақ тілі. Мемлекеттік ұйымдарда, жергілікті өзін - өзі басқару орындарында қазақ тілімен қатар орыс тілі қолданылады.
Қазақстан Республикасы- президенттік республика; құрылымы жағынан унитарлы мемлекет.Мемлекеттік биліктің бірден-бір көзі халық. Халық өз билігін республикалық референдум мен еркін сайлау және мемлекеттік органдарға делегаттар жіберу арқылы жүзеге асырады. Конституция берген өкілдік шеңберінде мемлекет атынан халық пен Президент сөйлей алады.
Республика Президенті –халықтар бірлігінің, мемлекеттік өкіметтің символы мен кепілі. 1995 жылғы Конституция бойынша ол жалпыға бірдей, тең және төте сайлау арқылы сайланады. Конституция бойынша Қазақстан Республикасының Президенті болып Қазақстанда кемінде 15 жыл тұрған, мемлекеттік тілді жетік меңгерген Қазақстан Республикасының азаматы сайлана алады. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері 1991,1995,1999,2005 және 2011 жылдары Қазақстан Республикасының президент сайлауы өтті.
|
Терминдік сөздермен жұмыс:
|
№3 тапсырма. Анықтама бер
Республика_________________________________________________
Президент__________________________________________________
Инагурация_________________________________________________
| |
http://engime.org/referat-tairibi-prokurorli-adafalaudi-ajirisha-belgileri.html | Реферат Тақырыбы: «Прокурорлық қадағалаудың айырықша белгілері» | ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРҒЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
АЛМАТЫ ГУМАНИТАРЛЫ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
«ПЕДАГОГИКА, БИЗНЕС ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ» ИНСТИТУТЫ
Реферат
Тақырыбы:
«Прокурорлық қадағалаудың айырықша белгілері»
Орындаған: «Құқық» мамандығының 3 курс студенті Кадишев Еркебұлан Ерланұлы
Тексерген:Ахметова Д.А.
Алматы 2022 Прокуратураның мақсаты Прокуратура мемлекет атынан Қазақстан Республикасының аумағында заңдылықтың сақталуын заңда белгіленген шекте және нысандарда жоғары қадағалауды жүзеге асырады, сотта мемлекеттің мүддесін білдіреді және мемлекет атынан қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.
2-бап. Прокуратура қызметінің құқықтық негіздері Прокуратураның құзыреті, қызметінің ұйымдастырылуы мен тәртібі Конституцияда және заңда айқындалады.
3-бап. Прокуратура органдарын ұйымдастырудың және олардың қызметiнiң қағидаттары 1. Прокуратура төмен тұрған прокурорлар жоғары тұрған прокурорларға және Бас Прокурорға бағынатын бiрыңғай орталықтандырылған жүйені құрайды.
2. Прокуратура өз өкілеттіктерін заңдылық, басқа мемлекеттiк органдардан, лауазымды адамдардан тәуелсiз болу және Қазақстан Республикасының Президентіне ғана есеп беру қағидаттарында жүзеге асырады.
3. Прокуратура органдары өз функциялары мен өкiлеттiктерiн жүзеге асырған кезде олардың қызметiне араласуға тыйым салынады.
4. Прокуратура кәсіпкерлік субъектілерінің, ұйымдардың және мемлекеттік органдардың қызметіне араласуға, олардың қызметіне тексеріс тағайындауға, заңда көзделмеген негіздер бойынша ақпарат не құжаттар сұратуға құқылы емес.
5. Прокуратура органдары адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау туралы, мемлекеттiк құпияларды және заңмен қорғалатын өзге де құпияны сақтау туралы заңнама талаптарына қайшы келмейтiндей деңгейде жария әрекет етеді. |
http://engime.org/versiya-ot-dd-mm-gggg.html | Версия: от дд мм гггг | Цель: Оценка функционального состояния плода во время беременности на основании регистрации частоты его сердцебиения и изменений сердцебиения в зависимости от сокращений матки, воздействия внешних раздражителей или активности самого плода.
Область применения: Женская консультация Медицинской организации.
Ответственность: Врачи и средний медицинский персонал Женской консультации Медицинской организации.
Определение:
Кардиотокография (КТГ) — непрерывная синхронная регистрация частоты сердечных сокращений (ЧСС) плода и тонуса матки с графическим изображением сигналов на калибровочной ленте. Регистрация частоты сердечных сокращений производится ультразвуковым датчиком на основе эффекта Доплера (допплерография). Регистрация тонуса матки осуществляется тензометрическими датчиками.
Многие приборы КТГ позволяют фиксировать шевеления плода. В настоящее время КТГ является одним из ведущих методов пренатальной диагностики. Применение кардиотокографии плода позволяет снизить показатели перинатальной заболеваемости и смертности.
ТОСО-датчик - дифференциальный датчик внешнего давления для наружной регистрации сократительной активности матки
Ресурсы: аппарат кардиотокографии;
емкость для сбора медицинских отходов класса «Б».
Документирование: калибровочная лента с расшифровкой врача.
Основная часть процедуры: В начале рабочего дня проверить все ли компоненты аппарата в наличии (сетевой шнур, принтер, датчики, отметчик шевелений плода), надежно ли они закреплены, проверить наличие бумаги (достаточно ли бумаги для сеанса мониторирования), подключить аппарат к электросети, включить аппарат;
Утилизировать использованные салфетки в емкость для сбора медицинских отходов класса «Б»;
После расшифровки врачом, отнести результат исследования пациентке;
В конце рабочего дня выключить аппарат, отсоединить от электросети.
Ссылки: Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 31 мая 2017 года № 357 «Об утверждении Санитарных правил «Санитарно-эпидемиологические требования к объектам здравоохранения»;
Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 2 октября 2012 года №676 «Об утверждении стандартов аккредитации медицинских организаций» (с изменениями и дополнениями от 5 июня 2018 года), Приложение 1. Глава 4: Лечение и уход за пациентом, Параграф 3: Основы клинического ухода;
Клинические протоколы. Институт здоровья семьи. Проект «Мать и дитя», 2008;
Избранные вопросы перинатологии. Под редакцией Р.Й.Надишаускене, 2012;
Antenatalcare. Routine care for the healthy women. NICE. Clinical Guideline 6, 2008;
Fetal Health Surveillance: Antepartum and Intrapartum Consensus Guideline Journal of Obstetrics and Gynecology Canada, Practice Guideline, 2007. |
http://engime.org/profilaktika-grek-tilinen--aldin-alu--andaj-da-bir-oifani-aldi.html | Профилактика (грек тілінен πρόφύλακτικός «алдын алу») – қандай да бір оқиғаның алдын алудың алдын ала шаралары. Алдын алу/Профилактика | Профилактика үғымына анқтама беріңіз. Профилактиканың деңгейлерін сипаттап жазыңыз.
Профилактика (грек тілінен πρόφύλακτικός «алдын алу») – қандай да бір оқиғаның алдын алудың алдын ала шаралары.
Алдын алу/Профилактика – аурулардың алдын алуға және қауіп факторларын жоюға бағытталған медициналық, санитарлық-гигиеналық, педагогикалық және әлеуметтік-экономикалық шаралар кешені.
Профилактиканың негізгі үш деңгейі бар, олар:
біріншілік
екіншілік
үшіншілік
Біріншілік профилактика іс жүзінде аурудың дамуына жол бермейді.
Біріншілік профилактиканың түрлеріне мыналар жатады:
Вакцинациялар
Жоғары қауіпті мінез-құлықты өзгерту бойынша кеңес беру;
Кейде химиопрофилактика.
Екіншілік профилактикада ауру ерте, жиі симптомдар пайда болғанға дейін анықталады және емделеді, осылайша ауыр зардаптардың дамуын барынша азайтады.
Екіншілік профилактика келесі түрлерді қамтиды:
Сүт безі обырын анықтау үшін маммография және остеопорозды анықтау үшін қос энергия рентгендік абсорбциометрия (DXA) сияқты скринингтік бағдарламалар.
Жыныстық жолмен берілетін инфекция диагнозы қойылған адамның жыныстық серіктестерін анықтау (байланысты іздеу) және қажет болған жағдайда аурудың таралуын азайту үшін мұндай адамдарды емдеу.
Үшіншілік профилактикада бұрыннан бар, әдетте созылмалы ауру асқынулардың немесе қосымша зиянның алдын алу үшін бақыланады.
Үшіншілік профилактика келесі түрлерді қамтиды:
Қант диабетімен ауыратындар үшін: қандағы қант деңгейін бақылаңыз, теріге тамаша күтім жасаңыз, аяқтарыңызды жиі тексеріңіз және жүрек пен қан тамырлары ауруларының алдын алу үшін үнемі жаттығулар жасау.
Инсульт алған адамдар үшін: екінші инсульттің алдын алу үшін аспирин ішу;
нашарлауды болдырмау және өмір сапасын барынша арттыру үшін қолдау және қалпына келтіру шаралары, мысалы, жарақаттан, миокард инфарктісінен немесе инсульттан кейінгі оңалту кезінде;
Мүгедектердегі асқынулардың алдын алу, мысалы, төсекке таңылған науқастарда төсек жараларының алдын алу.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/jabufa-boladi-jabu-batirmasini-izmeti.html | Жабуға болады? Жабу батырмасының қызметі | - 1. Терезе дегеніміз не? 2. Терезе түрлерін ата. 3. Windows-те қандай терезелер жоқ? 4. Жаю батырмасының қызметі. 5. Жиыру батырмасының қызметі.
- 6. Терезелерді қандай пернелердің тіркесімен
- жабуға болады?
- 7. Жабу батырмасының қызметі.
- 8. Терезенің ең төменгі жолы қалай аталады?
- 9. Alt + Tab пернелер тіркесінің қызметі.
-
“...Адамзат үшін ХХІ ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру - бүгінгі мектеп оқушылары сіздердің еншілеріңізде” - Сабақтың мақсаты:
- Windows негізгі нысандарының анықтамалары мен сипаттамалары туралы оқушыларға түсінік беру, бума мен жарлық құруды үйрету.
- Оқушылар білуі тиіс:
- файл, бума, жарлық, бумалар иерархиясы анықтамаларын, файл мен бума атауларының ережелері мен шектеулерін, бумаларды, жарлықтарды құру тәсілдерін.
- Оқушылар үйренуі тиіс:
- Windows нысандарына, олардың типтеріне анықтама беруді, нысандарға атау беруді, бума мен жарлық жасауды.
- Файл – байттардың әлдебір атауы бар тізбегі. Бұл Windows жүйесінде жұмыс жүргізетін ақпараттың құрылымдық бірлігі. Файл не программа, не құжат болуы мүмкін. Файлдардың негізгі типтері: құжаттар, суреттер, бағдарламалар.
- Файл аты оң және сол жақ бөліктерден тұрады. Оң жақ бөлігі үш символдан тұрады және олар файл типін анықтайды. Сол жақ бөлігінің ұзындығы 1-ден 255 символға дейін жетеді.
- Файл атын жазғанда әріптерді, 0-ден 9-ға дейінгі цифрларды, арнайы символдарды, дефис(-), астын сызу(_), леп белгісі(!) және мына символдарды: @, #, $, %, ^, &, (,), {, } қолдануға болады.
- Ал мына символдарды: жұлдызша(*), қос нүкте(:), нүктелі үтір(;), сұрақ белгісі(?), бөлгіш(/), үлкен(>), кіші(<), тырнақша(«»), нүкте(.) қолдануға болмайды.
- 5 Сынып.doc
- Файл атауы кеңейтілімі
- Информатика кабинетінің құжаттары
| | | Бумалар (Қапшықтар) – бұл қандай да бір белгісі бойынша файлдарды бірлестіру. Бумалардың 2 түрі бар: жүйелік және жұмысшы. - Бумалар (Қапшықтар) – бұл қандай да бір белгісі бойынша файлдарды бірлестіру. Бумалардың 2 түрі бар: жүйелік және жұмысшы.
- Windows – тегі барлық файлдар, құжаттар, таңбашалар мен бағдарламалар қапшықтарда сақталады. Ол бос болуы да мүмкін. Қапшықта аттары бірдей объектілер болмауы керек.
- Бума - объектілер бірлестігі
Жарлықтар – нақты бір файлдарды көрсететін арнайы белгішелер. Жарлық жеке бір объект емес, ол файлға сілтеме ғана. Оны жойғанда файлдар жойылмайды. - Жарлықтар – нақты бір файлдарды көрсететін арнайы белгішелер. Жарлық жеке бір объект емес, ол файлға сілтеме ғана. Оны жойғанда файлдар жойылмайды.
- Жарлықтың басқа белгішеден айырмашылығы оның төменгі сол жақ бұрышында кішкене иілген бағдарша орналасқан.
- Жарлықтың негізгі міндеті – объектіге әр түрлі орыннан оның көшірмесін жасамай қатынауды қамтамасыз ету.
- Схемада көрсетілген қалталардың бұтақтары (иерархиясы)
- бойынша
- «Жұмыс үстеліне» қалталар құрыңдар.
- Переименовать жою
- Создать ярлык бума құру
- Новая папка жарлық құру
- Создать папку жаңа бума
- Файл создать файл атын өзгерту
- Файл переименовать файл құру
- Удалить атын өзгерту
- Тест
- Байттардың аты бар қандай да бір тізбек қалай аталады?
- а) файл
- в) бума
- с) программа
- д) құжат
- 2. Жарлық – ол:
- А) Нысанға көрсететін, оған қол жеткізуді жеңілдететін сілтеме
- В) Нысанға қол жеткізуді жеңілдететін бума
- С) Арнайы түрде құрылған файл
- Д) Мәтіні бар файл.
- 3. Файлды атау үшін қолданылатын символдардың ең үлкен саны:
- А) 100
- В) 200
- С) 50
- Д) 255.
- 4. Буманы ашу үшін не істеу керек?
- А) Осы буманы тышқанның сол жақ батырмасымен бір рет шерту
- В) Осы буманы тышқанның оң жақ батырмасымен бір рет шерту
- С) Осы буманы тышқанның сол жақ батырмасымен екі рет шерту
- Д) Осы буманы тышқанның оң жақ батырмасымен екі рет шерту.
- 5. Басқа буманың ішіндегі бума қалай аталады?
- А) Ішіне салынған
- В) Ата-аналық
- С) Каталог
- Д) Түпкі.
- 6. Белгіше - ол:
- А) Файл
- В) Бума
- С) Жарлық
- Д) Компьютер.
- 7. Белгіше - ол:
- А) Файл
- В) Бума
- С) Жарлық
- Д) Компьютер.
- 8. Белгіше - ол:
- А) Жүйелік бума
- В) Жұмысшы бума
- С) Жарлық
- Д) Файл.
- 9. Файлға дейін толық жол: С:\кітап\әңгіме.txt. Файлдың аты қалай?
- А) Кітап\әңгіме.
- В) Кітап\әңгіме.txt.
- С) txt.
- Д) Әңгіме.txt.
- 10. Отправить Рабочий стол (Создать ярлык) бұйрығы:
- А) Бумада көрсетілген нысан үшін жарлық құрады
- В) Бумада көрсетілген нысан үшін жарлық құрады және оны Жұмыс үстеліне жөнелтеді
- С) Көрсетілген нысанды жарлыққа ацыстырады
- Д) Жаңа бума құрып, оның ішіне жарлық құрады.
-
- Бүгінгі сабақты қаншалықты ұқтым?
- Не ұнамады?
- Маған сабақта ұнады
- Маған бүгінгі сабақта көмектесті
- Бүгінгі көңіл күйің
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/1-degej-retteletin-shamalar-trleri.html | 1 деңгей Реттелетін шамалар түрлері | 1 деңгей
4. Реттелетін шамалар түрлері
Реттелетін шамалар түрлеріне байланысты температуралық, шығындық, деңгейлік, қысымдық, жылдамдылыұ, ылғалдылық және т.б реттегіштер болып бөлінеді.
Реттегіштерді конструкциясының жасалуы ойынша аспап типті және реттегіштер, ал орындалуы бойынша агрегатты жіне элементті болып бөлінеді.
Аспап типті реттегіштер салыстыру элементі, датчик, күшейткіш жіне басқа элементтер бір корпуста компактирленетін өлшегіш қондырғылар.
Реттелетін шаманың уақытқа қатысты өзгеру заңдылығы әр түрлі болуы мүмкін, математикалық, олар жүйенің операторымен жазылады. Реттелетін шамалардың өзгеру заңдылықтары көбінесе сыртқы немесе ішкі қозған әсерлерден алынады. Автоматты реттеу жүйесі басқарушысы әрекеттерді дәлірек болатындай өндіру керек және қозушы әрекеттерді азырақ көңіл бөлу керек
Автоматты реттегіштер іс әрекеттердің түрлеріне байланысты үздікті және үздіксіз болып бөлінеді, ал орындалуы бойынша тура және жанама болып бөлінеді.
5. Технологиялық процестерді автоматтандыру схемасының шартты белгіленуі
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/sabati-tairibi-zashifaru-jjesiiti-aktilerdi-rilimi-sabati-masa.html | Сабақтың тақырыбы: Заңшығару жүйесі.Құқықтық актілердің құрылымы Сабақтың мақсаты | 11.1.1.1 - нормативтік құқықтық актілердің негізгі элементтерін анықтау;
11.1.1.2 - нормативтік құқықтық актілердің әзірленуі, қабылдануы мен күшіне ену процесін зерттеу
Сабақтың барысы:Қазақстан Республикасы Конститутциясының 1- бабына сәйкес Қазақстан Республикасы, құқықтық мемлекет болып табылады.Қазақстан Республикасының заң шығару жүйесі өмірдің түрлі салаларындағы реттелетін қатынастардың сипатына, сондай-ақ мемлекет органдарының жалпы иерархиялық жүйесіндегі нормативтік актілерді қабылдайтын органдардың орнына байланысты құрамдас элементтерге бөлінетін мемлекеттің қолданыстағы нормативтік актілерінің өзінің әлеуметтік бағыты мен мақсаты бойынша бірыңғай кешенін білдіреді.
Заң шығару жүйесідеп құқықтың ішкі мазмұндық және құрылымдық сипаттамалары көрініс табатын нормативтік- құқықтық актілердің жиынтығын атайды.Заң шығару жүйесі қарай горизонталды, вертикалды және кешенді жүйелерін бөліп көрсетуге болады. Нормативтік құқықтық актілердің ең негізгі құрылымдық элементтері:
-актінің түрлі (заң,декрет,Жарлық,қаулы және т.б.);
-актіні қабылдаған орган(лауазымды адам);
-реттеу нысанын білдіретін атауы;
-актінің қабылданған(шығарылған)күні,орны және оның тіркеу нөмірі;
-тиісті нормативтік құқықтық актілерге қол қоюға ресми уәкілеттік берілген адамдардың қолтаңбалары;
Әрбір нормативтік құқықтық актінің атауы оның мәнін және негізгі мазмұнын білдіреді. Нормативтік құқықтық актінің ең ежелгі құрылымдық элементтеріне кіріспе,мақалалар және тармақтар жатады. Заң шығару жүйесін және өзге де нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және ұсыну,қабылдау,тіркеу,күшіне енгізу,өзгерту,толықтыру,қолданылуын тоқтату және тоқтата тұру,жариялау,түсіндіру ерекшеліктері және басқа да мәселелер 1998 жылы қабылданған «Нормативтік құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен реттеледі.
Сабақ барысында орындалатын тапсырмалар: 1-тапсырма:Заң шығару жүйесіне қатысты кестені толтырыңдар.Ұғымдарды салыстырып,ұқсастықтары мен айырмашылықтарын көрсетіңдер:
Заң шығару жүйесі
Горизонталды
Вертикалды
Кешенді
2-тапсырма: Қазақстан Республикасының заңнамалық жүйесінің ерекшелігі неде екенін сипаттап жазамыз.
3-тапсырма: Тест сұрақтарына жауап беріңдер:
1.Жоғары биліктің белгілі бір мәселе бойынша шығарған заң күші бар қаулысы:
А)Конститутция
В)Бап
С)Декрет
Д)Нормативтік құжат
Е)Переамбула
2.Құықтық шығармашылық органның негізін қалаушы құқықтық нормалар қамтылған ресми құжаты:
А) Нормативтік құқықтық акті
В)Директива
С)Құқықтық жүйе
Д)Переамбула
Е)Декрет
3.Жоғарғы органдардың төменгі органдарға берген бұйрық нұсқаулары:
А)Директива
В)Декрет
С)Переамбула
Д)Нормативтік құжат
Е)Конститутция
4.Нормативтік актілердің кіріспе бөлімі:
А)Нормативтік құжат
В)Құқықтық жүйе
С)Переамбула
Д)Конститутция
Е)Директива
5.Қандайда бір құжаттағы бөлім,тараулар:
А)Бап
В)Переамбула
С)Директива
Д)Конститутция
Е)Декрет
Сабақты қорытындалау:
«Заң шығару жүйесінің» мәні неде?
Қазақстан Республикасының « Нормативтік құқықтық актілер» туралы заңы қай жылы қабылданды?
Қазақстан Республикасының заңнамалық жүйесінің ерекшелігі неде?
Үйге тапсырма: Заңшығару жүйесі.Құқықтық актілердің құрылымы |
http://engime.org/1-basilim-08-09-2016-j-52-betti--shisi.html | №1 басылым 08. 09. 2016 ж. 52 беттің -шісі | 042-18.28.1.3/01–2016
|
№ 1 басылым 08.09. 2016 ж.
|
52 беттің -шісі
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
|
СМЖ 3 дәрежелі құжаты
|
Пәннің оқу-әдістемелік
материалдары
|
Пәннің оқу-әдістемелік
материалдары
042-18.28.1.3/01–2016
|
Пәннің оқу-әдістемелік
материалдары
|
№ 1 басылым 08.09.2016 ж.
|
Пән атауы: Қазақ тілі
Кредит саны: 3
Шифр – мамандық атауы: Аграрлық факультеті, Ақпараттық – коммуникациялық технологиялар факультеті, Жаратылыстану – математика факультеті, Инженерлік-технологиялық факультеті, Қазақ филологиясы факультеті, Тарих-педагогика факультеті, Шетел және орыс филологиясы факультеті, Экономика және құқық факультеті мамандықтарына арналған
Факультет, кафедра: Қазақ филологиясы факультеті, Қазақ тілінің теориясы мен әдістемесі кафедрасы
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
Семей
2016
Мазмұны
1. Глоссарий
2. Сабақтар
3. Практикалық сабақтар
4. Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптары
5. Пәннің оқу-әдістістемелік картасы
6. Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
7. Әдебиеттер
1. Глоссарий
Грамматика (грек. «жазу, жазу өнері»)-тілдегі сөздердің өзгеру тәсілдері мен құралдарын, сөз тіркестерін, олардың сөйлемге құралу заңдарын зерттейтін тіл білімінің саласы.
Лексика (грек.»сөздік қор»)-тіл білімінің сөз және оның мағынасын зерттейтін бір саласы.
Лексикология (грек. лексика, логос)-тілдік сөздік құрамы мен оның тарихи даму заңдылықтары, қызметін зерттейтін тіл білімінің саласы.
Лексикография (грек. «сөздік» «ілім»)-тіл білімінің сөздіктер жасайтын және оларды зерттейтін бір саласы.
Морфология (грек. «жаңа», «сөз»)- тілдегі жаңа ұғымды білдіріп, жаңадан пайда болған сөздер.
Синтаксис (грек. «құрастыру»)- сөз тіркесі мен сөйлемді зерттейтін тіл білімінің саласы.
Фонетика (грек.»дыбыс»)- тіл дыбыстары туралы, тілдегі дыбыстық ерекшеліктер мен заңдылықтарды зерттейтін тіл білімінің саласы.
1-ТАҚЫРЫП.
Грамматика: Көсемше категориясы. Көсемшенің жұрнақтары. Қызметі. Түрі. Кейіпті көсемшенің немқұрайлық, созылыңқылық, кенеттік және т.б. мәнде қолданылуы. Түбір етістік + а (-е, -й) салу, түбір етістік + ып (-іп,-п) тұру, түбір етістік + ып (-іп, -п) қалу, және т.б. тәсілдер арқылы шақ, жақ бойынша түрленіп жасалуы.
Мәтін: Ар-ождан бостандығы. Дін және діни тағым. Діни мерекелер. Ұлттық салт-дәстүрлер.
Қайталау: Синтаксис. Сөз тіркесі. Сөйлем.
|
Көсемше- өзіне тән синтаксистік қызметі, морфология тұлғалары бар дербес категория Көсемше де етістіктің ерекше түрі. Есімше сияқты көсемше де сөйлемде екі түрлі мәнде, екі түрлі қызметте қолданылады. Бірде жіктеліп келіп, немесе күрделі етістіктің негізгі етістік сыңары көсемше тұлғасында келіп, көмекші етістік жіктеліп, қимылды, іс-әрекетті шақка байланысты білдіреді де, сөйлемнің баяндауышы қызметін атқарады.
Көсемшенің жұрнақтары :
Шарт: майынша, мейінше
Мезгіл: ғанша/генше, қанша/кенше
Өткен шақ: ып, іп, п
Осы шақ: а, е, й
Мақсатты келер шақ: ғалы/гелі, қалы/келі
Мысалдар: Материалды дұрыс меңгермейінше тапсырманы орындау мүмкін емес. Қоранның төбесі ашылып қалыпты (М. Ә.)— Анау өрмекшіні көресің бе, не істеп жүр?— Көремін, өрмек тоқып жүр (Ы. А.). Түбімнен қатты ұрып, жемісімді жерге түсіріп алып жейді (Ы. А). Абай да Жұмабай да қызыға тыңдасты (М. Ә.). Төл үйдің пешін жапқалы Назыкеш төбеге шығып еді (Ғ. М.). Бірақ көзінде жайнай жанған от білінді (М. Ә.).
Көсемшенiң жұрнағы бар мақал-мәтелдер:1. Дұшпан кулдiр[iп] айтады,Дос жылат[ып] айтады.2. Досы көптi жау алма[й]ды,Ақылы көптi дау алма[й]ды.3 Асқар тау алыстан көрiн[е]дi.4. Сын тузелме[й],мiн тузелме[й]дi.5. Ат баспа[й]мын деген жерiн уш басар,Ер татпа[й]мын деген дәмiн уш татар.6. Ақылды адам айтқызба[й] бiл[е]дi,Ақсұнқар қаққызба[й] iл[е]дi.7. Адамды тусiне қара[п] таныма,Iсiне қара[п] таны.
Көсемше жұрнақтарын қатыстыра отырып, мағынасы сәйкес сөзбен тіркестір. (Дәптерге орындайды)
1. Таң----------------------жымыңда+п тұр
2. Жұлдыз----------------ағар+ып атты
3. Ай------------------------жау+ғалы тұр
4. Боран-------------------сыңғырла+й соғылды
5. Қоңырау---------------жарқыра+й+ды
6. Жаңбыр----------------гуілде+й соқты
МӘТІН: Ар-ождан бостандығы. Дін және діни тағым. Діни мерекелер. Ұлттық салт-дәстүрлер.
1-тапсырма. Мәтінді оқыңыз, мазмұнын айтыңыз.
Дін және діни мерекелер туралы
Діни мейрамдардың ішкі мазмұны мен аталып өтілуі жеке діннің тарихына байланысты. Исламдағы діни мейрамдарға Ораза айт, Құрбан айт, Қажылық және т.б. жатады.
Ислам дінінің қағидасы бойынша, мұсылман дінін ұстаушылар отыз күн ораза ұстауы керек. Құрбан айт мейрамы ораза айттан кейін, 70 күн өткен соң болады. Құрбан айтта таңертеңгі намаздан басталады, адамдар жағдайына қарай құрбандық шалып, айтқа арнап дастарқан жаяды. Адамдар үйді-үйге айтшылып кіріп, құрбандық етінен дәм татады. Діни мейрамдардың тағы бір түрі – қажылық. Дәстүрлі дала мәдениетінде малы көп, ауқатты адамдар қажылыққа барған. Қажылықтың рәсімдері мен жора- жосындары бар.
Имамдар киімі
Ертеде дін қызметкерлері өздеріне тән діндарлар киімін арнайы тіккізіп киген. Мұндай киімдер киіп жүруге ыңғайлы әрі пішіні мен сыртқы көрінісі жағынан өзгеше болды, сондықтан мұндай киім кигендерді халық бірден дін қызметкерлері деп таныған. Діндарлар киіміне лапас, мүлле, женде, кемер, ихрам, дастар, сәлде т.б. жатады.
Орта Азия Діндарларының киімі туралы зерттеген Р.Я. Рассудова ХІХ ғасырдың ІІ жартысынан бастап Д.-лар арасында киімнің бірегей үлгісінің кең таралғандығын және ортодоксальды Д.-лардың басында міндетті түрде бас шошақ келген бас киім, етегі күлбіреген жейде, жағасыз шапан болғандығын жазады.
Діндарлар шашадан сан алуан өрнек кестеленген, астары біз, жиегіне қара шаша тігілген кемер камар деп аталатын белбеу буынған. Ертеде диуаналар шошақ бөрік, жыртық-жамау шапан киіп, кемер белбеу буынып, қолына асатаяқ пен дорба алып ел кезген.
Ихрам (сөзбесөз мағынасы «тыйым»)– қажылар киетін айрықша киім. Ерте заманнан бері ихрам қажылықтың айрықша белгісіне айналған. қажылық ғибадатқа кірер алдында адамдар киімдерін ауыстырып ихрам киеді. Ихрам киген адамның бәрі бірдей саналып, кем-кетікті елемей, дүниенің келеңсіз жағдайларынан алыстап, тек ғибадатқа ана көңіл бөледі.
Дастар – арнайы істелген сәлде тектес бас киім. Жанда, мелде, сәлделер басқа мәдениеттің артефактілері болғандықтан, қазақтың дәстүрлі ұлттық киімдері санатына қосылмайды.
2-тапсырма. Сөйлемдерді мәтінге қарап аяқтаңыз.
Діни мейрамдардың ішкі мазмұны мен аталып өтілуі... .
...Ораза айт, Құрбан айт, Қажылық және т.б. жатады.
Құрбан айт мейрамы ... .
Құрбан айтта таңертеңгі намаздан басталады,
. ... құрбандық етінен дәм татады
... . ауқатты адамдар қажылыққа барған.
Ертеде дін қызметкерлері өздеріне тән ... .
Орта Азия Д.-ларыны? киімі туралы зерттеген Р.Я. Рассудова ХІХ ?.-ды? ІІ жартысынан бастап Д.-лар арасында киімнің бірегей үлгісінің кең таралғандығын және ортодоксальды Д.-ларды? басында міндетті түрде ... . Ихрам (сөзбесөз мағынасы «тыйым»)– қажылар киетін айрықша киім. Ерте заманнан бері ихрам қажылықты ... .
... ғибадатқа кірер алдында адамдар киімдерін ауыстырып ихрам киеді.
... сәлде тектес бас киім.
3-тапсырма. Мәтінді пайдаланып, өтініш, тілек мәнді сөйлемдер құрыңыз.
Үлгі:Ауқатты адамдардың қажылыққа бар+ғы+сы келеді.
1.....................................................................................................................
2. .
3. .
4. .
5. .
6. .
7. .
Ұлттық салт-дәстүрлердің түрлері
1. Діни әдет- ғұрыптар
2. Отбасылық той –томалақтар мен жиындар
3. Маусымдық халықтық мерекелер
Діни әдет- ғұрыптар: 1. Ырымдар, тойлар мен нанымдар
2. Діни рәсімдер
Отбасылық той –томалақтар мен жиындар: 1. Үйлену тойы
2. Бала тәрбиелеу
3. Жерлеу салты
Маусымдық халықтық мерекелер: 1. Жалпы халықтық
2. Кәсіптік мейрамдар
Ырымдар мен нанымдар. Он және теріс бата, жылан арбау, күн жайлату,ауруды емдеу, кәрі жілікті іліп қою, отқа май салу, дуалау, бәдік, алғыс – қарғыс, бақсылық және т.б.
Діни рәсімдер. Намаз оқу, ораза ұстау, зекет- садақа беру, қажыға бару.
Діни мейрамдар. Ораза айт, құрбан айт
Жалпы халықтық тойлар. Наурыз мейрамы, Қымызмұрындық, Сабантой(мизам), Соғым басы.
Кәсіптік мейрамдар. Биебайлау, сіргежияр, жүн қырқар, тулақшашар, күйек байлау, шашыратқы, уызқағанақ және т.б.
Қазақтың төрт тойы.
Наурыз мейрамы – күн мен түн тепе – теңдікке келген сәттен бастап тойланады. Наурыз мерекесінде көпшілік бұлақтардың көзін ашып, тал егіп, игілікті жұмыстар атөарады. Бұл кезде мал төлдеп, жер көктеп, дүние жаңара бастайды. Сондықтан да наурыз тойын «тепетңедік», «игілік», «жаңару», мейрамы деп атайды.
Қымызмұрындық – жаз тойы болып, мамыр айынан бастап маусым айына созылатын үлкен той. Осы кезде мал отығып, биелер желіге байланып, қымыз жиналып, ағайын – жекжаттар бірін – бірі қымызға шақырады. Құран оқып, мал сойылып, түрлі ойын – сауықтар, жарыстар ұйымдастырылады. Осы кезде түрлі той- томалақтар да өткізіледі.
Мизам (Сабан той) Күз айында диқандар мен бағбандардың құрметіне арналған той. Бұл тойда түрлі жарыстар мен ойын – сауықтар өткізілді.
Соғым басы – қыс тойы болып алғаш рет қар жауып аяз түскен сәттен басталады. Осы кезде ауыл адамдары соғымға сақтаған малдарын сойып, бірін – бірі қонаққа шақырады.
қыстың ұзақ түнінде ақындар мен жыршылар терме, қисса, ертегі айтып, жұртты қызыққа батырады.
Қайталау: Синтаксис. Сөз тіркесі. Сөйлем.
Сөздердің байланысу тәсілдері
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
түрі
|
Жалғаулар арқылы
|
Септеулік және жалғаулық шылаулар арқылы
|
Орын тәртібі арқылы
|
Дауыс ырғағы арқылы
|
|
|
Септеулік
|
жалғаулық
|
|
|
ереже
|
Сөйлемдегі сөздер жіктік, септік және тәуелдік жалғауларымен байланысады.
|
Сөйлемдегі сөздер септеулік шылаулармен байланысады.
|
Сөйлемдегі сөздер жалғаулық шылаулармен байланысады.
|
Сөйлемдегі сөздер ешбір жалғаусыз қатар тұрып орын тәртібі арқылы байланысады.
|
Сөйлемдегі сөздер дауыс ырғағы (интонация) арқылы байланысады.
|
мысал
|
Мен оқушымын.
Бала-ға берді.
Үйдің есіг-і
|
Біз сабақ туралы сөйлестік. Отан үшін отқа түс.
|
Ол ақылды бірақ жалқау. Ол шанышқы мен пышақты алды.
|
алыс жер, атақты адам.
|
Бұл – біздің ауылдың шамдары. Асан-белгілі ақын.
|
түсініктемесі
|
Мен сөзі мен оқушы сөзі мын жіктік жалғауымен байланысқан. Бала мен бер сөздері-ға септік жалғауымен байланысқан.
|
Сабақ және сөйлесу сөздері туралы септеулік шылаумен байланысқан.
|
Ақылды және жалқау сөздері бірақ жалғаулық шылауымен байланысқан.
|
Алыс сөзі мен жер сөзі ешбір жалғаусыз тек орын тәртібі арқылы быйланысқан.
|
Бұл деген сілтеу есімдігінен кейін сәл кідіріс жасалып, өзінен кейінгі сөзден дауыс ырғағы арқылы бөлініп айтылады.
|
Сөздердің байланысу түрлері
|
түрі
|
қиысу
|
матасу
|
меңгеру
|
қабысу
|
жанасу
|
ереже
|
Сөздердің жіктік жалғауы арқылы байланысуы. Немеме басауыш пен баяндауыштың байланысуы
|
1.Ілік септігіндегі сөз бен тәуелдік жалғаулы сөздің байланысуы.
2. Кейде ілік септігі түсіріліп беріледі.
|
Сөздердің ілік септігінен басқа септіктердің жалғаулары арқылы байланысуы.
|
Сөздердің ешбір жалғаусыз тек орын тәртібі арқылы қатар тұрып байланысуы. Олардың арасына басқа сөз енгізуге келмейді.
|
Сөздердің ешбір жалғаусыз бірде іргелес, бірде алшақ тұрып байланысуы. Негізінен үстеуімен етістік жанаса байланысады.
|
мысал
|
I. Мен жазушымын
II. Сен бала-сың.
III. Біз барғанбыз.
|
Бала-ның үй-і,
Біз-дің гүл-іміз,
Ауыл тұрғындары,
Көрші-нің қызы.
|
Су-ды төкті.
Ағасы-на берді.
Біз-ден сұрады.
|
Қара қалам, қызықты оқиға, төрт батыр, алтын сағат, әдемі қыз.
|
Кеше болды, әдейі келді, сол арқылы білдім.
|
Жаттығу тапсырмалары
1-жаттығу. Мына тірек сөздер мен сөз тіркестерін қатыстырып сөйлем құрастырыңыздар,, "Ата-ана" тақырыбына шағын шығарма жазыңдар.
Менің ата-анам, өмір сыйлаған, бақытты болу, шыншыл бол, ата-ананың рұқсатынсыз, ақыл-кеңес, қадірлеу, ана жүрегі, еңбексүйгіш, адал, қайырымды, еңбектегі табысы, оқу озаты, әдепті болу.
2-жаттығу. Мәтінді оқып шығып, сөз тіркесінің түрлеріне қарай ажыратыңдар.
География оқулығынан бала кезден аты мәлім қалалар бірінен соң бірі артта қалып жатыр, қалып жатыр. Көшелерге, үйлерге көз тастасаң, көңілің құлазиды. Әсіресе түнде өткенде тіпті түнеріп тұрады. Үйлердің бірде-бірінің терезесінен не электр жарығы, тіпті жылтылдаған шырақ байқалмайды. Барлығы да бір зор зобалаң күтіп, сақтанып, бұғып, қымтанып қалған. Өстіп отырып, олар Саратовқа жетті. Бұлардан бұрынырақ өткен бірнеше пойыз құрамасын фашистер бомбаның астына алыпты. Мұны осында келгенде естіді.
3-жаттығу. Берілген тіркестерді және сөйлемдерді байланыс түріне қарай топтап, кестеге орналастырыңдар.
1. Алғашқы ай, жинақталған тәжірибе, халықтың еңбегі, білгенге маржан, екі дос, біздің ферма, уақыттан озған, таудай талап, ағылшын машинасы, күнмен шағылысқан, барлаушылар кеңесі, сылдыраған бұлақ, ауыр күрсіну, көзін жұму, шамның жарығы, малды ауыл, шаруашылықты байыту, айдын- шалқар көл.
2. Туған жерге туың тік, Отан оттан да ыстық, Кеңеспен пішілген тон келте болмас, Ақыл көпке жеткізер, өнер көкке жеткізер. Тіліңмен жүгірме, біліммен жүгір, Сөз қадірін білмеген - өз қадірін білмейді.
Үлгі:
Мысалы
|
Матасу
|
Қабысу
|
Қиысу
|
Меңгеру
|
Жанасу
|
алғашқы ай
|
|
+
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Шаруашылық былтыр мемлекетке алты жүз мың пұт дән тапсырды.
Әр жыл сайын екпе шөбіміз де көбейе береді. Әзірше күніне төрт рет қатынап жүр. Кеше Мәдениет сарайын бәріміз көрдік. Бұлар жаңа басталған көмір разрезіне әдейі сұранып келіп отыр. Ал оны құрғату үшін жаңа шахта керек. Ерлік - табиғат сыйы емес, ұзаққа созылған тәрбиенің жемісі. Мен сендерге келген мұғаліммін. Біз осында оқимыз. Мен жақында ғана ауылдан келген едім. Дәукең Құсмұрын тауының сағасы жаққа ойлана қарап отыр.
Үлгі:
Мысалы
|
Қабысу
|
Жанасу
|
Былтыр тапсырды
|
|
+
|
Алты жүз мың пұт дән
|
+
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2-ТАҚЫРЫП.
Грамматика: Бұйрық мәнді сөйлем. Етістіктің бұйрық райының жекеше, көпше, сыпайы, қалыпты түрдегі тұлғалары арқылы жасалуы. –шы (-ші) жұрнақтары және т.б. тәсілдер арқылы жасалуы.
Мәтін: Тіл. Мәдениет. Өнер. Өнер шеберлері. Өнегелі ғұмыр: тарихи тұлғалар. Қайталау: Сөйлем. Сөйлемдердің құрылысына қарай бөлінетін түрлері. Сөйлемдердің айтылу мақсатына қарай бөлінетін түрлері.
|
Біреуге бұйыру, тілек, өтініш ету мақсатында айтылған сөйлемді бұйрық мәнді сөйлем дейміз. Мысалы: Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде.
Бұйрықты сөйлемде интонация біркелкі бола бермейді. Бірде хабарлы сөйлем интонациясымен айтылса, бірде лепті сөйлем интонациясымен айтылады да, соған сәйкес сөйлем соңында не леп белгісі, не нүкте қойылады.Мысалы: Тәйт, тыныш отыр!
|
Жекеше
|
Көпше
|
І
|
Мен айт+айын
|
Біз айт+айық
|
ІІ
|
Сен айт
Сіз айт+ыңыз
|
Сендер айт+ыңдар
Сіздер айт+ыңыздар
|
ІІІ
|
Ол айт+сын
|
Олар айт+сын
|
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/viberite-odin-otvet-v2.html | Выберите один ответ | Предстоит плановое оперативное родоразрешение у беременной 34 лет в сроке беременности 36 недель, страдающей сахарным диабетом 1 типа, по акушерским показаниям. Какая анестезия при кесаревом сечении у этой пациентки является оптимальной?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: эпидуральная анестезия
Текст вопроса
Больному 55 лет планируется оперативное вмешательство - лапаротомия, правосторонняя гемиколонэктомия. С целью премедикации введены атропин и димедрол. Какой из перечисленных эффектов характерен для атропина?
Выберите один ответ:
Правильный ответ: тормозит секрецию желез дыхательных путей
Текст вопроса
Больному 33-х лет введен 0,25% раствор бупивокаина в пространство между твердой мозговой оболочкой спинного мозга и внутренней поверхностью спинномозгового канала. Какой это вид регионарной анестезии?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: перидуральная
Текст вопроса
Предстоит экстренное оперативное родоразрешение у беременной 35-ти лет в сроке беременности 36 недель, по акушерским показаниям – отслоение плаценты с продолжающимся кровотечением. АД-100/70мм.рт.ст. ЧСС-98 в мин. Анестезиолог проводит общую комбинированную анестезию с ИВЛ. Какой из анестетиков предпочтительно использовать в ходе анестезии?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
Анестезиолог выполнил пациенту пункцию эпидурального пространства между Th9 - Th10. Проведение операции на каком органе может обеспечить эпидуральная анестезия, выполненная на этом уровне?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: почке
Отметить вопрос
Текст вопроса
Пациенту 36-ти лет предстоит операция – ПХО огнестрельной раны левого бедра под внутривенным кетаминовым наркозом с ИВЛ. В премедикацию включено введение 2мл 0,5% р-ра сибазона (диазепам). Для профилактики какого из перечисленных осложнений вводится этот препарат?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: галлюцинаций
Текст вопроса
После введения лидокаина в перидуральное пространство пациентке 43-х лет, у нее появились – беспокойство, шум в ушах, головная боль, тошнота, судороги. Анестезиолог расценил это как токсическую реакцию на местные анестетики. Какие препараты уменьшают токсическое действие местных анестетиков? _____ =жировые эмульсии
Текст вопроса
У пострадавшего 56-ти лет с обширной эпидуральной гематомой в послеоперационном периоде развился отек головного мозга. В отделении ИТ пациенту проводилась дегидратационная терапия. Какой из препаратов, используемых при лечении отека мозга, может вызвать «синдром рикошета»?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Маннитол
Текст вопроса
Пациент 63 лет поступил в клинику с жалобами на схваткообразную боль по всему животу, непрерывную рвоту, которые начались 4 часа назад. При осмотре дыхание несколько поверхностное, ЧД 26 в минуту. АД 90/50
мм.рт.ст., ЧСС уд. 110 в минуту. Живот болезнен при пальпации в области правого фланка, положительны перитонеальные знаки. Планируется ургентная лапаротомия. Что является анестезиологическом обеспечением предоперационного периода в этой ситуации?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Инфузионная терапия в дозе 70-80 мл/кг массы тела, контроль ЦВД
Текст вопроса
Больному 66-ти лет введен 0,75% раствор бупивокаина в субарахноидальное пространство между мягкой и паутинной оболочкой спинного мозга. Какой это вид регионарной анестезии?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: спинальная
Текст вопроса
Пациентка 50 лет госпитализирована в клинику по поводу перфоративной язвы желудка, осложненной перитонитом. АД 80/50 мм.рт.ст. Лихорадит. При обследовании крови лейкоциты 12,3 Г/л. Планируется экстренное оперативное вмешательство. С чего следует начать комплекс предоперационной подготовки?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Инфузионной терапии
Текст вопроса
В клинику доставлен пациент 42 лет, у которого через 6 суток после удаления кариозного зуба развилась флегмона дна полости рта и шеи, медиастинит. Объективно: возбужден, с трудом доступен продуктивному контакту, цианоз губ и акроцианоз. ЧД 30 в минуту, одышка нарастает в горизонтальном положении. Планируется вскрытие флегмоны, ревизия клетчаточных пространств и средостения под общей анестезией. С чего следует начать анестезиологическое обеспечение оперативного обеспечения?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Трахеостомии при невыключенном сознании
Текст вопроса
Предстоит оперативное вмешательство больному 55-ти лет с диагнозом: Тупая травма живота, разрыв печени, внутрибрюшное кровотечение, геморрагический шок 3ст. Какая степень анестезиологического риска по классификации ASA у пациента?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: V
Текст вопроса
Пациенту 64 лет предстоит экстренное оперативное вмешательство по поводу ущемленной послеоперационной грыжи больших размеров, разлитого перитонита. На основании какого качества анестезиолог в этой ситуации предпочтет эндотрахеальный способ ИВЛ в ходе анестезии?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Достижение необходимой степени миорелаксации
Текст вопроса
Анестезиолог проводит вводный наркоз пациентке 68-ми лет тиопенталом натрия. Какова максимальная суточная доза тиопентала натрия для взрослого?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: 1.0 г
Текст вопроса
После введения лидокаина в перидуральное пространство пациентке 32-х лет, анестезиолог отметил его токсическое действие. На основании какого признака у больной, анестезиолог сделал такое заключение?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: шум в ушах, головная боль, тошнота, судороги
Текст вопроса
Больному 66-ти лет с диагнозом - рак легкого, планируется оперативное вмешательство - пульмонэктомия. Какой метод анестезии предпочтителен у пациента?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия с раздельной интубацией легких
Текст вопроса
Предстоит ургентное оперативное родоразрешение у беременной 23-х лет в сроке беременности 36 недель, доставленной бригадой СМП с приступом эклампсии. Какая анестезия предпочтительна у пациентки?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия
Текст вопроса
Пациенту 30-ти лет с диагнозом: перелом Th-5 позвонка с повреждением спинного мозга, планируется проведение операции – стабилизация позвонка пластиной под многокомпонентной анестезией с ИВЛ. Какое осложнение может наблюдаться у пациента при изменении положения тела на операционном столе?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: постуральная гипотензия
Роженице 29-ти лет проведено кесарево сечение в условиях спинальной анестезии. Течение операции - гладкое, показатели гемограммы - стабильны, однако у женщины отмечалась артериальная гипотония до 90/60мм.рт.ст. Чем вызвана артериальная гипотония у этой пациентки?
Правильный ответ: относительной гиповолемией, вазодилатацией
Текст вопроса
Пациенту 60 лет проводится операция - наложение эпицистостомы под масочным эфирным наркозом. Сознание отсутствует. Дыхание ритмичное. Глаза закрыты, глазные яблоки фиксированы, зрачки узкие, фотореакция вялая. Гортанный и глоточный рефлексы отсутствуют. АД 140/80 мм.рт.ст., ЧСС-76 в мин. Какая стадия наркоза у пациента?
Правильный ответ: третья, второй уровень
Текст вопроса
Больному 32-х лет проводится общая комбинированная анестезия по закрытому контуру. Как осуществляется движение газонаркотической смеси по закрытому контуру?
Отзыв
Правильный ответ: вдох анестетика из аппарата и его выдох в аппарат
Текст вопроса
Пациенту 55-ти лет предстоит операция – ПХО огнестрельной раны правого плеча под внутривенным кетаминовым наркозом. В премедикацию включен атропина сульфат. Для профилактики какого из перечисленных осложнений вводится этот препарат?
Отзыв
Правильный ответ: гиперсаливации
Текст вопроса
Больной 46-ти лет проводится вправление вывиха плечевой кости под масочным галотановым наркозом. Что является преимуществом масочного наркоза?
Правильный ответ: быстрое введение и выведение из наркоза
При проведении масочного галотанового наркоза, у мальчика 12-ти лет внезапно появились тахикардия до 160 уд в мин, тахипное до 40 в мин, гипертермия до 40°С, мышечная ригидность. Какое осложнение развилось у ребенка?
Отзыв
Правильный ответ: злокачественная гипертермия
Текст вопроса
Больной 45-ти лет получил сочетанную травму – перелом костей таза, разрыв мочевого пузыря. Бледен. АД-90/60мм.рт.ст. ЧСС-100 в мин. ЦВД +2см.вод.ст. Планируется оперативное вмешательство - остеосинтез костей таза, эпицистостомия под общим комбинированным обезболиванием с ИВЛ. Какой анестетик предпочтительно использовать у этого пациента?
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
В родильное отделение поступила беременная 25-ти лет с беременностью в сроке 36 недель. Страдает миопией средней степени. Какой метод можно применить для обезболивания родов?
Отзыв
Правильный ответ: эпидуральная анестезия
Текст вопроса
Больному 66-ти лет введен 0,75% раствор бупивокаина в субарахноидальное пространство между мягкой и паутинной оболочкой спинного мозга. Какой это вид регионарной анестезии?
Отзыв
Правильный ответ: спинальная
Текст вопроса
У пациента 18-ти лет 6 часов назад появилась интенсивная режущая боль в животе. Язык сухой. АД 80/40 мм.рт.ст., ЧСС 120 в мин. Т тела 38,1°С. Живот резко болезненный, положительный симптом Щёткина – Блюмберга. Диурез снижен. Диагностирован острый деструктивный панкреатит, перитонит. При подготовке больного к операции анестезиолог проводит коррекцию гиповолемии. В результате чего развилась гиповолемия у этого пациента?
Отзыв
Правильный ответ: патологических потерь жидкости в желудочно-кишечный тракт и брюшную полость
Текст вопроса
Больному 33-х лет под комбинированной анестезией с ИВЛ проводится операция – лапаротомия, ревизия органов брюшной полости. Анестезиолог периодически вводит фентанил. Какой компонент общей анестезии обеспечивает фентанил?
Отзыв
Правильный ответ: блокаду болевых импульсов
Текст вопроса
Мужчина 54-х лет упал с высоты - 15 метров, доставлен БСМП. Диагностированы множественные переломы костей таза и обоих бедер, рваные раны нижних конечностей. Бледен. Тоны сердца глухие, пульс 120 уд/мин, АД 70/40 мм. рт. ст. Температура 35,8°С. Органы грудной клетки и брюшной полости без патологии. Мочу не выделяет. Что, в первую очередь, включает в себя предоперационная подготовка у этого пациента?
Отзыв
Правильный ответ: обезболивание, восстановление ОЦК
Текст вопроса
У больного 44-х лет - остеомиелит нижней челюсти. Для проведения интубации трахеи при оперативном вмешательстве у этого пациента, анестезиолог использовал деполяризующий миорелаксант. Какой из перечисленных препаратов относится к этой группе?
Отзыв
Правильный ответ: дитилин
Текст вопроса
Пациенту 23-х лет необходимо вскрыть постинъекционный абсцесс ягодичной области. Анестезиолог выбирает неингаляционный вид обезболивания. Какой из перечисленных препаратов относится к неингаляционным анестетикам?
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
После перекладывания беременной 34-х лет с крупным плодом на операционный стол (с целью выполнения кесарева сечения) зафиксирована гипотония, тошнота, рвота, одышка, потеря сознания. Женщину повернули на левый бок и состояние ее улучшилось. Какое осложнение у пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: синдром нижней полой вены
Текст вопроса
В клинику доставлен пациент 42 лет, у которого через 6 суток после удаления кариозного зуба развилась флегмона дна полости рта и шеи, медиастинит. Объективно: возбужден, с трудом доступен продуктивному контакту, цианоз губ и акроцианоз. ЧД 30 в минуту, одышка нарастает в горизонтальном положении. Планируется вскрытие флегмоны, ревизия клетчаточных пространств и средостения под общей анестезией. С чего следует начать анестезиологическое обеспечение оперативного обеспечения?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Трахеостомии при невыключенном сознании
Текст вопроса
Пациенту 45 лет, страдающему стенозом привратника, планируется экстренное оперативное вмешательство по поводу политравмы. С целью предотвращения регургитации во время интубации трахеи анестезиолог выполнил прием Селлика. В чем заключается этот прием?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Сдавливание пищевода между гортанью и позвоночником
Текст вопроса
Больному 46-ти лет под общей комбинированной анестезией с ИВЛ проведена операция – удаление субдуральной гематомы. На вводном наркозе у больного отмечалась рвота. В постнаркозном периоде у больного развился синдром Мендельсона. Чем проявляется синдром Мендельсона ?
Отзыв
Правильный ответ: острый пневмонит
Текст вопроса
Предстоит ургентное оперативное родоразрешение у беременной 23-х лет в сроке беременности 36 недель, доставленной бригадой СМП с приступом эклампсии. Какая анестезия предпочтительна у пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия
Текст вопроса
Пациентка 50 лет госпитализирована в клинику по поводу перфоративной язвы желудка, осложненной перитонитом. АД 80/50 мм.рт.ст. Лихорадит. При обследовании крови лейкоциты 12,3 Г/л. Планируется экстренное оперативное вмешательство. С чего следует начать комплекс предоперационной подготовки?
Отзыв
Правильный ответ: Инфузионной терапии
Текст вопроса
После введения лидокаина в перидуральное пространство пациентке 43-х лет, у нее появились – беспокойство, шум в ушах, головная боль, тошнота, судороги. Анестезиолог расценил это как токсическую реакцию на местные анестетики. Какие препараты уменьшают токсическое действие местных анестетиков? _____ =жировые эмульсии
Выберите один или несколько ответов:
Текст вопроса
При проведении внутривенного наркоза у больного 32-х лет отмечались двигательное возбуждение, повышение АД, мышечная ригидность, эпизод зрительных и слуховых галлюцинаций. Какой анестетик, по всей вероятности, использовался у больного?
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
Пациентке 45 лет предполагается ПХО резанной раны в условиях неингаляционного наркоза. Анестезиолог отдает предпочтение следующему средству для неингаляционного наркоза:
Отзыв
Правильный ответ: Пропофолу
Текст вопроса
Предстоит экстренная операция у пациента 48-ми лет с перфоративной язвой желудка. Для профилактики регургитации во время вводного наркоза анестезиолог сдавливает пищевод между гортанью и позвоночником. Как называется этот прием?
Отзыв
Правильный ответ: Селика
Текст вопроса
Пациенту 68 лет, страдающему сахарным диабетом, планируется оперативное вмешательство по поводу диабетической гангрены пальцев правой стопы с использованием мононаркоза фторсодержащим ингаляционным анестетиком. Какой это препарат?
Отзыв
Правильный ответ: севофлюран
Текст вопроса
Пациенту 50-ти лет, страдающему циррозом печени, произведена холецистэктомия в условиях общей многокомпонентной анестезии с применением для миорелаксации сукцинилхолина. Течение анестезии гладкое, но после ее окончания у пациента длительно не восстанавливалось самостоятельное дыхание. Что является наиболее вероятной причиной этого осложнения?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: низкий уровень холинэстеразы крови
Текст вопроса
Пациентке 17-ти лет предстоит операция - медицинское прерывание беременности в сроке 6 недель. Для обезболивания анестезиолог выбирает внутривенное введение кетамина. Какой из перечисленных эффектов может вызвать введение кетамина?
Отзыв
Правильный ответ: галлюцинации
Текст вопроса
В родильное отделение поступила беременная 25-ти лет с беременностью в сроке 36 недель. Страдает миопией средней степени. Какой метод можно применить для обезболивания родов?
Отзыв
Правильный ответ: эпидуральная анестезия
Текст вопроса
Пациенту 45 лет, страдающему стенозом привратника, планируется экстренное оперативное вмешательство по поводу политравмы. С целью предотвращения регургитации во время интубации трахеи анестезиолог выполнил прием Селлика. В чем заключается этот прием?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Сдавливание пищевода между гортанью и позвоночником
Текст вопроса
Больной 45-ти лет получил сочетанную травму – перелом костей таза, разрыв мочевого пузыря. Бледен. АД-90/60мм.рт.ст. ЧСС-100 в мин. ЦВД +2см.вод.ст. Планируется оперативное вмешательство - остеосинтез костей таза, эпицистостомия под общим комбинированным обезболиванием с ИВЛ. Какой анестетик предпочтительно использовать у этого пациента?
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
Больной 77-ми лет планируется операция - эндопротезирование правого коленного сустава. Больная эмоционально лабильна, ощущает страх и беспокойство перед операцией. Какой препарат нужно включить в премедикацию этой пациентке?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: диазепам
Текст вопроса
Пациенту предстоит длительная и травматичная операция-пересадка почки. Анестезиолог решает вопрос выбора анестетика для обеспечения аналгетического компонента общей анестезии. Наибольшей аналгетической активностью из имеющихся препаратов обладает:
Отзыв
Правильный ответ: Фентанил
Текст вопроса
Пациенту 52 лет с ЧМТ, внутричерепной гипертензией, судорогами, предстоит оперативное вмешательство. Для обеспечения оперативного вмешательства избрана многокомпонентная анестезия с ИВЛ. Какой препарат из перечисленных ниже наиболее оптимален для вводного наркоза у этого больного?
Отзыв
Правильный ответ: Тиопентал натрия
Текст вопроса
В клинику доставлен пациент 42 лет, у которого через 6 суток после удаления кариозного зуба развилась флегмона дна полости рта и шеи, медиастинит. Объективно: возбужден, с трудом доступен продуктивному контакту, цианоз губ и акроцианоз. ЧД 30 в минуту, одышка нарастает в горизонтальном положении. Планируется вскрытие флегмоны, ревизия клетчаточных пространств и средостения под общей анестезией. С чего следует начать анестезиологическое обеспечение оперативного обеспечения?
Отзыв
Правильный ответ: Трахеостомии при невыключенном сознании
Текст вопроса
Предстоит плановое оперативное родоразрешение путем операции кесарево сечение по акушерским показаниям у пациентки 33-х лет, находящейся в сроке беременности 39 недель. Какой анестетик является оптимальным для вводного наркоза у пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: тиопентал натрия
Текст вопроса
Предстоит экстренное оперативное родоразрешение у беременной 35-ти лет в сроке беременности 36 недель, по акушерским показаниям – отслоение плаценты с продолжающимся кровотечением. АД-100/70мм.рт.ст. ЧСС-98 в мин. Анестезиолог проводит общую комбинированную анестезию с ИВЛ. Какой из анестетиков предпочтительно использовать в ходе анестезии?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
Больному 66-ти лет с диагнозом - рак легкого, планируется оперативное вмешательство - пульмонэктомия. Какой метод анестезии предпочтителен у пациента?
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия с раздельной интубацией легких
Текст вопроса
Предстоит диагностическая лапаротомия (подозрение на повреждение внутренних органов) у пациентки 55-ти лет с множественными скелетными травмами, полученными в автокатастрофе. Какой метод обезболивания является оптимальным для экстренного оперативного вмешательства у пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия
Текст вопроса
Предстоит плановое оперативное родоразрешение у беременной 34 лет в сроке беременности 36 недель, страдающей сахарным диабетом 1 типа, по акушерским показаниям. Какая анестезия при кесаревом сечении у этой пациентки является оптимальной?
Отзыв
Правильный ответ: эпидуральная анестезия
Текст вопроса
Текст вопроса
Предстоит плановое оперативное вмешательство у пациента 89 лет по поводу вентральной грыжи без признаков ущемления. Состояние удовлетворительное. Подкожный жировой слой истончен. ЧСС 88 уд. в мин., аритмичный, АД 140/80 мм рт.ст. Язык чистый, влажный. Живот участвует в акте дыхания, мягкий. Дозу каких препаратов в премедикации, с учетом возраста пациента, уменьшает анестезиолог?
Отзыв
Правильный ответ: седативных
Текст вопроса
Больному 35-ти лет проведена операция – резекция желудка под общей комбинированной анестезией с ИВЛ. На вводном наркозе у больного начались фибрилляторные подергивания мимической мускулатуры лица, затем мышц туловища, верхних и нижних конечностей. С введением какого препарата связана миофибрилляция?
Отзыв
Правильный ответ: дитилина
Текст вопроса
Больному 46-ти лет под общей комбинированной анестезией с ИВЛ проведена операция – удаление субдуральной гематомы. На вводном наркозе у больного отмечалась рвота. В постнаркозном периоде у больного развился синдром Мендельсона. Чем проявляется синдром Мендельсона ?
Отзыв
Правильный ответ: острый пневмонит
Текст вопроса
Больной 45-ти лет получил сочетанную травму – перелом костей таза, разрыв мочевого пузыря. Бледен. АД-90/60мм.рт.ст. ЧСС-100 в мин. ЦВД +2см.вод.ст. Планируется оперативное вмешательство - остеосинтез костей таза, эпицистостомия под общим комбинированным обезболиванием с ИВЛ. Какой анестетик предпочтительно использовать у этого пациента?
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
У пациента 32-х лет с повышенной массой тела планируется оперативное вмешательство по поводу острого аппендицита. В анамнезе гипертоническая болезнь 2 ст., недостаточность аортального клапана. Жалобы на тошноту. Какой вид анестезии является наиболее оптимальным у этого пациента?
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия
Текст вопроса
Пациентке 34 лет предстоит экстренное оперативное вмешательство по поводу острой спаечной кишечной непроходимости. Около 5 лет назад перенесла аппендэктомию. Хронических соматических заболеваний не имеет. Какова степень операционного риска по ASA у этой пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: 1
Текст вопроса
Пациенту 64 лет предстоит экстренное оперативное вмешательство по поводу ущемленной послеоперационной грыжи больших размеров, разлитого перитонита. На основании какого качества анестезиолог в этой ситуации предпочтет эндотрахеальный способ ИВЛ в ходе анестезии?
Отзыв
Правильный ответ: Достижение необходимой степени миорелаксации
Текст вопроса
Больному 55 лет планируется проведение операции под ингаляционным наркозом. При работе по полузакрытому контуру используется специальное вещество для поглощения выдыхаемого углекислого газа. Что представляет собой по химическому составу данное соединение?
Отзыв
Правильный ответ: Натронная известь
Текст вопроса
Больной 58-ми лет оперирован по поводу гангренозного аппендицита, осложненного перитонитом под общей комбинированной анестезией с ИВЛ. После окончания наркоза и удаления интубационной трубки, у пациента появилось свистящее дыхание с затрудненным вдохом и напряжением мышц шеи. Какое осложнение развилось у больного?
Отзыв
Правильный ответ: ларингоспазм
Текст вопроса
Больному 55-ти лет предстоит операция - спленэктомия под общей комбинированной анестезией с ИВЛ. В процессе интубации, вследствие раздражения рефлексогенных зон гортани и трахеи, наступила рефлекторная остановка сердца. Какой препарат снижает влияние блуждающего нерва на сердце?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: атропин
Текст вопроса
Роженице 29-ти лет проведено кесарево сечение в условиях спинальной анестезии. Течение операции - гладкое, показатели гемограммы - стабильны, однако у женщины отмечалась артериальная гипотония до 90/60мм.рт.ст. Чем вызвана артериальная гипотония у этой пациентки?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: относительной гиповолемией, вазодилатацией
Текст вопроса
У больного 44-х лет - остеомиелит нижней челюсти. Для проведения интубации трахеи при оперативном вмешательстве у этого пациента, анестезиолог использовал деполяризующий миорелаксант. Какой из перечисленных препаратов относится к этой группе?
Отзыв
Правильный ответ: дитилин
Текст вопроса
Предстоит плановое оперативное родоразрешение у беременной 34 лет в сроке беременности 36 недель, страдающей сахарным диабетом 1 типа, по акушерским показаниям. Какая анестезия при кесаревом сечении у этой пациентки является оптимальной?
Отзыв
Правильный ответ: эпидуральная анестезия
Текст вопроса
Пациент 33-х лет поступил с жалобами на сильные схваткообразные боли в животе, однократную рвоту. Живот вздут, болезненный в левой подвздошной области, газы не отходят. Диагностирована ущемленная грыжа, предстоит оперативное вмешательство. Какая задача, помимо коррекции водно-электролитных нарушений, стоит перед анестезиологом во время наркоза?
Отзыв
Правильный ответ: профилактика регургитации и аспирационного синдрома
Текст вопроса
При проведении внутривенного наркоза у больного 32-х лет отмечались двигательное возбуждение, повышение АД, мышечная ригидность, эпизод зрительных и слуховых галлюцинаций. Какой анестетик, по всей вероятности, использовался у больного?
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
У женщины 32-х лет во время операции - искусственное прерывание беременности под масочным эфирным наркозом, отмечались гиперемия кожных покровов, повышенный тонус скелетных мышц, некоординированные движения конечностями, подвижные глазные яблоки, умеренное расширение зрачков с сохраненной фотореакцией. Какая это стадия наркоза?
Отзыв
Правильный ответ: вторая
Текст вопроса
Больному 33-х лет введен 0,25% раствор бупивокаина в пространство между твердой мозговой оболочкой спинного мозга и внутренней поверхностью спинномозгового канала. Какой это вид регионарной анестезии?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: перидуральная
Текст вопроса
В клинику доставлен пациент 42 лет, у которого через 6 суток после удаления кариозного зуба развилась флегмона дна полости рта и шеи, медиастинит. Объективно: возбужден, с трудом доступен продуктивному контакту, цианоз губ и акроцианоз. ЧД 30 в минуту, одышка нарастает в горизонтальном положении. Планируется вскрытие флегмоны, ревизия клетчаточных пространств и средостения под общей анестезией. С чего следует начать анестезиологическое обеспечение оперативного обеспечения?
Отзыв
Правильный ответ: Трахеостомии при невыключенном сознании
Текст вопроса
При проведении масочного наркоза эфиром у пациентки 20 лет выражено
двигательное возбуждение. Ресничный рефлекс сохранен, зрачки расширены,
фотореакция живая. Дыхание частое, глубокое. Артериальное давление 140/90
мм рт.ст., пульс 116 уд. в минуту. В какой стадии наркоза находится
пациентка?
При проведении масочного наркоза эфиром у пациентки 20 лет выражено двигательное возбуждение. Ресничный рефлекс сохранен, зрачки расширены, фотореакция живая. Дыхание частое, глубокое. Артериальное давление 140/90 мм рт.ст., пульс 116 уд. в минуту. В какой стадии наркоза находится больная?
Пациентке 40 лет, страдающей бронхиальной астмой, выполняется аппендэктомия под масочным наркозом фторотаном. Глазные яблоки неподвижны, зрачки узкие, фотореакция сохранена. Мышцы нижней челюсти и конечностей релаксированы. Дыхание слегка поверхностное, ЧД 17 в минуту АД 110/60 мм.рт.ст. Какая стадия наркоза у пациентки?
{~I стадия
~II стадия
=III стадия, 1 уровень
~III стадия, 2 уровень
~III стадия, 3 уровень}
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: II стадия
Текст вопроса
Больной 58-ми лет оперирован по поводу гангренозного аппендицита, осложненного перитонитом под общей комбинированной анестезией с ИВЛ. После окончания наркоза и удаления интубационной трубки, у пациента появилось свистящее дыхание с затрудненным вдохом и напряжением мышц шеи. Какое осложнение развилось у больного?
Отзыв
Правильный ответ: ларингоспазм
Текст вопроса
У пострадавшего 56-ти лет с обширной эпидуральной гематомой в послеоперационном периоде развился отек головного мозга. В отделении ИТ пациенту проводилась дегидратационная терапия. Какой из препаратов, используемых при лечении отека мозга, может вызвать «синдром рикошета»?
Отзыв
Правильный ответ: Маннитол
Текст вопроса
Пациенту 68 лет, страдающему сахарным диабетом, планируется оперативное вмешательство по поводу диабетической гангрены пальцев правой стопы с использованием мононаркоза фторсодержащим ингаляционным анестетиком. Какой это препарат?
Отзыв
Правильный ответ: севофлюран
Текст вопроса
Пациенту 64 лет предстоит экстренное оперативное вмешательство по поводу ущемленной послеоперационной грыжи больших размеров, разлитого перитонита. На основании какого качества анестезиолог в этой ситуации предпочтет эндотрахеальный способ ИВЛ в ходе анестезии?
Отзыв
Правильный ответ: Достижение необходимой степени миорелаксации
Текст вопроса
После введения лидокаина в перидуральное пространство пациентке 32-х лет, анестезиолог отметил его токсическое действие. На основании какого признака у больной, анестезиолог сделал такое заключение?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: шум в ушах, головная боль, тошнота, судороги
Текст вопроса
Мальчик 2-х лет получил резанную рану ногтевой фаланги 2-го пальца правой кисти. Ребенок - на руках у мамы, возбужден, плачет, витальные показатели в пределах возрастной нормы. Какой метод обезболивания рационально применить для проведения ПХО раны у ребенка?
Отзыв
Правильный ответ: в/м наркоз кетамином
Текст вопроса
Пациентке 57-ми лет предстоит ургентная холецистэктомия в условиях общей многокомпонентной анестезии. Что из нижеперечисленного не является компонентом общей анестезии?
Отзыв
Правильный ответ: введение антигистаминных препаратов
Текст вопроса
У больного 44-х лет - остеомиелит нижней челюсти. Для проведения интубации трахеи при оперативном вмешательстве у этого пациента, анестезиолог использовал деполяризующий миорелаксант. Какой из перечисленных препаратов относится к этой группе?
Отзыв
Правильный ответ: дитилин
Текст вопроса
Предстоит экстренная операция у пациента 48-ми лет с перфоративной язвой желудка. Для профилактики регургитации во время вводного наркоза анестезиолог сдавливает пищевод между гортанью и позвоночником. Как называется этот прием?
Отзыв
Правильный ответ: Селика
Текст вопроса
Предполагается оперативное вмешательство у пациента 35-ти лет по поводу гангренозного аппендицита, разлитого перитонита. АД-100/65мм.рт.ст., ЧС-96 в мин, ЦВД +2см.вод.ст. Гипертермия до 38,4°С. На что направлена инфузионная терапия в предоперационной подготовке этого больного?
Отзыв
Правильный ответ: быструю коррекцию гиповолемии и стабилизацию гемодинамики
Текст вопроса
Больной 45-ти лет получил сочетанную травму – перелом костей таза, разрыв мочевого пузыря. Бледен. АД-90/60мм.рт.ст. ЧСС-100 в мин. ЦВД +2см.вод.ст. Планируется оперативное вмешательство - остеосинтез костей таза, эпицистостомия под общим комбинированным обезболиванием с ИВЛ. Какой анестетик предпочтительно использовать у этого пациента?
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
Больному 55-ти лет предстоит операция - спленэктомия под общей комбинированной анестезией с ИВЛ. В процессе интубации, вследствие раздражения рефлексогенных зон гортани и трахеи, наступила рефлекторная остановка сердца. Какой препарат снижает влияние блуждающего нерва на сердце?
Отзыв
Правильный ответ: атропин
Текст вопроса
Анестезиолог проводит вводный наркоз пациентке 68-ми лет тиопенталом натрия. Какова максимальная суточная доза тиопентала натрия для взрослого?
Отзыв
Правильный ответ: 1.0 г
Текст вопроса
Больному 33-х лет введен 0,25% раствор бупивокаина в пространство между твердой мозговой оболочкой спинного мозга и внутренней поверхностью спинномозгового канала. Какой это вид регионарной анестезии?
Отзыв
Правильный ответ: перидуральная
Текст вопроса
Больной 28-ми лет получил перелом бедра, который осложнился развитием синдрома жировой эмболии. Больной в сопоре, АД-140/90мм.рт.ст., ЧСС-134 в мин., температура тела-38,4°С, в ан. крови – повышение триглицеридов и липопротеидов. Больному планируется операция – остеосинтез перелома бедра. Какой анестетик, следует применять у этого пациента, с большой осторожностью?
Отзыв
Правильный ответ: пропофол
Пациентка 50 лет госпитализирована в клинику по поводу перфоративной язвы желудка, осложненной перитонитом. АД 80/50 мм.рт.ст. Лихорадит. При обследовании крови лейкоциты 12,3 Г/л. Планируется экстренное оперативное вмешательство. С чего следует начать комплекс предоперационной подготовки?
Отзыв
Правильный ответ: Инфузионной терапии
Текст вопроса
При подготовке больного к наркозу анестезиолог проводит тест Маллампати. При осмотре полости рта видны дужки миндалин, язычок, задняя стенка глотки, твердое и мягкое небо. Какой это класс теста Маллампати?
Отзыв
Правильный ответ: 1
Текст вопроса
Больному 55 лет планируется оперативное вмешательство - лапаротомия, правосторонняя гемиколонэктомия. С целью премедикации введены атропин и димедрол. Какой из перечисленных эффектов характерен для атропина?
Отзыв
Правильный ответ: тормозит секрецию желез дыхательных путей
Текст вопроса
Предстоит ургентное оперативное родоразрешение у беременной 23-х лет в сроке беременности 36 недель, доставленной бригадой СМП с приступом эклампсии. Какая анестезия предпочтительна у пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия
Текст вопроса
Больному 66-ти лет введен 0,75% раствор бупивокаина в субарахноидальное пространство между мягкой и паутинной оболочкой спинного мозга. Какой это вид регионарной анестезии?
Отзыв
Правильный ответ: спинальная
Текст вопроса
Предстоит плановое оперативное вмешательство у пациента 89 лет по поводу вентральной грыжи без признаков ущемления. Состояние удовлетворительное. Подкожный жировой слой истончен. ЧСС 88 уд. в мин., аритмичный, АД 140/80 мм рт.ст. Язык чистый, влажный. Живот участвует в акте дыхания, мягкий. Дозу каких препаратов в премедикации, с учетом возраста пациента, уменьшает анестезиолог?
Отзыв
Правильный ответ: седативных
Текст вопроса
Анестезиолог выполнил пациенту пункцию эпидурального пространства между Th9 - Th10. Проведение операции на каком органе может обеспечить эпидуральная анестезия, выполненная на этом уровне?
Отзыв
Правильный ответ: почке
Текст вопроса
Пациент 63 лет поступил в клинику с жалобами на схваткообразную боль по всему животу, непрерывную рвоту, которые начались 4 часа назад. При осмотре дыхание несколько поверхностное, ЧД 26 в минуту. АД 90/50
мм.рт.ст., ЧСС уд. 110 в минуту. Живот болезнен при пальпации в области правого фланка, положительны перитонеальные знаки. Планируется ургентная лапаротомия. Что является анестезиологическом обеспечением предоперационного периода в этой ситуации?
Отзыв
Правильный ответ: Инфузионная терапия в дозе 70-80 мл/кг массы тела, контроль ЦВД
Текст вопроса
Пациентке 34 лет предстоит экстренное оперативное вмешательство по поводу острой спаечной кишечной непроходимости. Около 5 лет назад перенесла аппендэктомию. Хронических соматических заболеваний не имеет. Какова степень операционного риска по ASA у этой пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: 1
Текст вопроса
Предстоит оперативное вмешательство у пациентки 34-х лет по поводу маточного кровотечения в раннем послеродовом периоде. В качестве основного анестетика анестезиолог выбирает оксибутират натрия. Какой из перечисленных эффектов характерен для оксибутирата натрия?
Отзыв
Правильный ответ: вызывает гипокалиемию
Текст вопроса
Пациентка 50 лет госпитализирована в клинику по поводу перфоративной язвы желудка, осложненной перитонитом. АД 80/50 мм.рт.ст. Лихорадит. При обследовании крови лейкоциты 12,3 Г/л. Планируется экстренное оперативное вмешательство. С чего следует начать комплекс предоперационной подготовки?
Отзыв
Правильный ответ: Инфузионной терапии
Текст вопроса
Пациенту 67-ми лет предстоит плановая аденомэктомия. Тяжелой сопутствующей патологии – не отмечает. Какой метод анестезии является предпочтительным для этого пациента?
Отзыв
Правильный ответ: эпидуральная анестезия
Текст вопроса
При проведении масочного наркоза эфиром у пациентки 20 лет выражено
двигательное возбуждение. Ресничный рефлекс сохранен, зрачки расширены,
фотореакция живая. Дыхание частое, глубокое. Артериальное давление 140/90
мм рт.ст., пульс 116 уд. в минуту. В какой стадии наркоза находится
пациентка?
При проведении масочного наркоза эфиром у пациентки 20 лет выражено двигательное возбуждение. Ресничный рефлекс сохранен, зрачки расширены, фотореакция живая. Дыхание частое, глубокое. Артериальное давление 140/90 мм рт.ст., пульс 116 уд. в минуту. В какой стадии наркоза находится больная?
Пациентке 40 лет, страдающей бронхиальной астмой, выполняется аппендэктомия под масочным наркозом фторотаном. Глазные яблоки неподвижны, зрачки узкие, фотореакция сохранена. Мышцы нижней челюсти и конечностей релаксированы. Дыхание слегка поверхностное, ЧД 17 в минуту АД 110/60 мм.рт.ст. Какая стадия наркоза у пациентки?
{~I стадия
~II стадия
=III стадия, 1 уровень
~III стадия, 2 уровень
~III стадия, 3 уровень}
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: II стадия
Текст вопроса
Предстоит экстренное оперативное вмешательство пациентке 51 года с перфоративной язвой желудка. Какая манипуляция может снизить вероятность регургитации при индукции в наркоз у пациентки?
Отзыв
Правильный ответ: прием Селлика
Текст вопроса
Течение оперативного вмешательства - резекции желудка - у пациентки 56 лет, проводимого в условиях общей многокомпонентной анестезии, имело устойчивую тенденцию к артериальной гипотонии. Чем может быть обусловлена артериальная гипотензия при проведении общей анестезии?
Отзыв
Правильный ответ: Чрезмерной глубиной наркоза
Текст вопроса
Анестезиолог проводит вводный наркоз пациентке 68-ми лет тиопенталом натрия. Какова максимальная суточная доза тиопентала натрия для взрослого?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: 1.0 г
Текст вопроса
Больному 66-ти лет с диагнозом - рак легкого, планируется оперативное вмешательство - пульмонэктомия. Какой метод анестезии предпочтителен у пациента?
Отзыв
Правильный ответ: общая многокомпонентная анестезия с раздельной интубацией легких
Текст вопроса
Пациенту предстоит длительная и травматичная операция-пересадка почки. Анестезиолог решает вопрос выбора анестетика для обеспечения аналгетического компонента общей анестезии. Наибольшей аналгетической активностью из имеющихся препаратов обладает:
Отзыв
Правильный ответ: Фентанил
Текст вопроса
При проведении внутривенного наркоза у больного 32-х лет отмечались двигательное возбуждение, повышение АД, мышечная ригидность, эпизод зрительных и слуховых галлюцинаций. Какой анестетик, по всей вероятности, использовался у больного?
Отзыв
Правильный ответ: кетамин
Текст вопроса
Пациенту 50-ти лет, страдающему циррозом печени, произведена холецистэктомия в условиях общей многокомпонентной анестезии с применением для миорелаксации сукцинилхолина. Течение анестезии гладкое, но после ее окончания у пациента длительно не восстанавливалось самостоятельное дыхание. Что является наиболее вероятной причиной этого осложнения?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: низкий уровень холинэстеразы крови
Текст вопроса
При подготовке больного к наркозу анестезиолог проводит тест Маллампати. При осмотре полости рта видны дужки миндалин, язычок, задняя стенка глотки, твердое и мягкое небо. Какой это класс теста Маллампати?
Отзыв
Правильный ответ: 1
Текст вопроса
Пациентке выполнена лапароскопическая холецистэктомия с использованием в качестве миорелаксанта дитиллина. Через полчаса после окончания оперативного вмешательства у пациентки восстановилось сознание,однако адекватный мышечный тонус не восстановился в течение последующих двух часов. Какова наиболее вероятная причина продленного апноэ?
Отзыв
Правильный ответ: Патология плазменной холинэстеразы
Текст вопроса
Пациенту 36-ти лет предстоит операция – ПХО огнестрельной раны левого бедра под внутривенным кетаминовым наркозом с ИВЛ. В премедикацию включено введение 2мл 0,5% р-ра сибазона (диазепам). Для профилактики какого из перечисленных осложнений вводится этот препарат?
Отзыв
Правильный ответ: галлюцинаций
Пострадавший извлечен из водоема через 5 минут после прыжка в воду в
бессознательном состоянии. Зрачки расширены, кожные покровы цианотичны,
дыхание отсутствует, пульс на сонных артериях не пальпируется. Спасателями
начато проведение сердечно-легочной реанимации. Какое правило нужно
соблюсти при проведении базового поддержания жизни у такого пациента?
A. Искусственную вентиляцию легких всегда выполняют удвоенным
_____
Искусственную вентиляцию легких всегда выполняют удвоенным
B. Доза адреналина для внутривенного введения составляет 1 мг
C. Всегда используют прием Геймлиха
D. В приеме Сафара опускают запрокидывание головы
E. После очистки ротовой полости выводят вперед нижнюю челюсть
Отзыв
Правильный ответ: В приеме Сафара опускают запрокидывание головы
Текст вопроса
Из водоема извлечена девушка 22-х лет без признаков жизни. Врач скорой помощи проводит реанимационные мероприятия. Для обеспечения проходимости верхних дыхательных путей врач произвел запрокидывание головы, открывание рта и выведение нижней челюсти. Как называется этот прием?
Отзыв
Правильный ответ: Сафара
Текст вопроса
Женщина 30 лет потеряла сознание 3 минуты назад. При осмотре кожные покровы бледные, сознание и пульс на сонных артериях отсутствует, самостоятельное дыхание отсутствует. На ЭКС – фибрилляция желудочков. Как следует расположить электроды при проведении электродефибрилляции?
Отзыв
Правильный ответ: Положительно заряженный электрод располагается точно над верхушкой сердца, а отрицательно заряженный электрод на уровне второго межреберья справа
Текст вопроса
Пациентка 65 лет отметила сильную боль за грудиной, не купируемую приемом нитроглицерина. Внезапно больная потеряла сознание, констатирована остановка дыхания, отсутствие пульса на сонных артериях, на ЭКГ зафиксирована фибрилляция желудочков. С чего необходимо начать реанимационные мероприятия:
Отзыв
Правильный ответ: электрическая биполярная дефибрилляция разрядом 150Дж
Текст вопроса
У грудного ребенка на фоне ларингоспазма развилась клиническая смерть. Врачом начат комплекс сердечно-легочной реанимации. У этого ребенка искусственную вентиляцию легких необходимо выполнять с частотой:
Отзыв
Правильный ответ: 40 в 1 мин
Текст вопроса
Женщина 30-35 лет потеряла сознание 3-5 минут назад. При осмотре кожные покровы бледные, пульс на сонных артериях отсутствует, самостоятельное дыхание отсутствует, зрачки расширены, на зов не отвечает, атония. Можно предположить, что у потерпевшей:
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Клиническая смерть
Текст вопроса
Мужчина 40 лет, находясь в магазине, внезапно упал и потерял сознание. Что необходимо сделать в первую очередь согласно алгоритма «цепочка выживания» ?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: сообщить в службу скорой медицинской помощи
Текст вопроса
Женщина 60 лет на улице внезапно утратила сознание, упала на асфальт. При осмотре кожные покровы бледные, самостоятельное дыхание и пульсация на сонной артерии отсутствует. С какого мероприятия нужно начать оказание помощи?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Грудных компрессий
Текст вопроса
Рабочий 49 лет на производстве получил электротравму током высокого напряжения и потерял сознание. Спасающие зафиксировали у него наличие агональных единичных дыхательных движений с отсутствием пульсаций на общих сонных артериях. Больному записана электрокардиограмма. Каких изменений на ней следует ожидать у пациента?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Асистолии
Текст вопроса
Мужчина 56 лет внезапно потерял сознание. При осмотре больного врачом СМП - кожные покровы бледные, самостоятельное дыхание и пульсация на сонных артериях отсутствуют, зрачки умеренно расширены, равны. На ЭКГ – мелковолновая фибрилляция. Какое терминальное состояние развилось у больного?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: клиническая смерть
Текст вопроса
В результате патологических родов родился ребенок с оценкой по шкале Апгар на 1 минуте после рождения 1 балл. Комплекс интенсивной терапии и реанимации новорожденного остановке кровообращения, вызванной тяжелой гипоксией включает:
Отзыв
Правильный ответ: Интубацию трахеи, ИВЛ, закрытый массаж сердца
Текст вопроса
У ребенка 4 лет на фоне стенозирующего ларинготрахеита развилась
клиническая смерть. В ходе проведения СЛЦР используется адреналин.
Какова разовая доза 0,1% раствора адреналина для внутривенного введения у
этого ребенка?
Отзыв
Правильный ответ: 0,01 мл/кг массы тела
Текст вопроса
У пациента 53 лет в раннем послеоперационном периоде через 1 час после резекции желудка на фоне гипоксии в результате западения языка произошла остановка кровообращения. Какая неотложная помощь должна быть оказана пациенту?
Отзыв
Правильный ответ: Проведение сердечно-легочной реанимации
Текст вопроса
У ребенка 5 лет после употребления меда развился анафилактический шок и клиническая смерть. Вызванной бригадой СМП начало проведение комплекса реанимационных мероприятий. При проведении непрямого массажа сердца у этого ребенка точка компрессий находится на:
Отзыв
Правильный ответ: середине грудины строго по центру
Текст вопроса
После извлечения утонувшего из воды, спасателями у него констатированы отсутствие сознания, пульса на сонных артериях и самостоятельного дыхания. Через 5 минут после утопления двумя спасателями начаты реанимационные мероприятия. При проведении реанимации соотношение вдох/компрессия составляли 5 к 25. Эффекта реанимационные мероприятия не имели. Каковым должно быть оптимальное соотношение компрессий и вдохов?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: 30 : 2
Текст вопроса
У пациента 59 лет констатирована клиническая смерть. Начата сердечно-легочная реанимация. Первым критерием эффективности закрытого массажа сердца у этой пациентки является:
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Появления пульсового толчка на сонной артерии
Текст вопроса
У ребенка 12 на вводном наркозе при оперативном вмешательстве по поводу кишечной непроходимости развилась клиническая смерть. Начато проведение сердечно-легочной реанимации. С какой частотой компрессий должен выполняться непрямой массаж сердца у этого ребенка?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: 100 в минуту
Текст вопроса
Пациент 38 лет внезапно потерял сознания. Констатирована остановка кровообращения и дыхания. Какое положение должен занимать пациент при выполнении ему комплекса сердечно-легочно-церебральной реанимации?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: на спине
Текст вопроса
Пациентка 60 лет поступила в кардиологическое отделение с диагнозом инфаркт миокарда. В момент осмотра внезапно потеряла сознание, пульс на сонных артериях, сознание и дыхание отсутствуют. К больной подключен кардиомонитор, зафиксирована фибрилляция желудочков. Какова величина первого разряда при проведении дефибрилляции бифазным импульсом согласно рекомендациям по СЛР 2015?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: 150 Дж
Текст вопроса
Мужчина 64 лет при ремонте электрической розетки получил поражение электротоком. Упал, потерял сознание. Что является первоочередным мероприятием в данной ситуации?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Обеспечить собственную безопасность
Мужчина 66 лет, на фоне общего благополучия внезапно потерял сознание. При осмотре врачом СМП кожные покровы бледно-синюшны, самостоятельное дыхание в виде единичных аритмичных попыток вдоха, пульсация на сонных и бедренных артериях не определяется, зрачки умеренно расширены, равны. На ЭКГ – мелковолновая фибрилляция. Каков диагноз у пациента в соответствии с классификацией терминальных состояний по В.А.Неговскому?
Правильный ответ: Агония
Вопрос 2
Текст вопроса
У ребенка 12 на вводном наркозе при оперативном вмешательстве по поводу кишечной непроходимости развилась клиническая смерть. Начато проведение сердечно-легочной реанимации. С какой частотой компрессий должен выполняться непрямой массаж сердца у этого ребенка?
Правильный ответ: 100 в минуту
Текст вопроса
Пациент 39 лет внезапно утратил сознание, констатирована остановка сердечной деятельности и дыхания. Через 1 минуту окружающими были начаты реанимационные мероприятия. С какого мероприятия начинают восстанавливать сердечную деятельность?
Отзыв
Правильный ответ: Непрямого массажа сердца
Текст вопроса
У пациентки 40 лет с острым инфекционно-аллергическим миокардитом,
синусовой брадикардией и АВ-блокадой внезапно появилось головокружение, бледность кожных покровов. Через 30 сек она утратила сознание, возникли эпилептоидные судороги, самопроизвольное мочеиспускание. Что угрожает пациентке, если такое состояние продлится более 60 сек?
Отзыв
Правильный ответ: Остановка кровообращения и дыхания
Текст вопроса
После извлечения утонувшего из воды, спасателями у него констатированы отсутствие сознания, пульса на сонных артериях и самостоятельного дыхания. Через 5 минут после утопления двумя спасателями начаты реанимационные мероприятия. При проведении реанимации соотношение вдох/компрессия составляли 5 к 25. Эффекта реанимационные мероприятия не имели. Каковым должно быть оптимальное соотношение компрессий и вдохов?
Отзыв
Правильный ответ: 30 : 2
Текст вопроса
Женщина 60 лет на улице внезапно утратила сознание, упала на асфальт. При осмотре кожные покровы бледные, самостоятельное дыхание и пульсация на сонной артерии отсутствует. С какого мероприятия нужно начать оказание помощи?
Отзыв
Правильный ответ: Грудных компрессий
Текст вопроса
Мужчина 56 лет внезапно потерял сознание. При осмотре больного врачом СМП - кожные покровы бледные, самостоятельное дыхание и пульсация на сонных артериях отсутствуют, зрачки умеренно расширены, равны. На ЭКГ – мелковолновая фибрилляция. Какое терминальное состояние развилось у больного?
Отзыв
Правильный ответ: клиническая смерть
Текст вопроса
В процессе сердечно-легочно-церебральной реанимации пациенту 54 лет, находящемуся в состоянии клинической смерти, внутривенно введен амиодарон. Показанием к применению амиодарона у этого пациента, очевидно, является:
Отзыв
Правильный ответ: рефрактерная к ЭИТ фибрилляция желудочков
Текст вопроса
Бригадой СМП транспортируется пациент 36 лет с отравлением неизвестным веществом. Состояние больного тяжелое – отмечаются гипотония, брадикардия, нарушение сознания, бледность кожных покровов, миоз. Реаниматолог проводит прямую ларингоскопию и вводит эндотрахеальную трубку. Что является показанием для этой манипуляции?
Отзыв
Правильный ответ: Кома
Текст вопроса
У пациента 68 лет, который страдает гипертонической болезнью, две недели назад появились перебои в работе сердца. Во время очередного визита бригады скорой помощи у пациента констатирована клиническая смерть. В комплексе реанимационных мероприятий после грудных компрессий и восстановления проходимости дыхательных путей у этого пациента на догоспитальном этапе нужно:
Отзыв
Правильный ответ: начать искусственную вентиляцию легких
Текст вопроса
У ребенка 6 лет развился анафилактический шок и клиническая смерть после укуса осы. Вызванной бригадой СМП начало проведение комплекса реанимационных мероприятий. При проведении непрямого массажа сердца у этого ребенка точка компрессий находится на:
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Середине грудины строго по центру
Текст вопроса
В результате патологических родов родился ребенок с оценкой по шкале Апгар на 1 минуте после рождения 1 балл. Комплекс интенсивной терапии и реанимации новорожденного остановке кровообращения, вызванной тяжелой гипоксией включает:
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Интубацию трахеи, ИВЛ, закрытый массаж сердца
Текст вопроса
Женщина 30-35 лет потеряла сознание 3-5 минут назад. При осмотре кожные покровы бледные, пульс на сонных артериях отсутствует, самостоятельное дыхание отсутствует, зрачки расширены, на зов не отвечает, атония. Можно предположить, что у потерпевшей:
Отзыв
Правильный ответ: Клиническая смерть
Текст вопроса
Прохожими обнаружен мужчина ≈ 50 лет, лежащий на земле, возле остановки общественного транспорта. Что необходимо оценить у этого больного, в первую очередь?
Отзыв
Правильный ответ: сознание
Текст вопроса
У грудного ребенка на фоне ларингоспазма развилась клиническая смерть. Врачом начат комплекс сердечно-легочной реанимации. У этого ребенка искусственную вентиляцию легких необходимо выполнять с частотой:
Отзыв
Правильный ответ: 40 в 1 мин
Текст вопроса
У пациентки 39 лет после приема снотворных и седативных препаратов развилась гипоксия с последующей остановкой кровообращения по типу фибрилляции желудочков. Закрытый массаж сердца и искусственная вентиляция легких через интубационную трубку в течение 2 минут не эффективны. Какова дальнейшая тактика врача в такой ситуации?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Выполнить электрическуюдефибрилляцию разрядом 200 Дж (3,5 кВт)
Текст вопроса
Прохожими на улице обнаружен мужчина пожилого возраста. Со слов
очевидцев, лежал там 1 час. Прибывшим по вызову врачом СМП
констатирована биологическая смерть. На основании какого признака пациенту
был выставлен такой диагноз?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Трупное окоченение нижней челюсти
Текст вопроса
Пациентка 45 лет доставлена в санпропускник с диагнозом утопление в соленой воде в состоянии клинической смерти. Дежурным реаниматологом начат комплекс сердечно-легочной реанимации. Какие признаки, появившиеся у пациента, свидетельствуют о правильности выполнения искусственного дыхания?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Наличие экскурсии грудной клетки
Текст вопроса
Пациент 65 лет транспортируется в клинику скорой помощью с
предположительным диагнозом острое нарушение мозгового кровообращения.
Внезапно у больного зафиксированы бледность кожных покровов, отсутствие
самостоятельного дыхания и пульсации на сонной артерии. Начаты грудные компрессии. Что нужно выполнить после восстановления проходимости дыхательных путей?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Искусственную вентиляцию легких мешком Амбу
Текст вопроса
Больная 63-х лет в ДТП получила тяжелую черепно-мозговую травму - сознание отсутствует, ЧДД – 26 в мин, дыхание поверхностное, аритмичное. Какова наиболее вероятная причина нарушения проходимости дыхательных путей у пострадавшей?
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: западение языка
Текст вопроса
Пациент 64 лет внезапно потерял сознания. Вами констатирована остановка кровообращения и дыхания. Какое положение должен занимать пациент при выполнении ему комплекса сердечно-легочно-церебральной реанимации?
Отзыв
Правильный ответ: На спине в горизонтальном положении с опущенным головным концом
Текст вопроса
В результате патологических родов родился ребенок с оценкой по шкале Апгар на 1 минуте после рождения 1 балл. Комплекс интенсивной терапии и реанимации новорожденного остановке кровообращения, вызванной тяжелой гипоксией включает:
Выберите один ответ:
Отзыв
Правильный ответ: Интубацию трахеи, ИВЛ, закрытый массаж сердца
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/jimdasan-ilmistiliti-ilmisti-iti-sipattamasi-zadanie.html | Ұйымдасқан қылмыстылықтың қылмыстық-құқықтық сипаттамасы (задание) | Ұйымдасқан қылмыстылықтың қылмыстық-құқықтық сипаттамасы (задание)
«Ұйымдасқан қылмыскерлiк» ұғымы «ұйымдасқан қылмыс», «ұйымдасқан топ», «ұйымдасқан қылмыстық әрекет», «ұйымдасқан қоғамдастық:» сияқты басқа ұғымдармен байланысты. Барлық жерде «ұйым», «ұйымдасқан» сөздерi пайдаланылады. Бұрындары «ұйымдасқан қылмыс» және «ұйымдасқан қылмыстық әрекет» жайында айтылатын. Оның субъектiлерi жекелеген адамдар және адамдар тобы, оның iшiнде ұйымдасқан құрамалар: ұйымдасқан топтар, бандалар, қылмыстық ұйымдар мен қылмыстық қоғамдастық болуы мүмкін [1].
Ұйымдасқан топтар бiрнеше адам қылмысты, тiптен аса ауыр қылмысты жасағанда емес, оны жасау үшiн алдын ала бiрiгiп, соған жан-жақты дайындалғанда пайда болады: олар жоспар жасайды барлық күш-жiгерiн сол жоспарға бағындырады, жоспарды жүзеге асыру барысында туындаған проблемаларды бiрлесiп шешедi, нақты жағдайға қарай оған тузетулер енгiзедi. Ұйымдасқан топ бiр қылмысты жасау үшiн де құрылуы мүмкін. Мысалы, банктен ақшаның ipi сомасын ұрлау немесе инкассатор машинасын тонау үшiн қылмыстық кодексте ұйымдасқан қылмысқа бiр немесе бiрнеше қылмыстарды жасау үшiн алдын ала бiрiккен адамдардың тұрақты тобы деп анықтама берiлген, ал банда – адамдарға немесе ұйымға шабуыл жасау үшiн құрылатын тұрақты қарулы топ.
Қылмыстық әpeкетін ауқымын кеңейту оған неғұрлым көп әр түрлi субектiлердi тартумен байланысты. Қылмыстық ұйымдар, өздерiнiң қылмыстық әpeкeтiн қорғау мақсатында мемлекеттiк құрылымдармен және азаматтық қоғамның институттарымен, олардың алдына қойылған мiндеттерiн теpic арнаға бағыттап, өзара қатынас орнатуға әрекеттенедi. Осыдан барып мемлекеттiк органдар жүйесiнде және кәсiподақтар, шығармашылық одақтар, қауымдастықтар сияқты мемлекеттiк емес салада сыбайлас жемқорлық кең етек алады [2].
Қылмыстық ұйымдардың мынадай өзiне тән сипаттары бар: ақпараттар жинау және оларды беру; құқық қорғау институттарын әpeкеттepiн бейтараптандыру, негiзгi әлеуметтiк -экономикалық қызметтердi пайдалану, iшкi құрылымдардың болуы, әрекеттерінің сырттай «заңды» көpiнyi [3].
Ұйымдасқан қылмыстық құрамалар саны көбейсе олардың өзара әрекеттесуiнде ықпал ету өpiciн бөлiсу, мемлекетке бiрлесiп қарсы тұру және т.б. проблемалар туындайды. Ұйымдасқан топтардың бандалардың қылмыстық ұйымдарды бұл өзара әpeкeттecтiгiн ақпарат алмасуды, құқық қорғау жүйелерiн, өзге мемлекеттiк құрылымдарды және азаматты қоғамның институттарын бейтараптандыру және пайдалану үшiн, қылмыстық ұйымдардың мұқтаждықтағы функционерлерiне көмек көрсетуде күш жiгердiң бiрiктiрiлуi қамтамасыз eтeтiн қылмыстық қауымдастық пайда болады.
Қылмыстық қауымдастықта өзара қарымқатынасты қылмыстық ұйымдар мен оның элементi болып табылатын қылмыстық топтар жасамайды, осы құрамалардың өкiлдерi немесе тiптен, өзiнше жұмыс icтейтiн кәсiби қылмыскерлер жасайды [4].
Қылмыстық жауапкершілікке қылмысты басқарғандар емес, олардың орындаушылары тартылады. Ұйымдасқан қылмыстық топтың басшылары қылмыстық жауапкершілікке сирек тартылады. Ұйымдасқан қылмыстылықпен күрес айдаһардың басын шапқанға ұқсайды, яғни біреуін жойса екіншісі шығады. Қылмыстылықтың дамуын талдау арқылы біз қылмыстық әлемнің өмірдің барлық салаларына, яғни мемлекеттік билік органдарынан бастап қарапайым сауда-саттық дүкендерге дейін енгеніне көз жеткіземіз. Қазіргі кездегі қылмыс бұрыннан қалыптасқан тәжірбие және әдіспен мемлекетке қарсы күрес жүргізуде қылмыскерлердің қолында жаңа қару-жарақтар, техникалар,көліктер,және мемлекет полицияға бөле алмайтын үлкен ақша көлемі бар.
Осы себепке байланысты қылмыстылық жоғары ұйымдастырылған құрлымға айналып кетті. Әлемдік тәжірбие ұйымдасқан қылмыстың билікке және еліміздегі экономикалық процестерді бақылауға ұмтылатындығы көз жеткізеді.
ХХІ ғасырда әлемдік бірлік маңызды және ірі аймақтық соғыстарды тоқтататын немесе алдын-алатын нәтежиелі құқықтық механизм ойлап табуы мүмкін. Егер бұл құқықтық механизм жүзеге асса, оның демократиялық және экономикалық дамуына ұлттық және ұлтішілік қылмыс кедергі болады. Онымен күрес адамзат үшін және оның өркениетті тіршілік етіп дамуы үшін соңғы ұзақ уақытқа созылған позициялы қан төгіс болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы қоғамға аса қауіпті ұйымдасқан қылмыс заң, экономика, саяси ғылымдардың заң шығарушы орындаушы және сот билігін аса маңызды мәселесі болып табылады. Қылмыстылықты әсіресе оның түп нұсқасын білу аса қауіпті қылмыспен күреске қатысты заңдарды шығаруға саналы альтернатифті шешім қабылдауға көмектеседі. Біздерді ондаған жылдар бойы қылмыстылық азаяды бара-бара түбімен жойылады деп уағыздады. Бірақ формацияның ауысуына байланысты ,басқа да өзгерістерге де қарамастан – қылмыстылық болған, бар, өкінішке орай әлі ұзақ болады.
Қылмыстық жауапкершілікке қылмысты басқарғандар емес, олардың орындаушылары тартылады. Ұйымдасқан қылмыстық топтың басшылары қылмыстық жауапкершілікке сирек тартылады. Ұйымдасқан қылмыстылықпен күрес айдаһардың басын шапқанға ұқсайды, яғни біреуін жойса екіншісі шығады. Қылмыстылықтың дамуын талдау арқылы біз қылмыстық әлемнің өмірдің барлық салаларына, яғни мемлекеттік билік органдарынан бастап қарапайым сауда-саттық дүкендерге дейін енгеніне көз жеткіземіз. Қазіргі кездегі қылмыс бұрыннан қалыптасқан тәжірбие және әдіспен мемлекетке қарсы күрес жүргізуде қылмыскерлердің қолында жаңа қару-жарақтар, техникалар,көліктер,және мемлекет полицияға бөле алмайтын үлкен ақша көлемі бар. Осы себепке байланысты қылмыстылық жоғары ұйымдастырылған құрлымға айналып кетті. Әлемдік тәжірбие ұйымдасқан қылмыстың билікке және еліміздегі экономикалық процестерді бақылауға ұмтылатындығы көз жеткізеді.
ХХІ ғасырда әлемдік бірлік маңызды және ірі аймақтық соғыстарды тоқтататын немесе алдыналатын нәтежиелі құқықтық механизм ойлап табуы мүмкін. Егер бұл құқықтық механизм жүзеге асса, оның демократиялық және экономикалық дамуына ұлттық және ұлтішілік қылмыс кедергі болады. Онымен күрес адамзат үшін және оның өркениетті тіршілік етіп дамуы үшін соңғы ұзақ уақытқа созылған позициялы қан төгіс болып табылады. Қазақстан Республикасындағы қоғамға аса қауіпті ұйымдасқан қылмыс заң, экономика, саяси ғылымдардың заң шығарушы орындаушы және сот билігін аса маңызды мәселесі болып табылады. Қылмыстылықты әсіресе оның түп нұсқасын білу аса қауіпті қылмыспен күреске қатысты заңдарды шығаруға саналы альтернатифті шешім қабылдауға көмектеседі. Біздерді ондаған жылдар бойы қылмыстылық азаяды бара-бара түбімен жойылады деп уағыздады. Бірақ формацияның ауысуына байланысты, басқа да өзгерістерге де қарамастан – қылмыстылық болған, бар, өкінішке орай әлі ұзақ болады. Қылмыстық қауымдастық ол – басқа қылмыстық құрамалар үшiн жоғары тұрған саты емес, ол өзiнше үйлестiрушi орган, кәсiби қылмыскерлер үшiн онда қылмыстық кәсiподактар кейпi, ал, елдегi саяси процестерге ықпал өте бастаса партия кейпi бар. Ұйымдасқан қылмыскерлiк – кең ауқымда қылмыстық әpeкeтi бар және ондай әрекет үшiн қолайлы жағдай жасаған, осы құрамаларға, олардың әpeкeтiнe және сыртқы өзара әpeкeттecтiктepiнe қызмет етуде басқарушылық және басқа функциялары бар өз құрылымдарын да, мемлекеттiк құрылмдаp мен азамaттық қоғамның институттарын да пайдаланатын ұйымдасқан қылмыстық қызметтің күрделi жүйесi.
Ұйымдасқан қылмыскерлiк өзiнiң экономикасы, әлеуметтiк әрі рухани саласы бар, өзiнiң басқару , қауiпсiздiк, жас ұрпақты қалыптастыру жүйесi, юстициясы өзiнiң iшкi және сыртқы саясатысы бар балама қоғам. Ол, шын мәнiнде, мемлекет, азаматтық қоғамның билеушi институттары, дiн ресми таныған және қолданған жүйеде орын тепкен балама болғантықтан, ic жүзiнде, жалпы адам қоғамы құрылымдарының бiрi болып табылады, тиiсiнше, «ресми» қоғам дегенмен өзара әрекеттеседi.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/sota-dejingi-tergep--tekserudi-bastaufa-sebepter-ilmisti-i-bzu.html | Сотқа дейінгі тергеп – тексеруді бастауға себептер. Қылмыстық құқық бұзушылық туралы арыз, хабар | Сотқа дейінгі тергеп – тексеруді бастауға себептер. Қылмыстық құқық бұзушылық туралы арыз, хабар
жүктеу/скачать
111,21 Kb.
бет
1/2
Дата
28.02.2020
өлшемі
111,21 Kb.
#59260
1
2
Байланысты:
ЕРДР СХЕМА-1
Бұл бет үшін навигация:
Қылмыстық құқық бұзушылық туралы арыз, хабар.
Сотқа дейінгі тергеп
тексерудің басталу алгоритмі
Шалкаров
Еркебулан
Сотқа дейінгі тергеп – тексеруді бастауға себептер.
Қылмыстық
құқық бұзушылық туралы арыз
, хабар.
Тергеуші істі өз іс жүргізуіне қабылдаған соң 24 сағат
ішінде СДТТБТ істі тіркеп
, осы мерзім ішінде прокурорды хабардар етеді.
жүктеу/скачать
111,21 Kb.
Достарыңызбен бөлісу:
1
2
©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
Басты бет |
http://engime.org/psihologiyani-salalarina-taldau-jrgizu.html | Психологияның салаларына талдау жүргізу | Шәдетқызы Айтолқын
ГРМ 22 – 1
1 МӨЖ тапсырмасы
Психологияның салаларына талдау жүргізу (схема арқылы көрсету)
Келесі бетте. Ескерту: масштабты үлкейтіп қарауыңызды сұраймын, рақмет!
Басқару психологиясының даму тарихының негізгі кезеңдерін көрсету
Басқару психологиясы ғылым саласы ретінде XIX ғасырда қалыптасқан. Бірақ жеке дара ғылым саласы ретінде XX ғасырда дами бастады. Жеке дара ғылым ретінде қалыптасу барысында төрт мектеп қалыптасты:
1.Еңбекті ғылыми ұйымдастыру мектебі. 1991 жылы америкалық инженер, кәсіпкер Ф. Тейлордың «Ғылыми басқарудың қағидалары атты» кітабында жарық көрді. Ол өз кезегінде еңбекті ғылыми ұйымдастыру мектебінің (тейлоризм) негізін қалады. Өндірісті ғылыми тұрғыда басқаруға негізделген.
2.Әкімшілік мектебі (классикалық мектеп) А.Файолдың 1920- 1950 жж. Ұжым басшылық мақсаттары мен бастамаларын қолдауы тиіс болып табылатын, қатаң орталықтандырылған иерархиялық ұйымдастырудың идеясы байқалады. Басқару принципі, яғни қазіргі менеджмент атасы. Иерархиялық желілік – функционалдық басқару жүйесі.
3.Адами қатынастар мектебі. Қызмет тиімсіздігінің негізгі элементі болып саналатын адами факторды жете бағаламау дегенге жауап ретінде қалыптасқан мектеп Э. Мэйо, М. Фоллетт. Э. Мэйо Тейлор мен Гилберттің жұмысшылардың қызметін рационализациялау мен стимулдау идеясына қосылып, еңбек өнімділік мәселесін зерттеумен айналысты. Еңбек тиімділігімен басқарудың күшті факторлары ретінде ұйымдастыру және экономикалық себептермен қатар психологиялық компонеттермен қатар жүретінін дәлелдеді.
4.Басқарудағы сандық әдістер мектебі. ( 1950- XX ғасыр ). Бұл мектептің негізгі еңбегі операцияларды зерттеу әдіснамасында, өйткені оның іс-әрекеті күрделі басқару мәселелерін әр түрлі ұйымдастырушылық жағдайлар жасау мен қолдану барысында түсінудің тереңдеуіне ықпал етті және күрделі жағдайларда шешім қабылдайтын жетекшілерге көмектесті. Басқару психологиясының дамуы 1966 жылы EAESP ассоциясының құрылуына негіз болды.
Басқару ғылымы шеңберінде бірнеше бағыттар бөлініп қалыптасты.
Жүйелік бағыт ұйым мәселелерін кешенді шешуге бағытталған басқару түрі.
Жағдаяттық бағыт. Бұл концепция 1960 жылы пайда болды. Бұл қалыптасқан жағдайға байланысты мәселелерді шешуге бағытталған басқару тәсілі.
Процессуалды бағыт. Үрдістерді ұйымдастырудың динамикалығы мен қиындығын түсінуі, бейнелейтін, басқаруды үрдіс ретінде түсіндіретін бағыт.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/menshik-degenimiz.html#Мемлекеттік_меншік_құқығы_дегеніміз | Меншік дегеніміз | Меншік дегеніміз — өндіріс құрал – жабдықтарын және өндірілген өнімдерді иемденуге байланысты адамдар арасындағы туындайтын қоғамдық қатынастар. Меншік дегеніміз – материалдық және рухани игіліктерді пайдаланумен, оларды өндіру шарттары туралы адамдар арасындағы қатынастарды білдіреді. Басқаша айтсақ, меншік бұл адамдар арасындағы өндіріс факторлары мен нәтижелерін иемденуге байланысты объективті қатынастар жүйесі. Меншік – бұл зат емес, заттарға байланысты туындайтын қатынас. Меншік қатынастары иемдену, пайдалану, айналыс, тұтынудан тұрады. Иемдену – бұл нақты қоғамдық затты иелену әдісі. Қандай да бір материалдық игілікті өндіру – адамдардың өз қажетіне қарай табиғат байлығы мен энергияны иемдену болып табылады. Қоғамның дамуының әр түрлі кезеңдерінде затты иелену, яғни иемдену әдістері өзгеріп отырған. Өзінің ең қарапайым формасында иемдену адамдар материалдық игіліктерді өндіруді үйренбестен бұрын пайда болды. Осылайша, адамзат қоғамының әу басында адамдар табиғат өнімдерін өндірместен иеленді.
Мысалы: аңшылық, балық аулау, терімшілік және т.с.с. Әрі қарай, өндірістің пайда болуы мен дамуына орай иемденуге тек табиғат өнімдері емес, сондай – ақ адамдар өндірген өнімдер жатады.
Мемлекеттік меншік құқығы дегеніміз мемлекеттің заң актілерімен танылған және қорғалатын, өзіне тиесілі мүлікті өз қалауы бойынша иемдену, пайдалану және оған билік ету құқығы. Мемлекет меншік құқығының ерекше субъектісі болып табылады. Бұл оның жоғары абстарктілігімен және формальдігімен анықталады. Көптеген әртүрлі сипаттағы функцияларды жүзеге асырудың кажеттігі және бірдей бағынышты мемлекеттік орандардың тармақталған жүйесі мемлекеттік меншік құқығын іске асыратын субъектілердің көп болуын алдын ала анықтады. Сондықтан оларды екі деңгейге бөлген дұрыс: кімді білдіреді,соның деңгейі және кім білдіреді, соның деңгейі. Меншік құқығының мазмұны құқықтар мен міндеттердің жиынтығымен анықталады. «Меншік иелерінің өз құқытарын жүзеге асыру көлемі мен шектері, оларды қорғау кепілдіктері заңмен белгіленеді». Яғни, мемлекет, мемлекеттік меншік объектілерінің бірден-бір меншік иесі ретінде, азаматтық құқықтарды, сондай-ақ міндеттерді жүзеге асырудың шектері мен қоғауды заң арқылы өзі үшін өзі анықтайды.
Меншік құқығы объективті және субъективті мағынада анықталады. Объективті мағына тұрғысынан алғанда, меншік құқығы осы институтты реттеуге бағытталған нормативті актілердің жиынтығы болып табылады. Меншік құқығы субъективти мағынада белгілі тұлғаның нақты мүлікке байланысты құқықтық қатынасын анықтайды. |
http://engime.org/aza-tili-peni-bojinsha-depter-tekseru-anitamasi-tekserudi-masa.html#Орыс_тілі_пәні_бойынша_дәптер_тексеру_анықтамасы__Тексерудің_мақсаты | Қазақ тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы Тексерудің мақсаты | Қазақ тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Мупти С.
|
5»б», 7 «б», 11 «Б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі.
|
Бекбауова Г.Ж.
|
1 «Б», 6-8 «Б», 8 «А», 9 «А»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Жұмыс дәптерлерге бағалар уақытылы қойылып жүреді.
|
Оқушының жіберген қателерін түзетуі, үнемі бағалап отыратындығы көрінеді
|
Каирбаев Н.Е.
|
2 «Б», 3 «Б», 4 «Б», 6-7 «А»
|
Дәптерлер қанағаттанарлық жағдайда. Балалардың көбі дәптерлерінде таза, көркем жазады, бірақ кейбір оқушылардың жазуы түсініксіз
|
Дәптерлер жиі тексеріліп отырады. Мұғалім дұрыс жазу қағидасын көрсетіп отырады.
|
Мұғалім сынып жұмысын және үй жұмыстарын тексерген, бағалаған, қатені анық көрсеткен
|
|
Тексеру күні: 20 желтоқсан
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Ағылшын тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Досумова М.М.
|
1 «Б», ә «б», 3»б», 4 «б», 4 «а», 5»б», 6-8 «б» 7 «б»,6-7 «а», 8 «а», 9 «А», 11 «Б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
Балалардың көбі дәптерлерінде таза, көркем жазады, бірақ кейбір оқушылардың жазуы түсініксіз
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі. Деңгейлік тапсырмалар мен шығармашылық жұмыстар көп.
|
|
Тексеру күні: 20 желтоқсан
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Орыс тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Байбакирова А.И
|
4 «а», 6-8 «б», 9 «а»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі.
|
Атетова Ш.Ж.
|
5 «б», 6-7 «а», 7 «б», 8 «а», 11 «б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Жұмыс дәптерлерге бағалар уақытылы қойылып жүреді.
|
Оқушының жіберген қателерін түзетуі, үнемі бағалап отыратындығы көрінеді
|
|
Тексеру күні: 20 қаңтар
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Орыс тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Байбакирова А.И
|
4 «а», 6-8 «б», 9 «а»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі.
|
Атетова Ш.Ж.
|
5 «б», 6-7 «а», 7 «б», 8 «а», 11 «б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Жұмыс дәптерлерге бағалар уақытылы қойылып жүреді.
|
Оқушының жіберген қателерін түзетуі, үнемі бағалап отыратындығы көрінеді
|
|
Тексеру күні: 20 қаңтар
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/aza-tili-peni-bojinsha-depter-tekseru-anitamasi-tekserudi-masa.html#Ағылшын_тілі_пәні_бойынша_дәптер_тексеру_анықтамасы__Тексерудің_мақсаты | Қазақ тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы Тексерудің мақсаты | Қазақ тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Мупти С.
|
5»б», 7 «б», 11 «Б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі.
|
Бекбауова Г.Ж.
|
1 «Б», 6-8 «Б», 8 «А», 9 «А»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Жұмыс дәптерлерге бағалар уақытылы қойылып жүреді.
|
Оқушының жіберген қателерін түзетуі, үнемі бағалап отыратындығы көрінеді
|
Каирбаев Н.Е.
|
2 «Б», 3 «Б», 4 «Б», 6-7 «А»
|
Дәптерлер қанағаттанарлық жағдайда. Балалардың көбі дәптерлерінде таза, көркем жазады, бірақ кейбір оқушылардың жазуы түсініксіз
|
Дәптерлер жиі тексеріліп отырады. Мұғалім дұрыс жазу қағидасын көрсетіп отырады.
|
Мұғалім сынып жұмысын және үй жұмыстарын тексерген, бағалаған, қатені анық көрсеткен
|
|
Тексеру күні: 20 желтоқсан
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Ағылшын тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Досумова М.М.
|
1 «Б», ә «б», 3»б», 4 «б», 4 «а», 5»б», 6-8 «б» 7 «б»,6-7 «а», 8 «а», 9 «А», 11 «Б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
Балалардың көбі дәптерлерінде таза, көркем жазады, бірақ кейбір оқушылардың жазуы түсініксіз
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі. Деңгейлік тапсырмалар мен шығармашылық жұмыстар көп.
|
|
Тексеру күні: 20 желтоқсан
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Орыс тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Байбакирова А.И
|
4 «а», 6-8 «б», 9 «а»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі.
|
Атетова Ш.Ж.
|
5 «б», 6-7 «а», 7 «б», 8 «а», 11 «б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Жұмыс дәптерлерге бағалар уақытылы қойылып жүреді.
|
Оқушының жіберген қателерін түзетуі, үнемі бағалап отыратындығы көрінеді
|
|
Тексеру күні: 20 қаңтар
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Орыс тілі пәні бойынша дәптер тексеру анықтамасы
Тексерудің мақсаты: - мұғалімнің дәптерді тексеру талабының орындалуы
дәптерге қойылатын бірыңғай талаптың орындалуы: көркем жазуы, тазалығы, дәптер жүргізу мәдениеті, дағдысы
үй жұмысы нормасының орындалуы, тексеру сапасы
өз бетімен жұмыс түрі, мазмұны
орфографиялық режимнің сақталуы
оқушы дәптерін тексеру сапасы: тексеру жиілігі, нашар үлгіретін оқушы жұмысының тексерілуі
бағаның дұрыс қойылуы
Мұғалімнің аты - жөні
|
Сынып
|
|
|
Орфографиялық режимнің сақталуы
|
Бағаның дұрыс қойылуы
|
Оқушы дәптерін тексеру жиілігі
|
Байбакирова А.И
|
4 «а», 6-8 «б», 9 «а»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Бағалар талаптарға сай қойылады.
|
Дәптерлер күнде тексеріледі.
|
Атетова Ш.Ж.
|
5 «б», 6-7 «а», 7 «б», 8 «а», 11 «б»
|
Барлық дәптерлер орфографиялық режимге сәйкес толтырылған
|
Жұмыс дәптерлерге бағалар уақытылы қойылып жүреді.
|
Оқушының жіберген қателерін түзетуі, үнемі бағалап отыратындығы көрінеді
|
|
Тексеру күні: 20 қаңтар
Ұсыныстар:
Жазба жұмыстарын талапқа сай орындап отыру
Каллиграфиямен жұмыс жүргізу
Анықтаманы жасаған: Бекбауова Г.Ж.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/andi-gemokuleturafa-andafi-mikroorganizmderdi-anitauanitau-ere.html | Қанды гемокультураға (қандағы микроорганизмдерді анықтау)анықтау ережесі Мақсаты | Қанды гемокультураға (қандағы микроорганизмдерді анықтау)анықтау ережесі Мақсаты: жұқпалы аурулар қоздырғышын анықтау және антибиотиктерге сезімталдығын анықтау.
Көрсеткіштері:дәргердің нускау бойынша
Әзірле: бір рет қолданылатын 5-10 гр шприцтер, 70 0спирт, ортасы бар ыдыстар, стерильді мақта, лотоктар, қалдыққа арналған контейнерлар,қолғап, сіріңке, жолдама.
Іс-әрекет алгоритмі: Науқасқа, туыстарына жасалынатын зерттеудің мәнін түсіндіреміз, келісімін аламыз
Ең толық қан тамырды тауып, содан соң оны спиртке батырылған 2 мақта шаригімен өңдейміз;
Шынтақ бүкпесінің терісін сол қолмен тартып, көк тамырды бекіту керек ( бұл жағдайда науқастың қолы жұдырыққа тиюлі)
Көк тамырға инъекция жасау сияқты, көк тамырды тесу шприц инесін теріге қатар қойып, қимасын жоғары канюлясынан ұстаймыз. Науқастың қолын қанмен бүлдірмеу үшін иненің астына залалсыздандырылған салфетканы саламыз
5 мл көк тамырдан қан аламыз, (қанды алу қатынасы 1 бөлік қанға: 10 бөлік қоректі орта) шприцті стерильді лотокқа саламыз |
http://engime.org/leksika-nsa-1-antonimdi-tabiiz.html | Лексика нұсқа 1 Антонимді табыңыз | Лексика
нұсқа 1
1. Антонимді табыңыз.
А) Ол ағайын-туысын ұмытты В) Ол бала-шағасын қыдыртты
С) Ол қысы-жазы үйінен шықпады Д) Ол беті-қолын жуды Е) Ол істің мән-жайын тексерді
2. Синонимдік қатарды көрсетіңіз.
А) Мәртебелі, сыйсыз В) Жұмысшы, оқушы С) Апару, әкелу Д) Кінәлі, айыпты Е) Іс, сапар
3. «Мұғалім» сөзінің синонимін анықтаңыз.
А) Ұстаз В) Көркем С) Сұлу Д) Оқушы Е) Тамаша
4. Антонимдік жұпты табыңыз.
А) Көне – жаңа В) Тағдыр – өмір С) Әділ – арлы Д) Үй – мекеме Е) Мықты – күшті
5. Синоним сөздердің тізбесін көрсетіңіз.
А) Адал , арам В) Жесір, жігіт С) Ат, есім Д) Алаң, ат Е) Ту, елтаңба
6. Антонимдерді табыңыз.
А) Биік – жоғары В) Ақ – көк С) Жазалау – тексеру Д) әдемі – сұлу Е) Ақымақ – ақылды.
7. Синоним сөздердің тізбесін көрсетіңіз.
А) Адал , арам В) Жесір, жігіт С) Ат, есім Д) Алаң, ат Е) Ту, елтаңба
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/ilmis-ofamdafi-negativti-bilis.html | Қылмыс қоғамдағы негативті құбылыс | Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ инновациялық гуманитарлық – заң университеті
Тексерген: Қорғанбаева Еркеш Айдосқызы
Орындаған: ПД-001 тобының студенті
Машанұлы Зейін
Семей қ.
Қылмыс қоғамдағы негативті құбылыс Қылмыс – бұл құқық бұзушылықтың бір түрі. Қылмыс басқа құқық бұзушылықтардан, оның қылмыстық заңмен белгіленетіндігімен және оны жасағанда қылмыстық жауапкершіліктің болуымен ерекшеленеді. «Қылмыс» ұғымы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 9 – бабында берілген: «Осы кодексте жазалау қатерімен тыйым салынған қоғамдық қауіпті әрекет – қылмыс деп танылады». Қылмыстың төмендегідей белгілерін атап өтейік. 1. Қылмыс әрқашан іс – қимыл болып табылады, яғни, ол әрекетпен де, әрекетсіздікпен де жасалуы мүмкін. Әрекет – бұл қылмыс жасаудың белсенді нысаны. Әрекетсіздікте кінәлі адам өзі жасай алатын әрекетті және жасалуы тиіс әрекетті жасамайды. Адамның ойлау қызметі жазаланбайды, өйткені ол қоғамға қауіпті теріс қылық жасауға алып келмейді. 2. Қылмыс – бұл қоғамға қауіпті әрекет, яғни ол қылмыстық заңмен қорғалатын қоғамдық қатынастарға зиян келтіреді немесе зиян келтіруге нақты қауіп төндіреді. 3. Қылмыс - әрқашан құқыққа қайшы болады. Құқыққа қайшылық – бұл қылмыстық заңның әрекетке тыйым салуы. Құқыққа қайшылық деп қылмыстық кдексте бекітілген тыйымды қылмыс жасаған адамның бұзуын айтады.
Қылмыс түрлері 4. Қылмыстың міндетті белгісінің бірі адамның кінәсінің болуы. Қасақана немесе абайсызда жасалған әрекет қылмыс болуы мүмкін. 5. Жазалану. Егер әрекет жазаланбайтын болса, онда ол қылмыс ретінде қарастырылмайды. Әрбір қылмыс үшін қылмыстық кодексте жаза қарастырылған.
Қылмысың жіктелуі. Қылмыстарды жіктеу – бұл қоғамға жасалған қауіпті әрекетті ауырлық дәрежесі мен сипатына байланысты топтарға бөлу болып табылады. Қылмыстық кодексте барлық қылмыстар төрт топқа бөлінген: онша ауыр емес қылмыстар, орташа ауыр қылмыстар, ауыр қылмыстар және ерекше ауыр қылмыстар. Жасалғаны үшін ең ауыр жаза екі жыл бас бостандығынан айырудан аспайтын қасақана жасалған әрекет, сондай – ақ жасалғаны үшін ең ауыр жаза бес жылға бас бостандығынан айырудан аспайтын абайсыза жасалған әрекет – онша ауыр емес қылмыс деп танылады.
Жасалғаны үшін ең ауыр жаза бес жылға бас бостандығынан айырудан аспайтын қасақана жасалған әрекет, сондай – ақ жасалғаны үшін бес жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза абайсыза жасалған әрекет – орташа ауыр қылмыс деп танылады. Жасалғаны үшін ең ауыр жаза он екі жылға бас бостандығынан айырудан аспайтын қасақана жасалған әрекет – ауыр қылмыс деп танылады. Жасалғаны үшін ең ауыр жаза он екі жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза немесе өлім жазасы қасақана жасалған әрекет – аса ауыр қылмыс деп танылады.
Қылмыстық жауапкершілік туралы түсінік. Қылмыстық жауапкершілік құқықтық жауапкершіліктің інішдегі ең қатаң түрі болып есептеледі. Қылмыстық жауапкершілік қылмыс жасағаны үшін қылмыстық заңмен белгіленеді. Қылмыстық жауапкершіліктің мағынасы кінәлі адамның өзінің құқыққа қайшы әрекеті үшін мемлекет атынан сотталатындығын білдіреді. Соған орай, мемлекет құқық бұзушының еркінен тыс мәжбүрлеу тәртібінде қылмыстық жауапкершілікті жүктейді.
Қылмыстық жауапкершілік – бұл адамның жасаған қылмысы үшін жазалануы немесе қылмыстық – құқықтық сипаттағы басқа да шаралармен жазаланатын қылмыстық заңмен бекітілген міндеті. Қылмыстық жауапкершіліктің мынадай элементтері болады: • жасаған қылмысы үшін адамның жауап беру міндеті; • соттың адамның жасаған әрекетін теріс бағалаудан көрінетін соттау; • кінәлі адамға қылмыстық – құқықтық сипаттағы шаралар қолдану; • жаза тағайындаудың құқықтық салдары ретіндегі соттылық. Қылмыстық жауапкершілік қылмыс жасаған сәтте пайда болады және адамға қылмыстық мәжбүрлеу шарасын қолданған сәттен бастап жүзеге асырылады. Қылмыстық жауапкершілік соттылық мерзімі біткенде тоқтатылады. |
http://engime.org/ondiristik-process.html | Өндірістік процесс | Өндірістік процесс Орындаған: Жаңбырбайқызы Жансая; Авбаширова Назерке; Орынбасарова Жансая; Уайсова Аружан;
С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина университеті
Кез-келген кәсіпорынның алғашқы қалыптасуы өндірістік процестен басталады. Кез-келген кәсіпорынның алғашқы қалыптасуы өндірістік процестен басталады. Кәсіпорындағы өндіріс процесі дегеніміз шикізатты өңдеп, тұтынуға дайын өнім өндіруге бағытталған іс-қимылдар. Өндірістік процесс өнім шығарудың сипаты мен ауқымына қарай: - жай;
- күрделі болып бөлінеді.
Өндірістік процестердің күрделілігі — кәсіпорынның түрлі бөлімдер мен цехтарының, сондай-ақ өндірістік бөлімшелерінің қызметіне байланысты. Қазіргі нарықтық қатынастар жағдайында бәсекеге қабілетті, сапалы, тұтынушылар талғамын қанағаттандыратын өнім өндіру бүгінгі күннің басты міндетіне айналып отыр. Өндірістік процестер екіге бөлінеді:
- еңбек заттарының нысандары мен сапаларын өзгертетін процестерді технологиялық процесс деп атайды.
- еңбек заттары нысандары өзгермейтін процестерді технологиялық емес процестер деп аталады.
Негізгі процесс технологиялық процесс болып табылады, яғни бұйымдардың шамасы, өлшемі, физикалық және химиялық қасиеттерінің өзгеруі.
Технологиялық операция техникалық қуаттардың жетілуіне қарай:
- қолмен атқарылатын операция;
- машина-қолмен;
- машиналық;
- автоматты;
- аппаратты болып бөлінеді.
Негізгі операциялардың жиынтығы негізгі технологиялық процесс деп аталады. Технологиялық операция — бір жұмыс орнында, бір немесе бірнеше жұмыстың орындалуы, әрбір еңбек заттарының немесе заттарды өндеу тобының дәйекті және қосарлас атқаратын іс-қимылы болып табылатын өндіріс процесінің бөлігі.
Көмекші процесс кәсіпорынның ішкі жүйесінде пайдаланылатын өнімді дайындау мен қызметтер көрсету процесі (аспаптарды дайындау, қосалқы бөлшектер, бумен жабдықтау, сығылған ауа, электр энергиясы, құрал-жабдықтарды ретке келтіру және оны жөндеу т.б.)
Қызмет көрсету процесі. Жұмыс нәтижесі ретінде белгілі бір өнім шығармайтын процесс, оған қатыстылар:
- тасымалдау;
- қоймалық операциялар;
- технологиялық бақылау.
Басқару процесі — өндіріс барысындағы пайда болған үйлесімділік бағыттарды реттеу. Басқару процесі — өндіріс барысындағы пайда болған үйлесімділік бағыттарды реттеу. Белгілі бір деңгейдегі негізгі процестердің дер кезінде және сапалы орындалуы — көмекші және қызмет көрсету жұмыстарын қамтамасыз етуді талап етеді. Өндірістік процестерді ұйымдастырудың тиімділігі мынадай принциптерді басшылыққа алады: - жекелеген цехтарды белгілі бір өнім түрлерін өндіруге мамандандыру; мамандандыруды тереңдету — еңбек өнімділігін арттырудың шешуші шарты, өнімнің өзіндік құнын азайтудың кепілі;
- үйлесімділік. Бұл принцип кәсіпорынның ішкі бөлімдерінің қабілет деңгейлерінің бірдей екенін білдіреді;
- қатар даму — өндірістік процестердің кәсіпорынның жекелеген құрылымдарында қосарласа орындалуы. Мақсат — еңбек аясын кеңейту;
- аралас даму принципі - бұйымның өндірістік процестен өту кезеңдері, яғни шикізатты өндеуден бастап, дайын өнім шығаруға дейінгі іс-әрекеттерді қамтиды;
- үздіксіздік принципі. Бұған мысал ретінде толассыз өндірісті алуға болады;
- ырғақтылық — технологиялық операциялардың бір қалыпты ырғақпен қайталанып отыруы;
- автоматтандыру принципі - өндіріс процесін әлемдік деңгейде автоматтандыру.
Сұрақтар: - Өндірістік процес дегеніміз не?
- Өндірістік процесстің күрделілігі дегеніміз не?
- Технологиялық операция дегеніміз не?
Назарларыңызға рахмет
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/ltti-terbieni-otbasindafi-maizi.html | Ұлттық тәрбиенің отбасындағы маңызы | ЖШС «Сымбат» балабақша-яслиінің әдіскері Қозыбай Жадыра
Ұлттық тәрбиенің отбасындағы маңызы.
Бүгінгі танда ғасырлар қойнауында қалыптасқан ұлттық тәрбиені, озық өнегелі дәстүрлерді, адамгершілік асыл қасиеттерді жастар бойына қалыптастыруда, оны ұтымды пайдалану аса маңызды міндеттердің біріне айналып отырғаны даусыз. Сондай-ақ, ұлттық мәдениеттің, әдебиеттің, тілдің халықтық педагогиканың тағдыры мен болашағы да мектептегі жас ұрпақ тәрбиесіне байланысты «Отбасы адамның өте маңызды, өте жауапты ісі. Отбасы өмірді кемеліне келтіреді, отбасы бақыт әкеледі, бірақ әрбір отбасы, ең алдымен мемлекеттік маңызы бар зор іс болып табылады», - деп анықтама берген А.С Макаренко болатын.
Яғни, отбасы – қоғамның маңызды буыны және өзінше бір кішігірім ұжым. Көп ұлтты мемлекетіміздің негізі осы шағын ұжымдардан қаланады. Осы жағынан кез-келген отбасы өзін қоғамның бір бөлігі деп түсінеді.
Тәрбиедегі басты бағыт делінген тәлім- тәрбие тұжырымдамасында:
«Әрбір адам ең алдымен өз халқының перзенті, өз Отанының азаматы болу керек екенің, ұлттық болашағы тек өзіне байланысты болатының есте ұстауға тиіс. Оның осындай тұжырымға тоқталуына ұлттық әдет ғұрыптар мен дәстүрлер көмектеседі солар арқылы ол жалпы азаматтық мәдениетке аяқ басып, өз халқының мәдени игілігін басқа халықтарға жақын да түсінікті ете алады. Сондықтан әрбір ұрпақ өз кезімен өткеннің тағдыры мен талаптарын, обьективті факторлар ретінде ұсынып, сол арқылы ұрпақты өмірге даярлап, оларды жинақталған бай тәжрибе негізінде тәрбиелеи отырып, өзінің ата-аналарының рухани мұрасын игере түсуі керек »екені айтылған.
Қазіргі кезеңдегі саяси, экономикалвқ жағдайдың тұрақсыздығы, тұрмыстағы күйзеліс, ұлтаралық қатынастардың шиеленісе түсуі, адамгершілік құндылықтардың құлдырауы, білімге, адал еңбекке деген ынтасының азаюы, отбасын құруға жауапкершілікпен белсенді қарамауы, зорлық-зомбылық пен қатышердіктің бел алуы т.б. мәселелері жастар тәрбиесіне жаңаша қарауды талап етіп отыр. Сонымен қатар, қазақ халқының әріден келе жатқан мәдениетін және білім, тәлім-тәрбие беру жүйесінің негіздерімен жан-жақты танысу бүгінгі күннің басты бағдары, талабы десек те болады.
Көне заманнан келе жатқан таным-түсінік, әдеп-тағылымдарын ұғыну, білу және өмірге үйлесімдерін қажетке жарату-жастардың туған халқына деген құрметінің артып және өнегенің рухани түлей түсуіне ықпал етеді. Былайша айтқанда, елінің тарихи өткен жолы мен бұраң бұлтарысы көп болмыс-білімін ұғыну халқына деген сүйіспеншілігі мен патриоттық сезімінің қарқынды түрде жетіле түсуіне әсерлі ықпал етумен қатар, бұл нәтижелі сапаға айналады.
Қазақта «үйлену оңай, үй болу қиын» дегендей үйленіп, үй болу адам өмірінің ұмытылмас кезеңі. Оның да өзіндік қызығы мен қиындығы бар. қазақ халқы қыз ұзатып, ұлын үйлендіріп келе жатқан, басқа халықтар сияқты думаншлы-сауықшыл халықтардың бірі. Ежелден бері қалыптасып келе жатқан дәстүр бойынша, қазақ халқында отау тігудің әр түрлі, рет-ретімен орындалатын салт-дәстүрлері өте көп. Отау тігу дәстүріне көрік беріп, қызықты әрі мағыналы ететін – салт-дәстүр. «Қызын қияға, ұлын ұяға» қондыру әке-шешенің ұл-қызына деген міндеті.
Қазақ табиғатында отбасы иелері балаларының алдында өздерінің тіршілік әрекетінде барлық адамгершілік қасиеттерін, үлгісін көрсетет білген. Оның басты себебі «ұлдың ұяты әкеде, қыздың ұяты шешеде» деп бағалағандықтан. Сондықтан, ата-ана балаларын тұрмыс пен салтқа бейімдеп, шеше көріп тон пішіп, әке көріп оқ жонуға баулитын болған. Осылайша ұрпақтың отбасы тәрбиесі ешқашан күн тәртібінен түскен емес. Бұрынғы қазақ жастары тәрбиені мектеп пен медреседе оқып білмесе де қызы анадан, ұлы әкеден үлгі-өнеге алған.
Қазақ халқының тарихы дәстүрге өте бай. Отбасы үшін ежелден тән қасиетті балажандық, балаларды еңбексүйгіштікке тәрбиелеу, үлкенді құрметтеу, туысқандық кең байланыс, көршілермен және ұлты басқа халықтармен достық, ізгілік қатынастар осының бәрі қазақ халқының тұрмыс қалпына байланысты болған. Қазақ қыз-келіншектері мен ер азаматтарының бойында өзге халық өкілдерінің бойынан көрінетін дара қазақы болмысы жарқырай көрініп, жүрекке жылы әсер еткен. Әсемдік пен әдептілік үйлесімдік тапқан. Мәселен, ата-ана құқықтары қыз беріп, қыз алу, құда түсіп, құдалы болу, қазақ некесінің ерекшеліктері, қалың мал мәселесі, бата бұзу, ажырасу, бала асырау, әмеңгерлік, мирас пен мұра т.б. ежелгі отбасы дәстүрлері мен соған қатысты қағида ерекшеліктері жайында мағлұматтардан қазақ халқының отбасына ерекше мән бергенін, шаңырақ шайқалып, босаға босамауына назар салғанын көреміз.
Жас отаудың пайдасына асатын әдет-ғұрыптар келешегін, нәсілінің болашағын ескертуден туындап, халқымыздың ұлын үйлендіріп, қызын ұзатуда ғасырлар бойы желісін үзбей жалғасып келген. Ата-анамыз екі жасты үйлендірмес бұрын оларға мынадай шарт қояды: біріншіден, қалыңдықты жеті атадан асырып іздеу қажет. Бұл талаптың мәнін халқымыз былай түсіндіреді: «қандас туыс адамдар үйленсе дұрыс бала туылмайды, туыла қалғанның өзінде ғұмыры қысқа болады.» екіншіден, ағайын-туысқан арасныда әдепсіз, жағымсыз қылықтар етек алып, ынтымақ бұзылады. Осылайша атақты қазақтар қашанда өзінің баласына басқа бір рудан, тайпадан барып, өзінің теңіндей адамдардың қызын айттыруға тырысады. Айттыру, құда түсу ежелден келе жатқан дәстүр екенін жоғарыда сипаттадық. Алайда құда болудың бірнеше жолдары бар. кейбір өмірдің ащысы мен тәттісін бірге өткізген адамдар достықтары артып, туыс болғысы келсе бала өмірге келмей жатып құдаласуға уәделеседі де «бел құда»; екі нәрестені бесікте жатқан кезінен айттырып «бесік құда» атанады.
Қазіргі таңда көп қолданылатын құдалықтың бір түрі қыз бен жігіттің келісімімен ұл жағы сырға тағып, құда түседі.
Қайтадан қыз алысып, қыз берісіп құдалықты жалғастыруды «сүйек жаңғырту» немесе «сүйек шатысу» деген. Бір кездері құдалы болған адамдар құдалықтарын ұзақ жалғастыру үшін қыз берісіп, қыз алысады.
Бұрынғы замандағыдай қазіргі кезде қызды зорлап қосу жоқ. Бірақ ата-аналары ақылдасып және екі жастың келісімі бойынша жасалатын салт.
Қалай отау құрғанда да жаң түскен келіннің екі жақты жақындататын дәнекерлік ролі аз. Келін болып түскен қыздың жаңа жұрттағы қадірі оның ақылы мен адамгершілігінде, шаруа икемділігінде, аналық қасиеттерінде және жарына деген мейірім-махаббатында деуге болады. Әрине, бұл жастардың адамгершілік қасиетіне, алған тәрбиесіне, әдептілігіне байланысты.
Соңғы кезде қазақ халқының табиғатына тән, ана сүтімен сүйекке сіңген ізгі әдет-ғұрыптардан тыс қалып бара жатқандаймыз. Өз ұлтының өткені мен болашағына бей-жай қарайтын тәрбиеден тысқары қалған жастар аз емес. Ата-ананы сыйлау, үлкенге құрмет көрсету, кішіге ізет білдіру, әдеп сақтаудан хабарсыз кей жастардың қылығы әркімнің-ақ намысына тиері сөзсіз. Халық өнерін игеру- жастарды еңбек сүйгіштікке, әсемдікке бағыттап, халқының тарихын біліп, мәдени мұрасын қадірлеп, жақсы әдет, дәстүрлерін жалғастыруға баулиды. Ұлттық тәжірибеміз отбасынан басталып, кейін де жалғасын тауып жатса, қазіргідей қазақ халқының қанында жоқ, ата-баба тәрбиесіне жат өзін жарық дүниеге әкелген анасын, әлпештеп өсірген асқар тауы әкесін қарттар үйіне өткізген, нашақорлық пен маскүнемдікке салынғандардың шаңырағы ортаға түспес еді.
Атам заманнан жалғасып ар ұжданымызға ұялаған қанымызға сіңген қастерлі қазақ салтын ұрпақтан-ұрпаққа жалғасатын мұра ретінде кейінгі ұрпаққа қалыдру-бәріміздің де борышымыз. Ұрпақ тәрбиесіне айрықша мән берген ата-бабамыз асыл сөздің кестесімен сәби жүрегін тербеп, ой-санасын игі адамгершікке жетелейді. Сондықтан кең байтақ ата жұрттан ертеден жас буынға жалғасып келген ар-ұят сақтау, мейірімді, шарапатты болу салтанатын құрды. Ұнасымды қарым-қатынас жасай білу. Бұл адамзат баласының әу бастан өз өміріне серік етіп, ұғыныса, сыйласа, тіршілік құру сапарында алға ұстап келе жатқан әдеп салттарының ең көкейкестісі. Адамдар өздерінің арасында тату, кішіпейіл, өресі деңгейлес қатынастардың тату болғаны жөн екендігіне ежелден-ақ ден қойған.
Дәстүрге арқа сүйемегеннің көсегесі көгермейді деген атамыз. Яғни отбасы ауыл-аймақ, көпшілік, қоғам болып адамдарды тәрбиелеу қазақ халқының өмірінен өзекті орын алған. Салт-санасы, әдет-ғұрпы, ойын-тойы осы мақсатты іске асыруға бейімделе жүргізілген.
Ата-бабаларымзыдың, даналарымыздың, ақын жырауларымыздың ақыл-өсиеттері, ауыз әдебиеті үлгілерінде сақталған және халықтың ежелден келе жатқан салт-санасындағы, әдет-ғұрпындағы дәстүрлік тарих тағылымдарын өмірге үйлесімді пайдалану – ұл мен қызға берілетін тәлімді жетілдірудің тиімді жолы болумен қатар, олардың бойына инабаттылықты, мейірімділікті, бір-бірін сыйлау, құрметтеу, адамдық қасиеттерді дарытуға игі ықпал ететін және оның өмірге тез сіңіп, болашақ отбасының тұрақтанып, бала тәрбиесінің жақсартып, адамдар арасындағы қарым-қатынас жарасымын көркейтіп, жауапкершілікті өркендетуге ықпал етеді. Мұның нәтижесі түрлі кінараттарға тосқауыл жасап, дөрекіліктер мен қатыгездіктен тиылуға және әдептіліктің бойға даруына ынталандыратын тиімді тәсіл.
Қорыта айтқанда, бүгінгі күнде жастарды әдепті де саналы етіп тәрбиелеу үшін ең алдымен тәрбие ережелеріне сүйене отырып, ұлттық дәстүрімізді, әдет-ғұрыптарымызды, дінімізді, ата-бабаларымыздан қалған насихат мұраларын жастардың санасына сіңіре білу басты міндетіміз болуы қажет. Тәрбиенің көзі – ата-бабамыздан қалған дана сөздер десек, біз сол насихаттың жүргізушісіміз. Бұған қоғам алдындағы үлкен мнідет ретінде қараған жөн.
Жас ұрпаққа білім мен саналы тәрбие беру қазіргі заман талабына сай өмірде болып жатқан өзгерістерге байланысты жаңарып отырады. Қазіргі таңдағы шапшаң жүріп жатқан жаңару барысы әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде.
Тәрбиенің негізгі мақсаты – дені сау, ұлттық сана сезімі оянған, рухани ойлау дәрежесі биік, мәдениетті, ар-ожданы мол, еңбекқор, іскер, бойына адамгершілік құндылықтарын сіңірген, яғни бәсекеге қабілетті адамзатты тәрбиелеу.
Қазақстан Республикасына білім беру ұйымдарында 2006-2011 жылдарға арналған кешенді тәрбие бағдарламасының негізгі мақсаты тәрбие жүйесінің жаңа моделін дайындау, ұлтжандылықты, азаматтықты, төзімділікті, рухани құндылықты, рух-жігері шыңдалған әлеуметтік жағынан белсенді тұлғаны қалыптастыру үшін икемділігін, экономикалық, саяси-құқықтық ұйымдастырылған жағдай тудыру және басымдылық бағыттарын айқындау, ақпараттанған әлеуметтік жағынан мығым, білімді ортаны дайындау арқылы оқушылардың, жастардың танымдық және шығармашылық әрекетке жеке тұлға ретінде өзін-өзі дамыту, ұйымдастырудың кешенді шараларын жасауын қамтамасыз етуде біздің №49 Ш.Уәлиханов атындағы шағын кешенді орта мектебінде атқарылып жатқан іс-шаралар мен істер көп.
Кешенді тәрбие бағдармасының бөлімдері:
Бағдарламаны нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету
«Ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету және ұйымдастыру педагогикалық жұмыс»
«Саяси және құқықтық мәдениетті қалыптастыру»
«Рухани өнегелі тәрбие»
«Ұлтжандылық тәрбие»
«Есірткі және зиянды заттардың алдын алу»
«Ата-аналармен әлеуметтік серіктестігі»
«Кадрлар біліктілігін көтеру және қайта даярлау»
уақыт талабына сай біздің мектеп ұжымы оқушының алдындағы өз жауапкершілігін сезіне отырып, мектептің оқу-тәрбие процесі жаңалыққа бет бұрып, кешенді тәрбие бағдарламасын іске асыру мақсатында өткен оқу жылында біршама жұмыстар атқарылды.
Мысалы айта кетер болсақ 22 қыркүйек Қазақстан халқының тілдер күніне «Ана тілі – жүрек үні атты тіл апталығымен басталып, апталықта «әдеби кейіпкерлер бізде қонақта, «Ең үлгілі дәптер көрмесі, «Тіл жәрмеңкесі танымдық ойын –тәрбие сағаты. М.Шаханов пен М.Әуезовтың шығармалар жинағының кітап көрмесі, М.Әуезовтың 109 жылдығына орай драмалық шығармалары «Еңлік - Кебек», «Қаракөз» пьесасынан үзінді 9а,б сынып оқушылары қойды.
Сынып жетекшілері ата-аналармен бірлесе отырып, балаларды мектепке, білімге қызықтыруда барлық іс-тәжірибелерді пайдаланады.
Қазақстан Республикасы күні барлық мерекелердің ішіндегі ең жауапты да маңыздысы деп түсінетін мұғалімдер қауымы бұл мерекені ерекше атап өтті. Мерекеге іс шаралар жасалынып салтанатты жиын өткізілді. «Болашақ» ұйымына 9 сынып оқушылары қабылданды. Әр сынып өздерін қабырға газеттерін шығарып онда сол сыныптардағы әдебиетке бейім оқушылардың шағын мақалалары мен өлеңдері жарияланды. 2-сыныптың «Туған жерім жүрегім», 9б сыныптың «25 қазан Респаублика күні» атты ашық тәрбие сағаттары және осы айда 1 қазан «Қарттар күні», 6 сыныпта «Ұстаз халық анасы» атты ашық тәрбие сағаттары өткізілді.
Жоспарға сәйкес «Болашағымызға байыпты тәрбие берейік» атты ата-аналар конференциясы өтіліп, тақырыпқа байланысты психологиялық суреттер, сауалнамалар, тест алынып жұмыстар жүргізілді.
Мектебімізде өзін өзі басқара алатындай тәрбиелі, білімді, зерделі бала болу тәрбиеші мен тәрбиеленушінің бір-бірімен қарым-қатынасы анықтала отырып оқушылар ұйымы «Оқушылар президенті» сацланып жұмыс жасайды. Олардың көмегімен бірнеше іс шаралар «Өнерлі отбасы», «Алтын күз», «Салауатты болашақ үшін», 1 желтоқсан «Дүниежүзілік СПИД қарсы күні» - «Мектеп және отбасы» атты шығармалар, мектептегі «Жас полиция» қоғамдық ұйымдары да өз үлестерін қосуда. Сонымен қатар «Желтоқсанға 20 жыл» атты «Біз тәуелсіздікке қалай жеттік» атты драмалық көріністер концерттік бағдарлама «Тәуелсіздік тұғыры» атты ақындар байқауы, 7б сыныбының «Желтоқсан жаңғырығы» атты ашық тәрбие сағаты, түрлі тәрбиелік жұмыстары жүзеге асырылды. Бұл орайда сынып жетекшілері баларамен бірге әрбір тарауға тыңғылықты дайындалып өткізіп отырады.
Сондай-ақ мектептегі аз қамтамасыз етілген оқушыларға көмек көсрету жақсы жолға қойылған. Сондай-ақ іс-шаралардың бірі «Алтын жүрек қайырымдылық » акциясы.
Адамгершілік қасиеттің өзекті мәселесі – қайырымдылық. Елге, жерге, ұрпағына, Отанына қайырымды, бойындағы барлық асыл қасиетін халқына ұлтына арнаған адамды «Ер қамын жеген ер» деп бағалаған. Сондай азаматтарымыз біздің Әсіл ауылында баршылық. Бұл мерекеге акцияға байырғы мектеп түлектері 18 азамат келіп қаржылай көмек көрсетті. Түскен қаржыға тұрмысы нашар 15 балаға мектеп формасын, 6 балаға «Болашақ» сауықтыру лагеріне жолдама берілді.
Өздеріңізге белгілі 2007 жылдың 5 сәуір күні облыс әкімінің кәмелетке толмағандардың ісі және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі кәмелетке толмағандардың арасында 15 сәуір мен 15 мамыр аралығында «Жасөспірім» атты жедел профилактикалық айлық өткізілді. «Заң білмеген зардап шегеді» дөңгелек столы МАИ қызметкерлерімен балалар құқығын қорғаушы инспеткор Тортаев Ержанмен кездесу ұйымдастырылды. Тәрбиесі қиын балалармен сынып жетекшілер педагог-психологтар мектеп ұстаздары үнемі зерттеу жұмыстарын жүргізіп отырды.
Мектебімізде «Сырғалым қыздар кеңесінің жұмысы жақсы жолға қойылған. Атап айтар болсам «Бұрымды қыз» сырласу кеші, «Инабаттылық, нәзіктік, сезімталдық қызға тән қасиет» конференция, «Қыз қылығымен» дөңгелек стол, «Мектеп аруы -2007» байқауы өтіліп ауданға жолдама алып, «Сайрам аруы -2007» байқауына Исабеков Әсел қатысып ІІ орынды иеленді. «Қамқоршылар тобы» ҰОС және ғңбек ардагерлерінің үйіне аптасына 1 рет барып, аула маңын тазалап, көктемгі уақытта жер үлестерін аударып, жеміс ағаштарының түбін қопсытып береді.
«Жасыл желекке көмектесу яғни «Көгалдандыру» айлығында биология пәнінің мұғалімдері мен сынып жетекшілер, оқушылар ұйымы жоспар түзіп бірнеше іс шараларды мектеп алаңына тал көшеттері мен гүл көшеттерін қондырып көптеген жұмыстар атқарды.
Мектеп оқушылары аудан облыс көлемінде өтіліп жатқан іс шаралармен байқаулапрдан еш уақытта тыс қалып көрген емес. «Абай, Шәкәрім» оқулары байқауында 5 сынып оқушысы Қалтаева Н 2-ші орынды, ән орындауда Шыршықбаева Алтынай, 10 сынып оқушысы «Ғасырдың алтын ұрпақтары» аудандық байқауда Әмірбектегі Мейіржан, Аманкелді Гүлсана «Әуелетейік әуенін - Отанымның» атты патриоттық облыстық байқауында мектептің хор ұжымы, «Сайрам таланаттары 20058-2006,2007» байқауларында Шыршықбаев Мағжан, Исабекова Әсел, Шыныбектегі Жақсылық, Аманкелді Гүлсаналар ІІ орынды және мақтау дипломдарымен марапатталды. «Балауса» бишілер тобының өнерін мақтанышпен айта аламыз.
Мектеп әкімшілігін, ұстаздар қауымы ата – аналармен және қоғамдық ұйымдармен байланысты дамыта отырып, өскелең ұрпақты зама талабына сай тәрбиелеуде өздеріне жүктелген міндеттер аясында жұмысты жалғастыра береміз.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/1-tuberkulezdi-damuina-ipal-etetin-faktorlar-andaj.html | 1 Туберкулездің дамуына ықпал ететін факторлар қандай? | 1 Туберкулездің дамуына ықпал ететін факторлар қандай?
Туберкулезді қатынас, жиі ЖРВИ, қантты диабет +++
Теріс Манту сынамасы, аллергиялық аурулар
Ревматизм, коллагеноздар, гранулематоздар
Туа пайда болған инфекциялар, зооноздар
Гипо не гипертиреоз, гастрит, холецистит
2. Аталғандардың ішінде туберкулез қоздырғыштарының адам
ағзасына жҧғуының ең қауіпті жолдары қандай?
Тік немесе кӛлденең
Бронхогенді және лимфогенді
Ауа-тамшылы және ауа-шаңдыауа-шаңды++++
Қатынас-тҧрмыстық, трансфузиялы
Алиментарлы және трансплацентарлы
3. Туберкулезді гранулеманың гисто-морфологиялық қҧрылымын қҧрайтын қандай ӛзгерістер?
Казеоз, Пирогова-Лангханс жасушалары, эпителиоидты жасушалар ++++
Березовский-Штернберг жасушалары, лимфоциттер, макрофагтар
Эритроциттер, лимфоциттер, ПироговаЛангханс жасушалары
Моноциттер, лимфоциттер, плазматикалық жасушалар
Эпителиодты жасушалар, лимфоциттер, макрофагтар
4. Қазіргі таңда ең жиі кездесетін туберкулез ауруымен жандардың жас аралығы қандай?
Балаларда (0-14 жастағылыр)
Жас адамдарда (40 жасқа дейінгі) ++++
Жасӛспірімдерде (15-17 жастағылар)
Қарт адамдарда (60 және одан жоғары)
5. Алғаш анықталған ТМБ-рын жҧқтыруы кезінде химиопрофилактика балаларға қай жағдайда жҥргізіледі?
Манту сынамасы оң, ал ТРА-мен теріс нәтиже болғанда
Манту сынамасы оң , ал ТРА-мен күмәнді нәтиже болғанда
Манту және ТРА-мен сынамалардың теріс нәтижелері болғанда
Манту және Диаскинтест (ТРА) сынамаларының оң нәтижелері болғанда +++
Манту және ТРА-мен сынамалардың кез келген нәтижелері болғанда
6. Туберкулезге қарсы ҧйымдарда санитариялық- эпидемиологиялық режимді сақтау кезінде тӛменде санамаланған жеке қорғану қҧралдарының қайсысы неғҧрлым орынды?
А. Туберкулез ошағын бақылау
В. Респираторларды пайдалану, үй жайларды дезинфекциялау++++
С. Қоғамдық орындарда хирургиялық маскаларды пайдалану
7. Аталғандардың ішінде туберкулезге тән ең ықтимал қан ӛзгерістері қандай?
* Лимфоцитоз, эозинофилия, тромбоцитоз, ЭТЖ өзгеріссіз
* Гипохромды анемия, эозинопения, тромбоцитопения, жоғарғы ЭТЖ
*Орташа лейкоцитоз, моноцитоз, лимфопения, эозинофилия, жылдам ЭТЖ+++++
* Жоғарғы немесе жылдамдатылған ЭТЖ, жоғарғы лейкоцитоз, эозинофилия
* Жоғарғы ЭТЖ мен лейкоцитоз, таяқша ядролы жасушалардың солға ығысуы
8. БТК кезіндегі ӛкпе зақымдануының рентгенологиялық синдромы қандай?
* Екі жақты түбір аймағындағы ошақты-қосылмалы инфильтрация
*Өкпедегі күңгерттену, кеңейген өкпе түбірімен жол арқылы жалғасқан+++++
* Ұлғайған бронхопульмональды лимфа түйіндері және бірлі-жарым ошақтар
* Өкпенің төменгі бөлігіндегі қосылған инфильтрация, түбірде әктенген лимфа түйіні
* Өкпенің латеральды аймақтарында фиброзды өзгерістердің тұсындағы инфильтрация
9. Кеуде ішілік лимфа тҥйіндері туберкулезінің белсенді фазасында ең сенімді ӛзгеріс болатыны:
Лимфоидты тіннің гиперплазиясы
Лимфа тҥйінінің кальциленуі
Перифокалды қабыну
Казеозды некроз ++++++
10. Ӛкпенің диссеминирлі туберкулезінің дамуына қажет ең маңызды жағдай қандай?
Тіндердің жоғары сезімталдығы
L-формалы таяқшалардың организмде болуы
ағзаның қарсыласу күшінің тез төмендеуі
кальциленген лимфа түйіндері
ТМБның жоғары вируленттілігі және көлемділігі +++
11. Жедел диссеминирлі туберкулездің қандай клиникалық тҥрлерін ажыратады?
менингеалды, өкпеден тыс, милиарлы
өкпелік, тифоидты, менигеальды +++
тифоидты , лимфоидты, өкпелік-бронхтық
ішекті, буынды, серозды
сүйек-буынды, жыныс-несепті
12. Туберкулезді менингит кезінде қандай бас сҥйек – ми нервтерінің зақымдалуы ең жиі кездеседі?
6, 8, 11 жҧп
3, 6, 7 жҥп ++++
2, 4, 5 жҧп
1, 9, 12 жҧп
3, 8, 10 жҧп
13. 15 жасар колледж оқушысының флюорографиялық тексеру кезінде оң өкпесінің S1 бөлігінде әлсіз және қанықтылығы шамалы шеттері анық емес ошақтар анықталды. Аз мөлшерде қақырықпен жөтел мазалайды. Терапевттің диспансерлік есебінде « Бронхиалды астма» диагнозымен тұр. Анамнезінде: 3 жыл мерзімінде шылым шегеді, туб.контакт анықталмады. өткен жылғы флюорографиясы патологиясыз. Қақырықтан туберкулез таяқшасы табылмады. Қойылатын ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай?
созылмалы бронхит
бронх-лобулярлы инфильтрат
перифериялық рак
ошақты пневмония
Өкпенің ошақты туберкулезі +++
14. Бала С., 9 жаста. Жалпы селқостық, субфебрильді дені қызуы, жиі отит және кератоконьюнктивиттер шағымдарымен тексерілді. Рентген суретінде:оң жақ өкпенің С1 инфильтратты өзгеріс көрінеді. Ол үлкейген трахеобронхиалды лимфа түйіндерімен жол арқылы байланысып жатыр. Ең ықтимал болжам диагнозы қандай болады?
Кеудеішілік лимфа тҥйіндерінің туберкулезі
Біріншілік туберкулезді комплекс ++++
Инфильтративті туберкулез
Деструкциялы пневмония
Ошақты-косылмалы пневмония
15. Бала К. Р., 6 жаста. БЦЖ ревацинациясының алдында Манту сынамасы қойылған – 15 мм папула. Диагностика алгоритмі өткізілді. Диаскинтест (АТР) сынамасы – папула 5 мм. Рентгенде: өкпе таза, мөлдір. Оң жақта түбір кеңейтілген, құрылымсыз, контурлары анық емес. өкпенің КТ-да: оң жағында бронхо-пульмоналды топтың лимфа түйіндері 1 см-ден 2,0 см дейін ұлғайған. Аталғандардың ішінде Ең ықтимал алдын ала диагнозыңыз қандай?
Шеткі лимфа түйіндерінің туберкулезі
Ауруханадан тыс ошақты пневмония
Спецификалық емес лимфаденит
Кеуде ішілік лимфа түйіндерінің туберкулезі +++
Өкпенің инфильтративті туберкулезі
16. Ер бала Г, 4 жаста, дәрігерге қаралғандағы шағымдары: жоғары температура, әлсіздік, ентігу. Қарап тексергенде: жағдайы ауыр. Сопорозды, жүдеу, өкпенің барлық аймақтарында әлсіз тыныс, бірлі-жарым құрғақ сырылдар. Анамнезінен – 2 айдан астам ауруханада емделіп жатқан туберкулезбен ауыратын ағасымен контактта болған. Осы жағдайдағы Ең ықтимал болжам диагнозыңыз қандай болады?
1. Деструкциялы пневмония
2. Кандидозды пневмония
3. Жедел обструкциялы бронхит
4. Екі жақты ошақты пневмония
5. Жедел диссеминирлі туберкулез+++
17. Науқасты дауыстың қарлығуы, жұтқан кездегі ауру сезімі мазалайды. Рентгендік зерттеуде: екі жақты өкпенің тұтас диссеминациясы анықталды. Әр түрлі көлемдегі және қоюлығындағы ошақтар, өкпенің жоғарғы бөліктерінде жұқа қабатты «мөр» тәрізді қуыстар (2,0 х 2,0 см) перифокалды қабынусыз.
1. Фиброзды-кавернозды туберкулез
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/deris-jospari-kesipkerlik-izmetti-aliptastiru-jene-arjilandiru.html | Дәріс жоспары: Кәсіпкерлік қызметті қалыптастыру және қаржыландыру көздері | Дәріс 7. Кәсіпкерлік қызметті қаржыландыру
Дәріс жоспары:
Кәсіпкерлік қызметті қалыптастыру және қаржыландыру көздері
Кәсіпкерліктегі лизингтік және факторингтік операциялар
Кәсіпкерлік қызметті қалыптастыру және қаржыландыру көздері.
Кәсіпкерлік қызметті қаржыландыру көздері: ішкі және сыртқы деп бөлінеді. Кәсіпорынның қаражат көздеріне жататындар:
Қысқа мерзімді қаражат көздері: заемдық және меншіктік капитал, ұзақ мерзімді авансталған капитал.
Тартылған қаражат көздері: банк несие, заемдық қаражат, облигация және басқа да бағалы қағазды сатудан түскен қаражат.
Меншікті капиталдың құрамы:
меншік иесі ұсынған капитал (жарғылық капитал, акционерлік қоғамның акцияларынан түсетін дивиденттер);
заңды және жеке тұлғалардың жарналары (мақсаттылық қаржыландыру, жарналар, қайырымдылық қор);
кәсіпорында жинақталған қор (резервтер, қосымша қор, жинақталған пайда).
Мониторингтік зерттеулер келесіні көрсеткен: меншік иелерінің меншікті қаражатынан құрылған кәсіпорындардың үлесі жыл сайын өседі. Меншікті қаражат 53%, құрылтайшылардың жарналары 19 %, туыстардың көмегі 13%, банк несиесі 7 % және қалған 8% басқада қаржыландыру көздері есебінен құрылған.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=42 | Әдебиеттер тізімі - Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және | Әдебиеттер тізімі:
Автордың аты-
жөні
Оқу-әдістемелік
әдебиеттің атауы
Баспасы,
шығу жылы
Саны
кітапхан
ада
кафедра
да
1
2
3
4
5
Негізгі әдебиеттер
Ғабитов Т.Х.
Қазақ мәдениетінің
тарихы
Алматы: Қазақ
университеті,
2016.
5
-
Ғабитов Т.Х.,
Затов Қ.
Қазақ мәдениетінің
рухани кеңістігі
- Алматы:
Раритет, 2013.
50
Ғабитов, Т. Х.
Мәдениеттану
Алматы:
Раритет, 2008.
- 416 б.
2
Нағымұлы, Ш.
Мәдениеттану
Астана :
Фолиант, 2007.
- 312 б
1
Ғабитов, Т.
Мәдениеттану
Алматы :
Раритет, 2007. -
416 б.
2
З.Ж.Наурызбаева,
Ш.Ә.Нұрпеісова,
Е.Исмаилов,
Ә.Б.Наурызбаев
Әлемдік мәдениеттану
ой-санасы (10 томдық)
Алматы :
Жазушы, 2005.
- 504 б.
20
МолтобароваК.И..
«Мәдениеттану»
- Алматы, 2018.
5
Молдабеков Ж.Ж.
«Қазақтану».
- Алматы, 2015.
10
Гомбрих Э.
Өнер тарихы
Ұлттық
аударма
бюросы,
Алматы,
2019ж., 680 б.
60
Саид Эдуард
Уади
Ориентализм
Ұлттық
аударма
бюросы,
Алматы,
2019ж., 328б.
60
Қосымша әдебиеттер
С.Г.Терминасова
Тіл және
мәдениетаралық
коммуникация
Ұлттық аударма
бюросы,
Алматы,
2018ж.,, 320 б.
60
Бөпежанова, Ә.
Мәдениет- жасампаз
сана
Алматы :
Жібек жолы,
2008. - 224 б.
2
Барнард Алан
Антропология тарихы
мен теориясы
Ұлттық
аударма
бюросы,
Алматы,
2018ж., 240 б.
60
Document Outline
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/tapsirma-metindermen-tanisiiz-10-kone-trki-jazui.html | Тапсырма Мәтіндермен танысыңыз. [10] Көне түркі жазуы | 8-сынып
«Қазақ тілі» пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
Оқылым
Тапсырма
Мәтіндермен танысыңыз. [10]
Көне түркі жазуы
Көне түркі жазуы (басқаша Орхон-Енисей жазуы) – V ғ. б.з.б. – X ғ. б.з. түркі тайпаларының жазуы. Бірінші рет Орхон өзенінің бойынан (Екінші түркіт қағандығы) және Енисей өзенінің жоғарғы ағысынан (Қырғыз қағандығы) табылды. Кейде руника жазбасы дейді, алман руналарымен жанасым табады (кейбір нышандар кескіні дәл келіп тұр, дауысты мағынасы да жақын). Азиялық түркі руналары соғды жазуының негізінде VIII ғ. бұрын жасалған деп есептеледі. Оның әліпбиінде 40-қа жуық графема бар. Көне түркі руника жазуы ерекшелігі онда негізгі велярлық және палатальдық дауыссыздарға арналған бірнеше жұп дербес әріптер бар. Көне түркі руника жазуы жұмбағын 1893 жылы В. Томсен шешкен. Орхон ескерткіштерінің тұңғыш тәржімаларын 1894 жылы В.В. Радлов жасаған.
Ортақ жазу – түркі бірлігінің бастауы
Уақыт өте келе қай халық болсын өзінің тегін іздеп, төл тарихын түгендері сөзсіз. Мұны табиғаттың бұлжымас заңы деуге де болады. Соңғы жылдары ұлы дала төсінде өшпес із қалдырып, әлемдік өркениетте ойып орын алған Көк Түріктің ұрпағының бірін- бірі іздей бастауы осыған дәлел болса керек. Тағдырдың жазуымен сан тарам жолға түсіп, өзінше бағыт алған бөрілі байрақты түркінің мемлекеттік дербестігі бар бүгінгі ұрпақтары түптің-түбінде тамырлас екенін түсініп, ынтымағы ұйысқан тұтастыққа ұмтылуда.
Былтыр ғана құрылған Түркі тілдес мемлекеттердің Ақсақалдар кеңесі ортақ әліпби туралы бастама көтергенін білеміз. Бұл жалпы түркі халықтары бірлігінің кепілі өзара ортақ әрі түсінікті жазу мен тіл екенін білдірсе керек. Алайда бұл қаншалықты өміршең ұсыныс және оған қашан қол жеткізе аламыз?..
P.S.
Түркі халықтарының тілін, ділін, жалпы, ортақ құндылығын жақындастыруды сонау Алаш арыстары да арман еткені белгілі. Ахмет Байтұрсынұлы 1926 жылы Бакуде сөйлеген сөзінде түркі әлемін жақындастыру үшін ортақ әліпби қолдану туралы мәселе қозғағаны осының дәлелі болса керек. Бірақ бұл мәселе қашан шешімін табады, ол – болашақтың еншісіндегі шаруа.
18 жылға созылған идея тағы ондаған, тіпті жүздеген жылға созылып кетпесе болғаны...
1-мәтін
|
2-мәтін
|
Тақырыбы
|
|
|
Тірек сөздер
|
|
|
Жанры, жанрлық ерекшеліктері неде?
|
|
|
Құрылымы қандай мәтін бөлімдерінен тұрады?
|
|
|
Мәтіндер қалай ресімделген? Стилі
|
|
|
Жазылым
Берілген екі тақырыптың бірін таңдап, жазба жұмысын орфографиялық нормаға сай
орындаңыз. [10]
1. Жергілікті газетке «Оқушы бойында адамзаттық құндылықтарды қалай қалыптастырамыз?» тақырыбында шағын мақала жазыңыз.
2. Сіз тәрбие сағатында «Жалпыадамзаттық құндылықтар дегеніміз не?» тақырыбында баяндама оқығалы отырсыз. Баяндамаңыздың жалпы мазмұны бойынша жазба жұмысын жазыңыз.
Балл қою кестесі
Оқылым
Балл
|
Сипаттамасы
|
9-10
|
Мәтінде көтерілген мәселені, жанрлық, құрылымдық, ерекшеліктерін, ресімделуін, стиль түрлерін өте жақсы түсініп талдайды, тірек сөздерді табады.
|
7-8
|
Мәтінде көтерілген мәселені, жанрлық, құрылымдық, ерекшеліктерін, ресімделуін жақсы түсініп талдайды.
|
5-6
|
Мәтінде көтерілген мәселені, жанрлық, құрылымдық, ерекшеліктерін, ресімделуін қанағаттанарлық деңгейде түсініп талдайды.
|
3-4
|
Мәтінде көтерілген мәселені, жанрлық, құрылымдық, ерекшеліктерін, ресімделуін шектеулі түсінеді, талдауға талпыныс жасайды.
|
1-2
|
Мәтінде көтерілген мәселені, жанрлық, құрылымдық, ерекшеліктерін, ресімделуін өте шектеулі деңгейде түсінеді.
|
0
|
Мәтінде көтерілген мәселені, жанрлық, құрылымдық, ерекшеліктерін, ресімделуін түсінбейді.
|
Жазылым
Балл
|
Сипаттамасы
|
9-10
|
Тақырыптың мазмұнын толық ашады. Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен тіл құралдарын барынша (тұрақты сөз тіркестері, афоризмдер, цитаталар көркемдегіш құралдар, мақал-мәтелдер т.б.) жанрға сәйкес орынды қолданады. Ойын еркін, логикалық тұрғыдан жүйелі жеткізеді. Сөздік қоры мол. Жанрдың құрылымдық ерекшеліктерін, жазылу сипатына қарай бірізділікті бастан-аяқ сақтайды.
Грамматикалық, стильдік тұрғыдан өте сауатты. Қателері жоқ.
|
7-8
|
Тақырыптың мазмұнын ашады. Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен тіл құралдарын (тұрақты сөз тіркестері, афоризмдер, цитаталар көркемдегіш құралдар, мақал-мәтелдер т.б.) жанрға сәйкес қолданауға тырысатыны байқалады. Ойын логикалық тұрғыдан жүйелі жеткізеді. Сөздік қоры жеткілікті. Жанрдың құрылымдық ерекшеліктерін, жазылу сипатына қарай бірізділікті сақтайды.
Грамматикалық, стильдік тұрғыдан сауатты, бірақ 1-2 ұсақ қате кездеседі.
|
5-6
|
Тақырыптың мазмұнын ашуы жеткіліксіз. Жанрға сәйкес тіл құралдарын (тұрақты сөз тіркестері, афоризмдер, цитаталар көркемдегіш құралдар, мақал-мәтелдер т.б.) сирек болғанымен, орынды қолданады. Ойдың логикалық тұрғыдан жүйесі аракідік байланыспайды. Сөздік қоры қанағаттанарлық деңгейде. Жанрдың құрылымдық ерекшеліктерін сақтайды, бірақ жазылу сипатында бірізділіктен ауытқу бар.
Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 2-3 ұсақ және ірі қателер кездеседі.
|
3-4
|
Тақырыптың мазмұнын ашуы шектеулі. Жанрға сәйкес тіл құралдарын (тұрақты сөз тіркестері, афоризмдер, цитаталар көркемдегіш құралдар, мақал-мәтелдер т.б.) сирек қолданады, орынсыздық байқалады. Ойдың логикалық тұрғыдан жүйесі байланыспайды. Сөздік қоры шектеулі. Жанрдың құрылымдық ерекшеліктерін сақтайды, бірақ жазылу сипатында бірізділік жоқ.
Грамматикалық, стильдік тұрғыдан 4-5 ұсақ және ірі қателер кездеседі.
|
1-2
|
Тақырыптың мазмұнын ашпайды. Жанрға сәйкес тіл құралдарын қолданбайды. Ойдың логикалық тұрғыдан жүйесі жоқ. Жанрдың құрылымдық ерекшеліктерін сақтамайды.
Грамматикалық, стильдік тұрғыдан алтыдан көп ұсақ және ірі қателер кездеседі.
|
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/1ola-deuirine-ten-30-onis-150-oba-zerttelgen-ajma.html | 1.Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150 оба зерттелген аймақ | 1.Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150
оба зерттелген аймақ
А) Оңтүстік Қазақстан В) Солтүстік Қазақстан С) Шығыс Қазақстан D) Батыс Қазақстан Е) Орталық Қазақстан
2.Андрондықтардың бет бейнесін сипаттаған ғалым.
А) Ақышев В) Массон С) Герасимов D) Алпысбаев
Е) Алексеев
3.Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастаған дәуір
А) Қола В) Энеолит С) Темір D) Палеолит Е) Неолит
4.Теселі егіншілік ең алғаш дамыған кезең
А) Неолит В) Энеолит С) Темір дәуірі D)
Палеолит
Е) Қола дәуірі
5.Андроновтықтардың сүт өнімдері мен етті сақтау тәсілі
А) Жердің бетінде салынған тұрақтарда В) Тыстағы ұраларда С) Ет пен сүтті кептіріп сақтаған
D) Арнайы қыш құмыраларда Е) Жер еден астындағы шұңқырда
6.Орталық Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің ең соңғы кезең мәдениеті
А) Андронов В) Беғазы-Дәндібай С) Орталық Қазақстан
D) Дәндібай-Қарасу Е)
Беғазы-Атасу
7.Беғазы-Дәндібай мәдениетінің хронологиялық ауқымы
А) б.з.б. 20-18 ғасырлар В) б.з.б. 18-16 ғасырлар С) б.з.б. 16-14 ғасырлар D) б.з.б. 14-12 ғасырлар Е) б.з.б. 12-8 ғасырлар
8.Тебінді жайылымға байланысты саны артқан мал.
А) Сиыр В) Жылқы, қой С) Сиыр, жылқы D) Жылқы, түйе Е) Түйе, ешкі
9.Қазақстан жеріндегі қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталған жыл
А) 1926 В) 1931 С) 1946 D) 1954 Е) 1938
10.Қазақстан жеріндегі қола дәуірін түбегейлі зерттеуді бастаған ғалым
А) Массон В) Ақышев С) Алпысбаев D) Марғұлан
Е)
Гумилев
11.Қола дәуірі қоныстарының көбінесе орналасқан жері
А) Өзендердің жағасында В) Орман арасында С) Жазық далалы аймақтарда D) Кез-келген жерде Е) Тау аңғарларында
12.Көкшетау жеріндегі қола шалғы табылған қоныс
А) Шағалалы В) Степняк С) Атасу D) Беғазы
Е) Алексеевка
13.Қола дәуірі қауымы ішінде әлеуметтік теңсіздікті тудырған
А) Терімшіліктің дамуы В)
Егіншіліктің паида болуы
С) Рудың қалыптасуы D) Малды қолға үирету
Е) Мал-мүлік теңсіздігінің шығуы
14.Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуірі
А) Палеолит В) Қола дәуірі С) Неолит D) Темір дәуірі
Е) Мезолит
15.Қола дәуірі кезіндегі жоғары дін басылары
А) Молдалар В) Қарилар С) Ақсақалдар D) Абыздар
Е)
Тайпа көсемдері
16.Қола дәуірі абыздарының негізгі міндеттері
А) Ел басқару В) Әскери істерді қадағалау С) Салт-дәстүрлердің орындалуын қадағалау D) Жер бөлу ісімен айналысу Е) Ру арасындағы алауыздықтарға жол бермеу
17.Қола дәуіріндегі қоланың алыну қосындысы
А) Мыс пен темір В) Қалайы мен күміс С) Алтын мен мыс D) Күміс пен алтын Е) Мыс пен қалайы
18.Қола дәуірінде Жезқазған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндірілгенін айтқан белгілі ғалым.
А) Алпысбаев В) Ақышев С) Марғұлан D) Сатпаев
Е) Төлеубаев
19.Қола дәуірінде 1100 тонна қалайы шығарылған кен орны
А) Нарым, Қалба В) Қаратау жоталары С) Тарбағатай, Сауыр D) Жезқазған, Ақшатау Е) Қарқаралы, Ақшатау
20.Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салынған күрделі құрылыстар
А) Астаулар В) Шөміштер С) Қазандықтар D) Қалыптар
Е)
Донна пештері
21.Тастан және мыстан жасалған еңбек құралдарын ығыстырған кезең
А) Полеолит дәуірі В) Мезолит дәуірі С) Неолит дәуірі
D) Темір дәуірі Е) Қола дәуірі
22.Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түрі
А) Қазандар В) Саптыаяқтар С) Шыны ыдыстар D) Көзе құмыралар Е) Кеселер
23.Еуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті
А) Беғазы В) Дәндібай С) Атасу D) Қола Е) Андронов
24.Қола дәуірінің ең алғашқы скерткіштері табылған жер.
А) Арқайым В) Петровка С) Андронов D)
Боголюбов
Е) Беғазы
25.Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстар
А) Андронов, Беғазы В) Петровка, Боголюбов
С) Арқайым, Атасу D) Петровка,
Қызылжар
Е) Дәндібай, Атасу |
http://engime.org/nskauli-trleri.html | Нұскаулық түрлері | Жоғары қазақ-түрік гуманитарлық технологиялық колледжі
Мазмұны
Нұскаулық не деген не?
Нұскаулық түрлері
Нұсқаулықтар қайда керек?
Нұсқаулықтар қанша Уақытка дейін жарамды?
1.Нұскаулық деген не?
Кәсіпорындар мен ұйымдардың көпшілігінің қызметі әртүрлі жабдықтарды (компьютер, станоктар және т.б.) пайдаланумен байланысты. Өз қателігінен, біреудің абайсыздығынан жарақат алу, электр тогының әсеріне ұшырау қаупі бар. Ол кәсіпорын персоналын қауіпсіз жұмыс әдістерімен, әртүрлі қаулыларды,міндеттемелерде, бұйрықтарда, заңға тәуелді актілерде бекітілген талаптармен таныстыруға міндетті.
Нұскаулық түрлері
Кіріспе 2 Алғашқы 3.Қайталама 4.Жоспардан тыс 5.Мақсатты
Кіріспе нұсқаулық
Еңбекті қорғау бойынша кіріспе брифинг барлық жаңадан қабылданғандармен, олардың біліміне, осы кәсіп немесе лауазымдағы жұмыс өтіліне қарамастан, уақытша жұмысшылармен, іссапарлармен, студенттермен және өндірістік оқуға немесе практикаға келген студенттермен өткізіледі. Кәсіпорындардағы кіріспе нұсқауды еңбекті қорғау жөніндегі инженер немесе жұмыс берушінің бұйрығымен осы міндеттер жүктелген адам өткізеді. Кіріспе брифингті өткізу үшін жұмыс беруші бекітетін бағдарлама мен нұсқаулықтар әзірленеді.
Алғашқы
осы жұмыс саласындағы технологиялық процесспен жалпы танысу; жабдықтың орналасуымен, сондай-ақ жабдықтың қауіпті аймақтарымен және олардың қоршауларымен танысу; жұмысқа дайындау тәртібі (жабдықтардың, іске қосу құрылғыларының, жерге қосу құрылғыларының, аспаптардың, бекітпелердің жұмысқа жарамдылығын тексеру); қауіпсіздік құралдарын пайдалану тәртібі; комбинезонға, аяқ киімге және басқа да жеке қорғану құралдарына қойылатын талаптар; өндірістік жарақаттану жағдайлары және олардың себептері; электр жабдықтарына, жарықтандыру құрылғыларына қойылатын қауіпсіздік талаптары; жұмысты бірнеше жұмысшылардың бірлесіп орындауындағы қауіпсіздік ережелерін; жазатайым оқиғалар кезіндегі алғашқы медициналық көмек көрсету шаралары, жұмысшының жеке бас гигиенасы; қауіпсіздік ережелерін бұзғаны үшін жұмысшылардың жауапкершілігі. |
http://engime.org/bosanudan-kejingi-kesheuil-ekinshilik-an-ketudi-anitau-tort-t.html | Босанудан кейінгі кешеуіл (екіншілік) қан кетуді анықтау. Төрт т-ыны анықтау | Жатыр қуысын
қолмен тексеру (амалсыз жағдайда кюретаж)
Плацентаның шынайы өсуі - лапаротомия, гистерэктомия
Айнада қарау
Босану жолдары жұмсақ тіндерінің жыртылуын тігу
Жатырдың айналып кетуін коррекциялау
Жатыр жыртылуындағы лапаротомия
Ұю факторларын құю (ЖМП, криопреципитат, тромбоцитарлық масса)
НовоСевен 90 мкг/кг қажет болса 1-2 сағаттан кейін қайталау
2. Босанудан кейінгі кешеуіл (екіншілік) қан кету кезіндегі алғашқы көмек.
Бос персонал мобилизациясы (толық көлемде оперативті техниканы меңгерген тәжірибелі акушер-гинекологты, анестезиолог-реаниматологты, лаборантты шақыру).
Қан кету көлемін бағалау.
Ахуалды бағалау және организмнің өмірге маңызды функцияларын бақылау (АҚ, пульс, температура, тыныс жиілігі).
Қуықты катетерлеу - қуық бос болуы қажет.
Қан кетуге қатысты 3:1 көлемінде инфузияны бастау үшін 1 немесе 2 перифериялық венаны катетерлеу (№ 14-16G).
Қан тобын, Rh-факторды анықтау, үйлесімділікті анықтауға қан алу.
Себепті анықтау:
- жатырды зерттеу (тонус)
- плацентаны зерттеу (тін);
- босану жолдарын тексеру (жарақат);
- ДВС-синдромды алып тастау (тромбин).
Босанушыны жылыту (көрпемен жабу, ылғал төсеніштерді құрғаққа ауыстыру). |
http://engime.org/azastan-respublikasindafi-mamandandirilfan-sottar.html | Қазақстан Республикасындағы мамандандырылған соттар | - Қазақстан Республикасындағы мамандандырылған соттар
- 1 Мамандандырылған соттардың жүйесі. Мамандандырылған соттар және олардың ерекшеліктері.
- 2 Мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттар және соларға теңестiрілген соттар қарайтын істерді.
- 3 Әкімшілік істерді қарайтын соттар.
- 4 Кәмелетке толмағандардың iстерi жөнiндегi мамандандырылған ауданаралық сот. Қазақстанда жасөспірімдер істерін қарайтын соттардың құру мүмкіндігі және қазіргі кездегі жағдайы.
- 5 Қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттар.
- Қандай да болмасын атаумен арнаулы және төтенше соттар құруға жол берiлмейдi.
- Жергілікті соттарға мыналар жатады:
- 1) облыстық және оларға теңестiрiлген соттар (Республика астанасының қалалық соты, республикалық маңызы бар қалалардың қалалық соттары);
- 2) аудандық және оларға теңестірілген соттар (қалалық сот, ауданаралық сот).
- Қазақстан Республикасында басқа соттар, оның ішінде мамандандырылған (әскери, қаржылық, экономикалық, әкімшілік, кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі және басқа) соттар құрылуы мүмкін.
- Мамандандырылған соттарды облыстық немесе аудандық сот мәртебесімен Қазақстан Республикасының Президенті құрады.
-
- Мамандандыру – уақыт елегінен, тәжірибеден өткен, адам баласының қызметінің кез-келген бағытында жетістікке жетуінің тетігі болып табылады.
- Мамандандырылған соттар құру – істерді әділ шешуге аудандық соттардың жұмысын жеңілдетуге және азаматтардың сот қызметіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.
- Экономикалық соттарды құру қажеттігі Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылғы 22 қарашадағы «Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесі екінші мәжілісінің кеңестері мен ұсыныстарын орындау жөніндегі шаралар туралы» № 95 Өкімінде көрсетілген еді.
- Мамандандырылған ауданаралық эканомикалық сот және оның мәртебесі
- Мамандандырылған эканомикалық соттар кәсіпкерлердің заңды құқықтары мен мүдделерін және басқа да ұйымдардың , кісіпорындардың заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін құрылатын мамандандырылған соттың бір буыны болып табылады.
- Эканомикалық соттар жұмыс істеген жылдарында өзінің жарамдылығын дәлелдеді. Судьялардың мамандандырудың арқасында істі қараудың сапасы едәуір жоғарылады.
- Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 9 ақпандағы № 803 «Мамандандырылған ауданаралық экономикалық және әкімшілік соттарды құру туралы» Жарлығы
- Астана қаласында, Ақмола, Ақтөбе, Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Қостанай, Қызылорда, Маңғыстау, Павлодар, Солтүстiк Қазақстан, Оңтүстiк Қазақстан облыстарында қолданыстағы заңдарға сәйкес экономикалық дауларды қарауға уәкiлеттi мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттар құрыды.
- Астана және Алматы қалаларында мамандандырылған ауданаралық әкiмшiлiк соттар құрылды.
- Әкімшілік соттар барлық әкімшілік істерді қарауға арналған төменгі сатыдағы соттардан орта және жоғары сатыдағы соттарға дейінгі жүйені құрайтын мамандандырылған соттардың бір тармағы.
- біріншіден республикада мемлекттік реттеу, оның азаматтық қоғамдық құрылымдарға қатысу үлесі және азаматтардың күнделікті өміріндегі іс-әрекеттеріне араласуы әлі де болса жоғары;
- екіншіден, басқару ісіндегі әсіресе, атқарушы биліктің заңсыз актілерінің күшін жою құқығын соттарға берудің қажеттігі;
- үшіншіден, қазақстандық судьялардың жұмыс көлемінің шамадан тыс көптігі;
- төртіншіден, азаматтардың құқықтарын бұзатын атқарушы билік органдарының, лауазымды адамдардың билеп-төстеуі мен әділетсіз төрешілдігінің көптеп кездесу фактілері;
- бесіншіден, соңғы жылдардағы азаматтардың өз құқықтарын қорғау жолында соттарға жүгіну көрсеткішінің өсу фактісі.
- Елбасы 3 шілде 2005 жылы өткен судьялардың ІV республикалық съездінде, елімізде кәмелетке толмағандардың істерін қарайтын мамандандырылған соттар құруды тапсырды.
- 2007 жылы 23 тамызда Қазақстан Республикасының Президенті «Кәмелетке толмағандардың істері бойынша мамандандырылыған ауданаралық соттарды құру туралы» Жарлыққа қол қойды.
- Елімізде жүргізіліп жатқан әлеуметтік-құқықтық саясаттың негізінде Президенттің 2008 жылдың 19 тамызындағы Жарлығымен 2009-2011 жылдары Қазақстандағы ювеналды әділет жүйесінің даму Концепциясы қолданысқа енді. Және Қазақстанда ювеналды әділет жүйесін дамытуда, сол арқылы кәмелет жасына толмағандардың істерін сотта қарауда жан-жақты қамқорлық жасау қажеттігі айқын белгіленді.
- Кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған соттардың құрылу мақсаты – қоғамда жасөспірімдердің әлеуметтік қалыптасуы мен қорғалуына ықпал ету.
- Қазақстан Республикасында кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған соттардың құрылуы Қазақстанда ювеналды әділет жүйесінің дамуына және сот төрелігін ізгілендірудегі алғышарт болып табылады.
- Кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттары соттар кәмелетке толмағандардың құқықтары мен мүдделерін сақтаумен байланысты мәселелерді кешенді түрде шешуге, халықаралық құқықтың кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау саласындағы міндеттерін толыққанды орындауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=8 | ОҚЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ МЕН ӘДІСТЕРІ | 7. ОҚЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ МЕН ӘДІСТЕРІ Пәнді оқыту оқу жүйесінде білім берудің инновациялық әдістерін
белсенді түрде қолдана отырып, студенттердің пәнді толық меңгеруіне жағдай
жасалатын интербелсенді оқыту формасына негізделеді.
Пәнді оқыту барысында білім алушы тарапынан рефлексивті көзқарас
тәсіліне негізделген студент орталықтандырылған оқыту, біліктілікке бағытталған
оқыту, әртүрлі форматтағы рөлдік ойындар және оқу пікірталастары, кейс-стади,
жобалар әдісі қолданылады.
8. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1. Ғабитов Т.Х. Қазақ мәдениетінің тарихы: оқу құралы. – Алматы: Қазақ
университеті, 2016.
2. Ғабитов Т.Х., Затов Қ. Қазақ мәдениетінің рухани кеңістігі. - Алматы: Раритет,
2013.
3. Молдабеков Ж.Ж. Казактану. - Алматы, 2015.
4. Молтобарова К.И. Мәдениеттану. - А, 2018.
5. Раев Д.С. Қазақтың шешендік өнері: философиялық пайымдау. –Алматы:
Ценные бумаги. –2001. –228 б.
6. Шәлекенов У.Х. Қазақ өркениеті – Алматы; Қазақ университеті, 2009.
7. Раев Д.С. Қазақ шешендігі адамның рухани болмысы хақында//Адам әлемі.
Философиялық және қоғамдық-гуманитарлық журнал. №4 (58), 2013. (75-82 бб.). |
http://engime.org/gruppa-5101-19-shimkent-2022.html | Группа: 5101-19 Шымкент 2022 | Реферат
Ғылыми зерттеу жұмыстарының жаңалығы
Орындаған:Дихан М
Қабылдаған:Маметова.А
Группа:5101-19
Шымкент 2022
Жоспар
Кіріспе
1.Негізгі бөлім
1.1 Ғылыми зерттеу жұмыстарының жаңалығы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қолданбалы және техникалық ғылымдар саласында орындалған ғылыми зерттеу жұмыстарында әдетте жаңа құрылыс материал, техникалық үрдіс және т.б түрінде келетін нәтижелер болады.
Жаңалық ашу объектілері мыналар болуы мүмкін:
Қондырғы (мысалы: машина, құрал, құрылғы және т.б)
Тәсіл (мысалы: өнімді дайындау тәсілі, заттек алу және емдеу тәсілі т.б)
Заттек (қорытпа, қоспа, ерітінді, химиялық жолмен алынбаған материал, химиялық қосылыстар және т.б)
Бұрыннан белгілі қондырғыларды, тәсілдерді, заттектерді жағымды эффектісімен, жаңа арналымы бойынша қолдану (олардың мәнісінің өзгеруінсіз)
Микроорганизмдердің штаммалары (бактериялар, вирустар, балдырлар)
Жаңалық ашу деп саналмайтындарды есте сақтау керек:
Ашу, ғылыми теория және математикалық әдістер;
Шаруашылықты ұйымдастыру және басқару тәсілдері;
Шартты белгілер, кестелер, ережелер (ойын, қозғалыс ережелері)
Ой операциясын орындау әдістері мен ережелері;
Тәрбиелеу, білім беру, оқыту, жануарларды үйрету әдістері мен жүйелері;
Есептеу тәсілі, есептің математикалық шешімі, соның ішінде алгоритм және есептеу машиналарының бағдарламасы;
Өнімнің тек сыртқы түріне қатысты ұсыныстар;
Ғимараттар мен территориялардың жабдықтау жоспарының схемасымен жобасы;
Қоғамдық мүддеге, моральға және адамзаттық принциптерге қарама – қарсы шешімдер, яғни пайдасыз шешімдер;
Жаңалық ашудың жазбасы.
Жаңалық жазбасы сонымен қатар графикалық материалдар (Егер олар қажет болса) ашылған жаңалықты суреттейтін тапсырыстың негізгі құжаты болып табылады. Жаңалық ашудың жазбасына мыналар кіреді:
Жаңалық атауы және тапсырыс берушінің ойы бойынша жаңалықтың халықаралық жіктеу класы;
Жаңалықтың техника аймағы және жаңалықты қолданудың пайдалы аймағы;
Жаңалықтың аналогінің сипаттамасы;
Тапсырыс берушімен таңдалған прототив сипаттамасы;
Прототив критикасы;
Жаңалық ашудың мақсаты;
Жаңалық ашудың мәні және оның айырмашылық белгілері;
Графикалық суреттеудің фигуралар тізімі;
Нақты орындау мысалдары;
Техника экономикалық немесе басқа тиімділік;
Жаңалық ашу формуласы;
Жазбаның әрбір бөлімі жеке абзац түрінде келеді. Жазбаның барлық бөлімдерін жазу кезінде осы техника аймағында қабылданған терминдерді қолдану керек, өлшеудің бір бірлік жүйесін қолдану керек.
Қорытындымен жалпылау құралғаннан кейін, дәлелдемелер ойластырып және суреттеу дайындалған кейін, келесі саты басталады – алынған нәтижелердің есеп, баяндама, мақала түріндегі әдеби хаттау.Шығармашылық еңбектің нәтижесінің әдеби хаттау үрдісі ғылыми жазба мазмұнына қойылатын кейбір талаптарды білуді және орындауды қажет етеді. Міндетті түрде түсініктеменің анықтығы, материалды берудегі жүйелілігі және дәйектілігі маңызды.Жазба текстін абзацтарға, яғни азат жолдан басталатын бөлімдерге болген жөн, абзацтарға дұрыс болу текст мазмұнын оқуды және түсінуді оңайлатады. Мұндай болудің критерийі жазылғанның мағынасы б.т - әрбір абзацта бір несе бірнеше сөйлемнен тұратын мағына болды.
Жазбада қайталануды болдырмау керек, бірінші ой толық қорытылғанға дейін екінші ойды бастамау керек. Жазбада бағынықты сөйлемдері қосымша сөздері фразалары коп созылған фразаларды болдырмау керек, түсінуге мүмкіндігінше қысқа әрі нақты сөйлемдерді жазу керек. Текст егер құрамында тавталогия болмаса, яғни бір сөздің және мағынаның жиі қайталануы бір фразада бірнеше әріптерінің бірлесіп келуі, онда ол жақсы қабылданады.Мазмұндама бейтарапты болуы керек. Ол бойынша әдебиетте айтылған ойлардың барлығын критекалық бағасын, егер олар автор пайдасына болмаса да құрамына кіру керек. Егерде таласты ойды енгізу керек болса онда ол туралы ақылдасу керек. Жазбада өзіне сілтеме бермеген жөн, егер ол қажет болса, сөйлемді үшінші жақта: автордың ойынша, біздің ойымызма тағы басқа түрде беру керек. Жазбаны сандармен, цитаталармен, суреттермен толтырмаған жөн. Өйткені олароқырманның назарын алады және мазмунын түсінуді қиындатады. Бірақ, мұндай материалдан мүлдем бас тартуға да болмайды, өйткені, олар арқылы оқырмандар зерттеуден алынған нәтижесінді тексере алады. Барлық косымша материалды қосымша есеп түрінде келтірген жөн, жазбадағы сілтемелердің нақты көздері болуы керек.Шартты белгілердің және стандартқа сәйкес келетін қысқартылған сөздердің берлігін орындау керек. Бұл стандарттар және қысқартулар туралы мәліметтер сөздіктерге, энциклопедияларда, анықтамаларда бар. Егер тақырыпқа келетін стандартты емес, қысқартулар қолданылса, онда қысқартулар тізімен әдейі арнайы кестеге енгізіп, оны жұмыс басында орналастыру керек.
Қорытынды
Қорытындылай келе ғылыми жұмыстардың жаңалығы тікелей таңдалған тақырыпқа тікелей байланысты.Себебі тақырып қызықты, тартатындай болу керек ,тақырып орындалатын, шешімі зерттеуге қатысушыларға пайдасы тиетіндей болу керек. Студенттің қызығушылығын ескере отырып, жетекші өзі жақсы білетін тақырып аясын таңдау,тақырып шынайы болу керек, онда жаңа дүниелер,күтпеген жаңалық, ерекшелік элементтері болу керектақырып жұмыс ұзақ жылдарға созылмай, тез орындалатындай болуы ,тақырыпты бәрі түсінетіндей болса,тілегі мен мүмкіндігінің ұштасса зерттеу жұмыстар өте жоғары деңгейде өтеді.Зерттеу барысында зерттелініп жатқан ғылыми жұмыстарда накты нәтиже және қызықты жаңалықтар болады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.Интернет желісі
2. Кожухар В.М. Основы научных исследований - М.:
Дашков и Ко, 2015.-216с.
3. Болдин А.П., Максимов В.А. Основы научных
исследований - М.: Академия, 2012г.-336.
4. Кузнецов И.Н.Основы научных исследований - М.,
2013-284с.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/orindafan-lan-a-israjil-s-torgautova-a-tobi-f21-3.html | Орындаған: Ұлан А., Ысрайыл С., Торгаутова А. Тобы: Ф21-3 Спз 12 Әсілбек Б | Тұлғаның және
топтардың
қарым-
қатынасы
Орындаған: Әсілбек Б., Сеңгірбай
А.
Сабақтың жоспары:
1.Қарым-қатынас түсінігі. Қарым-
қатынастың түрлері, формалары,
қызметтері.
2.Тұлғааралық коммуникация, өзара
әрекеттесу, тұлғааралық қабылдау
түсініктері.
3.Қарым-қатынас стильдері.
4.Көшбасшылық және жетекшілік.
Қарым-
қатынас
Сөйлесу
Ақпарат беру
Ой алмасу
Мойындау
Бағалау
Түсіну
Қабылдау
Қарым-қатынас - адамдар
арасындағы байланыстың орнауы
мен дамуы, ортақ іс-әрекет
қажеттілігі мен ақпарат алмасуды
қамтамасыз ететін күрделі көп
жақты процесс.
Қарым-қатынас:
Психология ғылымындағы негізгі ұғымдардың біреуі –
қарым-қатынас. Қарым-қатынассыз жеке адамды түсіну,
оның дамып-жетілуін талдау мүмкін емес.Қарым-қатынас
түрлері мен формалары бойынша әр алуан. Тура, жанама,
тікелей, біреу арқылы (тікелей емес). Алғашқысы тікелей
қарым-қатынас, соның негізінде тікелей емес қарым-
қатынас пайда болады. Тікелей емес қарым-қатынас –
жазбаша түрдегі немесе техникалық құралдарды пайдалану
негізіндегі толық емес психологиялық контакт. Адамзат
тәжірибесін игеруде жазудың, кітаптың, басқа әр түрлі
техникалық құралдардың пайда болуы тікелей емес қарым-
қатынас жасаудың жүйесін күрделендірді. Қарым-қатынас
ары қарай жеке адамаралық және көпшіліктік қарым-
қатынас болып бөлінеді.
Қарым-қатынас түрлері мен формалары
Жеке адамаралық қарым-қатынас – топтарда, жұптарда
жеке дара ерекшеліктерін білу, қайғы-қуанышына
ортақтасу, түсіну, бірігіп іс-әрекет ету негіздерінде
қалыптасатын түрі. Көпшіліктік қарым-қатынас – көпше
түрдегі таныс емес адамдардың және көпшіліктік мәлімет
құралдары арқылы қарым-қатынас жасау, осындай
қатынастың түріне өнер, эстетикалық –қарым-
қатынастарды да жатқызады.Қарым-қатынаста адамдар
өзін көрсетеді, өзі үшін және басқалар үшін психологиялық
қасиетерін аша түседі. Сонымен бірге ол қасиеттері қарым-
қатынаста қалыптасады да, адамдармен қарым-қатынаста
адамның адамзаттық тәжірибені игеруі, қалыптасқан
мораль, құндылықтар, білім мен іс-әрекет түрлерін игеруі ,
жеке адам және дара адам түрінде қалыптасуы іске
асырылады. Яғни қарым-қатынас адамның психологиялық
дамуының маңызды факторы.
Жалпы алғанда қарым-қатынасты былай анықтауға болады: адамның
бүкіл өмірі барысында психикалық процестері мен мінез-құлқы
қалыптасатын жан-жақты шындық.Қарым-қатынастың маңызды 5
функциясын бөліп қарастыруға болады. Қарым-қатынас адамдардың
ұжымдық іс-әрекетінде байланыстырғыш рөлді атқарады. Бұл функциясын
шартты түрде «прагматикалық» функция деп атауға болады. Бұл шартты
орындамау Інжілде айтылған атақты Вавилон мұнарасы туралы аңызға
әкеліп соғуы мүмкін.
У.Джеймстің айтуынша: «Адам үшін қоғамда өз
бетімен назардан тыс қалу және басқалардың
оны мүлдем байқамауы – ең зор жаза». Көптеген
псизотерапевттік жүйелерде адамның мұндай
жағдайы «қолданылмаған, бекітілмеген» деген
ұғым арқылы беріледі, және де «Сенікі жөн
емес», «Сен жамансың» деп мойындамауға
қарағанда, бекітілмеу «Сен бұл жерде жоқсың»,
«Сен тірі адам емессің» дегенді көрсетеді.
Атақты ағылшын психологы Р.Д.Ленг – бекітілмеу,
көптеген психологиялық ауру, әсіресе шизофринияның
себебі деген қорытындыға келген. Оның байқаулары
бойынша, басқа да зерттеулер көрсеткендей, эндогенді
психозбен көбінесе ата-аналары тарапынан шеттетілген
балалар ауырады екен. Адамдар өміріндегі әр түрлі
дәстүрлер – амандасу, түрліше көңіл аудару рәсімдері
«бекітілу терапиясы » деп саналады. Қарым-қатынастың
төртінші функциясы жеке адамаралық қатынастарды
ұйымдастыру және қолдау болып табылады. Басқа
адамдарға деген эмоциялық көзқарастар – «сүйкімді -
сүйкімсіз», «ұнайды- ұнамайды» деген терминдермен
белгіленеді. Әрине, эмоциялық қарым-қатынас адам
өміріндегі жалғыз қатынастың түрі емес, бірақ олар
адамның барлық қарым-қатынас жүйесінде көрінеді,
көбінесе іскерлік немесе тіпті рөлдік қатынасына да өз
әсерін тигізеді.
Тұлға
Тұлға — жеке адамның
өзіндік адамгершілік,
әлеуметтік,
психологиялық қырларын
ашып, адамды саналы іс-
әрекет иесі және қоғам
мүшесі ретінде жан-
жақты сипаттайтын ұғым.
Тұлғааралық қатынас — этно психологияда
әрбір тайпаның, халықтың ұлттық дәстүрлерге
байланысты әдет-ғұрыптары, салт-дәстүрлері
және т.б. Тұлғааралық қатынас әрбір халық пен
ұлттың этностық қарым-қатынас
ерекшеліктерімен өзгешеленеді. Мысалы,
қарым-қатынастың абысын-ажын арасындағы
сақина-жүзік, білезік алмасу; ер-азаматтар
арасында ер-тоқым алмасу; сауға тарту,
сәлемдеме жолдау және т.б. түрлері болған. Сол
сияқты, ізет, құрмет, сыйластық сезімдері де
адамдар арасындағы қатынастың бір түрі болып
саналады.
Қарым-қатынас адамзат қоғамының және жеке тұлғаның жарқын өмір
сүруінің міндетті шарты. Қарым-қатынас аса үлкен құндылық болып
табылады.
Қарым-қатынассыз адамның тек өзін-өзі танып білу, әлеуметтену яғни
индивидтің жеке тұлға ретінде дамуы, әлеуметтік тәжірибені адамнан
адамға, ұрпақтан ұрпаққа тарату, әлеуметтік топтардың қауымдастықтар
мен мемлекеттердің өмір сүруінің өзі, сондай-ақ, индивидтің (дара
адамның) психикалық іс-әрекеті де мүмкін емес.
Адамның оны қоршаған ортамен өзара
әрекеттесуі қоғамдық өмірде, ең алдымен
өндірістік іс-әрекетте адамдар арасында
қалыптасатын объективті қатынастар
жүйесінде жүзеге асады. Қоғамның негізі
ретінде өндірістік қатынастардың мәнін
аша отырып К. Маркс былай деп жазды:
«Өндірісте адамдар тек табиғатпен ғана
қатынасқа түспейді. Олар бірлескен іс-
әрекеттерімен өзара алмасу үшін қанадай
да бір түрде бірлеспей, бірікпей ештеңе
өндіре алмайды. Өндіру үшін адамдар
белгілі бір байланыстар менқатынастарға
түседі, әрі тек осы қоғамдық байланыстар
мен қатынастардың шеңберінде ғана
олардың табиғатқа деген қатынасы іске
асады».
Қарым-қатынас стильдері
ПАССИВТІ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС СТИ І
АГРЕССИВТІ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС СТИ Ь
ПАССИВТІ-АГРЕССИВТІ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС
СТИ Ь
БЕ СЕН І ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС СТИ Ь
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=6 | -79 балл – В- - Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және | 13
60-64 балл – С-
Студент берілген сұраққа толық жауап бермейді, жауабында негізгі ережелерді ерекшелей алмайды,
сұрақтың басты идеялары ашылмайды. Сөздік қорының жеткіліксіздігі, материалды толық меңгермегендігі
байқалады.
55-59 балл – D+
Көптеген маңызды фактілер келтірілмейді, қорытынды жасалмайды; фактілер қарастырылып жатқан
мәселеге сәйкес келмейді, олар салыстырып қарастырылмайды; негізгі мәселені көрсете алмау(қате болса да). Көп
елеулі қателер бар. Студент жауабында талқыланып жатқан мәселенің іргелі, әрі негізгі мәселелерімен байланыс
түсінігінің жоқтығы. Білім алушы оқытушының көмегінен кейін ғана жауабын түзетуі.
50-54 балл – D
Студент нашар жауап береді, тақырыпты толық меңгермеген, жауаптарында елеулі қателер байқалады.
Қосымша сұрақтарға жауап бере алмайды.
0-49 балл – F
Студент өте нашар жауап береді, сұрақтың мағынасын түсінбейді, сөйлеу мәнері төмен, көптеген
қателер байқалады. Оқытушының жетекші сұрақтарын түсінбейді. Оқу материалын түсінбеген жағдайда қойылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/menshik-atinastari.html | Меншік қатынастары | Меншік- адамның, кәсіпорынның немесе мемлекеттің пайдалынатын немесе иелік ететін заты. Экономикалық мағынасында, меншік, бүкіл шаруашылық процесін қамтып, пайдалы игіліктер мен қызметтерді өндіру, бөлу айырбастау мен тұтыну қатынасын білдіреді. Меншік бұл зат емес, заттарға байланысты туындайтын қатынас. Меншік ретінде тұлғаның нысанды (затты) пайдалануына байланысты құқығы көрінеді. Тұлға ретінде мемлекет, ұжым, жеке тұлға болуы мүмкін. Меншіктің негізгі нысандары: жер, ғимараттар, материалдық және рухани мәдениет заттары, т.б. жатады. Меншік иелері үш типке бөлінеді: Потенциалдың (мұрагердің) меншік иесі. Бірақ, бұл белгілі бір кәсіпорынды немесе басқа да затты иемденгеннен кейін ғана меншік иесіне айналады. Меншік иесі, заттаң тұтынушысы ( иемденуші). Мұнда иемденуші меншіктің толық иесі бола алмайды. Себебі, мұндағы заттың иесі басқа адам болып табылады. Иемденуші келісімге сәйкес өзіне түскен табыстың бір бөлігін ғана иемдене алады. Толық меншік иесі. Мұнда заттың бағалылығының және оны тұтынудың меншік иесі, ол меншікті иелігінен шығарып, оны басқа бір субъектіге беруге, өткізуге құқығы болады.
Меншік және иемдену заңдары
Меншік және иемдену заңдары. Меншік қатынастарын дұрыс түсіну үшін, оны иемдену қатынастарымен салыстыру қажет. Иемдену — затты меңгеріп алудың нақты қоғамдық әдісі. Иемдену осы берілген меншіктің және оның нақты түрлерінің негізгі, тамырлы белгісің құрайды. «Меншік» және «иемдену» деген түсініктерді ажыратып, әрқайсы жеке танып білу қажет: бұлардың жеке ұғымдар және экономикалық қатынастар жүйесінде өздерінін жеке орындары болады. Иемдену — көпдәрежелі күрделі әлеуметтік-экономикалық процесс. Ол шаруашылық өмірдің жүйесімен сәйкестікте болады және сонымен бірге дамиды. Алғашқы заманда адамдар көбінесе табиғат сыйларын жинап, аң мен балық аулап иемденген. Бара- бара екі типті шаруашылық қалыптасады — иемденуші (табиғаттың дайын сыйларымен айналысатын) және өндіруші шаруашылықтар. Әр елдердің экономикасындағы бұлардың рөлі бірдей болмаса да шаруашылықтың осы типтері бүгінгі күнге дейін сақталып келеді. Осы типтер өндірістің натуралдық және тауарлық формасын алуы, немесе, екеуінінде қасиеттерін қамтуы мүмкін. Сөйтіп, иемдену қатынастары өндіріс, болу және айырбаспен толықтырылған болады
Меншіктің түрлері және шаруашылық жүргізудің формалары
Меншіктің түрлері және шаруашылық жүргізудің формалары
Меншік пен иелену қатынастарын, олардың өзара байланыстарын танып білу өз кезегінде, меншіктің формалары мен түрлерінің арасындағы айырмашылықтардың белгілерін және меншіктің бір түрінің екіншісіне айналу механизмін білуге жол ашады. Бірақ меншіктің қандай түрінің шаруашылық жүргізудің қандай формасын тілейтіні, меншік иелері мен басқа біреулердің меншігін пайдаланушылардың арасында қандай қатынастардың орын алатындығы, әлі мәлім болмайды. Осыларды білу үшін иемдену, пайдалану және жарлық ету қатынастарының мазмұнымен танысу қажет. Иемдену, біріншіден, толық меншік емес, және, екіншіден, иемдену қатынастарындағы меншіктің объектері тікелей иелік ететін объекті болып емес, олар иемдену қатынастарында шаруашылық жүргізудің шарты болып қатысады.
Сондықтан иелену қатынастары жүйесіндегі иемдену, пайдалану жарлық ету меншікпен белгіленген туынды екіншілік қатынастарды көрсететін, өндіріс шарттарына меншігі барлар 'мен шаруашылық жүргізуші субъектердің арақатынастарын көрсететін категориялар болып табылады. Мыса- лы, банкир өнеркосіпшіге несиеге ақша капиталын береді. Бұл жағдайда банкирдің капиталға меншігі сақталады, ал онеркәсіпші капиталдың пайдаланушысына айналады. Ол несие үшін банкирге қолданған капиталға төлем ретінде, қарыз процентін өзінің табысынан төлеуге міндетті болады
Сондықтан иелену қатынастары жүйесіндегі иемдену, пайдалану жарлық ету меншікпен белгіленген туынды екіншілік қатынастарды көрсететін, өндіріс шарттарына меншігі барлар 'мен шаруашылық жүргізуші субъектердің арақатынастарын көрсететін категориялар болып табылады. Мыса- лы, банкир өнеркосіпшіге несиеге ақша капиталын береді. Бұл жағдайда банкирдің капиталға меншігі сақталады, ал онеркәсіпші капиталдың пайдаланушысына айналады. Ол несие үшін банкирге қолданған капиталға төлем ретінде, қарыз процентін өзінің табысынан төлеуге міндетті болады
Қорыта келе меншік – бұл зат емес, заттарға байланысты туындайтын қатынас. Меншік қатынастары меншік нысандарын пайдалану, иелену және тұтынудан тұрады. Меншік иесі мүлкін уақытша пайдаланулары үшін басқа адамдарға белгілі бір ақыға беру шартын келтіруге болады. Біздіңше, иелену, пайдалану мен іске жарату – бұл толық меншік емес. |
http://engime.org/bekitu-fiksaciya.html | +Бекіту/ фиксация | 1.Гистологиялық препарат дайындаудың қай кезеңінде құрылымның бүтіндігінің сақталуы қамтамасыз етіледі
+Бекіту/ фиксация
2.Тіндерден алынған гистологиялық кесінділерді бояудың ерекшелігіне:
+ құрылымдарға түрлі-түсті түс береді/Құрылымдар бейнелерінің контрасттылығын арттыру үшін қолданылады
3.Негіздік бояулар мыналардың қайсысымен байланысады:
+ гистологиялық құрылымдардағы қышқылдық бояулармен байланысады
4.Қышқылдық бояулар мыналардың қайсысымен байланысады:
+ гистологиялық құрылымдардағы негіздік бояулармен байланысады
5. Импрегнация әдісі гистологиялық құрылымдардың қандай қасиетіне негізделген:
+ ауыр металлдардың тұздарына (күміс, осмий) шөгеді немесе тотықтандырады
6.Гистологиялық кесінділерді бальзамдау немесе басқа синтетикалық ортада сақтаудың маңызы
+ дайындалған препаратты ұзақ уақыт сақтауға мүмкіндік береді
7.Жасушалардағы май қосындыларын анықтау үшін қолданылатын бояу түрі
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/pdfview/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html | Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және | Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және
жүктеу/скачать
1,43 Mb.
Мәтінді көру
бет
1/42
Дата
08.02.2022
өлшемі
1,43 Mb.
#120048
©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
Басты бет |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=2 | Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және - бет 2 | 4
1.
ОҚЫТУШЫ ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТ:
ГАППАСОВА АЙМАН
Философия кафедрасы – 2708; тел. 38-40-01
Кафедрада болатын уақыты – сабақ кестесіне сәйкес.
2.ПӘНІ ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТ
2-кредит, дәріс-10 сағ., семинар сабақтары – 10 сағ., СОӨЖ- 8 сағ., СӨЖ-32 сағ.
Мәдениеттану - әлемдiк және отандық мәдени философиялық ойларды меңгеру
арқылы студенттерде мәдениеттанулық қабiлеттiлiк қалыптастыру
ОҚУ УАҚЫТЫН БӨЛУ (Мәдениеттану)
Триместр
апталары
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Барлығы
Дәріс
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
10
Семинар
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
10
СОӨЖ
1 1 1 1 1 1 1 1
8
СӨЖ
3 3 3 3 3 3 3 3 4 4
32
Барлығы
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
60
3. КУРС ПРЕРЕКВИЗИТІ
– Қазақстан тарихы пәнін меңгерген, қоғамға,
адамзатқа қатысты білімдерден жалпы түсініктері болуы тиіс.
4. КУРСТЫҢ ПОСТРЕКВИЗИТТЕРІ -
Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар келесі
пәндерді меңгеруі үшін қажет: Құқық негіздері , Әлеуметтану, Философмя
5. КУРСТЫҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
5.1 Пәнді оқыту мақсаты:
студенттерді адамзаттың мәдени жетістіктері
туралы білімдерді игеруге, адамзат мәдениетінің дамуы мен қалыптасуының
негізгі заңдылықтарын меңгеруге үйрету.
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=14 | адамзат мәдениетінің біртұтастығы мен | адамзат мәдениетінің біртұтастығы мен
жалғастығы,
тарихи прогресс бүтіндігі идеясын жоққа
шығарды.
Ол кез келген
мәдениет шарықтап
дамиды, кейін күйрейді деп есептеді. Батыс қоғамы шарықтап
дамыды, енді күйреу алдында дейді. Мәдениеттің пайда болуында миф, дін
маңызды роль атқарады, шарықтап дамуында философия, ғылым, өнер ерекше
роль атқарады. Мәдениеттің соңғы кезеңінде
индивидуализм,
ғылым күшейіп,
шғармашылқтан қайталауға,
құндылқтар
бұқаралық сипатқа ие бола бастайды.
Осы кезеңді Шпенглер өркениет деп
қарастырады. Европаның рухани дағдарысы,
тұтынушылық табынудың күшеюіне алып келеді деп сенген.
Н.Данилевский «Ресей және Еуропа» (1868) жалпыадамзаттық мәдениет және
өркениет болған емес, прогресс Еуропаның басымдығы емес, Шығыс пен Азияның
тоқырауы деп түсінді. Әр мәдениет тірі организм,өз тағдыры бар, өркениеттің өмір
сүруі шектеулі(1500 жыл).
Н.Бердяев: өркениет - өндіргіш күштердің дамуы, экономикалық реализмнің
үстемдігі, тарихты материалистік тұрғыдан түсіну.
А.Тойнби: Өркениет – мәдениеттің соңы, уақыт пен кеңістік мәдени-тарихи
жүйе шектеулі, өзгелерден рухани, қоғамдық шаруашылықтық, саяси ерекшелігі
сақталған.
Әр өркениет тарихи жағдайларға «жауап» беру қабілеті сақталғанға дейін
өмір сүреді, қоғам жауап беруге жағдайы келмей, қаруға жүгінсе өркениет өледі.
З.Гекальп: «Мәдениет-ұлттық, өркениет халықаралық категория»,- деп
есептеген. Әрбір өркениеттің өзіндік ойлау логикасы болады, діндері бөлек
қоғамдардың бір өркениет аясында
болуы
мүмкін.
Демек,
өркениет
діннен бөлек нәрсе. Дін
тек қасиетті құндылықтардан құралғандықтан, оған
техникалық құралдар діннен тыс жүйені құрайды.
Сэмюэль П. Хантингтон «Өркениеттер қақтығысы» еңбегінде: «адамзаттың
ажыралуы негізгі себептері мен қақтығыстарының қайнар көздері мәдениетпен
байланысты. Ұлттық мәдениеттер дүниежүзілік аренада ең мықты ойыншылар
болып қала береді, бірақ ұлттар мен әртүрлі өркениетке жататын топтар арасында
жаһандық саясаттың ала ауыздықтары туындайды. Келешекте өркениеттерді бөліп
тұратын шекаралар шайқастар шекараларына айналатын болады.
4. «Шығыс-Батыс» - мәдени-өркениеттілік дихатомиясының үлгісі ретінде.
Қазіргі кезеңде өркениеттің екі типі қатар өмір сүруде: Шығыс және Батыс. Шығыс
өркениетіне тән белгілер: табиғатпен тығыз байланыс, ата-баба әруағына құрмет,
адам әрдайым ұжымдық ортада өзін жетілдіріп, дамытып отырады.
Шығыстық қоғам дәстүрлік сипатқа ие. Батыс өркениетіне тән белгі -
индивидуализм «мен» ұғымының жарқын көрініс табуы, тәуелсіздік, кейде эгоизм
басым. Батыс адамы өзін табиғат алдында жоғары қояды, табиғатты өзіне
бағындыруға ұмтылады, әрекеті мақсатқа бағытталған, өзіне сенімі зор.
Бұл ерекшеліктер Шығыс-Батыс дихотомиясының пайда болуына себеп болды.
Осы тұрғыдан қарастырғанда Шығыс географиялық ұғым ретінде емес, өзгеше бір
әлем ретінде өзінің заңдары, ережелері мен өмір сүру логикасы тұрғысынан түсіну
қалыптасты. Шығыс дүниетанымын, әлемді қабылдау картинасын ұғыну
барысында шығыстану ғылым саласы қалыптасты.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=3 | Пәнді оқыту міндеттері - Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және | 5
мәдениеттанудың
қарастыратын мәселелерін, кеңістігін,
адам өмірімен,
қоғаммен байланысын білуі тиіс.
В.
Нақты мәдениет контексіндегі дүниетанымдық мәселелерді анықтай
алуы; дүниетанымдық мәселелерді шешуде басқа да тәсілдерді білуі қажет.
С.
Қорытынды шығару
және идеяларды бағалаудағы, өз пікірін айтуға
деген қабілеттілік: Тұжырымдамаларды қорытындылауда,
өзінің жеке
дәлелдерін қалыптастыруда, рухани-мәдени көзқарастарын негіздеу.
D.
Мәдениет контексіндегі дүниетанымдық сұрақтарды шешудің негізгі
тәсілдері жайында түсінігі болуы қажет. Қарым-қатынас жасауда өзіндік рухани
құндылықтар дүниетанымын және этикалық мәдениетті
қалыптастыра білуі
керек.
Е.
Білім беру саласындағы біліктілік: Білім беру саласындағы біліктілікте
– қоғамның мәдени кеңістігіне бейімделе отырып,
негізгі мәселелерді талдай
алу білігі.
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/tanim-mmkindikteri-men-shekaralari-gnoseologiya-nemese-tanim-t.html | Таным мүмкіндіктері мен шекаралары. Гносеология немесе таным теориясы | 5-аптаның тапсырмалары:
1 Таным мүмкіндіктері мен шекаралары. Ғылыми танымның ерекшеліктері.
Таным мүмкіндіктері мен шекаралары.
Гносеология немесе таным теориясы - философия ғылымының саласы, танымның мәнін, ерекшелігін, әдіс кұрылымын, деңгейін, басқа таным формалармен байланысын зерттейтін ғылыми таным теориясы. Басқаша айтқанда, адамның тану қабілеті, танымның бастауы, формалары, әдістері туралы, ақиқат және оған жетудің жолдары туралы ілім. Айналадағы қоршаған дүниенің адам санасында белсенді бейнелеуін, танымның жалпы шарттары мен мүмкіндігін, білімнің шындыққа қатысын, қоғамдық практика негізінде іске асатын таным процесінің заңдылықтарын, оның негізгі формаларын, әдістер, гепотезалары мен теорияларды құру мен дамытудың принциптерін зерттейтін философия ғылымының саласы. Таным теориясы немесе эпистемология - бұл философия ғылымының бір бөлігі. Онда таным табиғаты мен оның мүмкіндіктері, шегі туралы мәселе қойылып зерттеледі. Таным теориясы туралы термин философия ғылымына 1854 жылы шотланд философы Дж.Феррердің еқбектері арқылы енді. Бірақ таным туралы мәселе өте ертеден бастап-ақ қойылып келеді. Өйткені танымнан тыс білім де, ғылым да да болуы мүмкін емес. Таным теориясы этика, эстетика, адам туралы философиялық ілімдермен тығыз байланысты. Дегенмен, ол жалпы философия теориясының дербес бөлімі ретінде өзінің мағынасын сақтайды.
Эпистемология философиямен катар пайда болып, өмір сүріп келе жатыр. Дегенмен егер қателік жібермесе, адам ақиқатты ақиқат ретінде тани алмас еді. Сондықтан гносеологияда адамның қалай адасатыны және одан кейін қалай тура жол табатыны да зерттеледі. Гносеология үшін дүние, адам және адамзат коғамы туралы дәйекті білімдердің болуының қандай практикалық маңызы бар деген мәселенің өмірлік мәні ерекше. Осындай толып жатқан мәселелер жиналып келіп, "Білім деген не?"деген сұраққа жауап беретін таным теориясының өзекті мәселесін құрайды.
Таным - бұл адамның бейнелеу әрекетінің ерекше түрі. Философия тарихында таным деп адамның дәлелденген білім алу үшін әлемді және ондағы өзін мақсатты түрде бейнелеу аталған. Таным дегеніміз-білім алу үшін шығармашылық ізденіс. Таным адамның практикалық іс-әрекетінің рухани жағы болып табылады. Таным - адам арнайы танымдық мәселе мен есептерді қойып, мақсатты түрде қол жеткізетін ақпараттық жоғарғы деңгейі. Таным - адамның нақты мақсатына бағытталған және шығармашылы іс-әрекетінің әлеуметтік процесі. Оның нәтижесінде сыртқы әлемнің идеалды образдары қалыптасып, олар туралы білім пайда болады.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/edebiettik-ou-peninen-1-tosanfa-arnalfan-jiinti-bafalaudi-taps-v2.html | Әдебиеттік оқу пәнінен 1-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары | 11
Тапсырмалар үлгісі және балл қою кестесі
«Әдебиеттік оқу» пәнінен
1-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
Тыңдалым және айтылым
Берілген үзіндіні мұқият тыңда. Әрі қарай не болады деп ойлайсың? Табиғат ананың керемет күйге түсуінің себебі неде болуы мүмкін? Көркем сөздерді қолданып, мәтінді әрі қарай жалғастырып айт.
Табиғат ананың Жер, Су, Ағаш, Ауа деген ұлдары болыпты. Бір күні Табиғат-ана ұлдарын шақырып алып:
-Адамдарға адал қызмет еткен балама үлкен сый тартамын,- деп уәде береді. Ұлдары адамдарға жақсылық жасауға қуана келіседі . Олар жан-жаққа кетіп, адамдарға көп игілікті іс жасайды. Күндердің күнінде еліне қайтып оралған ұлдары
аналарының бұрынғыдан да көріктене түскенін көріп:
Апатай, сіз қандай керемет күйге түскенсіз, мұның сыры неде? – деп
сұрайды.
Анасы балаларына қандай уәде берді? Жаз. -Адамдарға адал қызмет еткен балама үлкен сый тартамын,- деп уәде береді.
Мәтіннің мазмұны бойынша 1 ашық сұрақ құрастыр. Автор Табиғат ана арқылы нені жеткізгісі келді?
[6]
Оқылым
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/ekstriorizaciya-ereket-barisinda-belgili-bir-iinditardi-tuinda.html | Экстриоризация әрекет барысында белгілі бір қиындықтардың туындауы | Глоссарий Психология – психиканың даму заңдылықтарын, оны зерттеу әдістерін, ғылыми теориялық ұғымдардың қалыптасу заңдылықтарын зерттейді.
Психика – тіршілік дамуының белгілі бір сатысында тірі ағза мен сыртқы ортаның өзара қатынасын білдіретін бейнелеудің айрықша түрі.
Ассоциация – ол байланыс елестеуі, олардың арасындағы сыртқы механикалық байланыстар.
Экстриоризация — әрекет барысында белгілі бір қиындықтардың туындауы.
Анализатор – тітіркендіргіштерге орай рефлекторлы түрде қайтадан өзгеріп, жасалып отыруы.
Символ – белгі.
Ретикулярлық формация – импульстардың төменнен жоғары ми алаптарына жетіп, олардың жұмысына әсерін тигізе алуы.
Рефлекс – Сырттан және іштен келетін тітіркендіргіштерге ағзаның жауап беру реакциясы. Латын тілінен аударғанда “бейнелеу” деген мағынаны білдіреді.
Тест – сынақ. Психологияда адамның дара басындағы психологиялық ерекшеліктері мен қабілетін, ақыл-ой деңгейін белгілі нормалар тұрғысынан іздестіретін әдіс.
Стимул – қозғаушы, жандандырушы әсер.
Динамикалық стереотип – шартты рефлекторлық байланыстардың жасалуы және оның тұтастық жүйесінің құрылуы.
Интериоризация, экстериоризация – сыртқы болмыс әрекеттерінің ішкі идеалық факторларға, ал адамның ішкі ақыл-ой әрекетінің сыртқы іс-әрекеттерге айналуы.
Дедукция – жалпыдан жекеге қарай дамитын ой қорытындысы, логикалық ойлау формасы.
Индукция – жекеден жалпыға қарай дамитын логиклық ой қорытындысы.
Аналогия – жекеден жекеге қарай дамитын продуктивті ой қорытындысы.
Инстинкт – ағзада туа берілетін шартсыз рефлекстер негізінде сыртқы және ішкі жағдайлардың өзгеруіне үйретусіз-ақ бейімделіп тіршілік ету құлқы.
Перцептивті әсер – қабылдау поцесіне қатысты әсерлену түрлері.
Иллюзия – латын сөзі, мағынасы – алдану. Алдануда қабылданған нәрселер мен заттар бір-біріне сәйкес келмей, бұрмаланады.
Галлюцинация – қиялдану, шатасу деген түсінікті білдіреді. Жүйке жүйесінің ауруға шалдығуына байланысты жалған теріс, бұрмаланған бейнелердің тууы.
Апперцепция – латын сөзі, қазақша “жан толқуы”.Бұл адамның психологиялық күйініш, сүйініш сезімдері үстіндегі көңіл күйінің айқын көрінісі.
Генетикалық әдіс – генетика – шығу тегі “төркін” дегенді білдіреді. Бұл- психскалық құбылыстар мен процестердің шығуы мен пайда болуын және дамуын зерттейтін әдіс.
Анимизм-(латын тілінде-жан, рух)-жан мен рухтың бар екеніне мәлім, дін элементі.
Антропология-адамның шығу тегі мен эволюциясы туралы ғылым. Жеке ғылым ретінде ХІХ ғасырдың ортасында қалыптасты.
Ассоцианизм-екі немесе одан да көп психикалық құрылымдарда туындаған психологиядағы байланыс. Ассоциация кеңістік, уақытқа, ұқсастық бойынша деп бөледі. Терминді 1698 ж. Дж. Локк енгізді.
Волюторизм (латынша-ерік) терминді 1883 жылы Ф.Тенис енгізген философиядағы еріктік тұрмыстың жоғары принциптерінде қарастыратын философиялық бағыт.
39.Гилозоизм (грек тілінде-материал, өмір)-материяны жанды деп қарастыратын философиялық ілім. Термин ХVIІ ғасыр енді. Гилозоизм ерте ғасыр философиясына тән.
Гомеостаз (грек тілінде-қозғалыссыз, күй)-организмнің негізгі физиологиялық фукнциясының тұрақтылығы мен ішкі орта қасиетінің динамикалық тұрақтылығы.
41.Логос—ертедегі-грек философиясының негізгі түсінік терінің бірі. Бір мезгілде «сөз, тіл, мағына, түсінік» дегенді білдіреді. Геркалит енгізген.
Монизм- (грек тілінде біреу, жалғыз). Монизмге қарама қарсы-дуализм.
Психика – тіршілікдамуыныңбелгілібірсатысындатіріағзаменсыртқыортаныңөзарақатынасынбілдіретінбейнелеудіңайрықшатүрі. |
http://engime.org/teuelsiz-eldi-rdastarimen-birge--tariha-isasha-sheginis-kirisp.html | Тәуелсіз елдің құрдастарымен бірге -тарихқа қысқаша шегініс. (кіріспе сөз) | Тәуелсіз елдің құрдастарымен бірге
-Тарихқа қысқаша шегініс. (кіріспе сөз);
- Үнсіздік жариялау
- «Желтоқсан ызғары» термесін бейнеклибімен бірге қарау;
- Тәуелсіз еліміздің 20 жылдығына орай ауыл әкімі Р.Б. Сәуленовға құттықтау сөз кезегі беріледі.
- 20 жаста тәуелсіз ел бүгінде
Оған қоса жастар отыр төріңде
60,70,75 – те қарттарымыз
Шақырылған қонақ болып бұл жерге
Мерейтойлар құтты болсын бәріңе,
Үлкен – кіші жасыңменен кәріңе.
Ортаға ойынға қатысушыларды шақырып , екі топ етіп отырғызу.
Ән – шашу
«Өзге емес өзім айтам өз жайымды» Екі топ өзідерін таныстырады.
«Мен ҚР бағдарламасын қолдаймын» бағдарламаға сәйкес үзінді көріністер
«Күле де білейік» әзілдер жарысы
«Кім жылдам » алдарындағы сөздерді көрермендерге ыммен айтып түсіндіреді, көрермендер табады.Әр сөзге бір ұпайдан
Бір әріптен басталатын тәуелсіз елге тілек . Мысалы: Қадірлі де қымбатты Қазақстаным! 20 жылдық қадамыңмен құттықтаймын.
«Айқас» ашық ой – пікірлерін бөлісу
Қазіргі жастардың киім киісі жөнінде не айтар едіңдер?
Қазіргі жастардың сөз саптау мәнері туралы не айтар едіңдер?
« Ойлы болсаң тауып көр» екі топқа викториналық сұрақтар
Қазақстан тәуелсіздігіне ат салысқан үш адамды ата десе кімдерді атар едіңдер?
Тәуелсіздік үшін жастар қозғалысы қалай аталады? (Желтоқсан қозғалысы)
Ата заңымызға биыл неше жыл ? 16
Ата заң бізге дейін яғни тәуелсіздікке дейін қай кезеңнен басталады?
(Әз Тәукенің «»Жеті жарғысы, «Есім ханның ескі жолы, «Қасым ханның қасқа жолы»)
Тәуелсіздік алғаннан бергі 20 игі істерді атаңдар
Бес түлік малдың пірлерін атаңдар
Бірін – бірі әлемге танытқан тұлғаларды атаңдар
Қазақстанның әсем сұлу жерлері
Жыл сайын Президенттің халыққа арнауы қалай аталады?
Ақмола облысына Н.Ә.Назарбаев Көкшетау қаласына келгенде «Василковка » тау – кен атауын қазақша өзгертіп кетіп еді, қандай ат берген еді? (Алтынтау)
Қазақстан қандай мемлекет?
Болашақтағы қазақстанды қалай елестетер едіңдер?
Патриотизм дкгкнді қалай түсінесіңдер?
Қорытынды. Әділқазыларға сөз кезегін бере отырып, екі топқа да марапат сыйлықтарын тапсыру.
Сонымен бүгінгі шарамыз соңына жетіп қалды. Тәуелсіздігіміз тұғырлы болсын, жастарымыз елімізбен бірге көркейе берсін , - деп тілей отырып, « Тәуелсіз елге тілек атты өлеңмен аятағым келіп отыр»
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=4 | КУРСТЫҢ МАЗМҰНЫ - Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және | 6. КУРСТЫҢ МАЗМҰНЫ
6.1
Дәріс сабақтарының тізбесі
Модуль
атауы
Тақырып атауы
Көлемі,
сағ.
Әдебиеттер Апта
Модуль 1.
Мәдениет
тану пәніне
кіріспе
1.
Мәдениет
морфологиясы.
Ғылыми пән ретіндегі
мәдениеттану тарихы: іргелі
және қолданбалы
мәдениеттану, мәдениетті
зерттеудің пәнаралық
сипаты, мәдениет
философиясы.
Отырықшы және көшпелі
мәдениеттер арасындағы
бөлінгіштік (дихотомиялар).
Материалдық және рухани
мәдениет.
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
1
2.
Мәдениет
анатомиясы
Мәдениет кеңістігі.
Мәдениет формалары: миф,
өнер, дін, мораль,
философия, құқық, саясат,
ғылым, техника.
Әлеуметтік мәдениет,
саяси мәдениет.
Мәдениет және қарым-
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
2
6
қатынас. Этикет.
Модуль 2.
Ежелгі
түркілердің
мәдениеті
3.
Қазақстан
территориясындағы
көшпенділер мәдениеті.
Көшпелілік мәдениеттегі
кеңістік пен уақыт.
Көшпелілік (номадизм)
концепциялары.
Қазақстан аумағындағы
ежелгі тайпалардың
мәдениеті, салт-дәстүрлері,
культтері, наным-сенімдері
Сақтар мен массагеттердің
мәдени құндылықтары.
Сақ өркениетінің ежелгі
грек, парсы, үнді және
қытайлық өркениеттерімен
өзара байланысы.
Сақ ойшылдары (Токсарид,
Анахарсис).
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
3
4.
Арғытүркілердің
мәдени мұрасы.
Ғұндардың көшпелілік
мәдениеті. Үйсін мен
қаңлылар мәдениеті. Ежелгі
түркілердің космогониясы
мен мифологиясы. Ата-баба
культы. Тәңіршілдік. Түркі
қағанатының мемлекеттік
жазуы. Руна жазуы.
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
4
5.
Түркілердің мәдени
мұрасы.
Қарахан кезеңіндегі
мәдениет. Қарахандар
кезеңінің материалдық,
қалалық мәдениеті. Түркі
кезеңіндегі техниканың
дамуы. Материалдық
мәдениет ескерткіштері. Әл-
Қашқаридің «Түркі
сөздерінің жинағы» еңбегі.
Жүсіп Баласағұн және оның
«Құтты білік» еңбегі. Ахмед
Үйгінеки, Сулеймен
Бақырғани. Қазақстанда
исламның таралуы.
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
5
7
Модуль 3.
Қазақ
мәдениетінің
қалыптасу
кезеңдері
6.
Қазақ мәдениетінің
қалыптасуы
Қазақ халқының мифтері
мен аңыздары. Қазақ
дәстүрлі мәдениетінің
қалыптасуы. Халықтық
поэзия формалары. Ақын-
жыраулардың музыкалық
шығармашылығы. Ұлы
қазақ билері. Қазақ
даласының шешендері.
Қазақ тіліндегі тілдік этикет.
Мәдени құндылықтар және
батырлар этикасы. Қару-
жарақты игеру.
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
6
7.
XVIII ғ. – ХIХ ғ. соңы
аралығындағы қазақ
мәдениеті.
Қазақ
Ағартушылығы феномені.
Қазақ зиялыларының ірі
өкілдерінің негізгі
идеялары.Сакральды
(қасиетті) қазақ мәдениеті.
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
7
8. ХХ ғасырдағы қазақ
мәдениеті
Кеңестік кезеңдегі қазақ
мәдениеті. Тоталитарлық-
әкімшілік жүйе және ұлттық
мәдениет. Қазақстандық
ғылымның, білім және
мәдениет институттарының
қалыптасуы мен дамуы.
Қазақ өнерінің дамуы:
кескіндеме, мүсін, сәулет
өнері, опера, балет, музыка,
ХХ ғ. драматургиясы. ХХ ғ.
белгілі опера
орындаушылары. ХХ ғ.
Қазақстан әдебиеті.
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
8
9. Қазіргі әлемдік үдерістер
аясындағы қазақ
мәдениеті
Жаһандану және этно-
аймақтық мәдениеттердің
өзін-өзі бірегейлендіру
мәселесі. Қазақ мәдениеті
1
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
9
8
және түркі әлемі. Қазіргі
Қазақ мәдениетінің іздерін
(паттерн) сақтау, қазақ тілін
дамыту мен оның мәдени
кеңістігін кеңейту, қазақ
халқының рухани
құндылықтарын сақтау мен
ұлықтау.
10. Жаһандану аясындағы
қазақ мәдениеті
.
Жаһандану жағдайындағы
қазақ халқының мәдени
мұрасын сақтау мәселесі.
Қазақстан мұражайлары
және олардың мәдени
мұраны сақтаудағы рөлі.
Бекет-Ата мәдени объектісі,
Ақсу Жабағлы, Көржалғын,
Тамғалы мәдени рәміздер
және қазақ халқының
мәдени бірегейлегінің
құраушысы ретінде.
1
Н.Ә: 1, 2,
3, 4, 5, 6, 7.
10
6.2 Семинар сабақтарының тізбесі
Модуль
атауы
Тақырып атауы
Көлемі,
сағ.
Әдебиеттер
Апта
Модуль
1.
Мәдениет
тану пәніне
кіріспе
1.
Мәдениет
морфологиясы.
Ғылыми пән ретіндегі
мәдениеттану тарихы: іргелі
және қолданбалы
мәдениеттану, мәдениетті
зерттеудің пәнаралық
сипаты, мәдениет
философиясы.
Отырықшы және көшпелі
мәдениеттер арасындағы
бөлінгіштік
(дихотомиялар).
Материалдық және рухани
мәдениет.
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
1
2
Мәдениет
анатомиясы
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
2
9
Мәдениет кеңістігі.
Мәдениет формалары: миф,
өнер, дін, мораль,
философия, құқық, саясат,
ғылым, техника.
Әлеуметтік мәдениет,
саяси мәдениет.
Мәдениет және қарым-
қатынас. Этикет.
Модуль
2.
Ежелгі
түркілердің
мәдениеті
1.
3. Қазақстан
территориясындағы
көшпенділер мәдениеті.
Көшпелілік мәдениеттегі
кеңістік пен уақыт.
Көшпелілік (номадизм)
концепциялары.
Қазақстан аумағындағы
ежелгі тайпалардың
мәдениеті, салт-дәстүрлері,
культтері, наным-сенімдері
Сақтар мен массагеттердің
мәдени құндылықтары.
Сақ өркениетінің ежелгі
грек, парсы, үнді және
қытайлық өркениеттерімен
өзара байланысы.
Сақ ойшылдары (Токсарид,
Анахарсис).
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
3
4.
Арғытүркілердің
мәдени мұрасы.
Ғұндардың көшпелілік
мәдениеті. Үйсін мен
қаңлылар мәдениеті.
Ежелгі түркілердің
космогониясы мен
мифологиясы. Ата-баба
культы. Тәңіршілдік.
Түркі қағанатының
мемлекеттік жазуы.
Руна жазуы.
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
4
5.
Түркілердің мәдени
мұрасы.
Қарахан кезеңіндегі
мәдениет. Қарахандар
кезеңінің материалдық,
қалалық мәдениеті. Түркі
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
5
10
кезеңіндегі техниканың
дамуы. Материалдық
мәдениет ескерткіштері.
Әл-Қашқаридің «Түркі
сөздерінің жинағы» еңбегі.
Жүсіп Баласағұн және
оның «Құтты білік» еңбегі.
Ахмед Үйгінеки, Сулеймен
Бақырғани. Қазақстанда
исламның таралуы.
Модуль
3.
Қазақ
мәдениетінің
қалыптасу
кезеңдері
6.
Қазақ мәдениетінің
қалыптасуы
Қазақ халқының мифтері
мен аңыздары. Қазақ
дәстүрлі мәдениетінің
қалыптасуы. Халықтық
поэзия формалары. Ақын-
жыраулардың музыкалық
шығармашылығы. Ұлы
қазақ билері. Қазақ
даласының шешендері.
Қазақ тіліндегі тілдік
этикет. Мәдени
құндылықтар және
батырлар этикасы. Қару-
жарақты игеру.
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
6
7.
XVIII ғ. – ХIХ ғ. соңы
аралығындағы қазақ
мәдениеті.
Қазақ
Ағартушылығы феномені.
Қазақ зиялыларының ірі
өкілдерінің негізгі
идеялары.Сакральды
(қасиетті) қазақ
мәдениеті.
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
7
8. ХХ ғасырдағы қазақ
мәдениеті
Кеңестік кезеңдегі қазақ
мәдениеті. Тоталитарлық-
әкімшілік жүйе және
ұлттық мәдениет.
Қазақстандық ғылымның,
білім және мәдениет
институттарының
қалыптасуы мен дамуы.
Қазақ өнерінің дамуы:
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
8
11
кескіндеме, мүсін, сәулет
өнері, опера, балет, музыка,
ХХ ғ. драматургиясы. ХХ ғ.
белгілі опера
орындаушылары. ХХ ғ.
Қазақстан әдебиеті.
9. Қазіргі әлемдік
үдерістер аясындағы
қазақ мәдениеті
Жаһандану және этно-
аймақтық мәдениеттердің
өзін-өзі бірегейлендіру
мәселесі. Қазақ мәдениеті
және түркі әлемі. Қазіргі
Қазақ мәдениетінің іздерін
(паттерн) сақтау, қазақ тілін
дамыту мен оның мәдени
кеңістігін кеңейту, қазақ
халқының рухани
құндылықтарын сақтау мен
ұлықтау.
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
9
10. Жаһандану аясындағы
қазақ мәдениеті
.
Жаһандану жағдайындағы
қазақ халқының мәдени
мұрасын сақтау мәселесі.
Қазақстан мұражайлары
және олардың мәдени
мұраны сақтаудағы рөлі.
Бекет-Ата мәдени объектісі,
Ақсу Жабағлы, Көржалғын,
Тамғалы мәдени рәміздер
және қазақ халқының
мәдени бірегейлегінің
құраушысы ретінде.
1
Н.Ә: 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
10
12
6.3. Зертханалық-тәжірбиелік сабақтардың тапсырмаларын бағалау критерийлері
95-100 балл – А
Оқытылған материал бойынша терең және толық білімді; қарастырылып жатқан ұғымдардың,
құбылыстар мен заңдылықтардың, теориялардың, олардың өзара байланысының толық түсінуді көрсете біледі.
Оқытылған материал негізінде толық әрі дұрыс жауапты құрастыра біледі; негізгі ережелерді белгілеп, жауапты нақты
мысалдармен және деректермен толықтыра алады; қорытындыны жалпылау, дәлелді талдау жасай алады. Пәнаралық
және пән ішіндегі (бұрын алынған білім негізінде) байланыстарды орната біледі. Түсіндіруде шығармашылық қабілет
танытады.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/erekshe-orfalatin-tabifi-aumatar.html | Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар | Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар Қоршаған табиғи ортаны қорғауға байланысты мемлекет және жеке адамдар тарапынан арнайы бөлініп қорғауға алынған жер телімдері мен су айдындарының жеке бөлімдері. Қазіргі кезде дүние жүзінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың саны 13 мыңнан асты, бұл Жер бетінің 8,5 %-ына тең.
Халықаралық жіктеу бойынша Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар 10 топқа бөлінеді: |
http://engime.org/tairibi-kirispe-derbes-kompeyuterde-dk-jmis-jasau-jene-tehnika.html | Тақырыбы: Кіріспе. Дербес компьютерде (ДК) жұмыс жасау және техникалық қауіпсіздік ережелері | Тақырыбы: Кіріспе. Дербес компьютерде (ДК) жұмыс жасау және техникалық қауіпсіздік ережелері.
Компьютер кабинетіндегі техникалық қауіпсіздік ережелер.
Техникалық қауіпсіздіктің жалпы талаптары:
1. Тәртіпті, аңғарымды болу.
2. Өндірістік оқыту шеберінің ғана тапсырған жұмысын орындау.
3. Орындау тәсілін білген жағдайда ғана жұмысқа кірісу. Күдікті жағдайда жұмыс берушімен кеңесу.
4. Жұмыс кезінде өзінің де, өзгенің де көңілін бөлмеу.
5. Жарық жоқ және оның нашар кезінде жұмыс істемеу.
6. Компьютерді рұқсатсыз қоспау және қосылған компьютерді иесіз қалдырмау.
7. Дымқыл немесе су қолмен жұмысқа отырмау.
8. Монитор экраның желі жалғағыштарды, сымдарды қолмен ұстамау.
9. Қондырғыларды рұқсатсыз орнынан қозғамау.
10. Жұмыс орнынан қажетсіз кетпеу.
11. Компьютерді қатты қозғамау.
12. Компьютерлердің үстіне бөгде заттарды қоймау.
13. Жұмыс орнында және бөлмеде тазалық сақтау.
Техникалық қауіпсіздіктің арнаулы талаптары.
Жұмыс алдында:
1. Жұмыс киімдерін тәртіпке келтіру.
2. Жұмыс орнындағы артық заттарды алып тастау.
3. Бөлмедегі жүретін жолдарды алып қою.
Жұмыс кезінде:
1. Компьютерді қосып, ақаулықтың жоқ екеніне көз жеткізу.
2. Ақаулықтар бар болса, компьютерді тоқтан айырып, өндірістік оқыту шеберіне хабарлау.
3. Техникалық үзілістер кезінде саусақтарға арналған жаттығулар орындап отыру.
4. Жүйелік блок қораптары ашық жағдайда жұмыс істеуге, өз бетімен компьютерді ашып қарауға, ақауларды жөндеуге тыйым салынады.
Жұмыс аяқталғанда:
1. Компьютерді дұрыс сөндіру.
2. Құжаттармен жеке заттарды жинастыру.
3. Жұмыс орнын тәртіпке келтіру.
Өрт кезінде:
1. Компьютерді тоқтан айыру.
2. Күш қорғауышын айыру.
3. Жағдайды әкімшілікке немесе өндірістік оқыту шеберіне хабарлау.
4. Көмірқышқылды өрт сөндіргішті жедел пайдалану.
5. 101 - ге хабарлап.
Компьютерде жұмыс істеу ережелері.
Монитор мен пернетақтаны биіктігі бойынша дұрыс орналастырудың маңызы зор. Монитор ыңғайсыз тұрған жағдайда арқа және мойын бұлшық еттеріне салмақ түсуі салдарынан бас ауруы мүмкін. Қарапайым бір қағида бар: монитордың жоғарғы шеті көзбен бір деңгейде болуы, ал осы деңгей мен бейне беттің орталығы арасындағы бұрыш 15 градусты құрауы тиіс.
1. Арқаңызды тік ұстаңыз. Ежелгі кеңес; құныспай тік отырыңыз деген осы жерде орынды!
2. Иықтарыңызды бос ұстаңыз, шынтақтарыңыз тік бұрыш жасап бүгілген болсын. Басыңызды сәл алдыға еңкейтіп тік ұстаңыз.
3. Орындығыңыздын отырғышы жұмсақ болуы, тізелеріңіз тік бұрыш жасап бүгіліп, табандарыңыз жерге толықтай тіреліп тұруы тиіс.
4. Арақашықтықты сақтаңыз. Көз бен монитор экраны арасындағы қашықтық 70 см - ден аз болмауы тиіс. Басқаша айтсақ, сіз қолыңызды алдыға созып, бейне бетке әрең жетуіңіз тиіс.
Жұмыс уақытын дұрыс ұйымдастыру.
1. Компьютер алдында күніне 5 сағаттан артық жұмыс істеуге болмайды. Ең дұрысы – осы уақытта түске дейін және түстен кейін 2 (екіге) бөліп алу. .
2. Әр сағат сайын көзге арналған жаттығулар жасап, әрекет түрін өзгертіп отырыңыз, орныңыздан тұрып, шай, су ішіп келуге болады. Егер тұруға болмайтындай «шұғыл» жұмыс істеп отырсаңыз, тым болмаса, басыңызды айналдырып, құйрық бұлшық еттеріңізді жиырып, босатып, балтыр бұлшық еттерімен аяқтың басын көтеріңіз.
3. Үзіліс жасаған кезде бөлмеңізді желдетіп алыңыз.
Көзді тынықтыруға арналған жаттығулар кешені.
Халықаралық стандарт бойынша, монитор алдында жұмыс істеген кезде ересек адамдар әр 1 сағат, ал балалар жарты сағат сайын үзіліс жасап отыруы тиіс.
1. Монитордан теріс қараңыз да, көзді жұмып, ашпай тұрып, 10 рет жылдам көзіңізді қысыңыз. Көзіңізді недәуір үлкен жиілікпен және амплитудамен ашуға тырысып, 10 рет жақсылап көзіңізді жыпылықтатыңыз. Ең соңында, қатты таңғалғандай, 10 рет көзіңізді кең ашып, қабағыңызды түйіңіз.
2. Саусақтарыңызға жылу тарайтындай етіп, алақаныңызды күшпен ысқылаңыз. Саусақ ұштарымен көздеріңіздің жанында шекеңізді дөңгелете уқалаңыз. Бұлай еткенде, оң қолыңыздың саусақтары сағат тілі бағытымен, ал сол қолыңыздың саусақтары оған қарсы қозғалуы тиіс. Жартылай жабық қабақтарыңызды еркін ұстаңыз. Бұл жаттығулар кешені көзге «қызмет ететін» бұлшық еттер мен тамырларға әсер етеді.
3. Тағы бір тиімді жаттығулар кешені мынандай. Терезеге қараңыз. Арқаңызбен мойыныңызды бос ұстап, көз көрер қашықтықтағы ең бір алыс нүктеге қараңыз. Терең тыныс алып, назарыңызды мұрыныңыздың ұшына аударыңыз. Тыныс алып, тағы да алыс нүктеге көз қадаңыз. Тағы да тыныс алып, қайтадан қабағыңыздың арасына қараңыз.
4. Көздеріңізді еркін ұстап, жартылай жауып, көздеріңізді жаймен айналдырыңыз. Алдымен бір жаққа, содан соң басқа жаққа қарай бес - бестен толық айналым жасаңыз. Осы жаттығуды 30 секунд бойы жасаңыз.
5. Көздеріңізді жабыңыз. 30 секунд бойы оларды саусақ ұштарымен уқалаңыз.
6. Басыңызды оңға, солға, жоғары, төмен айналдырыңыз. Бірнеше айналым жасаңыз.
7. Әдемі бір суретке немесе терезе сыртындағы көрініске байыппен назар аударыңыз. Көзіңізді 10 - 20 секундқа жабыңыз. Ойша суреттің ішіне кіріңіз. Басында рама шеңберіне салынған көріністерді көзіңізге елестетіп, содан соң раманы ысырып тастап, сол жаққа серуенге аттаныңыз. Осы бір жақта өзіңіздің жаныңызға жайлы мекен тауып алып, сол жерге жайғасыңыз. Деніңізді еркін ұстап, қалай жақсы тыныққаныңызды сезініңіз.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/prokuratura-organdarini-tsinigi-men-trleri.html | Прокуратура органдарының түсінігі мен түрлері | Прокуратура органдарының түсінігі мен түрлері
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім:
І–тарау. Қазақстан Республикасының прокуратура органдарының түсінігі мен жүйесі
Прокурарлық қызметтің мақсаты мен негізгі бағыттары
Прокуратура органдарының қызметін ұйымдастыру
ІІ – тарау. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасының құрылымы
2.1. Прокуратора органдарының қылмыстық іс жүргізудің ерекшеліктері
2.2. Прокуратура органдарының түрлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Прокуратура органдары құқық қорғау және өзге де мемлекеттiк органдардың заңдылықты, құқықтық тәртiптi және қылмысқа қарсы күрестi қамтамасыз ету жөнiндегi қызметiн үйлестiрудi осы органдардың өзара iс-қимылына қол жеткiзу, өзара ақпарат алмасу және ортақ мiндеттер мен мақсаттарды iске асыру үшiн олардың iс-әрекеттерiн үйлестiру арқылы
жүзеге асырады. Прокуратура органдары көрсетiлген қызметтi Бас прокуратураның, областардың прокуратуралары мен оларға теңестiрiлген прокуратуралардың жанынан құрылатын тұрақты жұмыс iстейтiн үйлестiру кеңестерiнiң шеңберiнде жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы прокуратурасын ұйымдастыру, оның қызметiнiң тәртiбi және прокурорлардың өкiлеттiгi Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Заңмен, заң актiлерiмен, Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттармен, сондай-ақ Республика Бас Прокурорының бұйрықтарымен айқындалады.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы органдарының бiртұтас жүйесiн Бас прокуратура, облыстардың прокуратуралары, республикалық маңызы бар қалалар мен Республика астанасының прокуратуралары, ауданаралық, аудандық, қалалық және соларға теңестiрiлген әскери және мамандандырылған прокуратуралар құрайды.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы жанынан ведомстволар, мекемелер құрылуы мүмкiн.
Прокурорлық қызметтің мақсаттары мен негізгі бағыттары
Қазақстан Республикасы Конституциясының 83-бабының 1-тармағына сәйкес «Прокуратура мемлекет атынан Республиканың аумағында заңдардың, Қазақстан Республикасының Президенті жарлықтарының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің дәлме-дәл әрі біркелкі қолданылуын, жедел- іздестіру қызметінің, анықтау мен тергеудің, әкімшілік және орындаушылық іс жүргізудің заңдылығын жоғары қадағалауды жүзеге асырады, заңдылықтың кез келген бұзылуын анықтау мен жою жөнінде шаралар қолданады, сондай-ақ Республика Конституциясы мен заңдарына қайшы келетін заңдар мен басқа да құқықтық актілерге наразылық білдіреді. Прокуратура сотта мемлекет мүддесін білдіреді, сондай-ақ заңмен белгіленген жағдайда, тәртіпте және шекте қылмыстық қуғындауды жүзеге асырады». Мемлекеттік билік ҚР Конституциясының 3-бабы 4-тармағына сәйкес біртұтас, ол Конституция мен заңдар негізінде заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарына бөліну, олардың тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін пайдалану арқылы, өзара іс-қимыл жасау қағидатына сәйкес жүзеге асырылады. Прокуратураға қатысты ережелер ҚР Конституциясының «Соттар және сот төрелігі» деген VII бөлімге енгізілген. Бірақ прокуратураға соттармен қатар сот билігі беріледі деп қорытынды жасау қате болар еді. Прокуратура органдарының міндеттері мен функцияларының сипаты прокуратураның биліктің сот тармағына кірмейтіні, сонымен пара-пар екі басқа – заң шығару және атқарушы билікке қатысы жоқтығына күмән келтірмейді. Функционалдық тұрғыдан биліктің әрбір үш тармағына байланысты бола тұрып, прокуратура органдары олардың ешқайсысына да толығымен жатпайды. Прокуратураның мемлекеттік құрылымдағы өзгеше жағдайы билік тармақтарының әрекетін теңдестіруге және олардың оңтайлы жұмысын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, мемлекеттік қызметтің дербес түрі ретінде прокурорлық қадағалаудың өзгешелігіне себеп болады. Прокурорлық қадағалауды мемлекеттік қызметтің ерекше түрі ретінде мемлекеттің атынан арнайы уәкілеттік берілген адамдардың – прокурорлардың – заңдылықтарды бұзуды дер кезінде анықтау және оларды жоюға шаралар қабылдау, кінәлілерді жауапкершілікке тарту, қылмыстық қудалауды жүзеге асыру арқылы заңдардың дәл орындалуын және біркелкі қолданылуын жоғары қадағалауды қамтамасыз ету бойынша жүзеге асырылатын қызмет ретінде сипаттауға болады.
Қазақстан Республикасы прокуратурасын ұйымдастыру, оның қызметiнiң тәртiбi және прокурорлардың өкiлеттiгi Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Заңмен, заң актiлерiмен, Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттармен, сондай-ақ Республика Бас Прокурорының бұйрықтарымен айқындалады.
Прокурорлық қызметтің мақсаттары мен негізгі бағыттары Бүгінгі күннің болмысы республиканың мемлекеттік-құқықтық институттарының жүйесі ретінде ҚР Конституциясының сақталуын мемлекеттің атынан жоғары қадағалауды жүзеге асыратын, қылмысқа қарсы күресте құқық қорғау және өзге де органдардың қызметін үйлестіретін, өз кезегінде, заңдардың, азаматтардың құқықтарын қорғауға және мемлекеттік мүдделердің сақталуына ықпал ететін көп функционалды орган ретінде прокуратура органдарының құқықтық мәртебесін заңнамалық тәртіппен кеңейтуді талап етеді. Сондықтан 2002 жылғы 9 тамыздағы ҚР Заңымен «Прокуратура туралы» ҚР Заңына тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізілуі кездейсоқтық емес. Қазақстан Республикасында прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру және оның қызметі мәселелерін қарастыра отырып, мыналарды есте сақтау қажет: Біріншіден, прокурорлық қадағалау – бұл прокуратурадан басқа ешқандай да басқа мемлекеттік, қоғамдық, өз бетінше немесе өзге ұйымдар, мекемелер немесе лауазымды адамдар жүзеге асыра алмайтын мемлекеттік қызметтің дербес, өзгеше түрі. Екіншіден, прокурорлық қадағалау мемлекеттің – Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады. Мұның маңыздылығы, прокурор қадағалауды жүзеге асыра отырып, құқық бұзушылықтарды анықтайды, оларды жоюға және жекелеген жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, атқарушылық немесе есот билігінің атынан емес, мемлекет жүйесіне біріктірілген барлығынан атынан жалпы мемлекеттің мүддесіне сәйкес жекелеген органдардың, ұйымдардың, мекемелердің, лауазымды немесе жеке адамдардың мүддесін білдіріп, кінәлілерді жазалауға шаралар қабылдайды. Үшіншіден, прокурорлық қадағалау – мемлекеттік қызметтің дербес түрі. Оның мемлекеттік қызметтің басқа түрлерінен айырмашылығы ҚР Конституциясының нақты сақталуын, заңдардың талаптары орындалуын, өзге де құқықтық актілердің заңға сәйкестігін және анықталған құқық бұзушылықтарды заңмен тек прокуратураға берілген құралдардың көмегімен жоюға шаралар қабылдануын тексеруден тұратын осы қызметтің мазмұнының өзгешелігімен айқындалады. Төртіншіден, прокуратура Қазақстан Республикасының Президентіне есеп беретін орган болуына қарамастан, Конституцияға сәйкес ол барлық актілерге, соның ішінде мемлекет басшысының актілеріне де жоғары қадағалауды жүзеге асырады. Прокурорлық қадағалауды мемлекеттік қызметтің ерекше түрі ретінде мемлекет атынан жүзеге асырылатын арнайы уәкілдік берілген адамдардың – прокурорлардың – бұзушылықтарды дер кезінде анықтау және оларды жоюға шаралар қабылдау, кінәлілерді жауапкершілікке тарту, қылмыстық қудалауды жүзеге асыру арқылы заңдардың дәл орындалуын және бірыңғай қолданылуын (орындалуын) жоғары қадағалауды жүзеге асыру жөніндегі қызмет ретінде сипаттауға болады. Прокурорлық қадағалаудың мақсаттары мен міндеттері өзара тығыз байланысты. Прокурорлық қадағалаудың мақсаты ретінде прокуратураның тұтастай алғанда барлық қызметі және атап айтқанда, оның маңызды функциясы – прокурорлық қадағалауда қол жеткен нәтижені түсіну керек. Прокурорлық қадағалаудың мақсаттары прокуратураның мәртебесімен, оның мемлекеттегі орны әрі ролімен айқындалады. Ең соңында олар ҚР Конституциясымен, «Прокуратура туралы» ҚР Заңымен, прокуратура органдарының қызметін регламенттейтін басқа да заң актілерімен айқындалады. Е.С.Мерзадиновтың пікірінше, Конституция мен заңдардың үстемдігін қамтамасыз ету, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғау прокурорлық қадағалаудың мақсаттары болады.
Прокуратура органдарының қызметін ұйымдастыру
Прокуратураны ұйымдастырудың және оның қызметінің қағидаттары – прокуратура органдарының көп қырлы қызметінің аса елеулі сипаттары мен белгілерін және оларға қойылатын негізгі талаптарды айқындайтын негізгі, басшылыққа алынатын ережелер. Қағидаттар қандай да бір теорияның, ғылымның, дүниетанымның, саяси ұйымның негізгі ережелерін қамтиды. Мәселен, жалпы нысанда қағидат ұғымы айқындалады. Прокуратураға қатысты ұйымдастыру және оның қызметінің қағидаты – ҚР Конституциясында және басқа да заңдарда бекітілген, прокуратураның саяси және мемлекеттік мақсаттарын білдіретін, прокурордың міндеттері мен өкілеттіктерін айқындайтын, сондай-ақ мемлекетте заңдардың дәл әрі бірыңғай орындалуын қадағалауды жүзеге асыру бойынша құқықтық құралдар мен әдістердің мазмұнын және сипатын білдіретін, сондай-ақ прокуратура органдарының өзге мемлекеттік органдардан, соның ішінде құқық қорғау органдарынан айырмашылығын айқындайтын негізгі талаптар. Егер бұрын прокурорлық қадағалаудың басым бағыттары заңдардың үстемдігін қамтамасыз ету, біркелкілік және заңдылық пен құқық тәртібін нығайту болып табылса, ҚР Конституциясында жоғары құндылықтар деп аталған адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтары прокуратура органдары қызметінің негізгі қағидаттары болды. Заңнамада белгіленген қағидаттарды сақтау прокуратураға мемлекетте заңдардың нақты әрі бірыңғай орындалуын қадағалауды жүзеге асыру бойынша олардың алдында тұрған міндеттерді ойдағыдай орындауға мүмкіндік береді. Прокурорлық қадағалау қағидаттарының қатарына ҚР Конституциясына негізделген, прокуратура органдарын, кімнен қайдан шыққанына қарамастан, заңды бұзуды табысты жою үшін қажетті өкілеттіктерді бере отырып, тәуелсіз мемлекеттік органның дәрежесіне көтеретін ережелер жатады. Прокуратура органдарын ұйымдастыру және оның қызметінің қағидаттары тұтастық, орталықтандыру, тәуелсіздік, жариялылық және заңдылық қағидаттарына бөлінетін «Прокуратура туралы» ҚР Заңының 3-бабында айқындалған. Прокуратура органдарының тұтастығы мен орталықтандыру бұл органдардың ҚР Бас прокуроры басқаратын тұтас жүйені білдіреді. Бұл қағидат барлық буындағы прокурорлардың алдында тұрған мақсаттар мен міндеттердің тұтастығын білдіреді және заңдардың қолданылуын қадағалауды жүзеге асыру нысандары мен әдістерінің, тәсілдерінің ортақтығымен, анықталған заңды бұзуға прокурорлық ден қою құралдарының, сондай-ақ заңды бұзудың жолын кесу жөніндегі шараларды қабылдау тұтастығымен айқындалады. Тұтастық қағидаты жоғары тұрған прокурордың өз құқықтарын төмен тұрған прокурорға беру, сондай-ақ өзіне төмен тұрған прокурордың өкілеттігін қабылдауға құқылы ережелерді айқындайды (осы Заңның 16-бабы). Прокуратураның тәуелсіздігі қағидатының мәні әрбір прокурордың өз қызметінде тәуелсіз болуынан және оған жүктелген міндеттері орындау кезінде заңдарды және оларға сәйкес шығарылатын Бас прокурордың нұсқаулары мен бұйрықтарын басшылыққа алудан тұрады. Прокурор оның қадағалау қызметіне қандай да болмасын орталық немесе жергілікті органның араласуынан қорғалған. Қадағалауды ұйымдастыру және жүзеге асыру тәуелсіздігі қағидатының мемлекеттік және саяси аса маңызы зор, осы қағидатты дәйекті сақтаған кезде ғана прокуратура мемлекет қойған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізе алады. Осы қағидатты жүзеге асыру ұйымдастыру арқылы, прокурорлық кадрларды тағайындау тәртібімен, заңмен белгіленген прокурорлардың бағыныстылық және есеп беру жүйесімен қамтамасыз етіледі.
Прокуратура органдары қызметіндегі жариялылық прокуратураның республикадағы басқа да құқық қорғау органдары сияқты өз функцияларын қоғамнан, азамттардан оқшауланбай жүзеге асырады. Заңда прокуратура органдарының азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сақтау, мемлекеттік құпияларды қорғау туралы ҚР заңдарының талаптарына қайшы келмейтін шамада ашық әрекет ететіні ұйғарылған. Заң шығаруда заңдылық қағидаты ерекше бөлінген. Бұл қағидат барлық прокуратура органдарының өздерінің қадағалау функцияларын заңды және жеке тұлғалардың заңда көзделген құқықтары мен бостандықтарын сақтай отырып, қатаң заң шеңберінде жүзеге асыратынын білдіреді. Заңдардың орындалуына қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурорлар заңда белгіленген өкілеттіктер шегінде ғана әрекет ете алады. Заңдылық қағидатының прокурорлық қадағалау үшін ерекше маңызы бар, себебі оған барлық заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардың заңды орындауын бақылау міндеті жүктелген. Сондықтан прокуратураның өзі осы фукнцияларды орындай отырып, заңды нақты және бұлжытпай сақтауға міндетті. Заң шығарушы сондай-ақ барлық органдар, ұйымдар, лауазымды адамдар мен азаматтар үшін прокурорлық ден қою актілерінің міндеттілігі қағидатын (осы Заңның 3-бабының 4-тармағы) және өз өкілеттіктерін жүзеге асыруы кезінде прокуратура органдарының қызметіне араласуға тыйым салу қағидатын (осы Заңның 3-бабының 3-тармағы) бөлік көрсетеді. «Прокурорлық қадағалау» термині аясында мыналардың ұғынылатынын есте сақтау керек: 1) мемлекеттік қызметтің өзгеше түрі; 2) заң ғылымының дербес саласы; 3) оқу пәні. Прокурордың өкілеттігі – Конституцияда және ҚР заңдарында оның құқықтарының маңызы бірдей қамтылған құқықтық ұғым (наразылық келтіру құқығы, нұсқаулар беру құқығы, қамауда заңсыз ұсталғандарды босату құқығы және т.б.). Өкілеттік заң ғылымында прокурордың өз міндеттерін орындауы оған заңмен берілген құқықтарды іске асыру арқылы өтетіндіктен, құқықтар мен міндеттердің жиынтығы ретінде түсіндіріледі. Прокурорлық қадағалаудың құралдары ретінде олардың өкілеттіктерінен туындайтын прокурордың іс-әрекеттері мен құқықтық актілері, олардың көмегімен ол қойылған міндеттерді шешеді: заңдарды бұзуды анықтау, жою, алдын алу, кінәлі адамдарды жауапкершілікке тарту. Аталған Заңның 3-тарауында прокуратураның құқықтық актілері көзделген. 18-бапта құқықтық актілер жүйесі белгіленген: «1. Прокуратураның құқықтық актiлерiнің жүйесiн: 1) прокурорлық қадағалау актiлерi: наразылық, қаулы, ұйғарым, өтiнiш, санкция, нұсқау, ұсыным, заңға түсiндiрме; 2) Прокуратураны ұйымдастыру және оның қызмет мәселелерiн реттейтiн актiлер: бұйрықтар, нұсқаулар, өкiмдер, ережелер, нұсқаулықтар құрайды. 1-1. Нормативтiк құқықтық актiлердің қолданылуын тоқтата тұратын прокурорлық қадағалау актiлерi жариялануға тиiс. 2. Прокуратураның ережелерi мен нұсқаулықтары тиiстi прокурорлардың бұйрықтарымен бекiтiледi». ҚР прокуратура органдары қызметінің негізгі бағыттары. Өз мәні бойынша прокурорлық қадағалау мемлекеттік қызметтің өзгеше түрі ретінде жалғыз. Бұл ҚР прокуратурасының барлық жүйесі үшін мақсаттарының бірдей, прокуратура жүйесінің бірыңғай, прокуратура қызметінің құқықтық базасының біртұтас болуына байланысты. Алайда прокурорлық қадағалау процесінің өзінде елеулі өзгешеліктер бар. Бұл өзгешеліктер біртұтас прокурорлық қадағалауды жүзеге асыруда: орындалуына қадағалау жүзеге асырылатын заңнаманың ерекшеліктерінен; осы заңнаманы орындайтын объекьтілердің өзгешелігінен; прокурорлардың өкілеттіктерінің өзгешелігінен туындайды. Осыған сәйкес «Прокуратура туралы» ҚР Заңында (4-бап) біртұтас прокурорлық қадағалауды мынадай салаларға бөледі: - министрліктердің, ведомстволардың, өкілетті және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, бақылаушы органдардың, олардың лауазымды адамдарының заңдарды, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарын және өзге де нормативтік актілерді дәл және бірыңғай қолданылуын, сондай-ақ олар шығаратын нормативтік құқықтық актілердің заңнамаға сәйкестігін қадағалау; - Қазақстан Республикасының аумағында және одан тыс жерлерде адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қадағалау; - жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыратын органдардың заңды қолданылуын қадағалау; - анықтау және алдын ала тергеу органдарының заңды қолдануын қадағалау; - әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманы қолдану кезінде қадағалау; - атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын, бас бостандығынан айыру орындарындағы адамдарға қатысты заңдардың дұрыс қолданылуын, сот тағайындаған жазаны және мәжбүрлеу сипатында өзге де шараларды орындау кезінде, сондай-ақ азаматтық және өзге істер бойынша сот шешімдерінің орындалуын қадағалау. Прокурорлық қадағалау салаларынан басқа прокуратура қызметінің басқа да бағыттары бөлінеді: - қылмыстық, азаматтық немесе өзге де сот ісін жүргізу барасында көрсетілген Заңда белгіленген өкілеттіктерге, сондай-ақ республиканың қылмыстық іс жүргізу, азаматтық іс жүргізу және өзге де заңнамаларына сәйкес аппеляциялық және қадағалау тәртібімен сотта мемлекеттің мүдделерін білдіреді; - Конституцияға сәйкес (83-бап) Заңда және қылмыстық-іс жүргізу заңнамасында белгіленген тәртіппен және шектерде қылмыстық қудалауды жүзеге асырады; - қылмысқа қарсы күрес жөніндегі құқық қорғау органдарының қызметін үйлестіреді; - статистикалық көрсеткіштердің тұтастығын, объективтілігін және жеткіліктілігін қамтамасыз ету мақсатымен мемлекеттік құқықтық статистиканы қалыптастырады; - норма шығармашылық қызметке қатысады, сондай-ақ халықаралық ынтымақтастық саласында прокуратура органдарын білдіреді. Сонымен қатар, жаңа ҚР ҚІЖК-не сәйкес прокурор айыпталушыны сотқа тапсыруды жүзеге асырады.
Прокуратора органдарының қылмыстық іс жүргізудің ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының Конституциясы елімізде сот төрелігін жүзеге асырудың басты, негізгі принциптерін бекітті. Сот-құқықтық реформасын одан әрі жетілдірілуі мен дамуы нәтижесінде ҚР-да Қылмыстық және Қылмыстық істер жүргізу кодекстеріне бірқатар өзгерістер енгізілді.
Ал, сот төрелігін жетілдіруде ҚР-сы Жоғарғы сот Пленумының “Сот билігі туралы заңнамаларын қолданудың кейбір мәселелері туралы” қаулысы өз үлесін қосты. Осы аталған нормативтік – құқықтық актілерде соттар әлеуметтік әділеттік принциптерін өмірге енгізу, әрбір қылмыстық істі шешу кезінде қылмыстық іс жүргізудің міндеттері мен принциптерін басшылыққа алуды және әділетті сот талқылауын және қылмыстық заңды дұрыс қолдануды қамтамасыз ету жүктелінген болатын. Сондықтан, біз “сот төрелігін жүзеге асыру барысында заңдардың дәл сақталуына кепіл болатын - ол прокурорлық қадағалау, яғни прокурордың қылмыстық іс бойынша сотқа қатысу қызметі” деген пікірге толық қосыламыз.
Сотта қылмыстық істерді қаралуына прокурордың қатысуы Қазақстан Республикасының “Прокуратурасы туралы” заңының 30 бабымен реттеледі. Дегенмен, бұл норма сілтеме сипатында болады, себебі аталған бапта прокурордың қылмыстық істі сотта қарау мен талқылау кезінде қатысуы қылмыстық іс жүргізу заңымен анықталынады деп көрсетеді. Прокурордың алып отырған дәрежесіне қарамастан, мемлекеттік айыптаушы ретінде қатысу кезінде ҚР-сы Бас прокурорының өкілі сипатында қатысады және ол қылмыстық іс жүргізуде заңдылықты сақтаушы болып табылады. Мемлекеттік айыптауды қолдау кезінде прокурор сотта қылмыстық істерді қарауда заңдылықтың сақталуына қадағалауды жүзеге асыру міндетінен босатылмайды. ҚР-сы Бас прокуроры мемлекеттік айыптауды төмен тұрған прокурорлар қалай жүзеге асырып отыратындығын қадағалап отырады. Прокурор қадағалауды жүзеге асыруды тек сот үкімді немесе анықтаманы қабылдап қойғаннан кейін емес, сонымен бірге қылмыстық іс бойынша сот әлі ешқандай шешім шығармаған жағдайда да жүзеге асырады. Егер сот сотталушыға сот талқылауында оның құқықтарын түсіндірмеген болса және сот әрі қарай қылмыстық істі мәні бойынша қарауды жалғастырып отырса, онда іске қатысушы прокурор аталған заң бұзушылыққа қарсы дереу әсер етіп, қажет болған жағдайда наразылық келтіруге дейін барады және “прокурор қылмыстық іс бойынша үкім заңды күшіне енгенге дейін заң бұзушылыққа әсер етіп отыруы қажет”. Себебі, заңсыз әрі негізсіз үкімді, анықтаманың күшін жою үшін наразылық енгізудің маңызы кемиді. ҚР-ның ҚІЖК-сі сот талқылауына қатысатын қатысушыларға қарағанда прокурорға ешқандай артықшылықтар бермейді (мысалы, дәлелдемелерді ұсынуда, дәлелдемелерді зерттеуде, өтініштерді мәлімдеуде). Сонымен бірге, заң прокурордың іс жүргізушілік жағдайын, сот талқылауына қатысушылардың іс жүргізушілік жағдайынан біршама өзгешелеу сипатқа ие екенін көруге болады. Бұлар прокурорға берілген артықшылық емес, керісінше ерекше сипаттағы айырмашылықтар, прокурордың өзінің функцияларын тиімді жүзеге асыруына қолайлы жағдайлардың жасалуы. Жәбірленуші сотқа өзінің атымен, қорғаушы сотталушының атымен, ал прокурор әрқашанда заң мен мемлекет атымен сот отырысына қатысады және сотта заң бұзылуын жоюға шаралар қолдануға міндетті болып келеді.
Сондықтан, прокурордың сот талқылауына қатысу арқылы сотқа қатысушы тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуын жоюға ықпал етеді. Прокурордың сотта мемлекеттік айыптаушы ретінде ғана емес, сондай-ақ сотта қылмыстық істерді қарау барысында заңдарды орындаудың заңдылығына қадағалайтын орган ретінде де қатысады. Сотта қылмыстық істі талқылау барысында прокурордың қатысуының басты нормативтік-құқықтық негізі - ҚР-ның ҚІЖК-сі болып табылады. ҚР-сы ҚІЖК-сі бойынша сот төрелігін жүзеге асыру барысында заңдардың дәл сақталуына кепіл болатын басты бір кепілі ретінде прокурордың сотта мемлекеттің мүддесін білдіру институты ерекше орында тұрады.
Сондықтан, прокурор сотқа қатысу арқылы, орындалуына әсер етеді:
- сотта қылмыстық істер жан-жақты, толық және объективті қаралады;
- заң және сот алдындағы азаматтардың теңдік принципі сақталады;
- сот талқылауында азаматтардың құқықтары мен бостандықтары сақталады;
- қылмыстық іс бойынша заңды әрі негізді үкім шығады;
- сотталушының кінәлілігі толық дәлелденеді;
- сотталушы жасаған қылмысына (дұрыс) баға беріледі;
- соттар дәлелдемелер толық, жан-жақты және объективті зерттелінеді;
- сотталушыға әділ жаза беріледі.
Қазақстан Республикасының прокуратура органдарының алдында тұрған міндеттермен бірге, сотта қылмыстық істі талқылау кезінде прокурор өзіндік міндеттерді де жүзеге асырады. Олардың ерекшелігі, олар тек қылмыстық сот ісін жүргізу барысында орындалады. Ал, қылмыстық істі сотта талқылау барысында прокурордың қатысуының басты міндеттері ол:
- сотта қылмыстық іс бойынша талқылау кезінде прокурордың қатысуы барынша тиімді болуын қамтамасыз ету;
- қылмыстық істі қарауымен байланысты шығарылған үкімдердің, қаулылардың, анықтамалардың заңдылығын қамтамасыз ету;
- қылмыстық сот ісін жүргізу барысында сотталушының, жәбірленушінің, және іс жүргізуге қатысушы басқа да тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз ету.Осы аталған әрбір міндеттерді орындау үшін прокурор бірнеше жеке міндеттерді шешу қажет.Мысалы, жоғарыда аталған бірінші міндетті орындау үшін - прокурордың сотқа қатысуын ұйымдастыру қажет, сотқа білікті айыптаушының қатысуын қамтамасыз ету, қылмыстық істі сот талқылауына прокурордың қатысуын жан-жақты, толық дайындалуын қамтамасыз ету қажет. Екінші міндетті орындау үшін, прокурор қылмыстық іс бойынша сот шығарған құқықтық актілердің заңдылығын уақытында тексеруін қамтамасыз ету, наразылықтардың білікті жасалуын қамтамасыз ету, прокурордың апелляциялық, кассациялық және қадағалау сатылы сотқа қатысуын қамтамасыз ету қажет. Қазақстан Республикасының прокуратурасы туралы заңы және ҚР-ның ҚІЖК-сі сотта қылмыстық істі талқылауына прокурордың қатысуының екі бағытын анықтап көрсетеді:
- бірінші сатылы сотта қылмыстық істерді қарауы бойынша сот ісін жүргізуіне прокурордың қатысуы;
- қылмыстық іс бойынша соттың үкімдерін, қаулылардың заңдылығы мен негізділігіне қадағалау.
Жоғарыда аталған прокурордың өкілеттіктерін талдай отырып, біз сотта қылмыстық істі талқылау барысында прокурордың қатысуының пәнін шығара аламыз:
- сот шығаратын үкімнің заңдылығы мен негізділігі;
- соттың заңдардың нормаларын дәл әрі бірыңғай қолданылуы;
- сот талқылауында азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының сақталуы.
Сотта қылмыстық істі талқылау барысында прокурордың қатысуының мақсаттары:
- заңдардың нормаларының бұзылуын анықтау және оларды жою;
- қылмыстың жасалуына әсер ететін мән-жайларды жою;
- қылмыстылықпен күресу;
- сот процесіне қатысушы тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау.
Қылмыстық істерді бірінші сатылы сот ретінде аудандық және оған теңестірілген соттар, облыстық және оған теңестірілген соттар және ҚР-ның Жоғарғы соты қарайды. Прокурордың бірінші сатылы сотқа қатысуының бастапқы қызметі - “ол прокурордың айыптау қорытындысын бекітуімен басталады және Айыптау қорытындысы істі сотқа жіберу кезінде прокурор сол іс бойынша айыптаушы ретінде қатысатындығын білдіреді” деген пікірді біз қолдаймыз.
ҚР-сы ҚІЖК-не сәйкес, соттың қылмыстық істі қарауына қатысушы прокурор айыптауды қолдау жолымен мемлекеттің мүддесін білдіреді және мемлекеттік айыптаушы болып қатысады. ҚР-сы ҚІЖК-нің 317 бабына сәйкес, прокурордың жеке айыптау істерін қоспағанда, мемлекеттік айыптаушы ретінде басты сот талқылауына қатысуы міндетті. Күрделі және көп эпизодты істер бойынша мемлекеттік айыптауды бірнеше прокурорлар қолдауы мүмкін. Егер сот талқылауы кезінде прокурордың одан әрі қатысуы мүмкін еместігі анықталса, онда ол басқа прокурорға алмастырылуы мүмкін. Іске жаңа прокурордың кірісуі осы уақытқа дейін сотта жасалған іс әрекеттерді қайталауға әкеп соқтырмайды, бірақ прокурордың өтініші бойынша сот оған істің материалдарымен танысу үшін уақыт бере алады. Прокурор дәлелдерді ұсынады және оларды зерттеуге қатысады, сотқа айыптаудың мәні бойынша, сондай-ақ сот талқылауы кезінде туындаған басқа да мәселелер бойынша өзінің пікірін баяндайды, сотқа қылмыстық заңды қолдану және сотталушыға жаза қолдану туралы ұсыныс айтады. Егер мұны азаматтардың құқықтарын, мемлекеттік немесе қоғамдық мүдделерді қорғау талап етсе, прокурор іс бойынша азаматтық талап қояды немесе оны қолдайды. Айыптауды қолдай отырып, прокурор заң талаптарын және істің барлық жағдайларын қарау нәтижелеріне негізделген өзінің ішкі көзқарасын басшылыққа алады. Сотталушының жағдайын нашарлатпайтын және оның қорғалу құқығын бұзбайтын болса, прокурор айыптауды өзгерте алады. Сонымен бірге, “прокурор, егер айыптау сот талқылауында қолдау таппады деген қорытындыға келсе, онда ол айыптаудан бас тартуға (толық немесе ішінара) міндетті”. Мемлекеттік айыптаушының айыптаудан бас тартуына сот тергеуі немесе сот жарыссөзі кезінде ғана жол беріледі. Прокурор айыптаудан толық бас тартқан жағдайда, егер айыптаудан жәбірленуші де бас тартса, сонда сот өз қаулысымен істі қысқартады. Ал, егер жәбірленуші айыптауды талап етсе, сот істі талқылауды жалғастырып, оны жалпы тәртіппен шешеді. Бұл жағдайда прокурор процеске одан әрі қатысудан босатылады, ал айыптауды жәбірленушінің өзі немесе өкілі арқылы қолдайды. Прокурор мен жеке айыптаушы айыптаудан ішінара бас тартқан кезде сот айыптаудың тарап айыптаудан бас тартқан бөлігінде істі қысқартады, айыптаудың қалған бөлігіндегі іс жалпы тәртіппен қаралады. Егер прокурор айыптауды өзгертсе және жәбірленуші бұрынғы айыптауды талап етпесе, сот істі жаңа айыптау бойынша қарайды.
Прокуратура органдарының түрлері
Қазақстан Республикасының прокуратурасы органдарының бiртұтас жүйесiн Бас прокуратура, облыстардың прокуратуралары, республикалық маңызы бар қалалар мен Республика астанасының прокуратуралары, ауданаралық, аудандық, қалалық және соларға теңестiрiлген әскери және мамандандырылған прокуратуралар құрайды. ҚР Бас прокуратурасы прокурорлық жүйенің жоғары буыны болып табылады және барлық прокуратура органдары мен оның мекемелеріне басшылықты жүзеге асырады. Бас прокуратураны жоғарыда аталған Заңның 12- бабына сәйкес ҚР Бас прокуроры басқарады. Оның ҚР Президенті ҚР Бас прокуроырының ұсынуымен қызметке тағайындайтын және қызметтен босататын бірінші орынбасары мен орынбасарлары болады. Бас прокуратурада құрамында оның төрағасы болып табылатын ҚР Бас прокуроры және мүшелері: ҚР Бас прокуроры тағайындайтын бірінші орынбасары және орынбасарлары (лауазым бойынша), басқа да прокурор қызметкерлер болатын Алқа құрылады. ҚР Бас прокуратурасының құрылымын аға көмекшілер болып табылатын бастықтар басқаратын департаменттер, басқармалар мен бөлімдер құрайды. ҚР Бас прокурорының ерекше тапсырмалар жөніндегі кеңесшілері мен көмекшілері болады. ҚР Бас прокуроры орынбасарларының да ерекше тапсырмалар жөніндегі көмекшілері болады. Департаменттерде, басқармаларда және бөлімдерде аға прокурорлар және прокурорлар лауазымы көзделген. Бөлімшелердің әрқайсысы заңмен белгіленген прокурорлық қадағалаудың бағыттарын ескере отырып, прокурорлық жүйенің функцияларынан туындайтын міндеттерді шешеді және орындайды. Бас басқарма құқығында ҚР Бас прокуратурасының құрылымына бір мезгілде ҚР Бас прокурорының орынбасары болып табылатын Бас әскери прокурор басқаратын Бас әскери прокуратура кіреді.
Департаменттердің, басқармалар мен бөлімдердің бастықтарын және олардың орынбасарларын, сондай-ақ аға көмекшілер, көмекшілер, ерекше тапсырмалар жөніндегі көмекшілерді, департаменттердің, басқармалар мен бөлімдердің аға прокурорлары мен прокурорларын республика Бас прокуроры қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Жоғарыда аталған Заңның 12-бабының 5-тармағына сәйкес «Бас прокуратура: 1) Республика прокуратура органдарының i с-қимылдарын олардың қызметiнің негiзгi бағыттары бойынша үйлестiрiлуi мен орайластырылуын қамтамасыз етедi; 2) Республикада заңдардың орындалуын, заңдылықтың жай-күйiн қадағалау практикасына талдау жасайды; 3) прокурорлық қадағалауды жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар әзiрлейдi; 4) Республика прокуратура органдарының заңдардың орындалуын қадағалау жөнiндегi жұмысын бақылайды; 5) заңдылық пен құқық тәртiбiн қамтамасыз етуде жедел-iздестiру қызметiн, анықтауды және тергеудi жүзеге асыратын басқа да республикалық құқық қорғау органдарымен өзара iс-қимыл жасайды және олардың қызметiн үйлестiрiп отырады; 6) кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастырады және жүргiзедi; 7) норма шығармашылық қызметiне қатысады; 8) халықаралық ынтымақтастық саласында прокуратура органдарының атынан өкiлдiк етедi».
Бас прокурор прокуратура органдары мен мекемелерінің барлық жүйесін басқарады және Бас прокуратураға тікелей басшылық жасайды. Бас прокурор прокуратура органдарының қызметіне басшылық етеді және олардың жұмысын бақылауды жүзеге асырады. Ол прокуратура органдары мен мекемелерінің барлық қызметкерлерінің орындауы үшін міндетті, прокуратура жүйесінің қызметін ұйымдастыру мәселелерін және аталған қызметкерлерді материалдық және әлеуметтік қамтамасыз ету шараларын іске асыру тәртібін реттейтін бұйрықтар, нұсқаулар, өкімдер, ережелер, нұсқаулықтар шығарады. Бөлінген штат саны және еңбек ақы төлеу қорының шегінде Бас прокурор қарауындағы прокуратура мен прокуратура мекемелерінің штаттарын және құрылымын белгілейді. Бас прокурор департаменттердің, басқармалар мен бөлімдердің бастықтарын және олардың орынбасарларын, кеңесшілерді, Бас прокурордың және оның орынбасарларының ерекше тапсырмалар жөніндегі көмекшілерін, басқармалар мен бөлімдердің аға прокурорларын және прокурорларын қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Прокуратура жүйесіндегі барлық буындардың прокурорларын да Бас прокурор тағайындайды.
Бас прокурор көрсетілген Заңмен прокуратура органдарына жүктелген міндеттердің орындалуына жауапкершілік көтереді. Жыл сайын президентке еліміздегі заңдылықтың және құқық тәртібінің жай-күйі туралы, оларды нығайту бойынша атқарылған жұмыстар туралы баяндама ұсынады. Бас прокурор болмағанда немесе өз міндеттерін орындау орындауы мүмкін болмаған жағдайда оларды оның бірінші орынбасары орындайды. Егер соңғысы да болмағанда немесе қандай да бір мән-жайларға байланысты (сырқаты және т.б.) Бас прокурордың міндеттерін орындай алмаса, оларды орындау оның орынбасарларының біріне жүктеледі. Бас прокурордың орынбасарлары арасындағы міндеттерді бөлуді Бас прокурор жүргізеді. Ол сондай-ақ кеңес органы болып табылатын алқа жұмысына да басшылық етеді. Алқа отырыстарында прокуратура қызметінің негізгі бағыттары бойынша жұмыстың жай-күйіне талдау жасайды, кадрларды іріктеу, орналастыру және тәрбиелеу, бұйрықтардың жобаларының, нсұқаулардың және басқа да маңызды нормативтік актілердің орындалуын тексеру мәселелерін талқылайды, Бас әскери прокурордың, бас басқармалардың, Бас прокуратураның басқама және бөлім бастықтарының, облыс прокурорлары мен оларға теңестірілген прокурорлардың есептерін, бағынысты прокуратуралардың жұмысын тексеру нәтижелерін тыңдайды. Алқа шешімінің негізінде Бас прокурор бұйрық шығарады. Аумақтық прокуратуралар аумақтық құрылым мен аумақтық бөлуге сәйкес құрылады. Әр облыста негізінен облыстың атауына сай келетін атауы бар прокуратура болады. Сонымен қатар, облыстық прокуратуралар құқығында Астана қаласының прокуратурасы және Алматы қаласының прокуратурасы, мамандандырылған прокуратуралар жұмыс істейді. Облыс прокуратураларын және оларға теңестірілген прокуратураларды президенттің келісім бойынша Бас прокурор тағайындайтын прокурор басқарады. Облыс прокурорларының Бас прокурор тағайындайтын бірінші орынбасарлары және орынбасарлары болады. Облыс прокуратуралары және оларға теңестірілген прокуратуралар өз құрылымына өз деңгейлеріндегі (яғни республикалық, облыстық және т.б.) органдардың, мекемелердің. Ұйымдардың, лауазымды адамдардың заңдарды орындауын қадағалауды жүзеге асыратын басқармалар мен бөлімдерді және қалалардың, аудандардың және өзге де әкімшілік-аумақтық бөлімдердің прокуратураларының қызметін бақылауды қамтиды. Облыс прокуратураларында прокурор басқаратын алқа болады. Прокурордың орынбасарлары мен бөлімшелердің бастықтары алқа мүшелері болып табылады. Облыс прокуроры. Облыс прокурорларын және оларға теңестірілген прокурорларды Бас прокурор қызметке тағайындайды. Облыс прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар Бас прокурорға есеп береді және оны қызметтен босатады. Олар қалалық және аудандық прокуратуралардың және оларға теңестірілген прокуратуралардың қызметіне аумақта қолданылатын заңдардың және Бас прокурордың нормативтік актілерінің негізінде басшылық етеді, барлық бағынысты қызметкерлердің орындауы үшін міндетті бұйрықтар, нұсқаулар, өкімдер шығарады, өз аппаратының және қарамағындағы прокуратуралардың штат кестелеріне Бас прокурор белгілеген штат саны мен ақы төлеу қорының шегінде өзгерістер енгізе алады. Облыстық және оларға теңестірілген прокуратуралардың алқалары өз отырыстарында прокурорлық органдардың қызметіндегі аса маңызды мәселелерді, Бас прокурордың қылмысқа қарсы күрес жөніндегі заңдардың орындалуын қадағалауды жүзеге асыру бойынша бұйрықтары мен нұсқауларының орындалуын қарайды, басқарма және бөлім бастықтарының, төмен тұрған прокурорлардың есептерін тыңдайды, кадрларды іріктеу, орналастыру және тәрбиелеу мәселелерін, бұйрық жобаларын талқылайды. Аумақтық прокуратуралардың төменгі буыны қалалардағы және аудандардағы прокуратуралар болып табылады. Бірқатар өңірлерде заң құзыры екі районға немесе ауданға және облысытық бағыныстағы қалаға қолданылатын ауданаралық прокуратуралар жұмыс істейді. Барлық аумақтық прокурорларды облыс прокурорларының ұсынуы бойынша Бас прокурор бес жыл мерзімге сайлайды. Жұмыс көлемі үлкен аудандардың және қалалардың прокуратураларының прокурорларында орынбасарлары, аға көмекшілері мен көмекшілері болады.
Аудан (қала) прокуроры. Қалалар мен аудандардың, прокуратураларын, оларға теңестірілген әскери және мамандандырылған прокуратураларды тиісті прокурорлар басқарады. Оларды Бас прокурор қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, жоғары тұрған прокурор мен Бас прокурорға бағынады және есеп береді. Олардың міндеттеріне бағыныстағы көмекшілердің, тергеушілердің жұмысына басшылық жасау, оның барлық бағыттар бойынша қадағалауды жүзеге асыру және соттардың қылмыстық және азаматтық істерін қарауға қатысу кіреді. Аудандық бөлінісі бар қалалардың прокурорлары аудандық және оларға теңестірілген прокуратуралардың қызметіне басшылық етеді, жоғары тұрған прокурорларға өз аппараттарының және бағанысты прокуратуралардың штат санын өзгерту туралы, кадрлық өзгерістер туралы ұсыныс енгізеді. Өкілеттік мерзім ішінде кез келген деңгейдегі прокурор өз еркімен: отставкаға шығуына байланысты; басқа жұмысқа ауысуына байланысты; денсаулық жағдайы бойынша міндеттерін орындай алмауына байланысты; аттестация нәтижелері бойынша; соттың заңды күшімен енген үкімімен белгіленген қылмыс жасаған жағдайда; еңбек туралы заңнамада көзделген басқа негіздер бойынша атқарып отырған қызметінен босатылуы мүмкін. Мамандандырылған прокуратураларға әскери, әскери бөлімдердегі, көлік (темір жол, су, әуе), табиғат қорғау және Ішкі істер министрлігінің қылмыстық-атқару жүйесінің түзеу мекемелерінде (колонияларда және түрмелерде) заңдардың орындалуын қадағалау жөніндегі прокуратуралар жатады. Әскери, көлік және табиғат қорғау прокуратуралары аудандарға теңестірілген прокуратураларға және облыстарға теңестірілген прокуратураларға бөлінеді. Мамандандырылған прокуратуралардың төменгі буыны тиісті жоғары тұрған прокуратуралардың қарамағына кіреді. Прокуратура органдарының жүйесінде облыстық прокуратуралардың құқығында Алматы, Целинная және Батыс Қазақстан көлік прокуратуралары жұмыс істейді. Әскери прокуратура құрылымын Бас әскери прокуратура, әскери округтердің прокуратуралары, гарнизондардың, бірлестіктер мен құрамалардың, әскерлердің прокуратуралары, қалалар мен аудандарға теңестірілген прокуратуралар құрайды. Әскери прокуратура органдарын Бас прокурордың орынбасары – Бас әскери прокурор басқарады. Оны Бас прокурордың ұсынуы бойынша Президент қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Басқа барлық әскери прокурорларды Бас прокурор бес жыл мерзімге қызметке тағайындайды. Оларды қызметінен тек Бас прокурор босата алады. Үйлестірудің мәні ортақ мақсаттарға қол жеткізу үшін түрлі органдардың өзара келісімінен, қызметті реттеуден тұрады. Құқық қорғау органдары – прокуратура, ішкі істер органдары, ҰҚК, кеден органдары, салық полициясы органдары және басқалары қылмысқа қарсы күрес саласындағы ортақ мақсаттары және міндеттері бола тұрып, өз қызметін бір-біріне қарамастан, олардың әрқайсысы үшін құзыретіндегі белгіленген шектерде өздерінің өзгешелік нысандары мен әдістері бойынша жүзеге асырады. Қылмыстық көріністерге тиісті тосқауыл қою үшін құқық қорғау жүйесіндегі барлық органдардың күш-жігерін біріктіруді, іс-әрекеттерін орайластыруды талап етеді, осы арқылы үйлестіру қызметін жүзеге асыруға қол жеткізіледі. «Прокуратура туралы» Заңға сәйкес (12-бап) Бас прокурор мен оған бағынысты прокурорларға қылмысқа қарсы күрес бойынша құқық қорғау органдарының іс-әрекетін үйлестіру, яғни басқа да құқық қорғау органдарымен қылмыстарды анықтау, ашу, тергеу, еңсеру және алдын алу бойынша, оларды шешуге ықпал ететін себептер мен жағдайларды жоюға шаралар қабылдау бойынша бірлескен келісілген шараларды әзірлеу және оны іске асыруды ұйымдастырушы ролі берілген. «Үйлестіру» терминімен басқа, анағұрлым кең ұғым «өзара іс-қимыл» тығыз байланысты, үйлестіру қызметімен қатар жиі қолданылады, бірақ өз мағынасы бойынша басқа амал-тәсілді қамтиды. Нақтығында кез келген бірлескен іс-әрекет оның қатысушыларының өзара іс-қимылы негізінде құрылады, кез келген өзара іс-қимыл бергіленген талаптар мен қағидаттарға сәйкес қатаң реттелген, келісілген және регламенттелген сипатқа ие емес. Оның қатысушыларының өзара іс-қимылы кезінде (үйлестіруден айырмашылығы), әдетте, бірлескен шараларды әзірлеу және қолдану бойынша, күштер мен құралдарды бөлу бойынша, ұсынылатын іс-шаралардың орындалуына сұраныстарды анықтау бойынша қандай да бір міндеттер болмайды, ең бастысы - өзара іс-қимылды ұйымдастыру жөнінде өкілеттігі бар арнайы қатысушы бөлінбейді.
Осы мағынасында прокуратура органдары мен басқа да құқық қорғау органдарының қылмысқа қарсы күрес саласындағы соттармен және әділет органдарымен өзара іс-қимылы түсінікті болады. Құқық қорғау органдарының қызметін үйлестіру прокуратура туралы Заңда, ҚІЖК-нің нормаларында және басқа да нормативтік құқықтық актілерде бекітілген белгілі қағидаттарға сәйкес, негізгі бағыттар бойынша жүзеге асырылады. Кадрларды іріктеу және орналастыру. «Прокуратура туралы» ҚР Заңында, Бас прокурордың бұйрықтарында және басқа да нормативтік құқықтық актілерде прокурор (прокурордың көмекшісі) қызметіне тағайындалатын адамдарға қатысты кәсіптік те, адамгершілік-этикалық сипаттағы талаптар қамтылады. Көрсетілген Заңның 48-бабына сәйкес: «1… Прокурорлар мыналар болып табылады: Республиканың Бас Прокуроры, оның бiрiншi орынбасары мен орынбасарлары, аға көмекшiлерi мен көмекшiлерi, ерекше тапсырмалар жөнiндегi көмекшiлерi, прокуратура органдары департаменттерiнің, басқармалары мен бөлiмдерiнің бастықтары және олардың орынбасарлары, барлық төмен тұрған прокурорлар, олардың орынбасарлары, аға көмекшiлерi мен көмекшiлерi, қадағалау саласындағы прокурорлар, прокуратура органдарының аға прокурорлары және басқармалары мен бөлiмдерiнің прокурорлары, сондай-ақ әскери, уәкiлеттi және арнаулы прокурорлар. 2. Прокуратура органдарының қызметкерлерi мыналар: прокурорлар қызметiне аттестациядан өткен адамдар және тiкелей ғылыми- зерттеу немесе оқытушылық жұмыс жүргiзетiн прокуратура ғылыми және бiлiм беру мекемелерiнің аттестациядан өткен қызметкерлерi. 3. Әскери, табиғат қорғау, көлiк, сондай-ақ арнайы объектiлердің прокуратуралары мамандандырылған прокуратуралар болып ұғынылады. 4. Прокуратура органдарына қызметке алу мемлекеттiк қызметшiлер кадрлары туралы республикалық деректер орталығына алдын-ала сұрау салынған және азаматтар мiндеттi арнаулы тексеруден өткен жағдайда жүзеге асырылады. 5. Бұрын сотталған және қылмыстық жауапкершiлiктен ақталмаған негiздер бойынша босатылған, сондай-ақ мемлекеттiк қызметтен, өзге де құқық қорғау органдарынан, соттар мен әдiлет органдарынан жағымсыз қылықтары бойынша босатылған адамдар прокуратура органдарына қызметке қабылдануға тиiс емес. 6. Прокуратура органдары қызметкерлерiнің лауазымына денсаулық жағдайына қарай прокуратура органдарында қызмет өткеруге жарамды, әдетте, жоғары бiлiмi бар Қазақстан Республикасының азаматтары қабылдана алады. Оларды қызметке тағайындағанда сынақ мерзiмi белгiленуi мүмкiн. 7. Прокурорлар болып жоғары заң бiлiмi бар, қажеттi iскерлiк және моральдық қасиеттерге ие, денсаулық жағдайына қарай прокуратура органдарында қызмет өткеруге жарамды азаматтар тағайындала алады. Әскери прокурорлар сонымен бiрге әскери қызметшiлер болуы керек, оларға әскери қызмет және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерi әскери қызметшiлерiнің мәртебесi туралы Қазақстан Республикасының заңдары толық көлемде қолданылады. 8. Облыстардың прокурорлары мен оларға теңестiрiлген прокурорлар лауазымына, аудандық, қалалық және оларға теңестiрiлген прокурорлар лауазымына 25 жасқа толған, прокуратура органдарында кемiнде үш жылдық жұмыс стажы бар адамдар тағайындалады. 9. Прокуратура органдарының қызметкерлерi үш жылда бiр рет аттестациядан өткiзiледi. Аттестация тәртiбiн Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры белгiлейдi. 10. Прокуратура органдарына қызметке тұңғыш рет тағайындалған адам ант бередi, оның мәтiнiн Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi».
Қорытынды.
Жалпы қорыта келе Қазақстан Республикасы жаңа даму кезеңіне көшкен жас мемлекет, ондағы азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделері міндетті түрде әділ сотпен дербес қорғалуы керек.
Қазақстан Республикасы прокуратурасын ұйымдастыру, оның қызметiнiң тәртiбi және прокурорлардың өкiлеттiгi Қазақстан Республикасының Конституциясымен, осы Заңмен, заң актiлерiмен, Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттармен, сондай-ақ Республика Бас Прокурорының бұйрықтарымен айқындалады.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы органдарының бiртұтас жүйесiн Бас прокуратура, облыстардың прокуратуралары, республикалық маңызы бар қалалар мен Республика астанасының прокуратуралары, ауданаралық, аудандық, қалалық және соларға теңестiрiлген әскери және мамандандырылған прокуратуралар құрайды.
Қарастырылып отырған курстық жұмыста прокаратура ргандарына қатысты барлық мән – жайлар қарастырылды деген ойдамын.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
М.М.Алиев. Қазақстан Республикасының сот жүйесі және құқық қорғау органдары, астана 2006
Нарикбаев. М.С. Казахстан: Судебно-правовая реформа и дальнейшие пути ее совершенствования, Астана, 1998
Сапаргалиев М. История народных судов Казахстана. Алма-Ата.
Нарикбаев М.С. Основные этапы становления судебнойсистемы суверенного Казахстана.
Мами К.А. Становление и развитие судебной власти в Республике Казахстан. – Астана: Елорда, 2001.
Гуценко К.Ф. , Ковалев М.А. Правоохранительные органы.
Чиркин В.Е. Конституционное право зарубежных стран.
Жумабеков О. Прокурорский надзор как высший надзор в Республике Казахстан. Астана., 2002, 48 С.
Ястребов В.Б. Прокурорский надзор. М., 2001, 191 С.
Костанов Ю.А., Кузьмина А.И. Особенности судебной речи прокурора по уголовном делам. М., 1991, 89 С.
Смирнов А.Ф. Место и роль прокуратуры в системе государственной власти. М., 1995, 123 С.
Рыжаков А.П. Следственные действия и иные способы собирания доказательств. М., 1997, 62 С.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/imankulova-s-m.html | Иманкулова С. М | Әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Тақырыбы:. Көркем мәтіннің ақпараттылық деңгейі туралы түсінік. Тарихи-факт деңгейі. Мәдени-тұрмыстық деңгейі. Антропологиялық деңгейі, идеологиялық деңгейі. Әрбір деңгейді зерттеу технологиясы.
Оқытушы: Иманкулова С. М.
Студент: Хамитова М. ҚФ. 402-топ
Көркем мәтін тіліндегі сөздің ерекше жан бітіп, құлпыратынын, жанданатынын айта келіп, академик жазушы М. Әуезов былай деп жазады: “Поэзиялық лексика — жай лексика емес. Оны аңғару үшін әрі тілші, әрі әдебиетші болу шарт. Сол түрдегі зерттеуші ғалым ғана тілде, әсіресе көркем әдебиет тілінде, грамматикалық шарттарға қосымша, поэзиялық өзгеше үстем шарт талаптар барын таныр еді. Оның ұғымынша, көркем шығарманың бір сөйлемінде тұрған сөз бір-ақ қана ұғым, түсінік бермейді. Соны берудің үстіне ол әр алуан қосымша ассоциация тудырып, оқушыға қосымша елес-емеурін танытып тұрады. Мұндай қатарда жеке сөз өзінің орны мен сәтін тапқан шақта жаңаша жанданып кетеді. Оның көркемдігімен қатар сөйлем ішінде өзінен-өзі ұшқын атып тұрған сипаты болады”. Көркем шығармада сөзді сұрыптап, пайдалануда көркемдік-эстетикалық талап маңызды орын алады. Ол үшін сөздің контекстік қызметін түсіну қажет. Сөз таңдау әрекеті мәтін түзу, яғни колорит түзуші лексика шоғырын құрастыру мәселесіне де тікелей қатысты.
Мәтін – жазбаша байланыстырып сөйлеуге үйретудің негізі. Тілдік таңбалардың мағыналық тұтастығынан тұратын мәтін бірлігі мен оның құрылымдық ерекшелігіне талдау жасау қажет. Өйткені жазбаша байланыстырып, сөз бен сөзді тіркестіру жеткіліксіз. Олай дейтініміз жазу әрекеті жеке сөз бен сөйлемдерден тұрмайды, ол бір-бірімен логикалық және грамматикалық байланысқа түскен сөйлемдер бірлігі болып табылатын тұтас мәтіннен тұрады.
Мәтінді лингвистикалық білімнің жеке саласы тұрғысынан қарастыру ХХ ғасырдың 6070-жылдарынан қалыптаса бастады. Лингвистиканың зерттеу нысаны ретінде мәтінге берілген анықтамалар да жетерлік. Олардың бірқатарына тән ортақ пікір бойынша, мәтін дегеніміз аяқталған тұтас ойды білдіретін сөйлеудің басты бірлігі. Мәтінді толығырақ тану үшін мәтін мен сөйлемдер арақатынасын анықтап алған жөн. Көптеген ғалымдар мәтінді бір ғана сөйлемнен тұрады деп санайды. Алайда жеке сөйлемнің мәтін белгісіне ие болу қасиеті өте сирек кездесетін құбылыс. Осы мәселе бойынша С.И. Гиндин мәтін құру заңдылығы мен сөйлем құру заңдылығын салыстырмалы түрде анықтағанда, олардың айырмашылығы мынада деп көрсетеді: «1-ден, сөйлем дайын формулаға сәйкес құрылады да, мәтін жалпы ұстаным бойынша құрылады; 2-ден, сөйлемнің негізгі белгісі оның грамматикалық құрылымында болса, мәтінде мағыналық құрылымында; 3-ден, сөйлемді грамматикалық жағынан құрғанда қатаң ұстанымға негізделсе, мәтінді мағыналық жағынан ұйымдастыру, яғни сөз таптарының ішкі байланысы еркін ұстанымға негізделеді». Кез келген мәтін дүниетанымдық және прагматикалық аспектіден құралып, тілдің көпқырлы бірлігін құрайды. Мәтіннің дүниетанымдық аспектісі оның семантикалық, композициялық жағын құраса, прагматикалық аспектісі семиотикалық және композициялық жағын құрайды. Сонымен, мәтіннің композициялық жағы дүниетаным мен прагматикалық қырын байланыстырушы дәнекер ретінде қолданылып, мәтінді адам ойы мен көңіл-күйінің көрінісі ретінде сипаттайды.
Көркем әдебиетте баяндаудың сәтті шығуына автордың дүниетанымы, шығармашылық ұстанымы, композиция мен сюжет, кеңістік пен уақыт ұғымдары арасындағы байланысты көрсете білуі ерекше маңызға ие болады.
Академик Р. Сыздық романды тарихи стиль тезіне салғанда, автор өзі суреттеп отырған тарихи кезеңге сәйкес зат, бұйым, құбылыс, әрекет атауларын келтіруге тиіс, кейіпкерлерін мүмкіндігінше сол кезеңге сәйкес сөйлетуі керек, оның өзінде де әр кейіпкерді өзінің әлеуметтік орнына, тәрбие-танымына, жасына, жынысына қарай «сол кезеңше» сөйлетуі керектігін айтады. Тілдегі көркемдегіш құралдарды пайдалана отырып, теңеу сөз, метафора, балама т.б әдеби тіл, ғылыми тіл және ресми тіл стильдері бойынша мәтін құруға стилистика заңдылықтарын білудің маңызы зор.
Мәтін стилистикасы көркем шығармалардың жазылу ерекшелігіне байланысты сөйлеу түрлерін қарастырады. Демек, әдеби тілдің функциональдық типтері бойынша мәтін құрастыру жолдары бола алады. Мәтіннің осы түрлерін құру арқылы, тілдік материалға реттеушілік сипат беріп, ойды жазбаша түрде жүйелі мазмұндау мәдениеті қалыптасады. Мысалы, әңгімелеу мәтінінде сөйлемнің құрылымы бір-бірімен мағыналық байланысы арқылы оқиға дамытылып, өрбіп отырады. Мәтін стилистикасы көркем шығармалардың жазылу ерекшелігіне байланысты сөйлеу түрлерін қарастырады. Лингвист С. И. Гиндин байланыс жасаудың мынадай механизмдерін анықтайды:
1) іліктіру – мәтінде қандай да бір арнайы байланыстырушы элементтің болуы;
2) қайталау – мәтіннің ішкі құрылымында бір-біріне ұқсас элементтің қайталанып келуі;
3) жалғасу – оқиғалардың бірінің артынан бірі жалғасып отыруы
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=9 | КУРС САЯСАТЫ - Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және | 20 с= 100 балл
19 с =95 балл
18 с.=90 балл
18 с.=90 балл
17 с.=85 балл
16 с.=80 балл
15 с.=75 балл
14 с.=70 балл
13 с.=65 балл
12 с.=60 балл
11 с.=55 балл
10 с.=50 балл т.с.с.
«Platonus» жүйесінде тапсырылған қорытынды бақылау нәтижесі пайыздық
көрсеткішпен бағаланады. Пән бойынша қортынды балл пайыздық мазмұнда
мынадай формула бойынша анықталады: Қ% = АБорт*0,6+Е*0,4
ПӘН БОЙЫНША БІЛІМІН БАҒАЛАУ СЫЗБАСЫ
Достарыңызбен бөлісу: |
http://engime.org/sayasi-medeniet-sayasi-minez-li-sayasi-atinasu.html | Саяси мәдениет. Саяси мінез-құлық. Саяси қатынасу | Саяси мәдениет – бұл тарихи қалыптасқан жүйе, нақты құндылықтар, нұсқаулар, ұсыныстар, жүріс модельдері, саяси процестің субъектісінің қызметінің көрінісі және саяси қоғамдық өмірінің ауыспалылығын қайта өндірісін қамтамасыз ету.
Саяси мәдениет – бұл тарихи қалыптасқан жүйе, нақты құндылықтар, нұсқаулар, ұсыныстар, жүріс модельдері, саяси процестің субъектісінің қызметінің көрінісі және саяси қоғамдық өмірінің ауыспалылығын қайта өндірісін қамтамасыз ету.
Саяси мінез-құлық - субъектілердің саяси тәжірибеге қатысты бағыты мен әрекетін көрсететін саяси шындық пен өзара іс-әрекеті. Саяси мінез-құлық адам мінез-құлқының жоғары сатысы. Саяси мінез-құлық жеке тұлғаларға, топтарға, ұйымдарға қатысты айтылады. Саяси мінез-құлық алға қойылған мақсаттармен реттеледі. Оның мәні, бағыты, құндылығы, сипаты мен ерекшеліктері адамның дүниетанымына тәуелді. Саяси мінез-құлық кең мағында ерекше қызметті білдіреді.
Жоғары деңгейде саясат қызмет ретінде басқа адамдардың мүдделері мен талаптарын реттеуге ұмтылу.
Орташа деңгейде өз мүдделері мен оларды саяси көрсету бағытындағы қызмет.
Төменгі деңгейде бұл саяси жүйенің құндылықтары мен ережелерін игеру барысындағы қызмет.
Жоғарғы деңгейдегі саяси мінез-құлық кәсіби-саясаткерлерді, бірінші кезекте көшбасшыларын сипаттайды.
Орташа деңгейде - саяси партиялар белсенділері, саяси ұйым қызметкерлері.
Саяси қатынастар - саяси билікті пайдалану, оған ие болу және оны қайтадан бөлу төңірегіндегі саясат субъектілерінің өзара қарым-қатынасы. Саяси қатынастар саласы қоғам өмірінің саясилану деңгейіне және саяси-мемлекеттік бақылау ауқымына тәуелді. Саяси қатынастар қоғамның саяси жүйесінің қызметін анықтайды.
Саяси қатынастарды келісім, бітімгершілік, ынтымақтастық, қақтығыстық, бәсекелестік деп жіктеуге болады. Саяси қатынастарға саяси дәстүр мен мәдениет, саяси-мемлекеттік институттар және саяси-құқықтық ережелер ықпал етеді.
Саяси қатынастар субъeктілepi - жеке индивидтер, топтар, қауымдар мен түтастай қоғам болып табылады. Осыған орай, саяси қатынастар көп деңгейлі, күрделі және өзара тәуелді болып келеді. Жеке-топтық деңгейде олар саяси және әлеуметтік-экономикалық құрылымдағы осы қатынастар субъектілерінің мәртебесі мен рөліне, мүдделері мен құндылықтарына, әлеуметтік-психологиялық қасиеттеріне тәуелді. Саяси қатынастар деңгейі жоғарылаған сайын оған ұлттық саяси мәдениет, қоғамдық-экономикалық жүйе және өркениет ерекшеліктері ықпал етеді. |
http://engime.org/kornekilikter-egime-sra-jauap-barisi.html#«Қарапайым_әже(_әңгімесі_оқылады). | Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап. Барысы | Абайлаңыз, тайғанақ.
Мақсаты: Табиғат құбылысы туралы тайғанақ жайлы түсінік беру.
Жолдағы шараларды сақтау керектігін түсіндіру.
Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап.
Барысы:
-Балалар, біз көркем ауылдық жерде өмір сүреміз. Әсіресе, біздің ауыл қыс мезгілінде әдемі: айнала аппақ қарға оранған, ағаштар жалт-жұлт еткен қар ларға шомылған. Кең жолдардан көліктер, автбустар өтеді. Бір-біріне ешкім де бөгет болмайды, себебі әрқайсысы жолда жүру ережесін сақтайды.
Дидактикалық ойын: «Жақсы-жаман»
-Балалар, қыс мезгілі жақсы ма немесе жаман ба (жақсы- қар көп, қар құрылыстарын балалар жасайды; жаман- жол тайғанақ, жүру қауіпті.)
«Мұз» (жақсы- шаңғымен ойнаймыз, қысқы балық аулау; жаман- ададамдар тайғанақта құлайды, авариялар болады)
Суретпен жұмыс.
-балалар, суретте не көріп тұрсыңдар? (авариялар бейнеленген)
-авариялар неден болды, қалай ойлайсыңдар? (балалар жауаптары)
-Тайғанақ дегеніміз не? (балалар жауаптары)
Сергіту сәті.
Сауалнама «Көшедегі сабақ»
Сұрақтар қойылып, балалар жауаптары тыңдалынады.
-балалар, қыста адамдар аяқ киімдері қандай болулары керек? Жолда қалай жүру керек? Тайғанақтың алдын қалай алады? (жолдарды тазартады, құм төсейді)
«Қарапайым әже( әңгімесі оқылады).
Әңгіме талқыланып, тайғанақта дұрыс жүру ережелері айтылып өтіледі.
Қорытынды.
Біз бүгін не туралы айттық? Жолда қалай жүру дұрыс деп ойлайсыңдар?
Белсене жауап берген балаларды мадақтау.
Өткізген: Мазанова Г.Т.
1 топ «Балдәурен» шағын орталығы
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/1-josparlaudi-ote-maizdi-principterini-meni.html | 1. Жоспарлаудың өте маңызды принциптерінің мәні | 1.Жоспарлаудың өте маңызды принциптерінің мәні.
Өте маңызды прициптер – бұл барлық сәулеттік-жоспарлау шешімдерінде сақталуы тиіс, негізге алынатын принциптер. Оларға келесілер жатады:
- барлық түрдегі құрылыс құрамы мен көлемінің берілген ауыл шаруашылығы кәсіпорнының келешектік өндірістік жоспары мен оның әлеуметтік даму жоспарына сәйкестігі. Бұл принциптің сақталуының маңызы ерекше, өйткені сәулеттік-жоспарлық шешімнің шындығы мен нақтылығын қамтамасыз етеді;
- кешенділік – жоспарлаудың барлық бес жағының өзара байланысқан есебі;
- қызметтік принцип, ол әр жобаланатын элементтің тағайындалуын есепке алуды қарастырады. Бұл принцип, ең алдымен, қызметтік аймақтарға бөлуде, яғни аумақты өздерінің ерекше қызметтерін (тұрғындық, өндірістік, санитарлық-қорғаныш аймақтары және т.б.) орындайтын қызметтік бөліктерге бөлінуінде пайда болады;
- елді мекеннің сәулеттік-жоспарлық шешімінің ең маңызды компоненті ретінде қоғамдық орталық құру;
- мәдени-тұрмыстық мекемелер жүйесін дамыту;
қолайлы санитарлық-гигиеналық жағдай, өрт қауіпсіздігі және көркейтудің жоғарғы деңгейін құру;
- нақты жергілікті жағдайларды (табиғи, экономикалық, ұлттық, тұрмыстық және т.б.) максималды түрде есепке алу;
- табиғи жағдайларды ұтымды әрі толықтай пайдалану және табиғатты аялай күту;
- әр жанұяның жеке мүдделерін, әсіресе жеке қосалқы шаруашылықты ұйымдастыру кезінде есепке алу;
- құрылыс пен пайдаланудың тиімділігі;
- өмір сүру мен еңбек ету үшін қолайлы ғана емес, сыртқы көрінісімен де, орналасқан орнымен де тартымды елді мекен құру;
- одан кейінгі дамыту мен жетілдіру мүмкіндігін есепке алу.
Осы принциптердің барлығының сақталуы адам, оның еңбегі, тұрмысы мен демалуы туралы жан-жақты қамқорлық пайда болғандығын көрсетеді
18.Көшелерді әлем жақтары бойынша бағдарлаудағы талаптар. Көше қиылысындағы қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Көшелерді әлем жақтары бойынша бағдарлау келесі талаптармен айқындалады: а) көшемен келе жатқан адам үшін неғұрлым қолайлы жағдай жасауды қамтамасыз ету; ә) тұрғын үйлер инсоляциясының (күн түсуінің) ең үздік жағдайлары мен көше құрылысының көркемдік-эстетикалық жағдайларын үйлесімдеу.
Бірінші талапты ескере отырып, көшелерді онымен жүріп келе жатқан адам өзін жақсы сезінетіндей етіп белгілеу (трассалау) қажет.
Жазғы кезеңде, күн жоғары және тікелей түсетін сәулесінің әсері күштірек уақыттарда, көшенің үлкен бөлігі көлеңкелендірілуі тиіс. Күн сәулесінің жылуы адамға жағымды әсер ететін таңертеңгі және кешкі сағаттарда көшелер жақсы жарықтандырылуы қажет.
Бұл жағдайда көшелердің ең дұрыс бағыты: солтүстік ендіктен 500 солтүстіктеу аудандарда – батыстан шығысқа қарай (ендікте) болуы керек. Мұнда күннің ыстық кезеңінде жүргінші жолы салынған құрылыспен және жасыл екпелермен көлеңкеленеді, ал таңертеңгі және кешкі уақыттары ашық болады. Көшелерде желегі жіңішке ағаштар отырғызған дұрыс.
Солтүстік ендіктен 500 оңтүстік жақ аудандарда жүргіншілер үшін қолайлы жағдай көшенің солтүстіктен оңтүстікке қарай (бойлықта) бағытталуында және жалпақ желекті (мысалы, қарағаш) ағаштар отырғызу кезінде болады. Мұнда ыстық батыс күн сәулелері үйлермен және ағаштармен жабылса, тас төбедегі оңтүстік күнді екпелер жолағындағы ағаштардың желегі көлеңкелейді.
Қиылыстағы қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Ауылдық елді мекен көшелеріндегі көлік қозғалысының қарқындылығы, қағида бойынша, үлкен емес. Сондықтан көліктің соғысып қалуының алдық алу жөніндегі іс-шараларды жобалаудың қажеті жоқ.
Апатсыз жүріс үшін автомашина жүргізушісі өзінің алдындағы жолды кедергі (қарсы келе жатқан машина, жолаушы) пайда болған жағдайда машинаны дер кезінде тоқтатуға мүмкіндік беретіндей қашықтықта көруі қажет. Ең кіші көру қашықтығы келесі формула бойынша анықталады:
мұнда S1 – реакция (машинаның кедергіні көрген сәттен бастап тежегішті қосқанға дейін жүретін) жолы;
S2 – тежеу (машинаның қосылған тежегішпен тоқтағанға дейін жүретін) жолы;
S3 – жолдың қосымша кесіндісі.
Осы формула арқылы есептелінген, тайғақ жолдағы әртүрлі жылдамдыққа арналған көру қашықтығы төменде келтірілген:
Қозғалыс жылдамдығы, км/сағ Көру қашықтығы, м
15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
40 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
60 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Жүргізуші бүйір (қаптал) жақтарды қиылысатын көшенің оң жағынан да, сол жағынан да көруі қажет. Бүйір жақ көріністі қамтамасыз ету үшін қиылыста АБСД қауіпсіздік ромбысы салынады және оның шегінде қандай да бір ғимарат салуға немесе ағаш отырғызуға рұқсат етілмейді. Ромбыны көше осьтерінде қиылысу нүктесінен осы көшелер үшін қабылданған қозғалыс жылдамдығына сәйкес, көру қашықтықтарын белгілей отырып салады. А, Б, С, Д нүктелерін қосып, іздеп отырған қауіпсіздік ромбасын алады. Қауіпсіздік ромбасының қабырғалары қандай да бір ғимараттар мен жасыл екпелерден бос, ашық кеңістікті шекаралайды және сол арқылы көлік жүргізушілері үшін қиылыстың екі жағынан да бүйірлік көру жағдайын жасайды.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/kornekilikter-egime-sra-jauap-barisi.html#Сергіту_сәті.__Сауалнама | Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап. Барысы | Абайлаңыз, тайғанақ.
Мақсаты: Табиғат құбылысы туралы тайғанақ жайлы түсінік беру.
Жолдағы шараларды сақтау керектігін түсіндіру.
Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап.
Барысы:
-Балалар, біз көркем ауылдық жерде өмір сүреміз. Әсіресе, біздің ауыл қыс мезгілінде әдемі: айнала аппақ қарға оранған, ағаштар жалт-жұлт еткен қар ларға шомылған. Кең жолдардан көліктер, автбустар өтеді. Бір-біріне ешкім де бөгет болмайды, себебі әрқайсысы жолда жүру ережесін сақтайды.
Дидактикалық ойын: «Жақсы-жаман»
-Балалар, қыс мезгілі жақсы ма немесе жаман ба (жақсы- қар көп, қар құрылыстарын балалар жасайды; жаман- жол тайғанақ, жүру қауіпті.)
«Мұз» (жақсы- шаңғымен ойнаймыз, қысқы балық аулау; жаман- ададамдар тайғанақта құлайды, авариялар болады)
Суретпен жұмыс.
-балалар, суретте не көріп тұрсыңдар? (авариялар бейнеленген)
-авариялар неден болды, қалай ойлайсыңдар? (балалар жауаптары)
-Тайғанақ дегеніміз не? (балалар жауаптары)
Сергіту сәті.
Сауалнама «Көшедегі сабақ»
Сұрақтар қойылып, балалар жауаптары тыңдалынады.
-балалар, қыста адамдар аяқ киімдері қандай болулары керек? Жолда қалай жүру керек? Тайғанақтың алдын қалай алады? (жолдарды тазартады, құм төсейді)
«Қарапайым әже( әңгімесі оқылады).
Әңгіме талқыланып, тайғанақта дұрыс жүру ережелері айтылып өтіледі.
Қорытынды.
Біз бүгін не туралы айттық? Жолда қалай жүру дұрыс деп ойлайсыңдар?
Белсене жауап берген балаларды мадақтау.
Өткізген: Мазанова Г.Т.
1 топ «Балдәурен» шағын орталығы
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=5 | -94 бб – А- - Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және | 90-94 бб – А-
Сұрақтың мазмұны
бағдарламаның талаптарына сәйкес толық, жүйелі түрде баяндай алады.
Бағдарламада ұсынылған негізгі және қосымша әдебиетті терең игерген, өз ойын жеңіл түрде мазмұндай алады.
Талқыланып жатқан мәселеге кең, әрі жан-жақты талдау жасай біледі. Елеулі нақты қателердің болмауы.
Қорытындысы дәлелді және нақты материалға негізделген. Жауап беру кезінде білім алушының өздігінен түзетілген,
сұраққа байланысты тақырыптан 1-2 жеңіл-желпі үйлеспеушілік пен қаталердің бар болуы.
85-89 балл – В+
Оқытылған матераилды толық біледі. Оқытылған теориялар негізінде толық әрі дұрыс жауаптың
болуы; оқытылған материалды баяндауда, ұғымдарға анықтама беруде, ғылыми терминдерді қолдануда немесе
қорытынды жасауды кейбір үйлеспеушілік пен қателердің болуы. Студент жіберген қателерін оқытушының көмегімен
түзете алады. Жалпы оқытылған материалды меңгеріп, нақты мысалдармен дәлелдей алады.
80-84 балл – В
Оқытылған материалдардан негізгі ережелерді өз бетімен атап көрсете біледі; негізгі ережелердің
мағынансын аша алады, жауабында логикалық, жүйелі бірізділік бар. Дәлелдер менмысалдар негізінде жалпылау,
қорытыныды жасай білу, пән ішіндегі байланыстарды орната білу. Практикада алған білімді, ғылыми терминдерді
қолдана білу. Бірақ әдебиетпен, оқулықпен жұмыс істеуде жеткілікті дағдысы жоқ. Баяндау кезінде кейбір жіберген
қателерін оқытушының жетекші сұрақтарына жауап беру арқылы өз жауабын түзей алады.
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/fiziologicheskie-rodi.html | Физиологические роды | Физиологические роды. Биомеханизм родов при переднем и заднем виде затылочного предлежания. Периоды родов. Ведение физиологических родов. Физиология послеродового периода. Послеродовая контрацепция: метод лактационной аменореи.
Атажанова М
РОДЫ
Роды (partus) – это физиологический процесс, во время которого происходит изгнание из матки через родовые пути плода, плаценты с оболочками и околоплодными водами.
1. Срочные 37-42нед.
2. Преждевременные менее 37нед
3. Запоздалые свыше 42нед
Жалобы: на схваткообразные боли внизу живота регулярного характера (2-3 схватки за 10 минут) Анамнез:
Жалобы: на схваткообразные боли внизу живота регулярного характера (2-3 схватки за 10 минут) Анамнез:
Анамнез жизни – перенесенные заболевания, операции, гемотрансфузия, аллергоанамнез, вредные привычки, социальные условия
Акушерский анамнез - паритет беременностей и родов, течение предыдущих родов, осложнения послеродового периода, наличие или отсутствие анте- или интранатальных потерь плода
Физикальное обследование Первоначальная оценка состояния роженицы для определения степени риска: составление индивидуального плана ведения родов, включая возраст, паритет, медицинский, социальный и акушерский анамнез
Физикальное обследование Первоначальная оценка состояния роженицы для определения степени риска: составление индивидуального плана ведения родов, включая возраст, паритет, медицинский, социальный и акушерский анамнез
определение ее эмоциональных и психических потребностей и осмотр ее медицинской карты;
Физикальное обследование роженицы (температура, пульс, артериальное давление, продолжительность, сила и частота схваток, ЧСС плода)
Определение высоты стояния дна матки, положения и предлежания плода
Оценка характера влагалищных выделений (слизистые, кровянистые, амниотическая жидкость)
При подозрении на начало родов или установлении первого периода родов провести влагалищное исследование (после получения согласия, обеспечения конфиденциальности и комфорта)
оценка боли, испытываемой роженицей, включая ее желание применить один из методов обезболивания. Помочь роженице справиться с болевыми ощущениями – одна из основных задач медицинского персонала во время родов (приложение 1).
Ведение партограммы (графическое отображение процесса родов). Она используется с началом первого периода родов. Во втором периоде родов следует продолжить наблюдение за состоянием матери и плода, а также маточных сокращений с документированием в истории родов каждые 30 минут. |
http://engime.org/1-sra-sayasi-tertip.html | 1-сұрақ Саяси тәртіп | 1-сұрақ Саяси тәртіп - саяси билікті жүзеге асырудың, қоғамды басқарудың әдіс-тәсілдер жиынтығы. Оған демократиялық құқық пен еркіндіктің жағдайын білдіретін саяси тәртіп жатады. Зерттеушілердің көбі бұл тәртіпті айқындағанда оның көрсеткіші, өлшеуіші ретінде демократиялық даму деңгейін, қоғам мүшелерінің белсенділігін айтады. Осыған байланысты қазіргі саяси тәртіптерді демократиялық және демократияға қарсы деп екіге бөледі.
Авторитаризм – саяси тәртіп, бұнда бір түрдің немесе топтың өз басшысымен билікке ұмтылысы. Авторитаризм қоғамдық құрылысы ауысып жатқан елдерде, тағы да ұзақ дағдарыста болып жатқан қоғамда пайда болады. Берілген шарттар, авторитарлық саяси режимнің орнату факторы болады.
Өз сипаттаумен ол тоталитаризммен демократияның арасында орналасады. Тоталитаризммен оның автократиялық заң мен шектелмейтін билік сипаттамасы демократиямен – автономия бар болуы, мемлекет пен басқарылмайтын қоғам салаларымен ұқсайды.
Мысалға XX ғасырда көп авторитарлық мемлекеттерде легитимация мақсатымен ұлттық идеология және формальды билік бақылайтын сайлау көп қолданған. Көптеген Азиядағы, Африкадағы және Латын Америкадағы болған авторитарлық режим өзін өмір сүруін ұлттық босатумен және туумен ақтайды.
Соңғы онжылдықта авторитарлық жүйелер жиі кейбір демократиялық институттармен пайдаланған – олар сайлау, плебисцит т.б. Мысалы, конкуренті емес немесе жарты конкуренті сайлаулар: авторитарлы немесе жарты авторитарлы режиммен Мексикада, Бразилияда, Оңтүстік Кореяда, Ресейде, Қазақстанда және басқа мемлекеттерде пайдаланған. Жалпы зерттеушілер авторитаризмнің айыратын белгілерін береді, олар:
Қазіргі уақытта тоталитарлық саяси жүйенің ыдырауымен көптеген әлемнің коммунистік мемлекеттерінің ғылыми және саяси қызығушылығы авторитаризмге көбейді. 80-90 жылдары авторитарлық мемлекеттер, олар (Оңтүстік Корея,Чили, Китай, Въетнам және т.б.). Өзінің экономикалық және әлеуметтік күштілігін көрсетті және экономикалық гүлденудің саяси тұрақтылығымен күшті биліктің – бостандық экономикамен және қауіпсіздікпен дамыған әлеуметтік плюрализммен дамығандығын дәлелдейді. Сондықтан авторитаризмнің реформаторлық мүмкіншіліктері бар екен деп ғалымдардың пікірлерімен келісуге болады (В.П. Пугачев). Бірақ демократияға көзделген авторитарлық тәртіп көпке шыдамайды. Бұнда қазіргі жағдайда тұрақты саяси жүйенің бір типі – ол демократия. |
http://engime.org/tairibi-zat-esim-jali-jene-jalpi-zat-esimder.html | Тақырыбы: Зат есім. Жалқы және жалпы зат есімдер | Тексерген: Есенова Г. С. гум.ғыл.магистрі, аға оқытушы
Орындаған: Қадырбек Меруерт
Ақтөбе 2022ж
Зат есім - заттың, құбылыстың атын білдіріп, кім? не? деген сұраққа жауап беретін сөз табы. Күнделікті өмірде кездесетін, әдеттегі жай нәрселерді ғана емес, табиғат пен қоғамдық өмірдегі ұшырасатын әр алуан құбылыстар мен уақиғаларды, ұғымдар мен түсініктерді де қамтиды. Мысалы: құс, тас, су, шыны, адам, қол деген сөздермен қатар, жаңбыр, найзағай, сайлау, жүріс, капитализм, эволюция, ұғым, ақыл, сана деген сөздер де зат есімге жатады Кім? деген грамматикалық сұрауға жауап беретін зат есімдерге жалпы адам атаулары жатады. Адам атаулары деп жалпы адамға тән атауларды (кісі, бала, қыз, бөпе, шал, кемпір, келіншек, еркек, әйел т. б.) туыс атауларын (әке, шеше, әже, ата, аға, іні, апа, сіңлі, немере т. б.), іс-әрекет пен кәсіп-мамандық иелерінің атауларын (әнші, атшы, арбашы, ғалым, мұғалім, сатушы т. б.), әр алуан қызмет баптары мен лауазым атауларын (директор, лейтенант, бастық, мырза, ханым т. б.), кісі аттарын (Асан, Әсет, Иса, Алма, Рабиға, Жәмила, Гүлсім, Жанна т. б.) және басқа да осылар сияқты адамға тән атауларды айтамыз. Не? деген грамматикалық сұрау, әдетте, адамнан өзге барлық жан- жануарлардың және күллі заттар мен нәрселердің атауларына қойылады. Зат есімнің семантикалық жіктемесі (Семантические признаки существительного) I. Мағынасына қарай (По значению): 1. Жалпы есімдер деп тілдегі әр алуан деректі және дерексіз заттар мен ұғымдарды білдіретін зат есімдер аталады. Мысалы: ағаш, ат, ас, арал, арба, бас, бала, ақыл, сана, түсінік, ер, ес, ет, дала, су, отін, көмір, кеңсе сияқты зат есімдердің бәрі де жалпы есім болады. 2. Жалқы есімдер деп белгілі бір ғана затты арнай, даралай атайтын зат есімдерді атаймыз. Мысалы: 1. Кісі аттары (Асқар, Арлан, Ағыбай т. б.) 2. Үй хайуандарына берілген арнаулы аттар (Тайбуырыл, Теңбілкөк, Ақтабан, Таймас т. б.) 3. Өндіріс, мекеме, ұйым аттары ("Еңбек", "Қайрат", "Түрксіб" т. б.) 4. Газет, журнал, фильм, кітап аттары мен жеке шығармалардың аттар ("Егемен Қазақстан", "Өркен", "Менің атым Қожа", "Қан мен тер" т. б.) 5. Географиялық атаулар (Алатау, Қаратау, Іле, Ертіс т. б.) 6. Қала, көше, алаң аттары (Теміртау, Абай даңғылы, Республика алаңы т. 7. Тағы басқа жалқы атаулар жатады. Жалқы есімдер мағына жағынан белгілі бір ұғымды білдірмейді, тек бір жеке-дара затты басқа заттардан ажырату үшін қойылған белгі - ат ретінде ғана жұмсалады. Ішіндегі әр қилы ұсақ топтарды сөз етпегенде, жалқы есімдер ең әуелі үлкен-үлкен екі салаға бөлінеді: оның біріншісі - кісі аттары (ономастика), екіншісі - географиялық атаулар II. Тұлғасына қарай (По способу образования): Негізгі (Непроизводные)
2. Туынды (Производные)
Негізгі зат есім бөлшектеуге келмейтін түбір зат есім. Мысалы: у, ат, ант Туынды зат есім - зат есімге және басқа сөз таптарынан жұрнақ арқылы жасалған зат есім. Мысалы:достық, боран, тарсыл. III. Құрамына қарай (По составу): 1. Дара / жалаң/ (Простые) 2. Күрделі (Сложные) Дара/жалаң/ зат есімдер екі салаға бөлінеді: біріншісі - түбір зат есімдер, екіншісі - туынды зат есімдер. Түбір зат есімдер деп қазіргі кезде тиісті морфемаларға (түбірге және жұрнаққа) бөлшектенбейтін, тек бір ғана түбір морфема (сөз) ретінде қабылданатын заттық атауларды айтамыз. Мысалы: ел, бала, қала, кітап т.б. Туынды зат есімдер деп қазіргі кезде түбір морфемаға және қосымша (жұрнақ) морфемаға бөлшектенетін, демек, түбір сөзден жұрнақ арқылы жасалған заттық атауларды айтамыз. Мысалы: елші, білім, аштық, кітапша т.б. Күрделі зат есімдерге кемінде екі я онан да астам түбір морфемадан құралған формалар жатады. Ондай зат есімдер қазіргі қазақ тілінде төрт түрлі: 1. Біріккен зат есімдер 2. Қосарлаған зат есімдер (парные) 3. Тіркес (құрама) зат есімдер (словосочетания) (сращенно-слитные) 4. Қысқарған зат есімдер (сложносокращенные) Біріккен зат есімдерге кемінде екі түбір морфемадан бірігу арқылы жасалған зат есімдер жатады. Мысалы: қолжазба ( қол-рука , жазба-писменный), қолбасы, қолқанат, қолшатыр т. б. Қосарланған зат есімдерге екі түбір морфемадан қосарланып жасалған зат есімдер жатады. Мысалы: әке-шеше (отец-мать=родители) , ақыл-айла, ас-су, ата-ана, бала- шаға, әл-қуат, ел-жұрт, жауын-шашын, ой-пікір, ұрыс-керіс, т. б. Тіркес (құрама) зат есімдерге кемінде екі я онан астам түбір сөздерден әр қилы жолмен тіркесу арқылы жасалған зат есімдер жатады. Мысалы: ауыл шаруашылығы (сельское хозяйство), балалар бақшасы, кәсіп одағы, күн тәртібі, қоғамдық еңбек, сары май т. б. Қысқарған зат есімдерге бірнеше сөзден құралып қысқарған зат есімдер жатады. Мысалы: ҚР, БҰҰ, ҚазМҰУ, пединститут, см, мм, га, Кб, Мб т. б. |
http://engime.org/bl-ou-edistemelik-keshen-ou-orindarinda-oitin-medeniettanu-jen.html?page=7 | Бұл оқу-әдістемелік кешен оқу орындарында оқитын Мәдениеттану және - бет 7 | 6.4. Пән бойынша СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
№
Модуль
атауы
Сабақтың
тақырыбы
СӨЖ тапсырмалары
Тапсырманың мақсаты мен,
міндеттері
Ұсынылаты
н әдебиеттер
Бақылау
түрі
Тапсыру
мерзімі
Бағалау
ұпайы
1
2
3
4
5
6
7
8
1
Модуль
1.
Мәдение
т тану
пәніне
кіріспе
Мәдениет
морфологи
ясы
«Мәдениет рәміздері және
олардың мәдени
коммуникациядағы рөлі
мен маңызы» тақырыбы
бойынша жобалық зерттеу,
қорытындыларды
презентациялау.
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
1- апта
50/100
2
Мәдениет
анатомияс
ы
Салыстырмалы таблица –
талдау жасау техникасы
ретінде (С.Хантингтонны ң
«Өркениеттер қақтығысы»
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
2- апта
50/100
14
жұмысы негізінде). (мифтік
рәміздер, діни рәміздер,
өнердегі рәміздер,
саясаттағы рәміздер және
т.б.
3
Модуль
2. Ежелгі
түркілер
дің
мәдениет
і
Қазақстан
көшпелілер
інің
мәдениеті
«Қазақстанның көшпелілік
мәдениеті – қазақ
халқының мәдени
мұрасының маңызды бөлігі
ретінде» тақырыбында
сараптамалық эссе.
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
3- апта
50/100
4
Арғытүркіл
ердің
мәдени
мұрасы
«Ұлы Жібек жолы
халықтарының
мәдениетаралық
коммуникациясындағы
Қазақстан түркілері»
тақырыбында баяндама
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
4-5 апта
50/100
5
Түркілерді
ң мәдени
мұрасы
«Түркілердің мәдени
мұрасының еуропалық
және исламдық әлемге
әсері» тақырыбына
салыстырмалы таблица
жасау.
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
6- апта
50/100
6
Модуль
3. Қазақ
мәдениет
інің
қалыпта
су
Қазақ
мәдениетін
ің
қалыптасу
ы
Ұлы қазақ билері,
шешендері, батырлар
этикасы. Қару-жарақты
игеру
шеберлігі. Қазақ сәндік-
қолданбалы өнері. Қазақ
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
7-8 апта
50/100
15
кезеңдері
дәстүрлі мәдениетінің
этикалық құндылықтары.
Өмірлік кезең салттары.
Ойындар. Қазақтардың
технологиялық жетістіктері
7
Қазіргі
әлемдік
үдерістер
аясындағы
қазақ
мәдениеті
«ХХ-ХХІ ғғ. Батыс
Еуропаның жастар
субмәдениеті және олардың
қазақстандық жастардың
құндылықтық жүйесіне
әсері» тақырыбына
презентация жасау.
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
9- апта
50/100
8
Жаһандану
аясындағы
қазақ
мәдениеті
Кейс форматында «Медиа-
мәдениет және «Сандық
Қазақстан» моделі:
болашақ қазіргі заманның
аясында» жағдайды талдау.
Н.Ә: 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7.
Конспект
және
ауызша
жауап беру
10- апта
50/100
6.5 СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫН БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ
Студенттің өзіндік жұмысы – студент білімінің тереңдігі, дағдылары мен біліктілігіне, білім меңгеруіне ықпал
ететін оқу процесінің ең негізгі элементтерінің бірі болып саналады. СӨЖ орындау арқылы студент оқу процесінің
белсенді мүшесі бола отырып, өз ойын еркін сондай-ақ нақты дәлелдермен жеткізе алатын дағдыларды үйренеді және
меңгереді.
95-100 балл – А (айқын және логикаға сүйенген презентация, тақырыпты ашуда аналитикалық және сыни
бағдардың болуы, оқытушының барлық сұрақтарына толықтай жауап беру);
90-94 балл – А- (логикалық презентация, тақырып ашудағы сыни бағдар, оқытушының сұрақтарына жауап
беру);
85-89 балл – В+ (тақырыптың толық ашылуы, логикалық презентация, оқытушының сұрақтарына жауап беру);
16
80-84 балл – В (тақырыптың толық ашылуы, тәуір презентация, оқытушының сұрақтарына толық жауап
бермеу);
75-79 балл – В- (тақырыпты жеткілікті толық ашу, тәуір презентация, оқытушының сұрағына жауап берудегі
қиындық);
70-74 балл – С+ (тақырыпты жеткілікті толық ашу, әлсіз презентация, оқытушының сұрағына жауап берудегі
қиындық);
65-69 балл – С (тақырыпты жеткілікті түрде ашпау, әлсіз презентация, оқытушының сұрағына жауап берудегі
қиындық);
60-64 балл – С- (тақырыпты жартылай ашу, әлсіз презентация, оқытушының сұрағына жауап берудегі қиындық);
55-59 балл – D+ (тақырыпты жартылай ашу, әлсіз презентация, оқытушы сұрағына жауап бермеу);
50-54 балл – D (тақырыптың едәуір ашылуы, әлсіз презентация, оқытушы сұрағына жауап бермеу);
0-49 балл – F (презентацияның жоқтығы).
Презентацияларды дайындау студенттің аналитикалық жұмыс жасағандығын меңзеуі керек, иемденген білімі мен
ақпаратты жүйелендіру қабілеті, сонымен қатар, материалды қысқа әрі нақты таныстыру. Презентацияның шамамен
6/6/10 (6 сөз – 6 жол – 10 слайд) тұруы керек және аудио, видео эффектілерді пайдалануға болады. Тапсырманы
орындау барысында шығармашылық көзқарас көтермеленеді.
| |
http://engime.org/kornekilikter-egime-sra-jauap-barisi.html#Суретпен_жұмыс. | Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап. Барысы | Абайлаңыз, тайғанақ.
Мақсаты: Табиғат құбылысы туралы тайғанақ жайлы түсінік беру.
Жолдағы шараларды сақтау керектігін түсіндіру.
Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап.
Барысы:
-Балалар, біз көркем ауылдық жерде өмір сүреміз. Әсіресе, біздің ауыл қыс мезгілінде әдемі: айнала аппақ қарға оранған, ағаштар жалт-жұлт еткен қар ларға шомылған. Кең жолдардан көліктер, автбустар өтеді. Бір-біріне ешкім де бөгет болмайды, себебі әрқайсысы жолда жүру ережесін сақтайды.
Дидактикалық ойын: «Жақсы-жаман»
-Балалар, қыс мезгілі жақсы ма немесе жаман ба (жақсы- қар көп, қар құрылыстарын балалар жасайды; жаман- жол тайғанақ, жүру қауіпті.)
«Мұз» (жақсы- шаңғымен ойнаймыз, қысқы балық аулау; жаман- ададамдар тайғанақта құлайды, авариялар болады)
Суретпен жұмыс.
-балалар, суретте не көріп тұрсыңдар? (авариялар бейнеленген)
-авариялар неден болды, қалай ойлайсыңдар? (балалар жауаптары)
-Тайғанақ дегеніміз не? (балалар жауаптары)
Сергіту сәті.
Сауалнама «Көшедегі сабақ»
Сұрақтар қойылып, балалар жауаптары тыңдалынады.
-балалар, қыста адамдар аяқ киімдері қандай болулары керек? Жолда қалай жүру керек? Тайғанақтың алдын қалай алады? (жолдарды тазартады, құм төсейді)
«Қарапайым әже( әңгімесі оқылады).
Әңгіме талқыланып, тайғанақта дұрыс жүру ережелері айтылып өтіледі.
Қорытынды.
Біз бүгін не туралы айттық? Жолда қалай жүру дұрыс деп ойлайсыңдар?
Белсене жауап берген балаларды мадақтау.
Өткізген: Мазанова Г.Т.
1 топ «Балдәурен» шағын орталығы
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/kornekilikter-egime-sra-jauap-barisi.html#Дидактикалық_ойын:_«Жақсы-жаман» | Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап. Барысы | Абайлаңыз, тайғанақ.
Мақсаты: Табиғат құбылысы туралы тайғанақ жайлы түсінік беру.
Жолдағы шараларды сақтау керектігін түсіндіру.
Көрнекіліктер: әңгіме, сұрақ-жауап.
Барысы:
-Балалар, біз көркем ауылдық жерде өмір сүреміз. Әсіресе, біздің ауыл қыс мезгілінде әдемі: айнала аппақ қарға оранған, ағаштар жалт-жұлт еткен қар ларға шомылған. Кең жолдардан көліктер, автбустар өтеді. Бір-біріне ешкім де бөгет болмайды, себебі әрқайсысы жолда жүру ережесін сақтайды.
Дидактикалық ойын: «Жақсы-жаман»
-Балалар, қыс мезгілі жақсы ма немесе жаман ба (жақсы- қар көп, қар құрылыстарын балалар жасайды; жаман- жол тайғанақ, жүру қауіпті.)
«Мұз» (жақсы- шаңғымен ойнаймыз, қысқы балық аулау; жаман- ададамдар тайғанақта құлайды, авариялар болады)
Суретпен жұмыс.
-балалар, суретте не көріп тұрсыңдар? (авариялар бейнеленген)
-авариялар неден болды, қалай ойлайсыңдар? (балалар жауаптары)
-Тайғанақ дегеніміз не? (балалар жауаптары)
Сергіту сәті.
Сауалнама «Көшедегі сабақ»
Сұрақтар қойылып, балалар жауаптары тыңдалынады.
-балалар, қыста адамдар аяқ киімдері қандай болулары керек? Жолда қалай жүру керек? Тайғанақтың алдын қалай алады? (жолдарды тазартады, құм төсейді)
«Қарапайым әже( әңгімесі оқылады).
Әңгіме талқыланып, тайғанақта дұрыс жүру ережелері айтылып өтіледі.
Қорытынды.
Біз бүгін не туралы айттық? Жолда қалай жүру дұрыс деп ойлайсыңдар?
Белсене жауап берген балаларды мадақтау.
Өткізген: Мазанова Г.Т.
1 топ «Балдәурен» шағын орталығы
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/peni-edebiettik-ou-tairibi-sirbaj-meulenov-dala-jldizi-masati.html | Пәні: әдебиеттік оқу Тақырыбы: Сырбай Мәуленов «Дала жұлдызы» Мақсаты мен міндеттері | Пәні: әдебиеттік оқу
Тақырыбы: Сырбай Мәуленов «Дала жұлдызы»
Мақсаты мен міндеттері: ЫбырайАлтынсаринның шығармашылығымен, өмірбаянымен таныстыру; оқушыны көркем шығарманың мазмұнын түсінуге жетелеу,
1.Білімділік: түсініп оқу, мәнерлеп оқу дағдыларын қалыптастыру;
2.Дамытушылық: өлеңді талдау қабілеттерін дамыту; белсенділіктерін дамыту;
3.Тәрбиелік: ізгілікті-елжанды дара тұлға төрбиелеу;
Сабақ түрі : жаңа тақырыпты таныстыру сабағы
Көрнекіліктер: Ы. Алтынсаринның портреті кесте;
Әдіс-тәсілдер: жұптық , талдау, сипаттау; Сабақ барысы
1.Ұйымдастыру кезеңі:
*Оқушыларды сабаққа әзірлеу.
*Психологиялық ахуал.
Әрбір адам – досым, сыныптасым,
Әрбір ісім тірлік ,тірек адамдық,
Әрбір сөзім шындық, бірлік,адалдық,
Әрбір сабақ оқу,үйрену,іздену.
2.Үй тапсырмасы
«Ыстық орындық»
Әліппенің атасы мазмұндау.Оқуға шақыру жаттау.
Сұрақ –жауап.
Сөзжұмбақ құрастыру.
3.Жаңа сабақ
Жұмбақтар шешу:
1.Сөзі –дан, үні жоқ, 2. Аяғы біреу, қолы жоқ,
Сөйлемейді тілі жоқ. Шиыр-шиыр жолы көп.
Қолыңа алсаң-шешең, Өзі сөйлей білмейді,
Ақылы асқан көсем. Саған ізі сөйлейді.
3. Тұмсығымен қозғалар, соңында аппақ із қалар.- жұмбақтардың шешулеріне ортақ тақырып ойлап тап.
Сабақ тақырыбын хабарлау.
Ой қозғау.
Ыбырай Алтынсарин атамыз туралы не білеміз?
Ыбырай Алтынсарин (1841-1889)
ақын
жазушы ағартушы ұстаз
Жаңа тапсырмаларды қалыптастыру:
Бүгін Сырбай Мәуленовтың «Дала жұлдызы » шығармасын оқимыз.
4.Оқулық бойынша жұмыс
Сөздік жұмыс : қараңғы- оқымаған, саутсыз, білімсіз
«Дала жұлдызы»- мәтінін оқу.
Сұрақ - жауап арқылы мазмұнын ашу.
1. Мәтін кім туралы?
- Ыбырай
2. Есжан кім?
- Жол үстінде кездескен бала
3. Оны неге "Әнкенің баласы" деп атаған
- Әкесі қайтыс болған, шешесінің қолында тәрбиеленген.
4."Ыбырай қазақ даласының жарық жұлдызы еді" - дегенді қалай түсінесің?
- Ол кезде қазақта білімді адам аз болған, алғаш мектеп ашқан.
Мәтіндегі оқиғаға қатысушыларды төменгі үлгі бойынша ата
-
Мәтін кейіпкерлері
|
Ол кім?
|
Ыбырай Алтынсарин
|
....
|
...
|
...
|
...
|
...
|
Топтық жұмыс :
Төменгі сөздерді атап Ыбырай ата туралы әңгімеле(1 топ) қара бояумен ерекшеленген сөздерді пайдаланып.
Есжанның тұрмыс-жайын әңгімеле (2 топ).
Мәтіндегі түсті бояумен ерекшеленген сөздерді ата : Торғай қаласына, ұстаз, мектеп салдырды, оқуға балалар тарту, жұпыны, тозған, жоқшылық зардабын, өңі жүдеу, қайтыс болыпты, жарық, оқулық жазды, жалғыз өскен емен ағашы, мыңдаған бұтақ, жалғыз жұлдыз, мыңдаған жұлдыз.
Мәтінге сүйеніп,сурет бойынша әңгіме құра. (3 топ).
Сергіту сәті
5.Дәптермен жұмыс
Жалғыз өскен емен-........
Жалғыз жұлдыз-......... қара-қарсы сөздер тауып жаз.
6.Сабақты бекіту
" Ұйқасын тап" ойыны
Егемен елімнің ертеңі -
.... бүлдіршін біздерміз.
Әлемге танытар....
Шаттықпен өсіп біз....
Қорытынды:
Бүгінгі сабақта кім туралы толық мәлімет алдық? Өздеріне жаңадан не алдыңдар.
4. Үйге тапсырма: 9-10 бет әңгімеле, №9 тапсырма дәптерге
Достарыңызбен бөлісу: | |
http://engime.org/tergeushi-jene-advokat-psihologiyasi.html?page=2 | Алдын ала тергеудің міндеттілігі | Алдын-ала тергеу — қылмыстық процестің кезеңдік сатысы. Оның барысында істің дұрыс шешімін табу үшін маңызды барлық мән-жайлар бойынша тергеуші дәлелдемелер жинап, тексереді. Алдын-ала тергеу қылмыстық іс қозғалғаннан соң басталады да, айыптау қорытындысын прокурорға жолдаған немесе қылмыстық істі доғарған кезде аяқталады. Анықтау жүргізілген істер бойынша Алдын-ала тергеу ол аяқталған соң басталады.
Қылмысты алдын ала тергеу сатысы (алдын ала тергеу және анықтау) – бұл сотқа дейiнгi өндiрiс, оның ұйымдастырылуы барысында дәлелдемелер жиналып, жасалған қылмыстың мән-жайлары, келтiрiлген зиянның сипаты мен мөлшерi, әрекеттiң қылмыстық-құқықтық жiктелуi туралы тергеу болжамдары құрастырылады. Қолданыстағы қылмыстық iс жүргiзу заңнамасы алдын ала тергеу жұмысы аяқталуының әр түрлi нысандарын қарастырады. ҚР ҚIЖК-нiң 195 бабына сәйкес, алдын ала тергеу айыптау қорытындысын жасау не қылмыстық iстi медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану үшiн сотқа жiберу туралы қаулы, не қылмыстық iстi қысқарту туралы қаулы шығарумен аяқталады. Сонымен, заң шығарушы қылмыстық iстi қысқартуды алдын ала тергеудiң аяқталу нысаны деп есептейдi екен.
Алдын-ала тергеуДің этикасы
Бір жағынан, ол қоғамның адамгершілік-тәрбиешілік әсерін сезінеді;
Екінші жағынан, ол өзі азаматтарға тәрбиелік әсер етеді: егер оның заң талаптарын орындауы әлеуметтік әділеттік ісіне қызмет етсе және оны адамдар терең адамгершілік сипатта деп сезінсе, оның тәрбиелік әсері оң сипатта болады; ал егер азаматтар бұл әрекеттерді әділетсіз және адамгершілікке қарсы деп қабылдаса - кері әсері тиеді.
Ең танымал тергеу ісінің бірі ол жауап алу. Қылмыстық іс-жүргізу кодексінде жауап алу барысында адамгершілік жақ бекітілген. Жауап алып жатырған кезде зорлық қолдануға тыйым салынған.
Уақиға болған жерді қарау. Бұл тергеу ісінің өз адамгершілік жақ қарастыра өтсек. Мысалы, тұрғын бөлмені қарау, әр адамдың тұрғын үйіне және жеке өміріне қабаттасушылық деп саналады. |
http://engime.org/jalpi-jene-molekulali-genetika-peni-bojinsha-11-seminar.html | Жалпы және молекулалық генетика пәні бойынша 11 семинар | Жалпы және молекулалық генетика пәні бойынша 11 семинар
1.Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясы дегеніміз не? 2. Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясын кім, қашан ашты? 3. Гендер тіркесі деген не? 4. Кроссинговерге анықтама бер. 5. Хромосомалардың айқасуын қалай түсінесің? 6. Интерференцияға анықтама бер. 7. Хромосомалардың генетикалық картасы қалай құрылады? 8. Жыныспен тіркескен белгілер деп нені атайды? 9. Крис-кросс тұқым қуу дегеніміз не? 10. Жыныс хромосомалары жүйесіндегі ауытқулар қалай анықталады? 11. Белгілердің толық тіркесуі дегеніміз не? 12. Белгілердің толымсыз тіркесуі дегеніміз не? 13. Кроссоверлік бірлік. Морганида. 14. Гендердің хромосомада орналасуы
1.Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясы дегеніміз не?
Тұқымқуалаушылықтың хромосомалық теориясы – ядрода орналасқан хромосомалар гендерінің тасымалдаушысы болатындығын және олардың тұқымқуалау негізі екендігін дәлелдейтін теория. Т. х. т. 20 ғ-дың басында клетка теориясы негізінде қалыптасты. 1902 – 07 ж. неміс ғалымы Т.Бовери және 1902 – 03 ж. АҚШ ғалымы У.Сеттон мендельдік тұқымқуалау факторы (қазір ол «ген» деп аталады) хромосомада локализденген (орналасқан) деген тұқымқуалаушылықтың хромосомалық гипотезасын ұсынды. Бұл гипотезаның алғашқы дәлелі жануарларда жынысты анықтаудың генетикалық механизмдерін зерттеу кезінде алынды. Теорияны тәжірибе арқылы американдық ғалым Т. Морган (1866 – 1945) дәлелдеді. Ол кейбір гендердің ұрпақтан-ұрпаққа берілуі жыныс хромосомаларына байланысты болатындығын, яғни, жыныспен тіркесіп тұқымқуалайтындығын байқады. Тұқымқуалаушылық хромосомалық теориясының дамуы арқасында бір хромосомада орналасқан гендер бір тіркесу тобын құрайтындығы және келесі ұрпаққа бірге берілетіндігі, яғни, тіркесу тобының саны клеткадағы жұп хромосомалар санына тең болатындығы анықталды (мыс., адамда, 23 жұп хромосома болса, тіркесу тобының саны да 23-ке тең). Морган және оның қызметкерлері (А.Стертевант, т.б.) гендердің толық емес тіркесу құбылысын зерттеп, соның нәтижесінде гендердің хромосомада бір түзу сызық бойында орналасатындығын анықтады. Гомологты хромосомаларда тіркескен гендер гетерозиготалы жағдайда мейоз кезінде жаңа комбинациялы гаметалар береді. Мұндай хромосомалық қайта құрылулар немесе кроссинговер құбылысын (қ. Кроссинговер) дрозофила шыбынына жасалған тәжірибелер арқылы К.Штерн, жүгеріде Х.Критон және Б.Мак-Клиток дәлелдеп берді (1933). Хромосомада гендер бір-бірінен қаншалықты қашықта (алыс) орналасса, онда олардың арасында кроссинговердің жүруі соғұрлым жиілей түседі. Осы құбылыс, яғни, тіркескен гендер арасындағы қашықтық пен кроссинговер жиілігінің бір-біріне тәуелділігі хромосомалардың генет. картасын жасауға мүмкіндік берді. Тұқымқуалаушылық хромосомалық теориясы өсімдіктер мен жануарлар организміндегі белгілердің тұқымқуалау заңдылықтарын түсіндіре отырып, а. ш. ғылымы мен тәжірибесінде маңызды рөл атқарады. Сондай-ақ хромосомалардың қайта құрылу заңдылықтарын білу адамдағы тұқымқуалайтын ауруларды жан-жақты зерттеуге негіз болады.
2. Тұқым қуалаудың хромосомалық теориясын кім, қашан ашты?
Морган және оның қызметкерлері (А.Стертевант, т.б.) гендердің толық емес тіркесу құбылысын зерттеп, соның нәтижесінде гендердің хромосомада бір түзу сызық бойында орналасатындығын анықтады. Гомологты хромосомаларда тіркескен гендер гетерозиготалы жағдайда мейоз кезінде жаңа комбинациялы гаметалар береді. Мұндай хромосомалық қайта құрылулар немесе кроссинговер құбылысын (қ. Кроссинговер) дрозофила шыбынына жасалған тәжірибелер арқылы К.Штерн, жүгеріде Х.Критон және Б.Мак-Клиток дәлелдеп берді (1933). Хромосомада гендер бір-бірінен қаншалықты қашықта (алыс) орналасса, онда олардың арасында кроссинговердің жүруі соғұрлым жиілей түседі. Осы құбылыс, яғни, тіркескен гендер арасындағы қашықтық пен кроссинговер жиілігінің бір-біріне тәуелділігі хромосомалардың генет. картасын жасауға мүмкіндік берді. Тұқымқуалаушылық хромосомалық теориясы өсімдіктер мен жануарлар организміндегі белгілердің тұқымқуалау заңдылықтарын түсіндіре отырып, а. ш. ғылымы мен тәжірибесінде маңызды рөл атқарады. Сондай-ақ хромосомалардың қайта құрылу заңдылықтарын білу адамдағы тұқымқуалайтын ауруларды жан-жақты зерттеуге негіз болады.
3.Гендер тіркесі деген не?
Бір хромосомада орналасқан гендердің айқаса алмай, бірігіп тұқым қуалауын гендердің тіркесуі деп атайды. Яғни, олар бір-бірінен тәуелсіз ажырап кетпей, бірге тұқым қуалайды. Алғаш рет бұл құбылысты 1905 жылы У. Бэтсон және Р. Пеннет хош иісті бұршақ өсімдігіне жасаған тәжірибелерінде ашқан болатын. Бұл заңдылықтың теориялық тұжырымдамасын жасаған және терең зерттеген ғалым Т. Морган болды. Кез келген жоғары сатыдағы организмдерде гендердің саны хромосомалардың санынан артық болады. Мысалы, адамның 46 хромосомасында соңғы деректерге сүйенсек, 26 мыңнан 40 мыңға жуық гендер, ал дрозофила шыбынының 4 жұп хромосомасында 7000 ген бар деген болжам бар.
Бір жұп хромосомада бірнеше мың ген болады. Бір хромосомада орналасқан гендерді тіркескен гендер деп атайды. Ол гендер тіркесу тобын құрайды. Жасушаның мейоздың бөлінуі кезінде тіркескен гендер бір гаметаға түседі. Т. Морган тіркесу құбылысын анықтау мақсатында зерттеу нысаны ретінде жеміс шыбынын — дрозофила меланогастерді алады. Себебі оның мынадай ерекшеліктері бар. Олар:
Дрозофила меланогастер
аз уакыт ішінде ұрпақ береді. 8—10 күн
ұрпақтарының саны көп, 2-3 аналық, бір аталықтан 500— 600 ұрпақ шыбын алады
өзгерген түрлері көп
хромосома саны аз. 4 жұп — 8. Денесінің түсі сұр, қалыпты қанатты шыбынды денесінің түсі қара, жетілмеген қанатты аталырымен будандастырады.
Бірінші ұрпақ будандарының барлығы денесінің түсі сұр, жетілген қанатты болады. Бірінші ұрпақ будандарын өз-өзімен будандастырғанда, Ф2 ұрпақта белгілердің фенотипі бойынша ажырауы тәуелсіз тұқым қуалау заңына сәйкес болмай (9:3:3:1), ата-анасының белгілері бойынша 3:1 сан қатынасында ажырайды.
Белгілердің 3:1 қатынасында ажырауын, дененің түсін, қанатының пішінін анықтайтын гендер бір жұп хромосомада орналасатынын көрсетеді. Бұл бір хромосомада орналасқан гендердің бірігіп, тіркесіп тұқым қуалайтынын дәлелдейді. Тіркесудің екі түрі болады. Толық тіркесу және толық емес тіркесу.
Толык тіркесу — сирек кездесетін құбылыс. Мысалы, денесінің түсі қара, жетілмеген қанатты аналық дрозофила шыбынын, денесінің түсі сұр, жетілген қанатты аталығымен будандастырғанда, ұрпақтарында белгілердің фенотипі бойынша ажырауы 1:1 сан қатынасында немесе 50%—50% болып, бір хромосомада болғандықтан, толық тіркесу байқалады. Мұнда аналық шыбында 4 гаметаның орнына екі типті б+Вг және бВг+, ал аталықта бір типті бВг гаметалар түзіледі, гаметалардағы гендердің қосылу комбинациясы ата-аналық дараларға сәйкес келеді. Сондықтан да ұрпақтары ата-аналық дараларға (денесі кара, жетілген қанат және денесі сұр, жетілмеген қанат) ұқсас болады. Талдаушы шағылыстыруда Ф2-ұрпақтар 50% (қара дене, жетілмеген қанат) және 50% (сұр дене, жетілген канат) болады. Сонда б+ гені Вг+ генімен, ал б гені Вг генімен тіркескен. Бұл гендер бір-бірінен ажырамайтындықтан, гомологті хромосомалардың учаскелерінде алмасу жүрмейді. Жынысына қарамай, бірдей сан қатынасында ата-аналық белгілері бар ұрпақтар түзіледі. Сонымен Т. Морган зерттеген белгілердің тіркес тұқым қуалауы Морганның тіркесу заңы немесе генетиканың төртінші заңы деп аталады.
4. Кроссинговерге анықтама бер.
Табиғатта толық емес тіркесу гендердің бірге тұқым қуалау сипатына байланысты кейде жиі, кейде сирек көрініл отырады. Т. Морган гомологтік хромосомалар жұбында гендер үнемі алмасып отыратындығын көрсетті. Мысалы, денесінің түсі сұр, жетілген қанатты дрозофила шыбынының аналығын, денесінің түсі қара, жетілмеген қанатты аталығымен будандастырғанда, ұрпақтарында белгілердің фенотип бойынша ажырауы мынадай қатынаста болады.
Сұр дене
|
Сұр дене
|
Қара дене
|
Қара дене
|
Жетілген қанат
|
Жетілмеген қанат
|
Жетілген қанат
|
Жетілмеген қанат
|
41,5%
|
8,5%
|
8,5%
|
41,5%
|
Былай болу себебі, тиісті гендері бар гомологтік хромосомалардағы сәйкес бөліктердің алмасу процесі хромосомалардың айқасуы немесе кроссинговер деп аталады. Осы кұбылыстың нәтижесінде гомологтік хромосоманың біреуінде орналасқан ген баска хромосомаға өтіп, гендердің басқа үйлесуі түзіліп, жаңа белгілер пайда болады. Тәжірибеден алынған шыбындардың 17%-ында кроссинговер жүрген. Кроссинговерге ұшыраған хромосомалары бар гаметаларды кроссоверлі деп, кроссинговерге ұшырамаған гаметаларды кроссоверлі емес гаметалар деп атайды.
Кроссинговердің жиілігі бір хромосомада орналасқан гендердің арақашықтығын және гендердің өзара орналасқан орнын көрсетеді. Хромосомада гендер бір-бірінен неғұрлым алшақ болса, кроссинговердің жиілігі артады, ал гендер хромосомада жақын орналасса, олардың арасындағы тіркесу күші мықты болғандыктан, кроссинговердің жиілігі кемиді.
Кроссинговердің мөлшері пайызбен көрсетіледі. Кроссинговердің бір пайызы гендер арақашықтығының бірлігі болып табылады. Оны сантиморган (сМ) деп атайды.
Кроссинговердің жиілігі = кроссоверлік ұрпақтың саны * 100/ұрпақтың жалпы саны
Мысалы, егер ұрпактың жалпы саны 1000, жаңа кроссоверлі ұрпактың саны 200 болса, кроссинговердің жиілігі 20 % болады. Кроссинговердің жиілігі =200 * 100/1000= 20 % немесе 10 сМ.
5. Хромосомалардың айқасуын қалай түсінесің?
Гомологты хромосомалардың бойында аллельді гендердің бір емес, бірнешеуі орналасатындығы белгілі. Кейде сол жұп хромосомалар айқасып, нәтижесінде Х тәрізді фигуралар-хиазмдер пайда болады. 1911 жылы Морган ашқан бұл құбылыс хромосомалардың айқасуы немесе кроссинговер деп аталады. Екі жұп хромосомалар айқасуының нәтижесінде бір-бірімен бөлім алмастырады.
Бір хромосоманы бойлай орналасқан аллельді емес гендердің алмасу жиілігі сол гендердің ара қашықтығын көрсетеді. Гендер неғұрлым бір-біріне жақын орналасса, соғұрлым олардың тіркесу мүмкіндігі артып, алмасуға ұшырауы сирек байқалады. Керісінше, бір-бірінен алшақ орналасқан гендердің тіркесіп тұқым қуалауы төмендеп алмасуға жиірек ұшырайтындығы байқалған. Хромосомалардың айқасуына байланысты гендердің алмасуы үнемі болып тұрады.
6. Интерференцияға анықтама бер.
Егер кроссингер бір уақытта екі көршілес хромосома учаскелерінде жүрсе, онда қос қиылыстардың жиілігі бір жақты қиылыстардың жиілігінің негізінде есептеуге болатыннан төмен болады. Әсіресе, гендердің өте жақын орналасуында байқалады. Бұл жағдайда кроссингер бір учаскеде басқа учаскеде кроссинговерге механикалық түрде кедергі жасайды. Бұл құбылыс интерференция атауын алды.
7. Хромосомалардың генетикалық картасы қалай құрылады?
Генетикалық карталар деп — хромосомада болатын тіркес гендердің орналасу сызбанұсқасын айтады. Қазіргі кезде, әсіресе, генетикалық тұрғыдан толық зерттелген объектілердің, атап айтқанда, дрозофиланың, жүгері және қызан өсімдіктерінің, тышқанның, пішен таяқшасының, т.б. генетикалық карталары жасалған.
Генетикалық карталар ұқсас хромосомалардың әр жұбы бойынша жеке-жеке жасалады. Хромосомалардың жұптарын тіркестік топтар деп атайды. Олардың саны хромосомалардың гаплоидты жиынтығына тең болатындығы бұрын айтылған болатын. Мысалы, дрозофилада 8 хромосома болса, ол 4 тіркестік топты, жүгерідегі 20 хромосома 10 тіркестік топты құрайды. Тіркестік топтар рим цифрларымен І, ІІ, ІІІ, ІV және т.б. болып белгіленеді.
Картаны дұрыс құрастыру үшін гендердің тұқым қуалау заңдылықтарын толық зерттеп, білу қажет. Мысалы, дрозофиланың 4 тіркестік топта шоғырланған 7000-ға жуық гені, сол сияқты жүгерінің 10 тіркестік тобында болатын 10000-ға жуық гені зерттелген және т.б.
Генетикалық картаны құрастыру кезінде тіркесу тобы, гендердің толық немесе қысқартылып алынған атаулары көрсетіледі және хромосомада орналасқан гендердің ара қашықтығын көрсететін цифрлар жазылады. Гендер арасындағы ара қашықтықтың өлшем бірлігі 1% кроссинговерге тең болады. Оны Т.Морганның құрметіне сантиморган (сМ) немесе морганида деп атайтынын білесіңдер. Мысалыға, дрозофиланың бір ғана хромосомасында болатын гендер тобының орналасу ретін қарастырайық. Олар үш түрлі гендерден тұрады: 1) қанатының бүріскендігін анықтайтын — (jantһy) гені; 2) көзінің қара қошқыл түсін анықтайтын — (purple) гені; 3) көзінің қызыл түсін анықтайтын — (cіnnabar) гені. Бұл гендер дрозофиланың ІІ жұп хромосомасында орналасқан. Сонда j мен pr гендерінің ара қашықтығы кроссинговер пайызымен есептегенде 5,8; pr мен c гендері 3; ал j мен с гендерінікі — 8,8 сантиморганға тең болады.
8. Жыныспен тіркескен белгілер деп нені атайды?
Жыныс хромосомаларында жинақталып орналаскан гендер бақылайтын белгілер жыныспен тіркескен гендер деп аталады. Олар өзіндік ерекшеліктермен тұқым қуалайды, бұл У-хромосома құрылымының ерекшеліктеріне байланысты. Қөптеген түрлердің У-хромосомасыңда жұмыс істейтін гендер өте аз. Сондықтан аталық жыныста Х-хромосоманың көптеген локустары гомизиготалы күйде болады. Осыған байланысты кейбір түрлердің У-хромосоманы жоғалтуын түсіну оңай.
Бұл қойылған сүрақты дрозофиланың "кезінің түсі" белгісінщ мысалында карастырайық. Тиісті локус Х-хромосомада бар да, У-хромосомада жоқ. Бұл локустың доминантты аллелі көзге қызыл түс, ал рецессивті аллелі ақтүс береді.
Кызыл көзді аналықтарды ақ көзді аталықтармен будаңцастыру гендік формулалармен былай жазылады:
генотип WW + wO
фенотип (қызыл) (ак)
w-дан кейінгі ноль (0) зерттелетін локустьщ У-хромосомада жоқ екенін, яғни аталықтың көздің түсі локусының рецессивті аллелі бойынша гомизиготалы екенін білдіреді.
Гаметалар РР - WW w, О
F, генотип W w + wO
фенотип (қызыл) (қызыл)
Енді осы будандасуды кері будандасумен салыстырайық:
F1 генотип ww + Wo
фенотип (ақ) (қызыл)
Гаметалар РР - w wO
F, генотип w w + wO
фенотип (қызыл) (ақ)
9. Крис-кросс тұқым қуу дегеніміз не?
Егер ген X хромосомада орналасқан болса, онда ген әкесінен қыздарына, шешесінен қыздарына және ұлдарына белгілер теңдей беріледі. Белгілердің шешесінен ұлдарына, ал әкесінен кыздарына берілуі Крисс-кросс тұқым қуалау деп аталады.
Белгілерді бақылайтын гендер Ү хромосомада орналасса, онда X хромосомада оған сәйкес бөлік болмағандықтан, әкеден тек ұлдарына беріледі. Себебі қыздарына Ү хромосома берілмейді. Мысал ретінде адамда аяқ саусақтарының арасында жарғактық болуы, құлақтың ішінде шоқ жүннің болуы, тек әкеден ұлдарына берілетін белгілер. Құстарда, кейбір балықтардың түрлерінде және көбелектерде көптеген белгілер жыныспен тіркесіп берілетіні анықталған. Бұл жағдайда белгілерді анықтайтын гендер X хромосомада орналасқан. Бірақ аналық гетерогаметалы да, аталық гомогаметалы болады.
10. Жыныс хромосомалары жүйесіндегі ауытқулар қалай анықталады?
Көптеген хромосомалық аурулардың пайда болуының басты себебі - тарихи, эволюциялық қалыптасқан жүйенің — кариотиптің, өзгеруі, яғни хромосома сандарының не хромосомалардың құрылымының бұзылуы болып табылады.
Ағзалардың хромосома сандарының ауытқуы жасушаның дұрыс бөлінбеуінің не әр түрлі мутагендік факторлардың әсерінен жасуша бөлінуінде хромосомалардың бір-бірінен ажыраспауының салдарынан болады. Бұл хромосома санының еселеп өсуіне (полисомия — Зп, 4п, 5п т.с.с), не калыпты кариотиптің бір немесе бірнеше хромосомаға көбейіп не кемуіне алып келеді (анеуплоидия) — моносомия 2п-1; трисомия 2п+1.
Толық триплоидия (Зп) және тетроплоидия (4п) нысандары адамдарда тек кенеттен, өздігінен өліп, түсіп қалған түсіктерде ғана байқалған, яғни полиплоидты ұрықтар тірі туылмай, дамудың алғашқы кезендерінде-ақ өліп қалады. Ал, өсімдіктерде по-липлоидия (Зп, 4п, 5п) құнды қасиеттерді қалыптастырады — өміршең болуын, өнімді болуын т.с.с. Сондықтан да селекционерлер полиплоидтық нысандарды мәдени өсімдіктердің жаңа сорттарын алу үшін кеңінен қолданады.
Анеуплоидия - аутосомды не жыныс хромосомалар саңдарының ауытқуы салдарынан болуы мүмкін. Жыныс хромосомасының саны өзгергенде әрбір қосымша X-хромосома өте тығыз ширатылған гетерохроматин күйінде болып, оның гендері активсіз болады.Дегенмен, гетерохроматин күйіндегі қосымша Х-хромосомалар түгелдей дерлік инертті болмайды. Олар жасушаларға, жасуша метаболизміне және ағзаның дамуына әсер етеді. Гетерохроматинденген қосымша Х-хромосомаларда сандық белгілерді анықтайтын полигендер болуы мүмкін.
1-12 жұп ірі хромосомалардын ауытқулары бар ұрықтар әдетте өте ерте кезде-ақ өліп калады, яғни летальды болады. 13-18 жұп хромосомалардың трисомиялары (13+; 18+) жартылай летальды (сублетальды) болады да нәрестелер не өлі туылады, не балалық шағында-ақ өліп қалады. Жыныс хромосомаларының ауытқуларының (ХО, XXV, XXXV, т.с.с) және кейбір аутосомды трисомиялардың (13+, 18+, 21+) тіршілік қабілеті айтарлықтай дәрежеде болуы мүмкін.
Қазіргі кездегі сипатталған 100-ге жуық хромосомалық аурулардың 95-і негізінен 5 хромосомалық ауытқу нысандарына тең болады: 13, 18, 21 хромосома трисомиялары, Шерешевский-Тернер сиңдромы (45, ХО), Клайнфельтер синдромы (47, XXV).
11. Белгілердің толық тіркесуі дегеніміз не?
Толык тіркесу — сирек кездесетін құбылыс. Мысалы, денесінің түсі қара, жетілмеген қанатты аналық дрозофила шыбынын, денесінің түсі сұр, жетілген қанатты аталығымен будандастырғанда, ұрпақтарында белгілердің фенотипі бойынша ажырауы 1:1 сан қатынасында немесе 50%—50% болып, бір хромосомада болғандықтан, толық тіркесу байқалады. Мұнда аналық шыбында 4 гаметаның орнына екі типті b+Vg және bVg+, ал аталықта бір типті bVg гаметалар түзіледі, гаметалардағы гендердің қосылу комбинациясы ата-аналық дараларға сәйкес келеді. Сондықтан да ұрпақтары ата-аналық дараларға (денесі кара, жетілген қанат және денесі сұр, жетілмеген қанат) ұқсас болады. Талдаушы шағылыстыруда F2-ұрпақтар 50% (қара дене, жетілмеген қанат) және 50% (сұр дене, жетілген канат) болады. Сонда b+ гені Vg+ генімен, ал b гені Vg генімен тіркескен. Бұл гендер бір-бірінен ажырамайтындықтан, гомологті хромосомалардың учаскелерінде алмасу жүрмейді. Жынысына қарамай, бірдей сан қатынасында ата-аналық белгілері бар ұрпақтар түзіледі. Сонымен Т. Морган зерттеген белгілердің тіркес тұқым қуалауы Морганның тіркесу заңы немесе генетиканың төртінші заңы деп аталады.
12. Белгілердің толымсыз тіркесуі дегеніміз не?
Толымсыз тіркесу – егер бір хромосомада орналасқан гендердің арақашықтығы 1 морганидтен 50 морганидке дейін болғанда, гендер толымсыз тіркесіп тұқым қуалайды. Тіркесудің бұзылуы кроссинговерге (гендердің рекомбинациясы) байланысты.
Толымсыз тіркесу құбылысы жағдайында генотипі гетерозиготалы дараларды рецессивті формалармен будандастырғанда олардың ұрпағында жаңа белгілері бар даралар пайда болады: және . Мұндай жаңа фенотиптер рекомбтанттар деп аталады. Ажырау барысында зиготалардың жаңа кластарының пайда болуы екі ген бойынша гетерозиготалы формалардың гаметогенезі процесінде тек қана АВ және ав емес, сонымен қатар Ав және аВ гаметалары да түзілетіндігін көрсетеді. Олай болса Ғ1 буданына бір ғана хромосомамен келген гендер, одан гамета түзілу кезінде қандай да бір жолмен ажырап кетеді. Гендердің жаңа үйлесімі бар мұндай гаметалары қалай пайда болды? Демек олар тек гомологты хромосомалардың арасында бір-бірімен бөлімдерін алмастыру, яғни кроссинговер кезінде пайда болуы мүмкін. Сонымен кроссинговер ұқсас (гомологты) хромосомаларда болатын гендердің жаңа үйлесімін қамтамасыз етеді. Кроссинговер құбылысы да тіркесу сияқты барлық жануарлар мен өсімдіктерге және микроорганизмдерге тән құбылыс.
Достарыңызбен бөлісу: | |